Onderzoeksplan van aanpak - WordPress.com · Daarnaast heeft sport en bewegen een positief effect...

Pagina | 1

Auteur

Jeroen Schumer (304893)

Visserstraat 26A

9712 CW Groningen

Email: [email protected]

Opdrachtgever

Innovatiewerkplaats

Beweegvriendelijke Inrichting

Openbare Ruimte (BIOR)

Werkveldbegeleider

Hanneke Verbree

Lectoraat Praktijkgerichte

Sportwetenschappen


Onderwijsinstelling

Hanzehogeschool Groningen

Instituut voor Sportstudies

‘Sport, Gezondheid en Management’

Zernikeplein 17

9747 AS Groningen

Eerste afstudeerbegeleider

Ilse Niemeijer-Broeders

Email: i.m.niemeijer-

[email protected]

Tweede afstudeerbegeleider

Adrie Bouma


Datum

18-02-2016

Praktijkgericht

Onderzoek

Beweegvriendelijke inrichting openbare ruimte

Pagina | 2

Voorwoord

Voor u ligt het verslag van mijn afstudeeronderzoek dat voor de Innovatiewerkplaats

Beweegvriendelijke Inrichting Openbare Ruimte (IWP BIOR) is uitgevoerd. Na enkele

maanden van dataverzameling en resultaten verwerken in het onderzoeksverslag is het

onderzoek nu klaar. Met dit afstudeeronderzoek is een eind gekomen aan mijn 4 jaar durende

opleiding.

Het onderzoek is goed verlopen en dat heb ik mede te danken aan Hanneke Verbree, Hiske

Wiggers, Ilse Niemeijer-Broeders, Adrie Bouma, Thomas Hoving en de andere personen die

mij ondersteund, begeleid of op een ander manier hebben geholpen dit onderzoek te

voltooien wil ik bij dezen ook bedanken.

Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit onderzoeksrapport.

Jeroen Schumer

Groningen, juni 2016

Pagina | 3

Samenvatting Steeds meer mensen sporten en bewegen in de openbare ruimte. Uit de Rapportage Sport 2014 van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat 41% van de bevolking aangeeft te sporten in de openbare ruimte (Schippers, 2015). De gemeente Groningen wil daarom zoveel mogelijk Stadjers de mogelijkheid bieden om te sporten en te spelen, omdat sporten en bewegen van grote waarde is voor een gezonde stad (Gemeente Groningen, 2014). Dit is/wordt gerealiseerd door op 4 verschillende locaties in de gemeente Groningen de openbare ruimte zo in te richten dat het uitnodigt tot spelen, bewegen en te ontmoeten. De beweegvriendelijke omgeving moet voldoen aan drie voorwaarden. Alleen wanneer de hardware en de software met hulp van orgware op elkaar afgestemd zijn ontstaat er een beweegvriendelijke omgeving. Hardware wil zeggen dat er voor iedereen toegankelijke voorzieningen moeten zijn, die stimuleren en uitdagen tot bewegen. Dit kan bijvoorbeeld een park of een basketbalveldje zijn. Maar ook gewoon de stoep en de straat. Die maken bewegen mogelijk. De voorzieningen moeten voldoen aan de wensen en behoeften van de buurtbewoners. Overheid, bedrijven en bewoners werken samen. Hierbij moet de gebruiker centraal staan (L’abée, 2015). De software is het aanbod aan activiteiten. Denk aan spelmiddagen of fietstochten, maar ook aan een buurtborrel. Als mensen elkaar ontmoeten, voelen ze zich veiliger en nauwer betrokken bij hun directe omgeving. Voorlichting en het organiseren van activiteiten zetten aan tot sport en spel(L’abée, 2015). De orgware is het proces achter het zichtbare aanbod. Hoe krijg je belanghebbenden zoals de buurtbewoners, (sport)vereniging, zorgverlener en buurtsportcoach zover dat ze activiteiten verzorgen in de buurt? Denk aan samenwerking tussen de gemeentelijke afdelingen groenbeheer en welzijn. De gemeente heeft de regie, maar bijvoorbeeld woningcorporaties en projectontwikkelaars werken vaak ook mee (L’abée, 2015). Vanuit de innovatiewerkplaats beweegvriendelijke inrichting van de openbare ruimte (IWP BIOR) is gezamenlijk met andere partners, o.a. de gemeente Groningen de vraag voor monitoring van de beweegvriendelijke ingerichte locaties opgezet. De IWP BIOR wil in kaart brengen in hoeverre de vernieuwde openbare inrichting wordt gebruikt, wie de gebruikers zijn en of deze projecten hebben bijgedragen tot meer bewegen in de openbare ruimte. Om gegevens te verzamelen voor het onderzoek is gebruik gemaakt van deskresearch, (semigestructureerde) interviews met sleutelpersonen en gebruikers, een wijkscan en zijn er observaties afgenomen. Uit de resultaten is gebleken dat de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte ervoor zorgt dat er op beide locaties mensen vaker in de openbare ruimte gaan sporten. Ook gaan de mensen die al in de openbare ruimte sporten vanwege deze locaties vaker in de openbare ruimte sporten dan voorheen. Ongeveer 1/3 van de gebruikers die zijn geïnterviewd zijn vanwege de nieuwe inrichting in de openbare ruimte gaan sporten, dit geldt voor beide locaties.

Pagina | 4

Inhoudsopgave

Voorwoord .................................................................................................................................. 2

Samenvatting.............................................................................................................................. 3

Hoofdstuk 1 Inleiding ................................................................................................................. 5

1.1 Achtergrond ....................................................................................................................... 5

1.2 Aanleiding ......................................................................................................................... 5

1.3 Doelstelling ....................................................................................................................... 6

1.4 Onderzoeksvraag en deelvragen ....................................................................................... 7

1.4 Leeswijzer .......................................................................................................................... 7

Hoofdstuk 2 Theoretisch kader .................................................................................................. 8

2.1 Beweging in de openbare ruimte, landelijke ontwikkelingen ........................................... 8

2.2 Outdoor beweeg- en fitnessplaatsen ................................................................................ 9

Hoofdstuk 3 Methode................................................................................................................12

Meetinstrumenten .................................................................................................................12

Hoofdstuk 4 Resultaten.............................................................................................................14

4.1 Totstandkoming beweegvriendelijke locatie Paddepoel ..................................................14

4.2 Totstandkoming beweegvriendelijke locatie Oosterkade ................................................14

4.3 Gebruik van de locatie Paddepoel ................................................................................... 15

4.4 Resultaten van niet-gebruikers interview locatie Paddepoel ..........................................16

4.5 Resultaten van gebruikers interview locatie Oosterkade ............................................... 18

Hoofdstuk 5 Conclusie en Discussie ..................................................................................... 20

5.1 De doelstelling van het onderzoek: ................................................................................. 23

5.2 Beantwoording van de deelvragen: ................................................................................ 23

5.3 Beantwoording van de hoofdvraag: ................................................................................ 24

5.4 Vergelijking met andere onderzoeken ............................................................................ 24

5.5 Aanbevelingen vervolg onderzoek .................................................................................. 25

5.6 Kritische beschouwing van het onderzoek ..................................................................... 25

Bronvermelding........................................................................................................................ 27

Bijlagen ..................................................................................................................................... 29

Pagina | 5

Hoofdstuk 1 Inleiding

1.1 Achtergrond

Steeds meer mensen sporten en bewegen in de openbare ruimte. Uit de Rapportage Sport 2014 van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat 41% van de bevolking aangeeft te sporten in de openbare ruimte (Schippers, 2015). De gemeente Groningen wil daarom zoveel mogelijk Stadjers de mogelijkheid bieden om te sporten en te spelen, omdat sporten en bewegen van grote waarde is voor een gezonde stad (Gemeente Groningen, 2014). Dit is/wordt gerealiseerd door op 4 verschillende locaties in de gemeente Groningen de openbare ruimte zo in te richten dat het uitnodigt tot spelen, bewegen en te ontmoeten. Een beweegvriendelijke omgeving is een leefomgeving die mensen faciliteert, stimuleert en uitdaagt om te sporten en te bewegen (Cammelbeeck, Engers, Kunen & L’abée, 2013). Het is een onderdeel van een gezonde leefomgeving en draagt bij aan de leefbaarheid, sociale cohesie, gezonde leefstijl, betere school- en werkprestaties, de identiteit van de buurt, citymarketing en participatie. Echter ligt de focus op het bewegen (NISB, 2016). De inrichting van de openbare ruimte heeft, vaak onbewust, invloed op het beweeggedrag van mensen (Sallis, Owen & Fisher, 2008). Een beweegvriendelijke openbare ruimte heeft een preventieve werking op de gezondheid van mensen en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan Healthy Ageing (Frumkin, 2003). Daarnaast heeft sport en bewegen een positief effect op de emotionele waarde, intellectuele waarde en op sociale vaardigheden ontwikkelen, om vrienden te maken en daarmee het sociale netwerk uit te breiden. Fysieke activiteiten kunnen zo bijdragen om maatschappelijke uitsluiting tegen te gaan (Bisseling, Schaars, Klaassen, 2015)(Bailey, 2008).

1.2 Aanleiding

In verschillende steden in Nederland werken beleidsmakers aan de verbinding tussen infrastructuur en bewegen. Daarbij worden de termen hardware, software en orgware gebruikt. Door multidisciplinaire samenwerking (orgware) ontstaan er nieuwe manieren om de fysieke openbare ruimte in te richten (hardware) en deze ook optimaal te benutten (software). De beweegvriendelijke omgeving moet daarom voldoen aan deze drie voorwaarden. Zijn de hardware en de software met hulp van orgware op elkaar afgestemd, dan ontstaat een beweegvriendelijke omgeving. Hardware wil zeggen dat er voor iedereen toegankelijke voorzieningen moeten zijn, die stimuleren en uitdagen tot bewegen. Denk aan een park of een basketbalveldje. Maar denk ook gewoon aan de stoep en de straat. Die maken bewegen mogelijk. De voorzieningen moeten voldoen aan de wensen en behoeften van de buurtbewoners. Overheid, bedrijven en bewoners werken samen. Hierbij moet de gebruiker centraal staan (L’abée, 2015). De software is het aanbod aan activiteiten. Denk aan spelmiddagen of fietstochten, maar ook aan een buurtborrel. Als mensen elkaar ontmoeten, voelen ze zich veiliger en nauwer betrokken bij hun directe omgeving. Voorlichting en het organiseren van activiteiten zetten aan tot sport en spel(L’abée, 2015). De orgware is het proces achter het zichtbare aanbod. Hoe krijg je belanghebbenden zoals de buurtbewoners, (sport)vereniging, zorgverlener en buurtsportcoach zover dat ze activiteiten verzorgen in de buurt? Denk aan samenwerking tussen de gemeentelijke afdelingen groenbeheer en welzijn. De gemeente heeft de regie, maar bijvoorbeeld woningcorporaties en projectontwikkelaars werken vaak ook mee (L’abée, 2015).

Pagina | 6

De gemeente Groningen heeft in samenwerking met de InnovatieWerkPlaats (IWP) Beweegvriendelijke Inrichting Openbare Ruimte (BIOR) het afgelopen jaar al een aantal kansen benut om de openbare ruimte zo in te richten of gaat deze zo inrichten dat het uitnodigt tot spelen, bewegen en ontmoeten. Het gaat hier om de volgende projecten: Outdoor Fitness Reitdiep, HunzeLab, Kinesthetic-park en de Oosterkade. De kick-off van dit monitoringsonderzoek was tijdens het Festival Let’s Gro in november 2015. Burgers zijn tijdens dit Festival met behulp van een vragenlijst gevraagd hoe zij bewegen en willen bewegen in de openbare ruimte. De innovatiewerkplaats ‘Beweegvriendelijke Inrichting Openbare Ruimte’ richt zich op optimale benutting van de openbare ruimte om een actieve leefstijl te stimuleren en daarbij ook de economische en sociale impact op de omgeving van deze ruimte. In de IWP werken kennisinstellingen, zorgen welzijnsinstellingen, overheden (gemeente, provincie) en woningcorporaties samen met diverse partners uit de sport, horeca en recreatie. Door publiek-private samenwerking kunnen er oplossingen gevonden worden voor maatschappelijke problemen zoals de vergrijzing en de stijgende kosten van de gezondheidszorg. Daarvoor is het nodig dat hogescholen zich verbinden met bedrijven en instellingen. Zo kan het gezamenlijke doel van alle partners van de IWP BIOR door samen te werken behaald worden en de verwachting dat mensen gezond ouder worden. Door het samenwerken met verschillende partijen die expertise hebben op verschillende gebieden van beweging en gezondheid, kan er gericht op de openbare ruimte ingespeeld worden en gezorgd worden dat er samen met de bewoners een openbare inrichting wordt gecreëerd dat mensen uitnodigt om te sporten/bewegen in de openbare ruimte. Het Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap van de Hanzehogeschool Groningen is trekker van de innovatiewerkplaats ‘Beweegvriendelijke Inrichting Openbare Ruimte’ en verantwoordelijk voor de organisatie en financiering. De IWP wordt gefinancierd met subsidie via het Centre of Expertise Healthy Ageing en bijdragen van de betrokken partners. In de IWP wordt in co-makership samengewerkt door kennis- en onderwijsinstellingen (onderzoekers en studenten), zorgen welzijnsinstellingen en bedrijven (Healthy Ageing, 2013).

1.3 Doelstelling

Vanuit de IWP BIOR is gezamenlijk met andere partners, o.a. de gemeente Groningen de vraag voor monitoring van de beweegvriendelijke ingerichte locaties opgezet. De IWP BIOR wil in kaart brengen in hoeverre de vernieuwde openbare inrichting wordt gebruikt, wie de gebruikers zijn en of deze projecten hebben bijgedragen tot meer bewegen in de openbare ruimte. Vanuit de innovatiewerkplaats BIOR is daarom de opdracht ontstaan om de projecten ‘Outdoor Fitness Reitdiep’ en ‘Oosterkade’ te monitoren. Uit het onderzoek volgt een factsheet met adviesrapport dat inzicht geeft in het gebruik van de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte van de projecten ‘Outdoor Fitness Reitdiep ’ en ‘Oosterkade’. Beide locaties zijn in dit geval een nulmeting, aangezien er nog geen onderzoek naar het gebruik van de locaties is gedaan.

De doelstelling van het onderzoek luidt als volgt:

“In juni 2016 ligt er een uitgebreide monitoring van de projecten Outdoor Fitness Reitdiep

en de Oosterkade waarin duidelijk wordt wie de gebruikers zijn, op welke manier de

voorzieningen worden gebruikt en of de voorzieningen hebben bijgedragen tot meer

bewegen in de openbare ruimte”.

Pagina | 7

1.4 Onderzoeksvraag en deelvragen

De hoofdvraag van het onderzoek luidt:

“In hoeverre nodigt de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte ‘Outdoor Fitness

Reitdiep’ en ‘Oosterkade’ uit tot meer bewegen, sporten en spelen?”

De volgende deelvragen worden meegenomen in het onderzoek:

1. Welke middelen zijn geïnvesteerd in het beweegvriendelijker maken van de locaties

‘Outdoor Fitness Reitdiep’ en ‘Oosterkade’?

2. Welke hardware, software en orgware concepten zijn er gerealiseerd op de locaties

‘Outdoor Fitness Reitdiep’ en ‘Oosterkade’?

3. In welke mate worden de nieuwe voorzieningen gebruikt en door wie?

4. In welke mate zijn de verschillende doelgroepen tevreden over de vernieuwde

voorzieningen?

5. Welke betekenis heeft de vernieuwde inrichting voor de beweegvriendelijkheid van

‘Outdoor Fitness Reitdiep ’ en ‘Oosterkade’?

De deelvragen zijn met behulp van het MAPE- model tot stand gekomen, dat wordt weergegeven in Tabel 1, te hanteren om de efficiëntie van de projecten vast te stellen en te kunnen vergelijken in de toekomst (Van Dooren, Bouckaert & Halligan, 2010). Tabel 1: MAPE- model (Van Dooren, Bouckaert & Halligan, 2010)

Deelvraag 1 en 2 zijn op de middelen (input) gebaseerd, zodoende kon erachter worden gekomen welke middelen zijn geïnvesteerd en welke hardware, software en orgware concepten er zijn gerealiseerd. Deelvraag 3 op activiteiten (throughput), om erachter te komen in welke mate

en door wie de voorzieningen gebruikt worden. Deelvraag 4 op de prestatie (output), zodat er bij de gebruikers gemeten kon worden in hoeverre ze tevreden zijn over de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte. Deelvraag 5 is gebaseerd op het effect (outcome), om te evalueren en ondersteuning te bieden aan de hoofdvraag en zodoende te bepalen of de nieuwe inrichting uitnodigt tot bewegen.

1.4 Leeswijzer

In dit hoofdstuk zijn achtergrond, aanleiding, de doelstelling en onderzoeksvragen van het onderzoek besproken. Hoofdstuk 2 bevat het theoretisch kader met literatuur die de huidige kennis van het gekozen onderwerp bevat. In hoofdstuk 3 staat beschreven welke methoden zijn gebruikt en hoe de methoden zijn gebruikt in dit onderzoek. In het 4e hoofdstuk zijn de resultaten van het onderzoek weergegeven middels tekst, tabellen, figuren en afbeeldingen. Tot slot staat in hoofdstuk 5 de conclusie en discussie geschreven, waarin antwoord wordt gegeven op de hoofdvraag en bijbehorende deelvragen. Tevens worden er aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek, wordt er vergeleken met andere onderzoeken en wordt dit onderzoek kritisch bekeken.

Pagina | 8

Hoofdstuk 2 Theoretisch kader Aangezien outdoor beweeg- en fitplaatsen een nog relatief nieuw concept is in Nederland en er weinig onderzoek is gedaan naar het gebruik ervan, is er weinig informatie te vinden. Hieronder is de huidige kennis over beweging in de openbare ruimte en het gebruik van beweeg- en fitplaatsen in Nederland weergegeven.

2.1 Beweging in de openbare ruimte, landelijke ontwikkelingen

Gezondheid en gedrag in plaats van ziekte en zorg

Een beweegvriendelijke omgeving (BVO) bevordert de algemene lichamelijke gezondheid, en dat levert geld op. Want wie voldoende beweegt, maakt minder gebruik van de gezondheidszorg. Het kan gaan om grote bedragen. Ouderen die genoeg bewegen, maken per jaar 3000 euro minder zorgkosten dan senioren die onvoldoende actief zijn. Bij jongeren kan het verschil oplopen tot bijna 9000 euro. Van alle zorgkosten is 1,8 procent het gevolg van niet genoeg bewegen. Het gaat dan om diabetes, beroertes en hart- en vaatziekten. En die 1,8 procent staat voor liefst 1,3 miljard euro (Lubbe en Larsen, 2011). Multifunctionele sporten speelplekken in wijken vergroten de kans dat kinderen en jongeren bewegen (Boonstra en Hermens, 2011). Ouderen komen liever op straat wanneer ze generatiegenoten zien. Ouderen trekken op straat dus andere ouderen aan. Tevens lokt een aantrekkelijke inrichting van de openbare ruimte hen naar buiten (Borst et al, 2008).

Samenhang Hardware, Software en Orgware

De BVO is een omgeving die mensen stimuleert, faciliteert en uitdaagt om te sporten en te bewegen. En dat kan van alles zijn: sporten en bewegen betekent ook spelen, ontmoeten en verplaatsen. In de BVO moeten genoeg voorzieningen zijn die sporten en bewegen mogelijk maken. Dat wordt in het BVO-model dat het NISB opstelde de hardware genoemd. Concreet gaat het daarbij om sportveldjes, schoolpleinen, een park of een veilige route die niet alleen binnen de wijk ligt, maar ook aansluit bij omliggende buurten. Naast de hardware onderscheidt het NISB ook nog de software en de orgware (Ketwich, 2013). De relatie tussen de software en hardware is belangrijk. De manier waarop de mensen gebruik (willen) maken van een plek bepaald voor een groot deel ook de inrichting en het type materiaal van een plek. het gebruik van materiaal en de inrichting van de plek door de ontwerper. Het op een bepaalde manier aanleggen van de beweegplek heeft ook invloed op de mate van beheer. Onder software verstaat het instituut de programmering, begeleiding, voorlichting en communicatie. “Er kunnen allerlei mooie beweegtoestellen in de buurt staan, als niemand er gebruik van maakt heb je er nog niets aan”, aldus Kunen. “Door activiteiten te organiseren, maken mensen kennis met de mogelijkheden in hun wijk.” Het organiseren van activiteiten, zoals toernooien, fietstochten of buurtborrels bepaalt in veel gevallen het succes van een beweegplek. Dat kan met of zonder begeleiding van professionals. De programmering moet worden afgestemd op de wensen en behoeften van de verschillende doelgroepen (NISB, 2016). Het bindmiddel tussen hardware en software is de orgware, de wijze waarop een BVO tot stand komt. De orgware bevat randvoorwaardelijke aspecten, aandachtspunten en procesaspecten. Het zorgt voor de realisatie van en de verbinding tussen een activiteitenprogramma en de fysieke inrichting. Om tot een BVO te komen is een samenspel nodig tussen zogenaamde hardware, software en orgware. “Maar ook met één van die onderdelen kan al veel winst behaald worden”, aldus Kunen. “Neem de software. Dat zijn bijvoorbeeld activiteiten die georganiseerd worden in een wijk, promotie die gedaan wordt en communicatie naar de ouders die beslissen of hun kind met de auto of lopend naar school gaat.” (Ketwich, 2013).

Pagina | 9

Informalisering

Binnen de sport ontstaan onder invloed van het informaliseringsproces steeds meer informele sportgroepen. Dit zijn groepen die uit minstens drie personen bestaan en met zekere regelmaat samen sporten, door de deelnemers zelf zijn georganiseerd en geen onderdeel uitmaken van een vereniging of anders georganiseerd verband. Ruim een derde van de sporters (35%) is actief in een zelfgeorganiseerde groep. Dit komt vaker voor dan sporten via het commerciële aanbod (32%), maar minder vaak dan alleen sporten (45%) of in verenigingsverband (54%). Bijna een derde van de sporten in informele groepen wordt beoefend op de openbare weg. Deze sporten zijn populair vanwege de laagdrempeligheid, er is geen accommodatie nodig. Het zijn in beginsel individuele sporten, maar er wordt voor gekozen om deze samen met anderen te doen. De sporters van informele sportgroepen kiezen hiervoor omdat men graag wil sporten op een zelfgekozen tijdstip en plaats en met zelfgekozen medesporters (Rapportage Sport, 2010). Wijkgericht werken kan daarom tegenwoordig een grote positieve invloed hebben in het beweegvriendelijker maken van de omgeving.

Wijkgericht

Burgerparticipatie is een belangrijke randvoorwaarde van wijkgericht werken. Door samen te werken met mensen uit een wijk of buurt aan gezondheidsbevordering sluit wijkgerichte gezondheidsbevordering aan bij de behoefte en vragen van bewoners uit de wijk. Beleid en uitvoering worden vaak beter als burgers er aan meewerken. Burgers zijn naast inwoners ook vakmensen en kennen hun eigen omgeving goed. Direct contact tussen overheid en burger kan het wederzijds vertrouwen vergroten en de betrokkenheid van inwoners bij de lokale politiek stimuleren. Door gezamenlijk te werken aan de gezondheid van de wijk leren bewoners elkaar kennen, maar ook de instanties in de wijk. Het draagvlak voor besluiten en beleid wordt groter. Door eigen inbreng voelen inwoners zich eerder bereid om zelf wat aan

hun problemen te doen. Door samen te werken zijn zij mede-eigenaar en daarmee ook verantwoordelijk voor het resultaat. Zelfmanagement en eigen kracht bij burgers worden zo gestimuleerd. Bewoners voelen zich verantwoordelijk als er naar hen is geluisterd. Dan blijven ze vaak actief, ook als de gewenste voorzieningen er staan (RIVM, 2016). 41% van de Nederlanders tussen 6 en 79 jaar maakt wel eens gebruik van de openbare ruimte om te sporten (Rapportage Sport, 2014) (Kunen, 2015).

Figuur 1: Gebruik van type voorzieningen voor sportbeoefening

2.2 Outdoor beweeg- en fitnessplaatsen

Vernieuwde inrichting openbare ruimte

Outdoor fitness is een relatief nieuw sportconcept dat ongeveer 10 jaar geleden in Nederland is ingevoerd. De nieuwe sportvorm is afkomstig uit het buitenland en naar de Nederlandse situatie vertaald. Bij outdoor fitness gaat het om training door middel van oefeningen en apparaten buiten in de (semi) openbare ruimte. Outdoor fitness is een laagdrempelige, vrijblijvende en kosteloze vorm van sporten in de buitenlucht waar jong en oud gedurende het gehele jaar (en vooral van maart tot november) fysiek actief kunnen zijn en eventueel samen met anderen aan de algemene conditie en fitheid kunnen werken. Het concept is afkomstig uit het buitenland en de indruk bestaat dat dergelijke voorzieningen daar veel worden gebruikt. Op basis daarvan is outdoor fitness een paar jaar geleden in Nederland

Pagina | 10

geïntroduceerd. Investeren in sportvoorzieningen in de openbare ruimte kan ertoe bijdragen dat de bevolking meer gaat bewegen en sportief actief wordt (Wiggers, 2011). In het ‘Eindrapport Park of Perk?’ geven mensen, in alle buurten waar onderzoek is gedaan, aan dat meer sportmogelijkheden het beweeggedrag zouden kunnen stimuleren. Ook zou beweeggedrag door middel van activiteiten bij de sportfaciliteiten gestimuleerd kunnen worden. Daarnaast wordt wederom aangetoond dat de betrokkenheid van bewoners belangrijk is bij een beweegvriendelijke inrichting van de openbare ruimte creëren (Maas et al, 2014). Outdoor fitness is een combinatie van ongeorganiseerd sporten, een lichte sportgemeenschap in de publieke ruimte en een vorm van een informele sportgroep. Het is een nieuwe sportvorm die aansluit bij een aantal maatschappelijk ontwikkelingen en dus een kans om de openbare ruimte sportiever in te richten en meer mensen aan het bewegen te krijgen. Er bestaat een verband tussen de omgeving, de inrichting van de omgeving en het gebruik van een dergelijke voorziening (Wiggers, 2011).

Sport- en beweegmogelijkheid voor iedereen

De outdoor fitness locatie in Doetinchem waarbij de doelgroep 55-plussers was, is door de doelgroep weinig zelfstandig in gebruik. De doelgroep kwam vaak alleen in actie wanneer het beweeguur gehouden werd en er dus begeleiding aanwezig was. Naast de doelgroep 55-plussers maakten veel leerlingen van de nabijgelegen basisschool gebruik van de outdoor fitness locatie als speelplek (Mulders, 2010). Op de fitplaatsen in Den Haag zijn gebruikers van verschillende leeftijden actief. De kinderen spelen (soms met bal) op de plek, maar trainen niet op de apparaten. De volwassenen en senioren zijn erg serieus en komen speciaal en structureel (dagelijks of wekelijks) om te trainen. De volwassenen combineren outdoor fitness met hardlopen in het park. De trainingsduur varieert tussen de tien en dertig minuten, waarbij sommige bezoekers voor een tweede keer terugkomen. De motieven van de gebruikers zijn: gezondheid, fitheid (conditie), extra training, samen sporten en de buitenlucht (Wiggers, 2011). Uit onderzoek naar de fitplaatsen in Den Haag komt naar voren dat er op één fitplaats, namelijk fitplaats Zuiderpark tijdens de observaties het meest werd gebruikt, met ongeveer veertien gebruikers per observatiemoment. De fitplaatsen Ketelplein en Strand volgden respectievelijk met ongeveer één persoon per observatiemoment. Op de overige fitplaatsen waren het overgrote deel van de tijd geen gebruikers aanwezig. Van de gebruikers was 54% actief op de fitplaats tijdens de observaties. De mate van intensiteit varieerde van licht intensief en matig intensief tot zwaar intensief. Daartegenover staat een percentage van 46% van de gebruikers dat inactief was op de fitplaats. Dit houdt echter niet in dat deze personen niets aan het doen waren. Spelen, uitrusten en sociaal contact vallen bijvoorbeeld ook onder deze categorie. De fitplaats kan dus fungeren als een plek waar een combinatie plaatsvindt van sporten en ontmoeten (Herpen et al, 2015)

Pagina | 11

2.3 Outdoor Fitness Paddepoel

Oorsprong

Het idee voor een Outdoor Fitness locatie in Paddepoel is ontstaan toen Klaas Stad (van Wijkraad Paddepoel) op familie bezoek was in Spijkenisse. Klaas kwam regelmatig op bezoek bij zijn familie en in Spijkenisse stonden outdoor fitness toestellen waar iedereen gebruik van kon maken. Een outdoor fitness locatie leek Klaas ook heel mooi om in de wijk Paddepoel te hebben. Toen er een artikel in het Dagblad van het Noorden stond van de Gemeente Groningen die enthousiast was om buitensport toestellen te plaatsen in de openbare ruimte, heeft de Wijkraad Paddepoel een mail gestuurd naar de Gemeente Groningen. De Wijkraad Paddepoel had niet verwacht dat er zoveel werk bij kwam kijken, terwijl de Gemeente Groningen zelf meer mensen in beweging wilde laten komen door buitensport. In een artikel uit het Dagblad van het Noorden stond ook dat burgers zelf met initiatieven konden komen, maar toen de Wijkraad Paddepoel met het idee kwam, toen waren er opeens allemaal dingen waaraan voldaan moesten worden. Daarom het bleek heel moeilijk voor de Wijkraad Paddepoel om dit idee te realiseren, aangezien ze van sommige materie geen verstand hadden. De betrokken partijen bij het project waren de Gemeente Groningen, de Wijkraad Paddepoel en Vincent Allema (student Hanzehogeschool). Het doel van het project is om meer mensen in beweging te krijgen.

2.4 Nieuw inrichting Oosterkade

Oorsprong

In 2009 heeft de Gemeente Groningen een sportvisie geschreven en het doel van deze nota was om meer mensen aan het sporten te krijgen. Tegenwoordig zie je steeds meer dat mensen in hun vrije tijd en in de openbare ruimte gaan sporten. Door de Gemeente Groningen werd er eigenlijk nooit echt rekening gehouden met de inrichting van de openbare ruimte qua sport en beweging. De gemeente wil hier nu op inspelen door sport dicht bij ‘huis’ te brengen. Dit willen ze doen door de openbare ruimte beweegvriendelijk in te richten. Zodat mensen geen lange afstanden hoeven te overbruggen om te kunnen bewegen en sporten. De Gemeente Groningen is daarom een aantal jaar geleden met enkele deskundigen om tafel gaan zitten om te kijken hoe ze de openbare ruimte in de gemeente Groningen beweegvriendelijker kunnen inrichten. Ze hebben tevens een fietstocht door de stad gemaakt om verschillende plekken te bekijken wat betreft beweegvriendelijkheid in bepaalde wijken. Het idee voor de nieuwe inrichting van de Oosterkade is ruim een jaar geleden ontstaan. Enkele jaren geleden was er vanuit de gemeente ook al een plan om de Oosterkade op een andere manier beweegvriendelijk in te richten. Het plan is destijds aan de bewoners gepresenteerd, maar de bewoners waren het niet eens met het plan. Het plan van toen is nooit uitgevoerd, omdat het niet aansloot bij de behoeften van de bewoners. Toen was er sprake van een ‘top-down’ strategie en daarom is er bij de huidige uitvoering gekozen voor een ‘bottum-up’ strategie, waarin de bewoners zelf konden aangeven hoe ze de nieuwe beweegvriendelijke omgeving voor zich zagen. De bewoners wilden meer sporten i.p.v. speeltoestellen voor kinderen, aangezien er veel studenten in de omgeving van Oosterkade wonen. De partijen die betrokken bij het project Oosterkade zijn het beheer en beleid van de gemeente Groningen, de KWP BIOR en Lior Steinberg (die veel heeft geholpen bij het ontwerp van de locatie). De buurt is gevraagd, naar wat zij graag gerealiseerd willen zien. Peter Schweigman is van mening dat de buurt nog sterker betrokken had kunnen worden bij de nieuwe inrichting van de openbare ruimte.

Pagina | 12

Hoofdstuk 3 Methode In dit hoofdstuk is beschreven wat voor type onderzoek er is uitgevoerd en welke methoden zijn gebruikt om de onderzoeksvraag en bijbehorende deelvragen te beantwoorden, om zodoende de doelstelling van het onderzoek te realiseren. Type onderzoek

Er is voor dit onderzoek gebruik gemaakt van meerdere dataverzamelingsmethoden. Het onderzoek betreft een kwalitatief onderzoek, waarbij gegevens door middel van (semigestructureerde) interviews bij sleutelpersonen en gebruikers is afgenomen, een wijkscan en observaties zijn verkregen. Tevens is er naast het kwalitatieve deel deskresearch uitgevoerd. Onderzoeksgroep

De onderzoeksgroep betreft alle personen die gebruik van de locatie in Paddepoel en Oosterkade gebruik kunnen maken. De locaties zijn ook bedoeld om alle mensen, van jong tot oud een mogelijkheid te bieden om er te kunnen bewegen/sporten. De populatie die deel heeft genomen aan de gebruikers interviews zal bij het desbetreffende kopje worden behandeld. Validiteit Om de validiteit en betrouwbaarheid van het onderzoek te waarborgen wordt er gebruik gemaakt van meetinstrumenten die bij vergelijkbare onderzoeken zijn gebruikt. Enkele van deze meetinstrumenten zijn nog enigszins aangepast, wat de validiteit zou kunnen verlagen. De interviews met sleutelpersonen zijn bepaald via werkveldbegeleider Hanneke Verbree, zodat de juiste personen per project geïnterviewd kunnen worden en het proces van realisatie in beeld te krijgen. Door tijdens de interviews met de sleutelpersonen gebruik te maken van een topiclist, is geprobeerd om de validiteit te verhogen. Dit geldt tevens voor de gebruikers interviews die aan de hand van vooraf opgestelde vragen antwoord moeten geven binnen beperkte mogelijkheden, zodat er geen toevallige fouten worden gemaakt. De gebruikers interviews zijn ter plaatse afgenomen, zodat het ook echt gebruikers betreft die aan het sporten/bewegen zijn, om op deze manier een reëel antwoord te krijgen en de validiteit en betrouwbaarheid te verhogen.

Meetinstrumenten

Deskresearch

De deskresearch bestaat uit literatuuronderzoek ten behoeve van de onderzoeksdoelstelling. In Nederland is over outdoor fitness of sporten op toestellen in de openbare ruimte nauwelijks informatie te krijgen, omdat het nog een relatief nieuw concept is in Nederland. In Doetinchem en Den Haag is al wel primair onderzoek gedaan naar outdoor fitness. De deskresearch is gebruikt om data te verzamelen over sporten op toestellen in de openbare ruimte en outdoor fitness locaties, zodat er ook vergelijkingen kunnen worden gemaakt met de outdoor fitness locaties in Doetinchem en Den Haag. Ook is deskresearch toegepast om de keuze en kwaliteit van de meetinstrumenten te onderbouwen. Interviews Er zijn zes semigestructureerde interviews afgenomen met enkele sleutelpersonen die betrokken zijn bij het proces van de projecten Outdoor Fitness Paddepoel en Oosterkade. De personen die zijn geïnterviewd zijn Jelle Zwart (Gemeente Groningen – budget en financiering), Jasper Schweigmann (Gemeente Groningen – architect), Lior Steinberg (Urban Planner LVBLCITY - proces en ontwerp), Laurens Stiekema (Gemeente Groningen – coördinator burger participatie projecten), Peter van der Kooi (Stadsbeheer Groningen West), Klaas Stad en Reinder Gooijaarts (beide Wijkraad Paddepoel). De structuur van de semigestructureerde interviews is gebaseerd op de topiclijst interview gemeenten – outdoor fitness (Wiggers, 2011) (zie bijlage 2) . Tijdens de interviews is er gebruik gemaakt van opname apparatuur en nadien zijn de interviews uitgewerkt. De interviews hebben

Pagina | 13

bijgedragen om deelvragen 1, 2 en 3 te beantwoorden. Wijkscan

De wijkscan, oftewel de BVO scan (NISB, 2012) is gebruikt om op een snelle en simpele manier inzicht te krijgen in de beweegvriendelijkheid van de buurt of wijk. Na kritisch naar de BVO scan te hebben gekeken en in een gesprek met Hanneke Verbree is besloten om de BVO scan aan te passen. Door enkele irrelevante vragen te verwijderen en de schaalscore te vergroten kan er een beter beeld worden verkregen en kan er beter vergeleken worden tussen het begin van het proces en het eind van het proces. Deze aangepaste versie van de BVO scan (zie bijlage 1) is gebruikt in dit onderzoek. Vervolgens is bij de Outdoor Fitness Paddepoel één keer de BVO scan toegepast, omdat deze locatie al bestond voor het onderzoek werd gestart. Bij de locatie Oosterkade is de BVO scan wel twee keer toegepast. Eenmaal voordat de nieuwe inrichting gerealiseerd was en één keer nadat de nieuwe beweegvriendelijke inrichting gerealiseerd was, zodat er vergeleken kon worden. De wijkscan heeft eraan bijgedragen om deelvraag 5 te beantwoorden. Gebruikers interviews

Er zijn bij de locatie Paddepoel 16 gebruikers geïnterviewd middel een vooraf opgestelde vragenlijst (zie bijlage 3). De gebruikers zijn op de desbetreffende locatie geïnterviewd. Om de niet gebruikers te benaderen is er gekozen om in de wijk Paddepoel bij enkele mensen aan te bellen of bewoners op straat aan te spreken en een gelijk aantal mensen te interviewen als de gebruikers (n=16), bij de niet gebruikers is een checklist (zie bijlage 12) afgenomen die helpt antwoord te geven op de deelvragen 3,4 en 5. Indien de persoon waar is aangebeld een gebruiker was, is er ook een gebruikersinterview afgenomen. De vragenlijst die gebruikt is bij het interview voor gebruikers is afgeleid van het onderzoek Outdoor Fitness locatie Doetinchem (Mulders, 2010) en aangepast voor dit onderzoek. De vragenlijst die voor de Oosterkade is gebruikt is nog iets aangepast (zie bijlage 13), aangezien de realisatie van de nieuw ingerichte beweegvriendelijke openbare ruimte bij de Oosterkade vertraging heeft opgelopen. Een voorbeeld van een aangepaste vraag is dat er gevraagd is hoe vaak de gebruiker verwacht te gaan sporten. Er zijn geen niet-gebruikers interviews afgenomen, omdat de locatie Oosterkade pas op vrijdag 20 mei werd geopend. De interviews hebben eraan bijgedragen om deelvragen 3, 4 en 5 te beantwoorden. Observaties

De observaties zijn op beide locaties in totaal op 4 dagen verricht. Op 3 doordeweekse dagen en een weekenddag. De dagen dat er is geobserveerd zijn zondag, maandag, dinsdag en woensdag. De observatielijst is ontwikkeld op basis van de SOPARC observatiemethode (System for Observing Play and Recreation in Communities) (McKenzie et al., 2006) en de tellijst van het Outdoor Fitness locatie onderzoek in Doetinchem (Mulders, 2010). Er is volgens de SOPARC methode in blokken van 1 uur geobserveerd. Deze blokken van een uur zijn zelf gekozen, omdat de locaties in Paddepoel en Oosterkade ten allen tijde toegankelijk zijn. Wel zijn de blokken van een uur per dag verschillend. De blokken per dag dat er geobserveerd is zijn wel hetzelfde tussen de 2 locaties, zodat er voor het beroepsproduct een vergelijking kan worden gemaakt tussen de locaties Paddepoel en Oosterkade. De observatiemethode en tellijst zijn zodanig aangepast zodat het gebruikt kan worden in dit onderzoek en er inzicht kan worden verkregen in wie de gebruikers zijn, wanneer er van de toestellen gebruik wordt gemaakt, onder welke weersomstandigheden, etc (zie bijlage 4). De observaties hebben bijgedragen om deelvragen 3, 4 en 5 te beantwoorden.

Pagina | 14

Hoofdstuk 4 Resultaten Hoofdstuk 4 bevat enkele relevante uitkomsten van het onderzoek, in de bijlagen is overige data te vinden van het onderzoek. In de figuren 2 en 3 zijn de Orgware, Hardware en Software concepten weergegeven die op de desbetreffende locaties zijn gerealiseerd/aanwezig zijn. De gegevens zijn voornamelijk verkregen uit de semigestructureerde interviews met sleutelpersonen die betrokken waren bij het proces van de nieuwe inrichting. De uitgewerkte interviews kunt u vinden in de bijlagen 6 t/m 11.

4.1 Totstandkoming beweegvriendelijke locatie Paddepoel

Orgware

Hardware Software

Wijk budget NLA (Nieuw Lokaal Akkoord). Kosten locatie ongeveer €35.000,-.

Outdoor fitness toestellen zijn door iedereen te gebruiken.

Doelgroep is iedereen.

Draagvlak onderzoek. Toestellen zijn makkelijk te demonteren (om eventueel te verplaatsen).

Vrij toegankelijk/gratis voor iedereen.

Doel om meer mensen in beweging te krijgen.

Hufterproof toestellen (om vandalisme tegen te gaan).

Opening van de locatie. Folder bij inwoners in brievenbus.

Meest toegankelijke locatie gekozen (verbinding tussen Reitdiep, Vinhuizen en Paddepoel).

Trainen met eigen lichaamsgewicht.

2 maal een training/ begeleiding geweest door WeFitness (fitness bedrijf Reitdiep). Inmiddels geen begeleiding meer.

Zichtbaarheid groot. Bord met instructies voor oefeningen/gebruik van outdoor fitness toestellen.

Geen activiteiten, voorlichting georganiseerd. Samenwerking Gemeente

Groningen met buurtbewoners.

Controle om defecten in toestellen op te sporen en te repararen.

Geen verlichting, geen bankjes. Veilige ondergrond en makkelijk in onderhoud en om schoon te houden.

Uitleg van oefeningen is aanwezig op een bord. Ook een app beschikbaar van Norwell (de leverancier) om voorbeelden van oefeningen te kijken.

Figuur 2: Orgware, Hardware en Software concepten op locatie Paddepoel

4.2 Totstandkoming beweegvriendelijke locatie Oosterkade

Orgware

Hardware Software

Budget uit intensiveringsmiddelen. Kosten hele project Oosterkade €70.000,- tot €80.000,-.

Hardlooproute van begin Oosterkade tot eind van het Damsterpad. Met bedrukking op de route (welke afstand nog afgelegd moet worden).

Geen begeleidingsuren vanuit de Gemeente Groningen. Hoop op clubjes die gaan ontstaan en dat Construction Fitness club activiteiten organiseert.

Doel om meer mensen in beweging te krijgen.

Toestellen die voor meerdere doeleinden kunnen gebruikt

Opening van locatie met demonstratie op calisthenics

Pagina | 15

worden en voor alle leeftijden.

toestellen.

Inloopavonden voor bewoners, gevraagd naar gebruik, behoeftes en hulp bij nieuwe inrichting.

Modernere toestellen Calisthenics toestellen, nieuw basketbalveld, nieuwe speeltoestellen.

Verwachting dat er veel gebruik van de locatie wordt gemaakt, omdat er meerdere mogelijkheden zijn. Spelen, bewegen en sporten (multifunctioneel). Van de oude toestellen werd alleen het basketbalveld gebruikt.

Samenwerking Gemeente Groningen met Lior Steinberg (ontwerper) buurtbewoners en Construction fitness club.

Outdoor fitness toestellen aan eind van Damsterpad (moet nog gerealiseerd worden)

Veilige ondergrond Uitstraling en aantrekkelijkheid kleur oranje verwijst naar de scheepsbouw van vroeger in de haven.

Beheer en onderhoud door Gemeente Groningen (stadsbeheer).

Figuur 3: Orgware, Hardware en Software concepten locatie Oosterkade

4.3 Resultaten gebruiker interviews van de locatie Paddepoel

Populatie gebruikers outdoor fitness paddepoel

De algemene gegevens van de geïnterviewde gebruikers bij locatie paddepoel is hieronder in

tabel 1 weergegeven.

Tabel 2:algemene gegevens geïnterviewde gebruikers

Totale populatie 16

Geslacht 10 mannen (62.5%) 6 vrouwen (37.5%)

Gemiddelde leeftijd totale populatie 36,6 jaar

Gemiddelde leeftijd mannen 36 jaar

Gemiddelde leeftijd vrouwen 37,5 jaar

Jongst geïnterviewde gebruiker 11 jaar Oudst geïnterviewde gebruiker 78 jaar

Gebruikers interviews

In de figuren hieronder zijn enkele uitkomsten van de gebruikersinterviews gepresenteerd.

Het totale overzicht aan uitkomsten van de gebruikersinterviews is te zien in bijlage 5.

n = aantal gebruikers dat de vraag heeft beantwoord

# = aantal ontvangen antwoorden, bij enkele vragen mochten er namelijk meerdere

antwoorden gegeven worden.

In figuur 4 is te zien hoe vaak een gebruiker van de outdoor fitness locatie in Paddepoel

gebruik maakt. Te zien is dat er van de 16 gebruikers die zijn geïnterviewd er een groot deel

meerdere keren per week komt sporten/bewegen en een vergelijkbaar deel maar een paar

keer per jaar. Verder gaven de geïnterviewde personen aan dat het gebruik voor 60% niet

anders is per seizoen, 40% gaf wel aan dat het gebruik per seizoen verschilt.

Meerdere keren per week 5 (31.25 %)

1 keer per week 2 (12.5 %)

Een paar keer per maand 2 (12.5 %)

Pagina | 16

Een paar keer per jaar 5 (31.25 %)

Nooit 2 (12.5 %) n = 16

# 16 Figuur 4: Aantal keren dat gebruik wordt gemaakt van de locatie in Paddepoel

In figuur 5 is het aantal gebruikers weergegeven dat vaker aan sport/beweging doet. De outdoor fitness locatie voorziet in de behoefte van de gebruikers en bijna de helft 43,75% geeft aan dat zij vanwege deze locatie vaker in de openbare ruimte sporten/bewegen dan voorheen.

Nee 9 (56.25 %)

Ja 7 (43.75 %) n = 16

# 16 Figuur 5: Vaker sporten/bewegen in de openbare ruimte vanwege een

beweegvriendelijke locatie in Paddepoel

In figuur 6 is te zien welke betekenis de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte geeft aan de gebruikers en waarom ze gebruik maken van de locatie. Hierin valt op dat de voornaamste redenen om te sporten/bewegen op de locatie in Paddepoel zijn dat er geen kosten aan verbonden zijn en dat de geïnterviewden het aangenaam vinden om dichtbij hen in de buurt een mogelijkheid hebben om te sporten/bewegen.

Gezondheid 5 (33.33 %)

Dichtbij 7 (46.67 %)

Spelen 2 (13.33 %)

Geen kosten aan

verbonden

8 (53.33 %)

Anders… 3 (20 %) n = 15

# 25

Figuur 6: Reden van sport/beweging op de locatie in Paddepoel

In figuur 7 is de relatie tussen de gebruikers en niet-gebruikers te zien of de locatie hen stimuleert/uitnodigt om te gaan bewegen/sporten.

0 2 4 6 8 10 12 14

Wel gestimuleerd om te gaan sporten vanwege de vernieuwde inrichting

Niet gestimuleerd om te gaan sporten vanwege de vernieuwde inrichting

Tevreden over de inrichting en toestellen op de locatie

Niet tevreden over de inrichting en toestellen op de locatie

Niet-gebruikers

Gebruikers

“Vroeger was ik 115kg, toen ben ik gaan trainen voor de

4Mijl van Groningen en ben ik enorm afgevallen. Nu kom

ik hier elke dag sporten voor mijn gezondheid.”

Pagina | 17

Figuur 7: relatie tussen gebruikers en niet-gebruikers t.o.v. stimulans meer bewegen en

tevredenheid inrichting.

Resultaten van niet-gebruikers interview locatie Paddepoel

In bijlage 14 zijn de resultaten van de personen uit de buurt Paddepoel weergegeven die niet

op de locatie aan het sporten waren. Dit waren voornamelijk niet-gebruikers. Iedere persoon

is bekend met de outdoor fitness locatie. De voornaamste redenen voor deze personen om er

niet te sporten, is dat de toestellen of sport hen niet interesseert. Maar ze gaven wel aan dat

ze zien dat er veel van de locatie gebruik wordt gemaakt en het daarom een toegevoegde

waarde vinden voor de wijk Paddepoel.

Uitkomsten observaties Paddepoel

Hieronder is weergeven op welke momenten er is geobserveerd bij de locatie Paddepoel (dit zijn dezelfde tijden als locatie Oosterkade). Er is in totaal 7 uur aan observaties gedaan.

Maandag 2 mei is er geobserveerd tussen 10:30u – 11:30u (zonnig en 11°C) en tussen

13:30u – 14:30u (zonnig en 16°C).

Dinsdag 3 mei is er geobserveerd tussen 8:00u – 9:00u (zonnig en 8°C) en tussen

14:00u – 15:00u (bewolkt en 13°C).

Woensdag 4 mei is er geobserveerd tussen 9:30u – 10:30u (zonnig en 3°C) en tussen

15:45u – 16:45u (zonnig en 14°C).

Zondag 8 mei is er geobserveerd tussen 20:00u – 21:00u (zonnig en 24°C).

In figuur 8 is te zien dat de verhouding man/jongen en vrouw/meisje bijna gelijk is. Er wordt door beide geslachten ongeveer evenveel gebruik gemaakt van de locatie.

Figuur 8: aantal mannelijke en vrouwelijke gebruikers per dag op locatie Paddepoel

In figuur 9 zijn de leeftijden gedurende de observaties weergegeven. Hier valt het op dat de

spreiding van leeftijden groot is en dat elke leeftijdsgroep gebruik maakt van de locatie

Paddepoel.

0

5

10

15

20

25

30

Man/jongen

Vrouw/meisje

Jelle Zwart (Gemeente

Groningen): “Het viel ons op

dat er ook veel allochtonen

gebruik maken van de outdoor

fitness plek in Paddepoel, dit

hadden wij als Gemeente

Groningen niet verwacht.”

Pagina | 18

Figuur 9: Leeftijden locatie Paddepoel Foto: Gebruikers locatie Paddepoel

4.4 Resultaten van gebruikers interviews locatie Oosterkade

Populatie gebruikers van de vernieuwde beweegvriendelijke inrichting Oosterkade

De algemene gegevens van de geïnterviewde gebruikers bij locatie Oosterkade is hieronder in tabel 5 weergegeven. Hier valt op dat het vooral jongeren zijn die gebruik maken van de locatie Oosterkade. Tabel 3: algemene gegevens geïnterviewde gebruikers

Totale populatie 15

Geslacht 14 mannen (93.33%) 1 vrouw (6.67%)

Gemiddelde leeftijd totale populatie 24,4 jaar Gemiddelde leeftijd mannen 24,6 jaar

Gemiddelde leeftijd vrouwen 22 jaar

Jongst geïnterviewde gebruiker 17 jaar

Oudst geïnterviewde gebruiker 31 jaar

Gebruikers interviews

In de figuren hieronder zijn enkele uitkomsten van de gebruikersinterviews gepresenteerd. Het totale overzicht aan uitkomsten van de gebruikersinterviews is te zien in bijlage 5.1. n = aantal gebruikers dat de vraag heeft beantwoord

# = aantal ontvangen antwoorden, bij enkele vragen mochten er namelijk meerdere

antwoorden gegeven worden.

In figuur 10 is te zien hoe vaak een gebruiker verwacht gebruik te maken van de locatie Oosterkade. Te zien is dat er van de geïnterviewde personen 8 gebruikers meerdere keren per week op de locatie in Oosterkade gaan sporten. Daarnaast zullen er enkelen elke week komen of eens per maand.





Nooit 0 (0 %) n = 15

# 15 Figuur 10: Verwachting van het aantal keren gebruik van de locatie Oosterkade

8%

20%

16%

24%

26%

6% <6 jaar

6 tot 12 jaar

13 tot 18 jaar

19 tot 29 jaar

30 tot 59 jaar

> 60 jaar

Pagina | 19

In figuur 11 is het aantal gebruikers weergegeven dat vaker aan sport/beweging verwacht te gaan doen, doordat de inrichting van de beweegvriendelijke openbare ruimte bij de Oosterkade is vernieuwd. Van de geïnterviewde personen geeft 86,67% aan dat zij vaker in de openbare ruimte verwachten te gaan sporten/bewegen dan voordat deze nieuwe inrichting was gerealiseerd.

Nee 2 (13.33 %)

Ja 13 (86.67

%) n = 15

# 15 Figuur 11: Vaker sporten/bewegen in de openbare ruimte vanwege een

beweegvriendelijke locatie bij de Oosterkade

In figuur 12 is te zien welke betekenis de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte geeft aan de gebruikers en waarom ze gebruik maken van de locatie. Hierin valt op dat de voornaamste redenen om te sporten/bewegen op de locatie bij de Oosterkade zijn dat er geen kosten aan verbonden zijn, het spelende aspect ook op deze locatie mogelijk is en dat de geïnterviewden het aangenaam vinden om dichtbij hen in de buurt een mogelijkheid hebben om te sporten/bewegen. Daarnaast vinden 9 personen gezondheid een belangrijke reden om te gaan sporten op deze locatie.

Gezondheid 9 (60 %)


Spelen 6 (40 %)

Geen kosten aan

verbonden

8 (53.33 %)

Anders… 1 (6.67 %) n = 15

# 32 Figuur 12: Reden van sport/beweging op de locatie Oosterkade

Uitkomsten observaties

Hieronder is weergeven op welke momenten er is geobserveerd bij de locatie Oosterkade (dit zijn dezelfde tijden als locatie Paddepoel). Er is in totaal 7 uur aan observaties gedaan.

Zondag 22 mei is er geobserveerd van 20:00u - 21:00u (regen en 16°C).

Maandag 23 mei is er geobserveerd tussen 10:30u – 11:30u (regen en 12°C) en tussen

13:30u – 14:30u.

Dinsdag 24 mei is er geobserveerd tussen 8:00u – 9:00u (bewolkt en 10°C) en tussen

14:00u – 15:00u (bewolkt en 11°C).

Woensdag 25 mei is er geobserveerd tussen 9:30u – 10:30u (bewolkt en 12°C) en

tussen 15:45u – 16:45u (bewolkt en 14°C).

In figuur 13 is te zien dat het grootste deel dat gebruik maakt van de locatie man/jongen is. Ook kan er enigszins gezegd worden dat de weersomstandigheden een rol hebben gespeeld, tijdens de regenachtige dagen was het minder druk. Alleen is dit moeilijk te concluderen, omdat de locatie Oosterkade nog maar enkele dagen was geopend.

“Ik kan gewoon voor m’n huis sporten wanneer ik wil,

dat is ideaal. Ik ben ook naar de inloopavond geweest om

aan te geven wat ik graag op deze plek terug wilde zien.”

Pagina | 20

Figuur 13:aantal mannelijke en vrouwelijke gebruikers per dag op locatie Oosterkade

In figuur 14 zijn de leeftijden gedurende de observaties weergegeven. Daarbij valt het op dat het grootste deel dat gebruik maakt van de locatie Oosterkade de groep jongeren is. Dit is de doelgroep die ook vrijwel allemaal gebruik maken van de Calisthenics toestellen, zoals in figuur 15 is te zien. In figuur 15 is tevens te zien van welke andere onderdelen gebruik wordt gemaakt. Er waren ook enkele personen die geen gebruik maakten van de locatie, maar bijvoorbeeld met hun (klein)kind op de locatie waren. Het kind was dan aan het spelen en de opa/oma of vader/moeder keek dan toe.

Figuur 14: leeftijden locatie Oosterkade Figuur 15: aantal personen per

onderdeel

4.5 Gelijkenissen en/of verschillen Paddepoel en Oosterkade

In figuur 16 is het aantal geïnterviewde gebruikers van beide locaties weergegeven dat vanwege de vernieuwde inrichting is gaan sporten in de openbare ruimte. Wat opvalt is dat bijna driekwart van de geïnterviewde personen al aan sport/beweging in de openbare ruimte deed op locatie paddepoel en tweederde van de gebruikers van Oosterkade. Op beide locaties is er een kwart van de geïnterviewde personen dat aan sport/beweging is gaan doen in de openbare ruimte vanwege deze vernieuwde inrichting.

0 2 4 6 8

10 12 14 16 18 20

Man/jongen

Vrouw/meisje

7%

11% 0%

67%

11%

4%

<6 jaar

6 tot 12 jaar

13 tot 18 jaar

19 tot 29 jaar

30 tot 59 jaar

> 60 jaar

0 2 4 6 8

10 12 14 16

“Elke zondagmiddag hebben

we met een groep

afgesproken om te komen

sporten”

Pagina | 21

Figuur 16: reden van sporten in openbare ruimte op de locaties Paddepoel en Oosterkade t.o.v. elkaar In figuur 17 is het aantal gebruikers weergegeven dat naast de locaties in Paddepoel en Oosterkade aan sport/beweging doet in de openbare ruimte.

Figuur 17: sport/beweging in openbare ruimte naast de locaties Paddepoel en Oosterkade

In Figuur 18 en 19 is weergegeven of de gebruikers tevreden zijn met de inrichting en toestellen op de locaties in Paddepoel en Oosterkade. Van de geïnterviewde personen bij Paddepoel is 80% tevreden met de inrichting en toestellen op de locatie in Paddepoel. De 3 personen die aangegeven hebben niet tevreden te zijn met de inrichting of toestellen gaven respectievelijk aan dat de kwaliteit van de toestellen tegenviel en dat het jammer is dat de toestellen niet zijn in te stellen, om op deze manier zwaarder te trainen en sterker te worden. Daarnaast gaf een gebruiker aan dat het fijn zou zijn om bankjes te plaatsen om spullen op te zetten en verlichting te plaatsen om in de avond ook te kunnen trainen. Van de geïnterviewden bij de Oosterkade geeft 80% aan tevreden te zijn met de vernieuwde beweegvriendelijke inrichting van de openbare ruimte. Van de 3 personen die niet tevreden zijn met de inrichting gaf 1 persoon aan dat er te weinig toestellen zijn en 2 personen gaven aan dat het basketbalveldje te klein is en dat de basketbal wel eens in het water valt, wat vervelend is.

0 2 4 6 8 10 12

Niet in openbare ruimte gaan sporten vanwege vernieuwde inrichting …

Wel in openbare ruimte gaan sporten vanwege de toestellen

Wel in openbare ruimte gaan sporten vanwege de locatie

Wel in openbare ruimte gaan sporten vanwege de toegankelijkheid

Wel in openbare ruimte gaan sporten vanwege een andere reden…

Locatie Oosterkade

Locatie Paddepoel

0 2 4 6 8 10

Meerdere keren per week

1 keer per week

Een keer per maand

Een paar keer per jaar

Nooit

Locatie Oosterkade

Locatie Paddepoel

Pagina | 22

Figuur 18 & 19: Tevreden over inrichting en toestellen (figuur 18 Paddepoel en figuur 19

Oosterkade)

Waar komen de gebruikers van de locatie Paddepoel en locatie de Oosterkade vandaan

Van de geïnterviewde personen op beide locaties is in figuur 20 weergegeven waar de personen vandaan komen, locatie Paddepoel (rood cijfer) en locatie Oosterkade (blauw cijfer). Van de geïnterviewde personen van locatie Oosterkade komt er 1 persoon uit Bedum, deze persoon is niet op de afbeelding weergegeven. Bij de locatie Paddepoel is te zien dat de geïnterviewde gebruikers voornamelijk uit de wijk Paddepoel komen. Ook valt op dat voor enkele gebruikers de afstand tot de locatie geen belemmering is om van de outdoor fitness locatie gebruik te maken. De spreiding van de geïnterviewde gebruikers van de locatie Oosterkade is opmerkelijk, deze gebruikers wonen namelijk op de omliggende postcodes. Dit kan een betekenen dat de behoefte aan een plek met calisthenics toestellen groot is, aangezien een groot deel van de geïnterviewde gebruikers op deze toestellen aan het sporten was.

De outdoor fitness locatie in Paddepoel bevindt zich op postcode 9742.

De nieuw ingerichte beweegvriendelijke locatie Oosterkade bevindt zich op postcode

9711.

Figuur 20: aantal gebruikers per postcode van de locatie Paddepoel (rood) en locatie

Oosterkade (blauw)

80%

20%

Ja Nee

80%

20%

Ja Nee

Pagina | 23

Hoofdstuk 5 Conclusie en Discussie

5.1 De doelstelling van het onderzoek:

“In juni 2016 ligt er een uitgebreide monitoring van de projecten Outdoor Fitness Reitdiep en de Oosterkade waarin duidelijk wordt wie de gebruikers zijn, op welke manier de voorzieningen worden gebruikt en of de voorzieningen hebben bijgedragen tot meer bewegen in de openbare ruimte”.

5.2 Beantwoording van de deelvragen:

5.2.1 Welke middelen zijn geïnvesteerd in het beweegvriendelijker maken van de

locaties ‘Outdoor Fitness Reitdiep’ en ‘Oosterkade’?

De middelen die zijn geïnvesteerd zijn de wijkbudgetten die beschikbaar zijn voor de wijken in de Gemeente Groningen en zijn speciefiek voor de desbetreffende wijk bedoeld. Daarnaast hebben alle betrokken partijen input gegeven om een nieuwe of vernieuwde beweegvriendelijke locaties te realiseren. Bij de locatie Paddepoel kwam het initiatief vanuit de bewoners zelf om een outdoor fitness plek te creëren. Bij de locatie Oosterkade was het de Gemeente Groningen die de bewoners heeft gevraagd hoe de wijkbewoners de nieuwe inrichting voor zich zagen. In beide gevallen is er een locatie ontstaan waar de bewoners behoefte aan hebben.

5.2.2 Welke hardware, software en orgware concepten zijn er gerealiseerd op de

locaties ‘Outdoor Fitness Reitdiep’ en ‘Oosterkade’?

Paddepoel: Op de locatie in Paddepoel is er een outdoor fitness plek gerealiseerd met verschillende soorten outdoor fitness toestellen. Nadat de Wijkraad Paddepoel contact had gezocht met de Gemeente Groningen is het proces op gang gekomen. Met input van buurtbewoners, middels een draagvlak onderzoek en input door de buurtbewoners over welke toestellen er moesten komen is de outdoor fitness locatie gerealiseerd. Er heeft een opening plaatsgevonden en WeFitness heeft 2 maal een training/begeleiding gehouden. Oosterkade: Bij de locatie Oosterkade is een beweegvriendelijke plek gerealiseerd voor multifunctioneel gebruik door buurtbewoners. Er zijn speeltoestellen voor kinderen, calisthenics rekken om (kracht)oefeningen op te doen, een basketbalveld en een hardlooproute (de outdoor fitness toestellen op het eind van de hardlooproute zijn nog niet gerealiseerd). De plek is samen met input van de buurtbewoners ontworpen, de buurtbewoners konden op inloopavonden middels schetsen samen tot een ontwerp komen van de vernieuwde inrichting die gerealiseerd is. Er heeft een opening plaatsgevonden met een calisthenics demonstratie.

5.2.3 In welke mate worden de nieuwe voorzieningen gebruikt en door wie?

In het totaal van 7 uur aan observaties die zijn verricht bij de locatie Paddepoel en kan geconcludeerd worden dat er door alle leeftijdsgroepen gebruik van de locatie wordt gemaakt. In totaal zijn er in de 7 uur aan observaties bij de locatie Paddepoel 47 mensen geweest die van de locatie gebruik hebben gemaakt. Het grootste deel van de gebruikers komt uit de wijk Paddepoel, maar er zijn ook enkele gebruikers die ergens anders in de stad Groningen wonen. De gebruikers van de locatie in Paddepoel in verhouding tot de locatie Oosterkade veel meer oudere gebruikers. In het totaal van 7 uur aan observaties die zijn verricht bij de locatie Oosterkade kan geconludeerd worden dat er door vrijwel alle leeftijdsgroepen gebruik van de locatie wordt gemaakt. In totaal zijn er in de 7 uur aan observaties bij de locatie Oosterkade 27 mensen geweest die van de locatie gebruik hebben gemaakt. De gebruikers komen qua postcodes verspreid uit de stad en deze postcodes liggen rondom de locatie Oosterkade. Vooral jongere

Pagina | 24

doelgroep maakt gebruik van deze locatie en daarbij maakt deze doelgroep het meest gebruik van de calisthenics toestellen. De meeste gebruikers van de calisthenics toestellen zijn mannen.

5.2.4 In welke mate zijn de verschillende doelgroepen tevreden over de vernieuwde

voorzieningen?

Over de nieuwe inrichting is 80 % van de geïnterviewde personen tevreden, dit geldt voor beide locaties. Dit heeft te maken met de ‘bottum-up’ strategie die gehanteerd is, want beide locaties zijn met inbreng van de buurtbewoners beweegvriendelijk ingericht. Een enkeling van de geïnterviewde personen had graag nog wat extra toestellen gezien of bijvoorbeeld bankjes om spullen op te zetten. Maar de Gemeente Groningen heeft er bewust voor gekozen om geen bankjes te plaatsen, omdat ze willen dat de nieuwe inrichtingen van de locaties geen ‘hangplek’ wordt.

5.2.5 Welke betekenis heeft de vernieuwde inrichting voor de beweegvriendelijkheid

van ‘Paddepoel’ en ‘Oosterkade’? De betekenis die de vernieuwde inrichting heeft voor de beweegvriendelijkheid is dat de buurtbewoners en andere gebruikers van beide locaties het vooral prettig vinden dat de locatie om te sporten/bewegen dichtbij is en dat er geen kosten aan verbonden zijn. Tevens is er in de wijkscans te zien zien dat de nieuwe inrichting hoger scoort op beweegvriendelijkheid (zie bijlage 15, 16 en 17). Bij de geïnterviewde personen van de locatie in Paddepoel gaf 43.75% aan vaker in de openbare ruimte te zijn gaan sporten dan voorheen en bij de locatie Oosterkade verwachten de geïnterviewde personen gaf 86.67 % aan vaker in de openbare ruimte te gaan sporten.

5.3 Beantwoording van de hoofdvraag:

“In hoeverre nodigt de vernieuwde inrichting van de openbare ruimte ‘Outdoor Fitness

Reitdiep’ en ‘Oosterkade’ uit tot meer bewegen, sporten en spelen?”

De vernieuwde inrichting van de openbare ruimte zorgt er op beide locaties voor dat mensen vaker in de openbare ruimte gaan sporten. Op de locatie in Paddpoel geeft 43.75% dat aan en op de locatie Oosterkade geeft zelfs 86.67% dit aan. Toch geeft 2/3 van de gebruikers op zowel de locatie Paddepoel als op de locatie Oosterkade aan dat deze vernieuwde inrichting niet de reden is dat ze zijn gaan sporten/bewegen in de openbare ruimte, deze personen deden dus al aan sport/beweging in de openbare ruimte. Maar een positief gegeven is dat de personen die al aan sport/beweging in de openbare ruimte doen, vanwege deze nieuwe inrichting wel vaker in de openbare ruimte sporten dan voorheen. Daarnaast is het positief dat 1/3 van de gebruikers aangeeft door de nieuwe inrichting van de openbare ruimte vaker is gaan sporten/bewegen in de openbare ruimte. Dit komt voornamelijk doordat de locatie dichtbij hen thuis is en er geen kosten aan verbonden zijn en de toestellen hen uitdagen om te gaan bewegen/sporten. De gebruikers komen ook uit verschillende wijken in de stad Groningen om op de locatie Oosterkade te sporten. Bij de locatie Paddepoel kwamen de geïnerviewde personen voornamelijk uit de wijk Paddepoel, maar enkele gebruikers waren zelfs bereid een grote afstand van soms wel 15 á 20 minuten fietsen af te leggen om gebruik te maken van de locatie in Paddepoel.

5.4 Vergelijking met andere onderzoeken

Er is nog weinig tot bijna geen onderzoek gedaan naar het gebruik van outdoor fitplaatsen. Het enige onderzoek waar nog enigszins mee vergeleken kan worden is het onderzoek naar het gebruik van fitplaatsen in Den Haag. In den haag wordt het overgrote deel van de fitplaatsen minimaal gebruikt, alleen de fitplaats in het Zuiderpark werd veel gebruikt. In vergelijking met dit onderzoek zijn worden de locaties Paddepoel en Oosterkade wel voldoende in gebruik genomen. Vooral op de locatie Paddepoel waren er elk observatieblok gebruikers. De Oosterkade was net geopend tijdens de observaties en het was die dagen regenachtig weer, hierover kan eigenlijk niet goed een vergelijking worden getrokken t.o.v. de

Pagina | 25

ander observaties in Paddepoel en Den Haag. Wel blijkt dat de locatie Oosterkade zelfs in de regen gebruikt wordt. In het onderzoek naar de fitplaatsen in Den Haag kwam naar voren dat de fitplaatsen waarschijnlijk door de mindere bekendheid en zichtbaarheid zo weinig werden gebruikt. Dit zou ook nog het geval kunnen zijn bij de Oosterkade, aangezien deze locatie net nieuw is en de observaties 2 dagen na de opening tijdens slechte weersomstandigheden hebben plaatsgevonden. Verder is het gebruik van leeftijdscategorieën van de fitplaatsen in Den Haag ook vergelijkbaar met de locaties in Paddepoel en Oosterkade. Zoals ook bedoeld is, worden de locaties door alle leeftijdscategorieën gebruikt.

5.5 Aanbevelingen vervolg onderzoek

Voor vervolgonderzoek kan er gekeken worden naar meerdere observatie momenten of bijvoorbeeld een week lang een camera (bijvoorbeeld een GoPro) neer te hangen om vervolgens de beelden versneld door te spoelen en alleen het aantal gebruikers op de locaties te tellen. Zodat er een totaal beeld van het aantal gebruikers op een locatie in beeld kan worden gebracht. Tevens kan het interessant zijn om de bereidheid om vanuit een andere wijk naar de locatie in Paddepoel te komen te onderzoeken, welke afstand zij afleggen en waarom zij deze afstand willen afleggen. Verder zou er gekeken kunnen worden hoeveel van de gebruikers alleen naar de locatie komen om op die plek te sporten of dat ze bijvoorbeeld al hardlopend naar de locatie gaan of er langs komen. Dit is in dit onderzoek al wel gevraagd bij de geïnterviewde gebruikers, maar dit zou ook op het observatieformulier kunnen worden toegevoegd. Daarnaast kan er ook onderzocht worden waarom de niet-gebruikers geen gebruik maken van de locaties en wat er zou moeten gebeuren om deze niet-gebruikers wel gebruik te laten maken van de locatie. Aangezien dit onderzoek zich voornamelijk heeft gericht op de gebruikers. En voor de locatie bij Oosterkade kan vergeleken worden daadwerkelijk 80% van de gebruikers meer is gaan sporten. Aangezien de locatie in dit onderzoek net was geopend en er gevraagd is naar de verwachting.

5.6 Kritische beschouwing/discussie van het onderzoek

Allereerst is het jammer dat de realisatie van de Oosterkade enkele weken vertraging heeft opgelopen. Daarom zijn er voorlopige conclusies getrokken. Mede door de weersomstandigheden kon er nu ook geen goede vergelijking worden getrokken met de locatie in Paddepoel. Daarnaast is de locatie in Paddepoel al veel bekender en zichtbaarder voor (potentiële) gebruikers, omdat deze locatie al een jaar lang in gebruik is. Bij beide locaties hebben de gebruikers aangegeven dat 1/3 uitgedaagd is om te gaan sporten op de locaties die gerealiseerd zijn. Bij de locatie Paddepoel kwam naar voren dat het kwam door de toegankelijkheid, de locatie en het feit dat het gratis is. Ook is de helft van de geïnterviewde gebruikers van Paddepoel meer gaan sporten vanwege deze locatie. Bij de Oosterkade is het de vraag of de gebruikers vaker gaan sporten wanneer de nieuwigheid er af is en of het nog steeds door de vernieuwde inrichting komt dat ze in de openbare ruimte zijn gaan sporten. Wel kwam er net zoals bij Paddepoel naar voren dat de reden dat ze uitgedaagd worden om te sporten door de toegankelijkheid en locatie die opnieuw is ingericht. Er hadden meerdere dagen geobserveerd kunnen worden en ook vaker in de avonduren. Vanwege omstandigheden was deze mogelijkheid er niet in dit onderzoek. Ook is de invloed van de weersomstandigheden moeilijk te beoordelen, omdat er op beide locaties gedurende de dagen dat er geobserveerd is vrijwel gelijke weersomstandigheden waren (tussen beide locaties was juist een groot verschil in weersomstandigheden).

Pagina | 26

Verder heeft de wijkscan, die ook nog eens is aangepast, vrijwel geen toegevoegde waarde gehad. Deze ingevulde wijkscans zijn wel in de bijlage toegevoegd, maar zijn niet in de resultaten weergegeven. De wijkscan is voornamelijk bedoeld om de beweegvriendelijkheid van een hele wijk in kaart te brengen en vervolgens op basis daarvan een plan te maken om de wijk beweegvriendelijker in te richten. Er kon met de wijkscan dus niet één specifieke plek in kaart worden gebracht. Wel kon gemeten worden dat de wijk vanwege de nieuwe inrichting beweegvriendelijker is geworden.

Pagina | 27

Bronvermelding

Bailey, R. (2008). Youth Sport and Social Inclusion

Boonstra, N.G.J. & Hermens, N.J. (2011). De maatschappelijke waarde van sport. Utrecht:

Verwey-Jonker Instituut.

Borst, H.C., Miedema, H.M.E., Vries, S.I. de, Graham, J.M.A., & Dongen, J.E.F. van (2008).

Relationships between street characteristics and perceived attractiveness for walking

reported by elderly people.

Bisseling, R., Schaars, D. & Klaassen, A. (2015). Effecten van sporten en bewegen. Opgehaald

op 9 februari 2016 van https://www.allesoversport.nl/artikel/effecten-van-sporten-en-

bewegen/

Breedveld, K., Haan, J. de, Tiessen-Raaphorst, A., & Verbeek, D. (2010). Sport: een leven

lang. Rapportage Sport 2010. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau/ W.J.H. Mulier

Instituut.

Cammelbeeck, C., Engbers, L.H., Kunen, M. & L’abée, D. (2013). Ontwerpprincipes voor een

beweegvriendelijke omgeving. Ede: Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen

(NISB)/TNO.

Frumkin, H. (2003). Healthy places: exploring the evidence. American journal of public

health, 93(9), 1451-1456.

Gemeente Groningen (2014). De bewegende stad: visie op de inrichting van de sportieve en

speelse openbare ruimte.

Healthy Ageing (2013). Beweegvriendelijke inrichting openbare ruimte. Opgehaald op

donderdag 24 mei 2016 van

http://healthyageing.net/nl/innovatiewerkplaats/beweegvriendelijke-inrichting-openbare-

ruimte

Herpen, N.A. van, Hordijk, D., & Vries, S.I. de (2015). Outdoor Fitness in Den Haag. Den

Haag: De Haagse Hogeschool

Ketwich, M. van (2013). De Beweegvriendelijke omgeving. Zwolle: Acquire Publishing BV

Kunen, M. (2015). Nu is de tijd om openbare ruimte beweegvriendelijk in te richten. Ede:

Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB).

L’abée, D. (2015). Gebruiker staat centraal bij bewegen in de buurt. Opgehaald op donderdag

21 april 2016 van https://www.allesoversport.nl/artikel/gebruiker-staat-centraal-bij-

bewegen-in-de-buurt/

Lubbe, M. & Larsen, V. (2011). Kosten en baten van de “Gezonde wijk”

Maas, J., Hertog, F. den, Poppel, M. van, & Schuit, J. (2014). Park of Perk?. Amsterdam: VU

Medisch Centrum.

Pagina | 28

McKenzie, T.L., Cohen, D.A., Sehgal, A. Williamson, S., & Golinelli, D. (2006). System for

observing Play and Recreation in Communities (SOPARC): Reliability and Feasibility

Measures. Opgehaald op 10 maart 2016 van http://activelivingresearch.org/soparc-system-

observing-play-and-recreation-communities

Mulders, C. (2010). Outdoor Fitness locatie Doetinchem. Arnhem: Gelderse Sport Federatie.

NISB (2012). De beweegvriendelijke omgeving scan (BVO Scan). Opgehaald op 5 april 2016

van http://www.nisb.nl/doen-tools-en-instrumenten/beweegvriendelijke-omgeving/bvo-

scan/bvoscan.pdf

NISB (2016). Wat is een beweegvriendelijke omgeving. Opgehaald op 8 februari 2016 van

http://www.nisb.nl/weten/kennisgebieden/beweegvriendelijke-omgeving/wat-is-een-

beweegvriendelijke-omgeving_.html

NISB (2016). Wat is een beweegvriendelijke omgeving. Opgehaald op 23 mei 2016 van

http://www.nisb.nl/weten/kennisgebieden/beweegvriendelijke-omgeving/wat-is-een-

beweegvriendelijke-omgeving/software.html

RIVM (2016). Burgerparticipatie. Opgehaald op 22 april 2016 van

https://www.loketgezondleven.nl/gezonde-gemeente/gezondheidsbeleid-

maken/burgerparticipatie

Sallis, J. F. Owen, N. & Fisher, E. B. (2008). Ecological models of health behavior. In: Glanz

K, Rimer B, Viswanath K. Health behavior and health education. Theory, research and

practice. Chapter 20, Jossey Bass, San Fransisco, CA.

Schippers, E.I. (2015). Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Kamerbrief:

gebruik van buitenruimten voor sport.

Tiessen-Raaphorst, A. (2014). Rapportage Sport 2014. Den Haag: Sociaal en Cultureel

Planbureau

Van Dooren, W., Bouckaert, G. & Halligan, J. (2010). Performance management in the public

sector. New York: Routledge.

Wiggers, H. (2011). Een toekomst voor outdoor fitness in Nederland?

Groningen/Amsterdam: Sport Management Institute/DSP-groep BV.

Pagina | 29

Bijlagen

Bijlage 1 Aangepaste wijkscan

schaalverdeling:

1

Helemaal niet waar

2 3 4 (groten)de

els niet waar

5 6 7 (groten)de

els waar

8 9 10 helemaal waar

0 Onbeke

nd

Functioneel bewegen

In de plannen voor deze wijk(en) is er oog voor het feit dat mensen zich per fiets en te voet moeten kunnen verplaatsen (dagelijks functioneel bewegen).

De belangrijkste voorzieningen in de wijk (school, winkels, bibliotheek, sportpark e.d.) liggen op loop- dan wel fietsafstand en zijn goed en veilig te voet of per fiets bereikbaar

Dit (12) geldt voor verschillende groepen wijkbewoners: van jong tot oud, en van autochtoon tot allochtoon.

Er zijn in de wijk verkeersmaatregelen (drempels, 30 km zones, rotondes, etc.) genomen om de veiligheid van lopers en fietsers te bevorderen.

Er zijn voldoende fietsparkeermogelijkheden bij school, winkels, bibliotheek, sportparken en andere openbare voorzieningen.

Wijkbewoners worden – door middel van voorlichting en activiteiten – gestimuleerd om zich zoveel mogelijk per fiets en te voet te verplaatsen (en de auto te laten staan).

Gebruik van openbaar vervoer wordt gestimuleerd en autogebruik wordt ontmoedigd, bijvoorbeeld door invoering van betaald parkeren of de bereikbaarheid van voorzieningen per auto te reduceren. Mensen verplaatsen zich in deze wijk relatief veel per fiets en te voet. Het autogebruik binnen de wijk is relatief beperkt.

Recreatief en sportief bewegen In de plannen voor deze wijk(en) is er oog voor de mogelijkheden tot recreatief en sportief bewegen. In relatie tot de bevolkingssamenstelling beschikt deze wijk over voldoende goede basissportvoorzieningen (georganiseerde sport: sportvelden, sporten gymzalen, sportparken enz.).

Pagina | 30

In relatie tot de bevolkingssamenstelling beschikt deze wijk over voldoende, goede en veilige openbaar toegankelijke sport-, spelen recreatieve voorzieningen, zoals playgrounds, schoolpleinen, trapveldjes, speeltuinen en skate- en hardlooproutes. De wijk beschikt over relatief veel informele speelruimte, zoals openbaar groen, woonerven en brede stoepen, waar kinderen hun eigen spel kunnen vormgeven Het totale aanbod aan sporten spelmogelijkheden in de wijk (van wel tot niet openbaar toegankelijk en van formeel tot informeel) sluit aan bij de wensen en behoeften van verschillende groepen wijkbewoners: van jong tot oud en van autochtoon tot allochtoon. Voor ieder wat wils! De diverse sporten spelvoorzieningen, van sportaccommodaties en playgrounds tot skateroutes en informele speelruimte, zien er netjes uit en worden goed onderhouden. Wijkbewoners worden – door middel van voorlichting, activiteiten en routemarkeringen e.d. – gestimuleerd om gebruik te maken van genoemde sport-, spelen recreatieve voorzieningen in de wijk.

Pagina | 31

Bijlage 2: topiclijst semigestructureerd interview (voor sleutelpersonen)

Structurering Interview

Onderwerp Vraag Aspect

Herkomst Waar is het idee vandaan gekomen? Oorsprong

Start Hoe en wanneer is het project gestart?

Doelstelling Met wel doel wordt het fitness park gebouwd?

Plek Waarom In de betreffende wijk

Partners Wie zijn betrokken bij de realisatie en implementatie van het park?

Investeerder Wie hebben gefinancierd? Orgware

Kosten Wat zijn de kosten van het park? Wat kost een apparaat?

Inrichting Hoe is er op de betreffende inrichting gekomen en hoe ziet deze eruit?

Eigenaar Wie is eigenaar van het park? Wie draagt welke verantwoordelijkheden?

Beheer Wie beheert het park?

Apparaten Wat zijn de technische aspecten van de apparaten? Hardware

Soort apparaten Wat voor soort apparaten komen er en waarom?

Functionaliteit Wat is de functionaliteit van de apparaten en park? Wat wordt er getraind?

Situering Waarom is het park gesitueerd op de betreffende plek? Wat voor voordelen heeft het?

Beschikbaarheid Wanneer moet het beschikbaar zijn voor gebruikers?

Toegankelijkheid Wat wordt er gedaan om het toegankelijk te maken voor gebruikers?

Veiligheid Wat wordt er gedaan om de veiligheid te waarborgen? (vandalisme, persoonlijke veiligheid, sociale veiligheid)

Esthetiek Welke uitstraling moet het park hebben en wat wordt er aan gedaan (kleuren, inrichting, uiterlijk)

Activiteiten aanbod

Worden er activiteiten aangeboden/georganiseerd? Software

Begeleiding Is er iets van begeleiding op de parken?

Doelgroep Wat is de beoogde doelgroep? Gebruikers

Verwachtingen Wat zijn de verwachtingen betreffende het effect van de parken op het gebruik en de wijk?

Pagina | 32

Bijlage 3: Gebruikers interview/vragenlijst

1. Hoe vaak sport/beweegt u gemiddeld op ‘deze’ locatie?

o Meerdere keren per week

o 1 keer per week

o Een paar keer per maand

o Een paar keer per jaar

2. Is het gebruik van ‘deze’ locatie voor u anders per seizoen?

o Ja

o Nee

3. Hoe vaak beweegt/sport u gemiddeld in de openbare ruimte naast deze locatie ?


o 1 keer per week



o Nooit

4. Beweegt/sport u vaker in de openbare ruimte dan u deed voordat deze locatie er

was?

o Nee (4.2)

o Ja, ik deed namelijk…… (4.1) + (4.2)

4.1 Is deze locatie de reden dat u bent begonnen met sporten/bewegen in de

openbare ruimte?

o Nee

o Ja, vanwege….

- De toestellen

- De locatie

- Toegankelijkheid

- Anders..

4.2 Maakt u gebruik van deze locatie in combinatie met andere activiteiten in de

openbare ruimte (bijvoorbeeld hardlopen)?

o Ja

o Nee

5.Sport u individueel of met meerdere personen?

o Alleen individueel

o Soms met anderen

o Altijd met anderen

6. Welk deel van de dag komt u meestal sporten?

Pagina | 33

o Ochtend

o Middag

o Avond

7.Waarom doet u aan sport/beweging op deze locatie?

o Gezondheid

o Dichtbij

o Spelen

o Geen kosten aan verbonden

o Anders…

8.Als u op ‘deze’ locatie aan het sporten/bewegen bent, heeft u dan weleens contact

met andere gebruikers op ‘deze’ locatie?

o Nee nooit

o Soms

o Vaak

o Meestal tot altijd

9.Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op ‘deze’ locatie?

o Ja

o Nee (9.1)

9.1 Waarom bent u niet tevreden met de inrichting/toestellen op ‘deze’ locatie?

o Ik kan niet trainen wat ik wil trainen

o Kwaliteit toestellen valt tegen

o Er zijn niet genoeg toestellen

o Anders…

10.Heeft u behoefte aan begeleiding op ‘deze’ locatie? (voorbeeld: maandag middag is

er iemand aanwezig die ondersteuning en begeleiding kan bieden)

o Ja (10.1)

o Nee

10.1 Waarom heeft u behoefte aan begeleiding?

……………………………………………………………………………………………………

11.Op welke postcode woont u?

12. Geslacht en geboortejaar.

o Man

o Vrouw Geboortejaar:

Pagina | 34

Bijlage 4: Observatie/tellijst

Datum:

Waarnemer

Activiteit

Individueel/groep

<6 jaar

6 tot 12

jaar

13 tot 18

jaar

19 tot 29

jaar

30 tot 59

jaar > 60 jaar Weersomstandigheden

Tijd

Sporten

Anders:

Individ.

Aantal groepsleden ♀ ♂ ♀ ♂ ♀ ♂ ♀ ♂ ♀ ♂

Zonnig

Bewolkt

Winderig

Regen

Lichte

regen

Aantal

graden

Pagina | 35

Bijlage 5: Gebruikers interview locatie Paddepoel

1. Hoe vaak sport/beweegt u gemiddeld op ‘deze’ locatie?





Nooit 2 (12.5 %)

n = 16 # 16

2. Is het gebruik van ‘deze’ locatie voor u anders per seizoen?

Ja 6 (40 %)

Nee 9 (60 %)

n = 15 # 15

3. Hoe vaak beweegt/sport u gemiddeld in de openbare ruimte naast deze

locatie?

Meerdere keren per week 8 (50 %)

1 keer per week 0 (0 %)



Nooit 5 (31.25 %)

n = 16 # 17

4.Beweegt/sport u vaker in de openbare ruimte dan u deed voordat deze

locatie er was?

Nee (4.2) 9 (56.25 %)

Ja (4.1) + (4.2) 7 (43.75 %)

n = 16 # 16


openbare ruimte?

Nee 11 (73.33 %)

Ja, vanwege de toestellen 2 (13.33 %)

Ja, vanwege de locatie 0 (0 %)

Ja, vanwege de

toegankelijkheid

2 (13.33 %)

Ja, Anders.. 1 (6.67 %)

n = 15 # 16

Pagina | 36

4.2 Maakt u gebruik van deze locatie in combinatie met andere activiteiten in

de openbare ruimte (bijvoorbeeld hardlopen)?

Ja 7 (43.75 %)

Nee 9 (56.25 %)

n = 16 # 16

5. Sport u individueel of met meerdere personen?

Alleen individueel 5 (31.25 %)

Soms met anderen 7 (43.75 %)

Altijd met anderen 4 (25 %)

n = 16 # 16

6. Welk deel van de dag komt u meestal sporten?

Ochtend 7 (43.75 %)

Middag 7 (43.75 %)

Avond 7 (43.75 %)

n = 16 # 21

7. Waarom doet u aan sport/beweging op deze locatie?

Gezondheid 5 (33.33 %)


Spelen 2 (13.33 %)

Geen kosten aan verbonden 8 (53.33 %)

Anders… 3 (20 %)

n = 15 # 25

8. Als u op ‘deze’ locatie aan het sporten/bewegen bent, heeft u dan weleens

contact met andere gebruikers op ‘deze’ locatie?

Nee nooit 7 (50 %)

Soms 5 (35.71 %)

Vaak 2 (14.29 %)

Meestal tot altijd 0 (0 %)

n = 14 # 14

Pagina | 37

9. Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op ‘deze’ locatie?

Ja 12 (80 %)

Nee (9.1) 3 (20 %)

n = 15 # 15

9.1 Waarom bent u niet tevreden met de inrichting/toestellen op ‘deze’

locatie?

Ik kan niet trainen wat ik wil

trainen

0 (0 %)

Kwaliteit toestellen valt

tegen

1 (33.33 %)

Er zijn niet genoeg

toestellen

0 (0 %)

Anders… 2 (66.67 %)

n = 3 # 3

10. Heeft u behoefte aan begeleiding op ‘deze’ locatie? (voorbeeld: maandag

middag is er iemand aanwezig die ondersteuning en begeleiding kan bieden)

Ja (10.1) 5 (33.33 %)

Nee 10 (66.67 %)

n = 15 # 15

Geslacht

Man 10 (62.5 %)

Vrouw 6 (37.5 %)

n = 16 # 16

Bijlage 5.1: Gebruikers interview locatie Oosterkade

1. Hoe vaak verwacht u te gaan sporten op ‘deze’ locatie?





Nooit 0 (0 %)

n = 15 # 15

2. Hoe vaak beweegt/sport u gemiddeld in de openbare ruimte naast deze

locatie?


Pagina | 38




Nooit 4 (26.67 %)

n = 15 # 15

3.Verwacht u vaker in de openbare ruimte te gaan sporten op deze locatie dan

u deed voordat deze locatie er was?

Nee (3.2) 2 (13.33 %)

Ja (3.2) + (3.1) 13 (86.67 %)

n = 15 # 15


openbare ruimte?

Nee 10 (66.67 %)

Ja, vanwege de toestellen 2 (13.33 %)

Ja, vanwege de locatie 3 (20 %)

Ja, vanwege de

toegankelijkheid

3 (20 %)

Ja, Anders.. 0 (0 %)

n = 15 # 18

3.2 Maakt u gebruik van deze locatie in combinatie met andere activiteiten in

de openbare ruimte (bijvoorbeeld hardlopen)?

Ja 6 (40 %)

Nee 9 (60 %)

n = 15 # 15

4. Sport u individueel of met meerdere personen?

Alleen individueel 0 (0 %)

Soms met anderen 10 (66.67 %)

Altijd met anderen 5 (33.33 %)

n = 15 # 15

5. Waarom doet u aan sport/beweging op deze locatie?

Gezondheid 9 (60 %)


Pagina | 39

Spelen 6 (40 %)

Geen kosten aan verbonden 8 (53.33 %)

Anders… 1 (6.67 %)

n = 15 # 32

6. Als u op ‘deze’ locatie aan het sporten/bewegen bent, heeft u dan weleens

contact met andere gebruikers op ‘deze’ locatie?

Nee nooit 2 (13.33 %)

Soms 7 (46.67 %)

Vaak 3 (20 %)

Meestal tot altijd 3 (20 %)

n = 15 # 15

7. Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op ‘deze’ locatie?

Ja 12 (80 %)

Nee (9.1) 3 (20 %)

n = 15 # 15

7.1 Waarom bent u niet tevreden met de inrichting/toestellen op ‘deze’

locatie?

Ik kan niet trainen wat ik wil

trainen

0 (0 %)

Kwaliteit toestellen valt

tegen

0 (0 %)

Er zijn niet genoeg

toestellen

1 (33.33 %)

Anders… 2 (66.67 %)

n = 3 # 3

8. Heeft u behoefte aan begeleiding op ‘deze’ locatie? (voorbeeld: maandag

middag is er iemand aanwezig die ondersteuning en begeleiding kan bieden)

Ja (10.1) 1 (6.67 %)

Nee 14 (93.33 %)

n = 15 # 15

Geslacht

Man 14 (93.33 %)

Pagina | 40

Vrouw 1 (6.67 %)

n = 15 # 15

Pagina | 41

Bijlage 6: Diepte interview Lior Steinberg

Lior is een urbanplanner oftewel planoloog. Hij is betrokken bij meerdere projecten van ‘de

bewegende stad’ van de gemeente Groningen en is o.a. betrokken bij het project Oosterkade.

Het bouwen van de beweegvriendelijke inrichting van Oosterkade start in week 15 van het

jaar 2016. En de realisatie van de nieuwe inrichting Oosterkade zal in juni voltooid zijn. Het

duurde allemaal iets langer dan gehoopt. Lior heeft in samenwerking met meerdere partijen

gevraagd wat de bewoners graag willen met de nieuwe inrichting, heeft dit vervolgens op

papier gezet en is ook verantwoordelijk voor het design.

Vanuit de gemeente Groningen was er een specifiek bedrag voor de wijk waar de Oosterkade

zich bevindt. De speeltoestellen die in Oosterkade aanwezig waren, zijn verouderd en waren

niet aantrekkelijk meer. En omdat er tegenwoordig veel aandacht is voor gezonde

beweegvriendelijke omgeving is besloten om bij de Oosterkade de beweegvriendelijke

openbare ruimte zo in te richten, dat het aansluit bij de behoeften van de bewoners.

Het idee voor de nieuwe inrichting van de Oosterkade is ruim een jaar geleden ontstaan.

Enkele jaren geleden was er vanuit de gemeente ook al een plan om de Oosterkade op een

andere manier beweegvriendelijk in te richten. Het plan is destijds aan de bewoners

gepresenteerd, maar de bewoners waren het niet eens met het plan. Daarom is het plan van

toen nooit uitgevoerd, omdat het niet aansloot bij de behoeften van de bewoners. Toen was er

namelijk een ‘top-down’ strategie en daarom is er bij de huidige uitvoering gekozen voor een

‘bottum-up’ strategie. En konden de bewoners zelf aangeven hoe ze de nieuwe

beweegvriendelijke omgeving voor zich zien. De bewoners wilden meer sporten i.p.v.

speeltoestellen voor kinderen. Aangezien er veel studenten in de omgeving van Oosterkade

wonen.

Er zijn verschillende partijen betrokken bij het project Oosterkade, namelijk de gemeente

Groningen, de afdeling van het sociaal domein, de dienst RO/EZ (Ruimtelijke Ordening en

Economische Zaken), stadsbeheer, politie, de kenniswerkplaats BIOR. Ook hebben al deze

partijen inspraak gehad in het design van de nieuwe inrichting van de beweegvriendelijke

inrichting voor de Oosterkade. Het budget komt vanuit meerdere hoeken, sport, veiligheid,

etc.

De nieuwe inrichting betreft enkele nieuwe modernere speeltoestellen ten opzichte van de

speeltoestellen die er stonden. Er komen calisthenics toestellen, een nieuw basketbalveld, een

hardlooproute met markeringen op de route waarop aangegeven is hoever de afstand is tot

het eind. De hardlooproute eindigt met een outdoor fitness locatie waar verschillende

apparaten staan waar op getraind kan worden.

Er is geen begeleiding aanwezig op bepaalde dagen/tijdstippen. Lior heeft gehoord dat de

sportschool Construction Fitnessclub in de Oosterkade blij is met deze nieuwe inrichting,

zodat zij ook gebruik kunnen maken van de toestellen en apparaten.

Van de huidige speeltoestellen en mogelijkheden om te bewegen in Oosterkade, wordt alleen

het basketbalveld gebruikt. De verwachting is dat de nieuwe inrichting zorgt voor meer

beweging in de openbare ruimte, omdat deze nieuwe inrichting is ontworpen naar de

behoeften van de bewoners.

Qua toezicht zal er geen extra politie worden ingezet of camera’s worden opgehangen tegen

vandalisme.

Pagina | 42

Bijlage 7: Diepte interview Laurens Stiekema

30 jaar werkzaam bij gemeente Groningen. Binnen gemeente verschillende werkzaamheden

verricht. Sinds 2005 als het om sportvoorzieningen gaat, binnen gemeente Groningen.

Laurens is vaak bij burger participatie projecten betrokken en coördineert vaak deze

participatie projecten.Er was een subsidiepot voor de wijk Paddepoel en daarin is samen met

de bewoners over nagedacht om een beweegvriendelijke openbare ruimte in te richten.

De inrichting in Paddepoel qua apparatuur was relatief eenvoudig. Leveranciers hadden

ongeveer 20 outdoor fitness toestellen en daar moesten er dan ongeveer 10 uit worden

gekozen door de bewoners en de betrokken partijen die de outdoor fitness plek in Paddepoel

hebben gerealiseerd.

De bouw van de outdoor fitness in Paddepoel is in december 2014 begonnen. En van de

outdoor fitness plek wordt nu ruim een jaar gebruik gemaakt. Het idee om de openbare

ruimte in Paddepoel beweegvriendelijk in te richten is 2 á 3 jaar geleden ontstaan. Het traject

koste veel tijd, aangezien er meerdere partijen bij betrokken waren, er enquêtes afgenomen

moesten worden bij de bewoners en in gesprekken moest duidelijk worden hoe de openbare

ruimte beweegvriendelijk moest worden ingericht. De bewoners moesten het gevoel krijgen

dat het hun ‘ding’ is.

Er is gekozen voor de wijk Paddepoel, omdat de subsidie vanuit de gemeente Groningen voor

deze desbetreffende wijk bestemd was. Voor de huidige locatie van de outdoor fitness plek

gekozen, omdat er een fietspad langs loopt en op dit fietspad ook veel hardlopers

langskomen. Daarnaast is er een brug die Reitdiephaven en Vinkhuizen verbind met

Paddepoel, daarom is deze locatie ook makkelijk toegankelijk voor bewoners van

Reitdiephaven en Vinkhuizen.

De inrichting van de outdoor fitness plek is voornamelijk bedacht door Laurens. Er waren 3

mogelijke leveranciers voor de outdoor fitness toestellen. Aan de bewoners is toen gevraagd

om 8 toestellen te kiezen die bij alle 3 de leveranciers te bestellen waren. Vervolgens is

gekeken welke leverancier het goedkoopst was en is voor de goedkoopste aanbieder van de

fitness toestellen gekozen. De totale kosten van de aanleg van het fitness park zijn ongeveer

35.000 euro.

Voor de ondergrond is ook gekozen voor een relatief goedkope ondergrond, namelijk KoMex

halfverharding. Deze ondergrond is makkelijk in onderhoud, je kunt het schoffelen en

makkelijk egaliseren.

De eigenaar van de outdoor fitness locatie is gemeente Groningen en stadsbeheer Groningen

is verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van de locatie.

Elk jaar zullen de toestellen gecontroleerd worden, of er bijvoorbeeld iets kapot is. Ook

kunnen de bewoners een defect aan het toestel melden. Er staan een telefoonnummer op een

bord bij de locatie die mensen kunnen bellen wanneer er iets kapot is.

Er zal geen extra beveiliging zijn om bijvoorbeeld vandalisme tegen te gaan. Mochten er

dingen worden afgebroken, dan zal de gemeente Groningen dat herstellen. Maar er wordt

niet specifiek iets gedaan om vandalisme tegen te gaan.

Er worden geen activiteiten/begeleidingsuren aangeboden.

Pagina | 43

De doelgroep van de outdoor fitness is iedereen. Het is vrij toegankelijk en gratis voor

iedereen.

Pagina | 44

Bijlage 8: Diepte interview Jelle Zwart

Jelle Zwart is beleidsmedewerker bij de gemeente Groningen. Jelle is een soort ‘aanjager’

van alle BIOR projecten. In 2009 hebben ze een sportvisie geschreven en het doel van deze

nota was om meer mensen aan het sporten te krijgen. Tegenwoordig zie je steeds meer dat

mensen in hun vrije tijd en in de openbare ruimte gaan sporten. Er werd eigenlijk nooit echt

rekening gehouden met de inrichting van de openbare ruimte qua sport en beweging. De

gemeente wil hier nu op inspelen door sport dicht bij ‘huis’ te brengen. En dat willen ze doen

door de openbare ruimte beweegvriendelijk in te richten. Zodat mensen geen lange afstanden

hoeven te overbruggen om te kunnen bewegen en sporten. Daarom is de gemeente een aantal

jaar geleden met enkele deskundigen om tafel gaan zitten om te kijken hoe ze de openbare

ruimte in de gemeente Groningen beweegvriendelijker kunnen inrichten. Ze hebben tevens

een fietstocht door de stad gemaakt om verschillende plekken te bekijken wat betreft

beweegvriendelijkheid in bepaalde wijken.

Vanuit de gemeente Groningen was er een groot budget over van intensiveringmiddelen.

Ook was de Hanzehogeschool bezig met het opzetten van een kenniswerkplaats en zodoende

is er met enkele partijen gekeken met welke projecten begonnen kon worden om de openbare

ruimte beweegvriendelijk in te richten.

Enkele projecten hebben ongeveer een halfjaar vertraging opgelopen. Ook het project

Oosterkade, dit project zal begin juni gerealiseerd zijn. Outdoor Fitness Reitdiep was als

eerste project gerealiseerd, tot nu toe valt het op dat er ook veel allochtonen gebruik maken

van deze outdoor fitness plek, dit had de gemeente niet verwacht.

Voor elk project was ongeveer €50.000 euro over van het intensiveringmiddelen budget van

de gemeente Groningen. Er moest vanuit andere ‘potjes’ ook nog wat geld komen om de

projecten te financieren. Jelle Zwart was hier verantwoordelijk voor en heeft financiële

middelen uit het budget van vervanging en uit het budget van stadsdeelcoördinatie kunnen

krijgen voor de projecten.

Voor de projecten is er bij de buurtbewoners geïnventariseerd wat zij graag op de

desbetreffende locaties zouden willen. Er zijn ook inloopavonden geweest waar mensen

naartoe konden gaan en dan werden er tekeningen gemaakt van hoe mensen de

beweegvriendelijke openbare inrichting voor zich zagen. Bij de Oosterkade is er 2 keer met

verschillende partijen (inclusief buurtbewoners) bij elkaar gezeten. Vervolgens heeft de

gemeente Groningen een plan gemaakt en gepresenteerd aan de bewoners. Aan dit plan

konden nog kleine aanpassingen worden gedaan indien nodig geacht door de bewoners.

De kosten van het project Oosterkade zijn ongeveer €70.000 tot €80.000. Voor dit project

kon er uit 2 wijkbudgetten geld worden gehaald. Omdat de hardlooproute in een andere wijk

eindigt en op het einde komt een soort zelfde outdoor fitness plek als in Paddepoel.

De eigenaar van alle parken is de gemeente Groningen. Het beheer ligt in handen van

stadsbeheer Groningen.

Bij outdoor fitness reitdiep kunnen er via een app worden gekeken welke oefeningen er

allemaal gedaan kunnen worden. Bij de Oosterkade is het de bedoeling dat er een groot bord

komt waarop verschillende oefeningen staan beschreven.

Pagina | 45

Bijlage 9: Diepte interview Peter Schweigman

Peter Schweigman werkt bij de gemeente Groningen en is architect. Het idee van de

Oosterkade is ontstaan, omdat de huidige plek op de Oosterkade oud en versleten is. En

vanuit de gemeente Groningen waren ze van mening dat de plek veel meer potentie had dan

alleen een basketbalveld en een ‘wip kip’. Aangezien er een lang pad langs het water loopt en

daar kon veel mee gedaan worden, met de opkomst van het bewegen in de openbare ruimte.

De partijen die betrokken zijn bij het project Oosterkade zijn het beheer en beleid van de

gemeente Groningen, de KWP BIOR en Lior Steinberg (die veel heeft geholpen bij het

ontwerp van de locatie). En de buurt is gevraagd, naar wat zij graag willen zien. Peter is van

mening dat de buurt nog sterker betrokken had kunnen worden bij de nieuwe inrichting van

de openbare ruimte.

De bewoners zijn gevraagd hoe ze tot dusverre gebruik maken van de openbare ruimte qua

sport en bewegen, welke behoeftes ze hebben om te sporten, etc. Vervolgens zijn door de

buurt ongeveer 400 brieven verspreid met een aankondiging voor een bijeenkomst om de

locatie Oosterkade opnieuw in te richten qua beweegvriendelijkheid. Op deze bijeenkomst

zijn ongeveer 25 buurtbewoners afgekomen en daar zijn met de andere betrokken partijen op

grote vellen papier enkele situatie schetsen gemaakt voor de nieuwe inrichting van

Oosterkade.

Bij de totstandkoming van de inrichting is gekeken naar toestellen die voor meerdere

doeleinden gebruikt kunnen worden. Bijvoorbeeld speelrekken waar ook (kracht)oefeningen

op gedaan kunnen worden. De aanvankelijke insteek was om de toestellen zelf te ontwerpen

en er een abstracte draai aan te geven, maar daar was geen tijd voor. Daarom zijn de

toestellen die er nu zullen komen te staan standaard en die zijn besteld bij een IJslandse

leverancier. De financiering is gerealiseerd d.m.v. budget van stadsbeheer en beleid van

gemeente Groningen.

In de Oosterkade wordt een speelplek met enkele toestellen om op te trainen en een

basketbalveld gerealiseerd, vanaf deze plek loopt een hardlooproute langs het water en

eindigt met een plek waar outdoor fitness toestellen geplaatst worden. Peter hoopt dat er bij

de outdoor fitness plek, als er meer budget vrijkomt, er ook bankjes en dergelijke geplaatst

worden. Zodat deze outdoor fitness plek ook een soort ontmoetingsplaats kan worden.

De gemeente Groningen is eigenaar en het beheer zal verzorgt worden door stadsbeheer van

gemeente Groningen. Het project zal begin juni klaar zijn, dit geldt voor het deel van

Oosterkade. Het deel op het eind met de outdoor fitness toestellen zal pas later klaar zijn.

Bij de nieuwe inrichting is er ook goed nagedacht over de toegankelijkheid en om de plek

aantrekkelijk te maken. Op de plek bij Oosterkade wordt er veel drugs gedeald. Met de

nieuwe inrichting is de hoop dat er veel gesport gaat worden op de plek, zodat de duistere

typetjes niet meer op deze plek aanwezig zullen zijn. Hier hopen de buurtbewoners ook op.

Ook zullen er nog veel nieuwe woningen gerealiseerd worden bij het Eemskanaal, wat

mogelijk ook zal helpen om het toezicht op de locatie te versterken. Aangezien de gemeente

de locatie niet extra zal beveiligen.

Qua uitstraling en aantrekkelijkheid zit achter de kleuren van de toestellen en de bedrukking

van de lijnen op de grond ook een gedachte. De grond zal grijs/zwart worden en de kleuren

van de toestellen zullen oranje worden. De kleur oranje verwijst naar de scheepsbouw van

Pagina | 46

vroeger in de haven. De oranje menie werd altijd gebruikt als grondlaag bij de schepen. Deze

kleur past daarom bij de ‘geest’ van de plek. Ook zit er een doorlopende lijn tussen de

toestellen en dergelijke, die alles met elkaar verbind.

Vanuit de gemeente Groningen wordt er geen begeleiding of activiteiten aangeboden. De

hoop is dat er clubjes ontstaan en dat Construction Fitnessclub nog dingen gaat doen met de

nieuwe inrichting. De doelgroep van het project is iedereen, omdat er voor alle leeftijden iets

beschikbaar zal zijn op de nieuw ingerichte plek. De verwachting is dat er veel gebruik van de

nieuw ingerichte plek zal worden gemaakt.

Pagina | 47

Bijlage 10: Diepte interview Peter van der Kooi

Peter van der Kooi werkt bij stadsbeheer Groningen, wijkpost Selwerd.

Het idee van de outdoor fitness locatie komt bij de wijkraad van Paddepoel vandaan. De

wijkraad is een groep bewoners die zich inzet voor de belangen van de bewoners in de wijk

Paddepoel. De mensen in de wijkraad hadden beleidsnota’s gelezen over (buiten)sport in de

gemeente Groningen. Daaruit is het idee ontstaan om een outdoor fitness plek te creëren in

Paddepoel. Het project is ongeveer 2 á 2,5 jaar geleden ontstaan. Een student van de

Hanzehogeschool heeft geholpen bij het onderzoek naar het draagvlak voor een outdoor

fitness plek in Paddepoel. Er heeft locatie onderzoek plaatsgevonden en er zijn enquêtes

afgenomen bij de bewoners. Peter heeft met een college de desbetreffende student begeleid

tijdens het proces. Uiteindelijk zijn met de betrokken partijen enkele outdoor fitness

toestellen uitgekozen.

Het doel van het project is om meer mensen in beweging te krijgen. Er waren in de wijk

Paddepoel 3 potentiële locaties waar de outdoor fitness plek gerealiseerd kon worden. Samen

met de bewoners is er voor de huidige locatie gekozen, omdat het makkelijk toegankelijk is, er

een fietspad langsloopt waar veel mensen langskomen en de plek is zichtbaar voor veel

mensen.

De andere betrokken partijen zijn diverse afdelingen binnen de gemeente Groningen, o.a. de

afdeling beleid en stadsbeheer Groningen. Het project is gefinancierd door een budget dat

beschikbaar was voor de wijk Paddepoel, om projecten te realiseren waar draagvlak voor is en

wat ten goede komt voor de leefbaarheid van de buurt. Er waren ongeveer 16 wijken die

aanspraak hadden om uit het totale budget een deel voor hun wijk te krijgen, voor het

desbetreffende project.

De toestellen die er nu staan zijn vanuit de gemeente Groningen bij de bewoners

aangedragen. De bewoners hadden zelf ook een leverancier benadert, omdat ze een soort

zelfde outdoor fitness plek hadden gezien in de provincie Zeeland. Maar nadat de toestellen

leverancier die de gemeente Groningen had uitgekozen aan de bewoners was voorgelegd is

besloten om deze leverancier te kiezen. Ook was een belangrijke reden dat de toestellen van

de huidige leverancier makkelijk gedemonteerd konden worden, mocht er bijvoorbeeld op de

huidige locatie geen gebruik van worden gemaakt, dan konden de toestellen ook makkelijk

naar een andere locatie worden verplaatst. Het beheer valt onder de verantwoording van

stadsbeheer Groningen en de eigenaar is de gemeente Groningen.

De gemeente Groningen organiseert geen activiteiten en levert geen begeleiding. Er is

destijds alleen een opening geweest, waar aandacht aan is geschonken. De doelgroep voor de

outdoor fitness plek is vrijwel iedereen. Qua veiligheid om vandalisme tegen te gaan is er

niets extra’s gedaan. De outdoor fitness toestellen zijn veilig en ‘hufterproof’. Daarnaast is er

een grote flat die dicht bij outdoor fitness plek staat en daardoor is er op deze manier vanuit

de flat een soort toezicht door de bewoners.

Pagina | 48

Bijlage 11: Diepte interview Reinder en Klaas – Wijkraad Paddepoel

Het idee voor een Outdoor Fitness locatie in Paddepoel is ontstaan toen Klaas op familie

bezoek was in Spijkenisse. Klaas kwam regelmatig op bezoek bij zijn familie en in Spijkenisse

stonden outdoor fitness toestellen waar iedereen gebruik van kon maken. Een outdoor fitness

locatie leek Klaas ook heel mooi om in Paddepoel te hebben. En toen er een artikel in het

Dagblad van het Noorden stond over de Gemeente Groningen die enthousiast was om

buitensport toestellen te plaatsen in de openbare ruimte, heeft de Wijkraad Paddepoel een

mail gestuurd naar de Gemeente Groningen.

Elke wijk in Groningen heeft een bepaald budget uit de NLA (Nieuw Lokaal Akkoord). Van

dit budget kon er vanuit de wijk zelf, wanneer er genoeg draagvlak was, het idee van een

outdoor fitness locatie gerealiseerd worden. Zodoende moest de Wijkraad Paddepoel middels

een draagvlak onderzoek, onderzocht worden of mensen uit de wijk Paddepoel belang

hadden bij een outdoor fitness locatie. Voor het draagvlak onderzoek is toen contact

opgenomen met de Hanzehogeschool, om te vragen of er een student was die kon helpen het

draagvlak onderzoek uit te voeren. Vervolgens is er een student geweest die voor zijn

afstudeeronderzoek deze taak wel wilde uitvoeren. Er is toen een enquête opgesteld die via

internet kon worden ingevuld, middels brieven is er in de wijk Paddepoel gevraagd of de

mensen de desbetreffende enquête konden invullen. Er hebben uiteindelijk ongeveer 200

mensen de enquête ingevuld die positief tegenover het idee van een outdoor fitness locatie

stonden. Deze 200 positieve reacties betekende dat er genoeg draagvlak was volgens de

gemeente.

Het hele proces is ongeveer 2,5 jaar geleden gestart en de outdoor fitness locatie in Paddepoel

staat er nu 1 jaar. De Wijkraad Paddepoel vond het hele proces vooraf met o.a. een draagvlak

onderzoek heel lang duren. De Gemeente Groningen wilde graag mensen in beweging en de

Wijkraad Paddepoel kwam met een idee, maar er moest vervolgens allemaal onderzoek

gedaan worden om dit te realiseren. De Wijkraad Paddepoel had niet verwacht dat er zoveel

werk bij kwam kijken, terwijl de Gemeente Groningen zelf meer mensen in beweging wilde

laten komen door buitensport. In een artikel uit het Dagblad van het Noorden stond ook dat

burgers zelf met initiatieven konden komen, maar toen de Wijkraad Paddepoel met het idee

kwam, toen waren er opeens allemaal dingen waaraan voldaan moesten worden en het bleek

heel moeilijk voor de Wijkraad Paddepoel om dit idee te realiseren. Aangezien ze van

sommige materie geen verstand hadden.

De betrokken partijen bij het project waren de Gemeente Groningen, de Wijkraad Paddepoel

en Vincent Allema (student Hanzehogeschool). De kosten voor alle apperatuur waren

ongeveer 30.000 euro. Nadat er meerdere locaties waren bekeken, bleek de huidige locatie de

beste locatie te zijn. Aangezien er veel mensen langskomen op de fiets of die aan het

hardlopen zijn, de plek is niet de dicht op de huizen en er was voldoende ruimte. De beoogde

doelgroep waren alle mensen, jong tot oud, iedereen zou er gebruik van moeten en kunnen

maken. De outdoor fitness toestellen zijn ook door iedereen te gebruiken en er wordt getraind

met eigen lichaamsgewicht. Ook kan middels een app van Norwell (de leverancier) worden

getraind op de toestellen.

Er is kort na de realisatie van het outdoor fitness project 2 maal door Wefitness een soort

begeleiding of trainingsdag gehouden. De Gemeente Groningen had ook gevraagd of de

Wijkraad Paddepoel ging zorgen voor ‘nawerk’, zodat de mensen gebruik bleven maken van

de locatie. Maar er zijn bijna altijd wel mensen die sporten op de locatie, daarom is er verder

Pagina | 49

niets meer aan ‘nawerk’ gedaan. Er is verder geen begeleiding aanwezig op de outdoor fitness

locatie.

Pagina | 50

Bijlage 12: Niet gebruikers check-list

Ja Nee

Bent u bekend met de Outdoor Fitness locatie in Paddepoel?

Hebt u wel eens gesport bij de Outdoor Fitness locatie?

Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op de Outdoor Fitness locatie?

Vindt u de Outdoor Fitness locatie van toegevoegde waarde voor de wijk Paddepoel?

Stimuleert een Outdoor Fitness locatie u om te gaan sporten?

Pagina | 51

Bijlage 13: gebruikers interview vragenlijst Oosterkade

1. Hoe vaak verwacht u te gaan sporten op ‘deze’ locatie?


o 1 keer per week



o Nooit

2. Hoe vaak beweegt/sport u gemiddeld in de openbare ruimte naast deze locatie ?


o 1 keer per week



o Nooit

3. Verwacht u vaker in de openbare ruimte te gaan sporten op deze locatie dan u deed

voordat deze locatie er was?

o Nee (3.2)

o Ja (3.1) + (3.2)


openbare ruimte?

o Nee

o Ja, vanwege….

- De toestellen

- De locatie

- Toegankelijkheid

- Anders..

3.2 Maakt u gebruik van deze locatie in combinatie met andere activiteiten in de

openbare ruimte (bijvoorbeeld hardlopen)?

o Ja

o Nee

4.Sport u individueel of met meerdere personen?

o Alleen individueel

o Soms met anderen

o Altijd met anderen

5.Waarom doet u aan sport/beweging op deze locatie?

o Gezondheid

o Dichtbij

o Spelen

o Geen kosten aan verbonden

Pagina | 52

o Anders…

6.Als u op ‘deze’ locatie aan het sporten/bewegen bent, heeft u dan weleens contact

met andere gebruikers op ‘deze’ locatie?

o Nee nooit

o Soms

o Vaak

o Meestal tot altijd

7.Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op ‘deze’ locatie?

o Ja

o Nee (7.1)

7.1 Waarom bent u niet tevreden met de inrichting/toestellen op ‘deze’ locatie?

o Ik kan niet trainen wat ik wil trainen

o Kwaliteit toestellen valt tegen

o Er zijn niet genoeg toestellen

o Anders…

8.Heeft u behoefte aan begeleiding op ‘deze’ locatie? (voorbeeld: maandag middag is

er iemand aanwezig die ondersteuning en begeleiding kan bieden)

o Ja (8.1)

o Nee

8.1 Waarom heeft u behoefte aan begeleiding?

……………………………………………………………………………………………………

9.Op welke postcode woont u?

10. Geslacht en geboortejaar.

o Man

o Vrouw Geboortejaar:

Pagina | 53

Bijlage 14: resultaten niet gebruikers interview

0 5 10 15 20

Stimuleert een Outdoor Fitness locatie u om te gaan sporten?

Vindt u de Outdoor Fitness locatie van toegevoegde waarde

voor de wijk Paddepoel?

Bent u tevreden met de inrichting en toestellen op de

Outdoor Fitness locatie?

Hebt u wel eens gesport bij de Outdoor Fitness locatie?

Bent u bekend met de Outdoor Fitness locatie in Paddepoel?

Nee

Ja

Pagina | 54

Bijlage 15 Eerste ingevulde BVO scan Oosterkade

schaalverdeling:

1

Helemaal niet waar

2 3 4 (groten)de

els niet waar

5 6 7 (groten)de

els waar


0 Onbeke

nd

Functioneel bewegen








Recreatief en sportief bewegen In de plannen voor deze wijk(en) is er oog voor de mogelijkheden tot recreatief en sportief bewegen. In relatie tot de bevolkingssamenstelling beschikt deze wijk over voldoende goede basissportvoorzieningen (georganiseerde sport: sportvelden, sporten gymzalen, sportparken enz.). In relatie tot de bevolkingssamenstelling beschikt deze wijk over voldoende, goede en veilige openbaar toegankelijke sport-, spelen recreatieve voorzieningen, zoals

Pagina | 55

playgrounds, schoolpleinen, trapveldjes, speeltuinen en skate- en hardlooproutes.

De wijk beschikt over relatief veel informele speelruimte, zoals openbaar groen, woonerven en brede stoepen, waar kinderen hun eigen spel kunnen vormgeven Het totale aanbod aan sporten spelmogelijkheden in de wijk (van wel tot niet openbaar toegankelijk en van formeel tot informeel) sluit aan bij de wensen en behoeften van verschillende groepen wijkbewoners: van jong tot oud en van autochtoon tot allochtoon. Voor ieder wat wils! De diverse sporten spelvoorzieningen, van sportaccommodaties en playgrounds tot skateroutes en informele speelruimte, zien er netjes uit en worden goed onderhouden. Wijkbewoners worden – door middel van voorlichting, activiteiten en routemarkeringen e.d. – gestimuleerd om gebruik te maken van genoemde sport-, spelen recreatieve voorzieningen in de wijk.

Pagina | 56

Bijlage 16: tweede ingevulde BVO scan Oosterkade

schaalverdeling:

1

Helemaal niet waar

2 3 4 (groten)de

els niet waar

5 6 7 (groten)de

els waar


0 Onbeke

nd

Functioneel bewegen









Pagina | 57



Pagina | 58

Bijlage 17: ingevulde BVO scan Paddepoel

schaalverdeling:

1

Helemaal niet waar

2 3 4 (groten)de

els niet waar

5 6 7 (groten)de

els waar


0 Onbeke

nd

Functioneel bewegen









Pagina | 59



Onderzoeksplan van aanpak - WordPress.com · Daarnaast heeft sport en bewegen een positief effect...

Documents

Transcript of Onderzoeksplan van aanpak - WordPress.com · Daarnaast heeft sport en bewegen een positief effect...