Onderwijscafé 4

Betrokkenheid en studiesucces in het MBO

Louise Elffers ROC Leiden23 januari 2014

Betrokkenheid en studiesucces 2

Introductie

Over mijzelf:• In 2011 gepromoveerd (UvA) op onderzoek

naar studiesucces en uitval na de transitie naar het MBO

• Momenteel onderzoeker bij de Academische Werkplaats Onderwijs (Universiteit Maastricht, i.s.m. Inspectie van het Onderwijs)

Over deze presentatie:• Betrokkenheid en studiesucces• Wat is er bekend over dit verband?• Wat heb ik gevonden in mijn promotie-onderzoek?

• Mogelijkheden om betrokkenheid en studiesucces te bevorderen


Uitval en transities

• Veel uitval (dropout) in het eerste jaar na een transitie naar een nieuwe onderwijsomgeving

• Verschillende transities• Verschillende landen en onderwijssystemen

• Ook in het mbo duidelijke piek in uitval na transitie vmbo-mbo• Meer dan de helft van alle uitval in het mbo vindt plaats in het eerste

jaar


De weg naar studiesucces: black box?

diploma

geen diploma


Het openen van de black box

• Waarom vallen sommige studenten uit en andere niet?• Waarom hebben studenten met bepaalde achtergrond-

kenmerken een verhoogd risico om uit te vallen? B.v.• Jongens• Allochtone studenten• Studenten met lager opgeleide ouders

• In hoeverre kan de schoolomgeving invloed uitoefenen op dit proces?

• Waar zitten de aangrijpingspunten voor beleid om studiesucces te bevorderen?


Uitval en betrokkenheid

• Uitval is zelden een plotselinge gebeurtenis, maar veeleer een eindpunt van een langdurig proces

• Uitval als eindpunt van afnemende schoolse betrokkenheid

• “Student engagement is the primary theoretical model for understanding dropout and is, quite frankly, the bottom line in interventions to promote school completion” (Christenson & Reschly 2010)


Wat is betrokkenheid?

• Emotionele betrokkenheid (identificatie): je thuisvoelen op school, je identificeren met de school (-gemeenschap) en met het schoolse

• Belonging: je thuisvoelen op school

• Valuing: waarde hechten aan opleiding

• Gedragsmatige betrokkenheid (participatie): je betrokken opstellen, actief meedoen

• Binnen de les

• Buiten de les


Participatie-identificatie model (Finn, 1989)

positief model

negatief model

participatie in

schoolactiviteitenstudiesucces

identificatie

met school

non-participatie

fysieke terugtrekking

gebrek aan studiesucces

non-identificatie

emotionele terugtr.


Determinanten van betrokkenheid

• Betrokkenheid is geen vaststaand kenmerk van de student• Betrokkenheid ontstaat in interactie met de schoolomgeving• Ervaren aansluiting tussen wensen, behoeftes en

mogelijkheden enerzijds en de schoolomgeving anderzijds• Inhoudelijke aansluiting• Contact met docenten (sociaal en academisch)• Contact met medestudenten• Aansluiting met schoolklimaat

Ervaren aansluiting:• inhoudelijk• docenten• medestudenten• school

Betrokkenheid:• Emotioneel• Gedragsmatig

Studiesuccesof

uitval


Uitval in het eerste jaar in het MBO

• Meeste uitval zonder startkwalificatie vindt plaats in het MBO (75%)

• Meeste uitval in het MBO vindt plaats in het eerste jaar (>50%)

• Risicoleerlingen, o.a. allochtone studenten, jongens, studenten uit arme gezinnen, maar ook drugs, schulden, delinquentie

• Overgang VMBO-MBO: meer zelfstandigheid, minder sturing, grotere school, minder persoonlijk contact, moeite om studiekeuze te maken


Opzet onderzoek

• Uitval in het eerste jaar na de transitie naar het MBO• 1440 studenten (61 klassen, 5 ROC’s Randstad en Brabant)

gevolgd van moment van binnenkomst in het MBO tot begin tweede studiejaar

• Vragenlijsten afgenomen op 3 momenten: start 1e semester, start 2e semester, eind 2e semester

• Uitvalinformatie via schooladministratie na elke meting: uitval 1e semester; uitval 2e semester; uitval zomervakantie

• Zes studies die stapsgewijs de ontwikkeling van studenten volgen in het 1e leerjaar na de transitie naar het MBO

• Geen retrospectief: kracht zit erin dat data worden verzameld vóór moment uitval


Attitudes bij de start

• Meeste studenten komen binnen met:• hoge verwachtingen ik

denk dat deze school/opleiding bij mij past• hoge aspiraties ik

ga er alles aan doen om mijn diploma te halen• positieve attitudes t.a.v. het onderwijs ik

vind het belangrijk en leuk om naar school te gaan

• Allochtone studenten hebben hogere aspiraties en positievere onderwijsattitudes

• Eerder uitgevallen uit MBO met negatieve ervaringen: positiever over nieuwe start

• Eerder uitgevallen uit MBO met positieve ervaringen: negatiever over nieuwe start


Thuisachtergrond en schoolachtergrond

• Steun ouders sterke invloed op verwachtingen, aspiraties en attitudes

• Risicoleerlingen, met name jongens, rapporteren minder toegang tot steunende hulpbronnen (sociaal kapitaal)

• Leerlingen met problematische persoonlijke omstandigheden of probleemgedrag komen binnen met meer negatieve ervaringen op de vorige school/opleiding

• Dergelijke verschillen zien we niet mbt sociaal-demografische studentkenmerken


Betrokkenheid in het eerste jaar

• Emotionele en gedragsmatige betrokkenheid met name gerelateerd aan onderwijsinhoudelijke ervaringen (is de opleiding interessant?)

• (Te)veel zelfstandig werken gerelateerd aan lagere emotionele en gedragsmatige betrokkenheid

• Betrokkenheid van risicoleerlingen is minder sterk gerelateerd aan schoolervaringen dan voor niet-risicoleerlingen (b.v. steun docenten betrokkenheid)

• Geen verschil betrokkenheid tussen risicoleerlingen en niet-risicoleerlingen, m.u.v. drugs en schulden

• Steunende thuisomgeving sterk gerelateerd aan schoolse betrokkenheid


Betrokkenheid en prestaties

• Emotionele betrokkenheid belangrijker predictor van prestaties dan gedragsmatige betrokkenheid

• Dit is dus anders dan model Finn voorstelt!• Gedragsmatige betrokkenheid vóór transitie voorspelt

gedragsmatige betrokkenheid kort na de transitie én later in het schooljaar

• Emotionele betrokkenheid voor transitie voorspelt niet emotionele betrokkenheid na de transitie, maar blijft na de transitie wel constant

• Emotionele betrokkenheid is dus contextafhankelijker dan gedragsmatige betrokkenheid


Voorspellers van uitval

• Emotionele en gedragsmatige betrokkenheid en prestaties belangrijke voorspellers van uitval

• Met name mate van valuing van belang voor beslissing na de zomervakantie terug te keren of niet

• Achtergrondkenmerken van studenten sterke voorspellers van uitval kort na de transitie naar het MBO, maar niet van uitval later in het schooljaar, m.u.v. schulden

• Hoge aspiraties en verwachtingen bij de start helpen om de eerste maanden na de transitie vol te houden, maar lijken daarna tegengesteld te werken, met name voor allochtone studenten: te hoge verwachtingen? teleurstelling?


Enkele aanbevelingen: ondersteuning

• Schooltransities zijn altijd moeilijk, voor alle leerlingen• Steunende thuisomgeving helpt om eerste maanden na de transitie

door te komen• Maar juist risicoleerlingen hebben minder toegang tot deze

hulpbronnen• Mogelijkheden om hulpbronnen te versterken of aan te vullen:

• Aanvullende hulpbronnen: mentoren, peer tutors, coaches• Ouders coachen om hun kinderen te ondersteunen• Studenten leren netwerken

• Actief aanbieden hulp en ondersteunende faciliteiten binnen school aan risicoleerlingen: zij lijken minder vaardig om deze aan te wenden voor eigen profijt


Enkele aanbevelingen: loopbaankeuzes

• Te hoge verwachtingen leiden tot teleurstellingen?• Niet alleen formuleren lange termijn-doelen, maar juist ook

kleinere stapjes op weg naar die grotere doelen• Steun bij maken van keuzes, uitstippelen loopbaanplan,

bijsturen plannen en actie ondernemen als het tegenvalt• Met name voor:

• Studenten met minder ondersteuning thuis• Allochtone studenten (hoge ambities!)• Studenten die eerder zijn uitgevallen


Enkele aanbevelingen: betrokkenheid

• Onderzoeksresultaten bevestigen belangrijke rol betrokkenheid in voorspellen studiesucces

• Belang monitoren en stimuleren schoolse betrokkenheid• Gedragsmatige betrokkenheid makkelijker te monitoren

(verzuim, inleveren opdrachten, gedrag in de les)• Emotionele betrokkenheid is niet altijd zichtbaar• Ingrijpen bij zichtbare signalen afnemende betrokkenheid

(verzuim, afnemende prestaties) komt vaak te laat• Quiet dropouts:

• gedragen zich netjes, presteren aardig, maar zijn op een dag verdwenen

• emotionele terugtrekking


Monitoren en interveniëren

• Actief monitoren betrokkenheid noodzakelijk, door persoonlijke interactie:

• Voel je je hier thuis?• Heb je het gevoel dat de opleiding bijdraagt aan het realiseren

van je doelen?

• Tijdig ingrijpen bij signalen van afnemende betrokkenheid• Emotionele betrokkenheid in nieuwe schoolcontext is niet

gerelateerd aan emotionele betrokkenheid in vorige schoolcontext

• Kans om met een schone lei te beginnen: overstap naar andere klas, programma, opleiding of eventueel school


Red dot story

• Identificeren alle leerlingen met wie onderwijsstaf geen duidelijke connectie / band heeft

• Alle namen van leerlingen op een poster / muur / bord• Alle docenten zetten een rode stip bij de namen van leerlingen

over wie zij ‘iets’ weten, anders dan zijn/haar naam of programma dat hij/zij volgt, bv. ambities, hobby’s, achtergrond, interesses, loopbaan

• Elke docent neemt een of enkele van de leerlingen met geen of weinig rode stippen onder zijn/haar hoede: gesprekken voeren, band opbouwen

• Met name geschikt voor preventie stille uitval: betrokken studenten krijgen automatisch meer steun van docenten en medeleerlingen (Furrer et al. 2006)


Interventieprogramma Check & Connect

• Interventieprogramma ter preventie van uitval / bevorderen studiesucces

• Ontwikkeld aan University of Minnesota• Specifiek gericht op monitoren en stimuleren schoolse

betrokkenheid: een student engagement intervention• Interventie voldoet aan standaarden What Works

Clearinghouse: wetenschappelijk verantwoord onderzocht, bewezen effectief in behouden van leerlingen op school

• Meer info: http://checkandconnect.umn.edu/


Hoe werkt Check & Connect?

• Mentor bouwt vertrouwensband op met student• Mentor checkt regelmatig voortgang en checkt of er signalen

zijn van afnemende betrokkenheid (data-driven)• Mentor grijpt tijdig in als betrokkenheid afneemt, samen met

student, school en familie• Mentor committeert zich voor langere tijd: minstens 2 jaar• Mentor communiceert consequent boodschap: onderwijs is

belangrijk voor je toekomst (niet alleen: aanwezigheid)• Mentor ondersteunt student bij versterken band met school

door regelmatige en actieve participatie• Mentor ondersteunt ontwikkeling zelfregulerend vermogen

student


Afsluiting en vragen

hartelijk dankvoor uw aandacht!


Kies welke drie punten jij het belangrijkst vindt en onthoud de nummers.

1. SLB-er bouwt vertrouwensband op met student2. SLB-er checkt regelmatig voortgang en checkt of er signalen

zijn van afnemende betrokkenheid (data-driven)3. SLB-er grijpt tijdig in als betrokkenheid afneemt, samen met

student, school en familie4. SLB-er committeert zich voor langere tijd: minstens 2 jaar5. SLB-er communiceert consequent boodschap: onderwijs is

belangrijk voor je toekomst (niet alleen: aanwezigheid)6. SLB-er ondersteunt student bij versterken band met school

door regelmatige en actieve participatie7. SLB-er ondersteunt ontwikkeling zelfregulerend vermogen

student

Onderwijscafé 4

Education

Transcript of Onderwijscafé 4