technologie met sprongen vooruit

Akkerbouw 2.0alternatieve financiering schept nieuwe kansen

Crowdfunding in de fruitteelt.mestafzet onder druk

Naar een goede verhouding melk-mest.

Duurzaam vooruit.

Agro Magazine #01 2016 van accon ■avm adviseurs en accountants

ondernemend

Goedkoop geld, dure mest.Geld was nog nooit zo goedkoop. De Euribor rente is nul of zelfs licht negatief. Alleen door de opslagen van de bank betaal je nog voor het gebruik van geld. Wil je tien jaar lang zeker zijn van een lage rente, dan kost een tien jaar SWAP je maar 0,55% extra. Als geld zo goedkoop is, waarom maken we er dan niet meer gebruik van, bijvoorbeeld om te investeren in mestverwerkingstrajecten? De tijd en de omstandigheden zijn er naar om juist nú geld te lenen om zaken te doen. Het zou de smeerolie in de ontwikkeling van het bedrijf kunnen zijn. Tegelijkertijd is er de trend naar aflossing, liefst zo snel mogelijk, en dat zet extra druk op het rendement. Niet zo gek natuurlijk, gelet op het schrikbeeld uit het recente verleden.

Maar dat maakt de tegenstelling niet minder wrang: goedkoop geld, dure mest. Als er een geschikt moment zou zijn om het dure mestprobleem op te lossen, dan is dat financieel gezien nu wel. Investeren in mestverwerkingstrajecten is lucratief. Maar we zien terughoudendheid. Om de redenen die ik al noemde, maar ook omdat iedere veehouder - in elk geval die met zwart-witte of roze dieren - ervan uitgaat dat de andere veehouder de échte verwerking wel regelt. Men wacht op elkaar!Jammer, want nogmaals: de kansen liggen er. Over financiering hadden we het al. Maar ook energiestimuleringsregelingen bieden mogelijkheden. Zo is er de zogeheten SDE-regeling die 12 jaar lang de productie van groene energie ondersteunt met fiscale faciliteiten. De regeling is prima te combineren met mestverwerking.

Juist op momenten dat de markt tegenzit, komen de sterke ondernemers bovendrijven. Ze investeren anticyclisch, nemen er bedrijven in moeilijke omstandigheden bij of leggen met een slimme samenwerking (veehouderij-akkerbouw?) juist wél de puzzel.

Kortom: we zien en snappen de dilemma’s en problemen waarmee

veehouders op dit moment te maken hebben. Maar we zien ook kansen en oplossingen. Daar hebben we het graag eens met u over!

column lubbert van dellen

Ondernemend 2016 - 1

johan van ginkel accon■avm adviseur

Lubbert van DellenRegiodirecteur Friesland Noord

2

‘ Van bedrijfs­verplaatsing naar Rondeel.’

Het viel niet mee om Dik Verbeek te spreken te krijgen. De 48-jarige veehouder, geboren in Renswoude, heeft de afgelopen jaren misschien wel de drukste tijd van zijn leven meegemaakt. Als eigenaar van een vleeskalveren- en pluimveehouderij die midden op de Veluwe zat, tekende hij in op een verplaatsingsregeling om elders een nieuw bedrijf op te zetten. In het kader van het Reconstructieplan Veluwe wilde de provincie de intensieve veehouderij in en rond kwetsbare natuur geleidelijk afbouwen. En dus stimuleerde de provincie ondernemers in deze gebieden om hun intensieve veehouderij te verplaatsen naar landbouwontwikkelingsgebieden. Hiervoor bestaat de regeling Verplaatsing Intensieve Veehouderij (VIV) en de bijbehorende subsidieregeling voor de verplaatsingskosten. Met het plan zou tevens een reductie van de ammoniakuitstoot van 50% gerealiseerd moeten worden. In 2006 besloot Dik Verbeek mee te doen aan de verplaatsingsregeling. Hij zag op de oude plek geen echte uitbreidingsmogelijkheden meer. Het proces ging van start, zijn bedrijf werd getaxeerd (vanwege een vergoeding op de gebouwen) en het huis plus bijbehorend perceel gingen in de verkoop.

Ondernemend 2016 - 1 3

‘ Van bedrijfs­verplaatsing naar Rondeel.’

vroegtijdig voorsorteren

Johan van Ginkel: “Door mijn collega Herman Smink, accountmanager van Verbeek, raakte ik betrokken vanwege mijn specialistische agrarische kennis en ervaring. Dik is al sinds 1991 klant bij accon◻avm en zijn vader was dat ook al. Hij heeft stug volgehouden in een traject dat best lastig was en heeft enorm veel doorzettingsvermogen getoond. Doordat Dik goed wist welke kant hij op wilde konden we bovendien vroegtijdig voorsorteren voor subsidies en fiscale voordelen.”

De nieuwe plek Hij kwam terecht in Vaassen in een speciaal voor de intensieve veehouderij aangewezen landbouwontwikkelingsgebied (LOG). Hier was ruimte voor de ontwikkeling van grootschalige intensieve veehouderij. Een bedrijfsverplaatsing heeft echter een hoop voeten in de aarde, zo ontdekte Dik. Er kwam aanzienlijke regelgeving bij kijken, hij kreeg te maken met meerdere en soms slepende juridische procedures en dan was er nog de forse weerstand uit de buurt. Omdat er in het gebied twintig intensieve veehouderijen zouden komen maakten omwonenden zich zorgen over overlast van de bedrijven. De regeldruk nam toe en de snelheid liep terug; van de inmiddels vijf overgebleven geïnteresseerden bleef alleen Dik over: “Als ik alles van tevoren geweten had, was ik misschien ook wel afgehaakt.” Maar dat deed hij niet. Op de oude plek was geen toekomst meer en the-point-of-no-return was bereikt. Een kwestie van volhouden dus. Pas 9 jaar later, in 2015 ging de eerste schop in de grond, maar gelukkig

voor hem verliep de bouw van zijn nieuwe bedrijf voorspoedig.

Het nieuwe bedrijfSinds januari van dit jaar is Dik pluimveehouder voor Rondeel. Op 16 januari vond de officiële en feestelijke opening plaats, waar ruim 1500 geïnteresseerden op af kwamen. Ook de buurtbewoners. In de speciale Rondeelstal van 5000m2 lopen tegenwoordig 36.000 leghennen rond. De stal van Dik Verbeek is bovendien ook nog eens de eerste stal in de doorontwikkeling van het Rondeelconcept. Het bedrijf is volledig verantwoordelijk voor de regionale afzet van eieren. Dik is pluimveehouder en eierpakstation tegelijk. De stap om voor Rondeel te kiezen was nog best een spannende omdat er destijds nog niet zoveel vraag was naar duurzaam geproduceerde eieren. Maar vandaag de dag ligt dat heel anders en vinden klanten Dik’s Rondeeleieren in de schappen van de supermarkten. De landelijke afzetorganisatie Rondeel BV heeft de afgelopen jaren ook veel geïnvesteerd om hun producten onder de aandacht te brengen. En met succes.

Over RondeelEen Rondeelstal is niet zomaar een stal, maar een slim en maatschappelijk verantwoord concept, waarin zaken als dierenwelzijn, milieu, landschappelijke inpasbaarheid en voedselveiligheid zijn opgenomen. Het in Wageningen bedachte concept heeft dan ook een Milieukeur certificaat en de stal voldoet aan de ‘Maatlat Duurzame Veehouderij’. De Rondeelstal bestaat uit verschillende delen die zo zijn ingericht dat er voor de kippen een optimale leefomgeving bestaat. Het nachtverblijf voorziet in de eerste levensbehoeften van de kip: eten, drinken

en rusten. Hier leggen zij ook hun eieren in daarvoor bestemde legnesten. In het dagverblijf kunnen de kippen scharrelen en stofbaden. Door middel van een geheel oprolbare geïsoleerde zijwand kan er één klimaat ontstaan tussen het dag- en nachtverblijf. Door deze opzet maken de kippen meer gebruik van de mogelijkheid om te scharrelen en stofbaden dan bij reguliere systemen. In de zogenaamde ‘bosrand’ kunnen ze nog veel meer scharrelen. Op een kunstgras ondergrond liggen boomstammen en houtsnippers om lekker in rond te scharrelen. Het dak kan er open en met regelmaat wordt de bosrand bijgevuld zodat er altijd iets te ‘pikken’ valt. De stal van Dik bestaat uit twee lagen: op de begane grond bevindt zich de ruimte voor het sorteren van de eieren en op de verdieping staan warmtewisselaars, die zorgen voor het klimaat en de voor- en nadroging van mest. In een naastgelegen gebouw bevindt zich een ruimte voor bezoekers, scholen etc. Vanaf de buitenzijde van de ‘bosrand’ kunnen bezoekers de kippen in hun leefomgeving bekijken.

Goede ondersteuningDik is zeer content met zijn nieuwe bedrijf en het Rondeelconcept. Ook is hij zeer te spreken over de hulp van accon◻avm bij zijn bedrijfsverplaatsing: “De mensen van de afdeling agro in Barneveld hebben mij buitengewoon goed geholpen met hun kennis. Zonder hen had ik dit zeker niet kunnen doen.” Agrarisch specialist Johan van Ginkel krijgt de nodige complimenten voor het ‘binnenslepen van alle subsidies’ en het helpen bij het opzetten van het bedrijfsplan voor de Rondeelstal.

www.rondeeleieren.nl

Ondernemend 2016 - 1 4

Voor financiering stappen ondernemers niet meer als vanzelfsprekend naar de bank. Er zijn steeds meer alternatieve mogelijkheden voor ondernemers om hun ambities te realiseren. Crowdfunding bijvoorbeeld. Eveline en Jacob Westeneng brachten op een bijzondere manier geld bijeen en creëerden de ‘Fruittuin van Utrecht’.

dick bosaccon■avm adviseur

eveline en jacob westeneng slaan nieuwe weg in

Crowdfunding in de fruitteelt.

Het overgrote deel van hun oogst aan appels, peren en kersen verkochten en verkopen Eveline en Jacob Westeneng via de tussenhandel. Maar daarnaast begonnen ze vijf jaar geleden hun eigen plattelandswinkel en begonnen ze zich meer toe te leggen op verkoop aan de consument. Eveline Westeneng: “En met groot succes. We zien dat het mensen ook steeds meer gaat om de beleving van het platteland, om de boerderij, om onze manier van leven. Het gaat niet meer alleen om de kersen, appels en peren. Wij zitten dichtbij de stad en besloten nog meer in te spelen op die beleving. Wij wilden de ‘Fruittuin van Utrecht’ creëren. Om die reden zijn we ook begonnen met aardbeien. Een product met een bepaalde uitstraling, zichtbaar en tastbaar voor de consument en passend in die beleving. Onze plannen vergden wel een behoorlijke investering en met de bank kwamen we daar niet uit. Via een collega van ons met een bakkerij kwamen we op het idee van crowdfunding. Dat paste perfect, want onze ideeën gaan uit van een grote verbondenheid met onze klantenkring. En juist daarin zochten we onze crowdfunders.”

KlantenkringMet hulp van een gespecialiseerde organisatie en financieel-administratief ondersteund door accon◻avm zette Eveline Westeneng een crowdfundingsactie op touw. Via nieuwsbrieven en social media zocht zij contact met mensen binnen de klantenkring van het fruitteeltbedrijf van haarzelf en haar man. De media in de regio – de plaatselijke krant en RTV Utrecht – kregen al snel lucht van het opmerkelijke initiatief en besteedden er ruim aandacht aan. Eveline

Ondernemend 2016 - 1 5

Westeneng: “Dat hielp enorm. Er kwamen heel veel mensen op af en binnen drie maanden hadden we het benodigde geld bij elkaar. Mensen konden op twee manieren inschrijven. Een deel heeft gewoon geld ingelegd en krijgt daar aflossing en rente voor terug. Een groter deel krijgt elk kwartaal een waardebon, waarmee ze fruit en andere streekproducten kunnen ophalen in onze winkel. Daarnaast krijgen ze één keer per jaar een bon om zelf te komen plukken, op de speciale plukdag voor onze crowdfunders. Een derde categorie deelnemers ging voor de combinatie geld-natura.”

Hogere verdiensten“Tuurlijk, het is veel werk. We moeten een aparte administratie bijhouden, we onderhouden het contact met onze crowdfunders met een nieuwsbrief, we moeten méér bieden dan alleen het product. Maar uiteindelijk zijn de verdiensten hoger. Wij worden een ander soort bedrijf: fruit is nog steeds de basis, maar daar begint een hele wereld omheen te ontstaan.”

www.krommerijnfruit.nl

Eveline en Jacob Westeneng begonnen vijf jaar geleden hun eigen plattelandswinkel

Bij de start van haar crowdfundingsactie belegde Eveline Westeneng een informatieavond voor belangstellenden. Dick Bos, als Accountmanager al 28 jaar (!) betrokken bij het familiebedrijf, vertelde daar wat over de geschiedenis van het bedrijf: “Ik wilde ter ondersteuning van het initiatief graag wat vertellen over de degelijkheid van

het bedrijf. Vertrouwen is bij crowdfunding natuurlijk van levensbelang. Eveline en

Jacob spelen met de ontwikkeling van hun bedrijf prachtig in op een maatschappelijke trend: meer beleving, dichterbij de producent, eerlijke en betrouwbare producten.

Zo onderscheiden zij zich in hun markt. Voor hen is het een logische, volgende stap. Met accon◻avm op de achtergrond zorgen zij dat ook het financieel-administratieve deel goed geregeld is.”

‘ een logische, volgende stap’

Is het juist de ambitieuze ondernemer die de cijfers gebruikt om beter te kunnen sturen? Of ligt het aan de cijfers die de ondernemer bewust maken van optimaliseringsmogelijkheden? Eigenlijk doet het er niet toe. Feit is dat bedrijven die gebruik maken van (tussentijdse) rapportages aantoonbaar beter presteren. Cijfers worden steeds nadrukkelijker het scherpe uitgangspunt bij bijvoorbeeld financieringsaanvragen. Rentabiliteitskengetallen worden steeds meer leidend bij het beoordelen van bedrijven en met het oog op financieringsbelangen.

PrognosesMede daarom kiest accon◻avm voor een veel sterkere integratie van de jaarrekening en de kengetallen en hebben we onze jaarrekeningmodellen klaargemaakt voor automatische verwerking bij de bank. Minstens zo belangrijk is dat tussentijdse cijfers (per kwartaal bijvoorbeeld) en liquiditeitsprognoses in het algemeen steeds belangrijker worden. Daarbij gaat het om de prognose vooraf en de jaarrekening achteraf, maar ook om vragen als: Wat was mijn plan dit kwartaal? Wat heb ik gerealiseerd? En hoe zat dat vorig jaar in ditzelfde kwartaal? accon◻avm ondersteunt agrariërs bij het genereren van de cijfers en het beantwoorden van de vragen.

InstrumentTom Terwel, Agrarisch Bedrijfsadviseur accon◻avm: “Wie rendabel wil ondernemen in de agrarische sector, moet scherp zijn op zichzelf en zich op zoveel mogelijk punten verbeteren. Rapportages zijn hét instrument om de vinger aan de pols te houden. Het mooie is dat cijfers ook de mogelijkheid bieden om vergelijkingen met soortgelijke bedrijven te maken. Om vervolgens te kijken waar de verschillen op terug te voeren zijn. In ons contact met ondernemers zijn de cijfers het uitgangspunt. Op basis daarvan kan onze klant actie ondernemen of maatregelen treffen, indien nodig in overleg met specialisten als de veearts of de voerleverancier.”

Meer informatieVoor meer informatie neemt u contact op met uw accountmanager of stuur een email aan agro@acconavm.nl.

Het groeiend belang van goede cijfers.

Agrarische ondernemers met ambitie zijn continu bezig met de optimalisering van hun bedrijf. Cijfers bieden daarbij maximaal inzicht en houvast. Voor de agrariër zelf, maar ook externe partijen hechten er steeds meer belang aan.

tom terwelaccon■avm adviseur

ambitie

accon◻avm Accountmanager Siemon Schutter over klant Gesink: “Zoals ik het zie brengt ambitie je verder. Ambitie om nieuwe zaken op te pakken en voorop te lopen met ontwikkelingen. En Derk Gesink heeft die ambitie. Hij doet er alles aan om vooruit te komen en zijn bedrijf door te ontwikkelen. Als accountmanager help ik hem bij het realiseren van zijn ambities. De technologie doet dat ook.”

Ondernemend 2016 - 1 6

technologie met sprongen vooruit

Hemelsbreed zit er zo’n kleine 70 kilometer tussen de boerenbedrijven van Detmer Wage (38) en Derk Gesink (41). De eerste is met zijn bedrijf met ruim 170 hectare land actief in Wedde, ten oosten van de stad Groningen. De ander heeft ongeveer evenveel land ten noorden van de stad, in Mensingeweer. Beiden werken hard aan de ontwikkeling van hun eigen boerenbedrijf én dragen zeer actief bij aan de landbouwsector in het algemeen. Opgedane kennis en ervaring voor zichzelf houden doen ze niet. Kennis delen is het devies in een sector waar onderlinge samenwerking bijna net zo vanzelfsprekend is als recht rijden met een trekker. Behalve als er grond te koop is trouwens, want dan is er zeker wel sprake van onderlinge concurrentie.

Kennis op de akkerDetmer Wage is van nature nieuwsgierig. Die nieuwsgierigheid komt goed van pas want “er valt nog zoveel te ontdekken over mijn land en de wijze van bewerking!” Detmer runt zijn bedrijf nu alweer tien jaar en is naar eigen zeggen “min of meer in de technologie gerold”. In de afgelopen jaren heeft hij veel technologische ontwikkelingen van dichtbij meegemaakt en dat heeft zijn nieuwsgierigheid alleen nog maar verder aangewakkerd. Samen met een vriend schafte hij recent een drone aan, waarmee hij nu leert vliegen. De drone helpt hem door middel van foto’s en filmpjes met het nog scherper in beeld krijgen van zijn land en planten én de conditie ervan. Bijkomend voordeel van de drone: ganzen houden er niet van dat er ‘iets boven hen vliegt’. Scanapparatuur onder zijn trekker zorgt voor bodemonderzoek en recht over de akker rijden doet de

Derk Gesink runt zijn bedrijf in in Mensingeweer, ten noorden van Groningen.

siemon schutter en geert feikenaccon■avm adviseurs

Akkerbouw 2.0De Nederlandse agrarische sector is mondiaal koploper als het gaat om techno logische ontwikkelingen. Zelf rijdende trekkers, drones, scanapparatuur… de moderne agra rische ondernemer kan niet meer zonder. Precisie landbouw helpt hem zo productief mogelijk te zijn.

ondernemend en innovatief

accon◻avm Accountmanager Geert Feiken over klant Wage: “Ik heb Detmer leren kennen nadat hij tot de maatschap van zijn ouders was toegetreden. Hij is ondernemend en innovatief denkend. Een grote mate van zelfstandigheid kenmerkt hem. De boekhouding houdt hij zelf bij en hij is erg bezig met ontwikkelingen die hem bij de teelt van zijn gewassen vooruit kunnen helpen. Niet op een puur wetenschappelijke manier, maar vooral gericht op praktische toepasbaarheid. De overlegsituaties die we hebben, vaak in gezelschap van zijn vader, gaan meestal over de fiscale en economische mogelijkheden van de bedrijfsvoering en de bedrijfsopzet. Soms is het een kwestie van klankborden en soms vooral om informatie op te halen. Ook de samenwerkingsvorm en samenlevingsvorm zijn regelmatig onderwerp van gesprek.”

Ondernemend 2016 - 1 7

Detmer Wage is met zijn bedrijf actief in Wedde, ten oosten van de stad Groningen.

trekker automatisch met behulp van GPS. Detmer deed in het verleden ervaring op met managementsystemen voor de akkerbouw en werkt zelf actief mee aan de ontwikkeling van nieuwe toepassingen. Met al die schermen om zich heen lijkt hij soms meer computerprogrammeur dan agrariër. De gebruiksvriendelijkheid van sommige systemen is voor verbetering vatbaar, vindt hij. Ook liggen er kansen in het efficiënt omgaan met gewasbeschermingsmiddelen en grondstoffen. Maar zo zegt Detmer: “Frustratie is onderdeel van het proces om met z’n allen beter te worden.” Genieten doet hij ook, vooral op de langste dag van het jaar (21 juni) als de planten er op hun mooist bij staan.

aGroFutureOok Derk Gesink zit tot zijn nek in de technologie. In 2009 nam hij samen met zijn vrouw het boerenbedrijf van zijn ouders over en sindsdien heeft hij niet stilgezeten. Sinds 2003 zit hij in een studiegroep met collega-boeren en kortgeleden heeft hij samen met vijf anderen ‘aGroFuture’ opgericht, een club van high-tech diehards die gezamenlijk investeren in hardware en het uitvoeren van testen. In feite is de club een doorontwikkeling van de oude studieclubs: “Iedereen is welkom, mits zij niet alleen iets komen halen, maar ook wat komen brengen en hun testresultaten delen met de rest. Als je alles voor jezelf houdt, kom je geen stap verder.” Een belangrijke vraag voor de nabije toekomst is wat Derk betreft wel wat boeren met al die informatie gaan doen.

Inzet van dronesIn 2015 deed Derk zijn eerste ervaringen op met een drone, de ‘eBee’. Van de resultaten was hij zeer onder de indruk. Zozeer dat hij besloten heeft om met aGroFuture een eigen drone te kopen. Een hoogwaardige camera met sensor kan zaken vastleggen die mensen niet zelf kunnen waarnemen. Planten geven informatie af door het licht dat ze reflecteren. Zo laat gereflecteerd infraroodlicht het stikstofgehalte en de mate van ‘plantstress’ zien. De inzet van drones brengt het land van de boer nog beter in kaart, waardoor nog efficiëntere en effectievere bewerking binnen handbereik komt. Volgens Derk is dat het toekomstbeeld: “Precisielandbouw wordt meer met minder.” De snelle technologische ontwikkelingen in de landbouwsector zijn het gevolg van de inspanningen van verschillende partijen. Naast de agrariërs zelf zijn ook andere partijen daar nauw bij betrokken.

Leveranciers van slimme technologie staan in de rij om een graantje mee te pikken en leveren sensoren, trekkers, kunstmest, beschermingsmiddelen voor gewassen en zaden. En ook universiteiten zijn van de partij met onderzoek en kennisvergaring.

Zonder boeren geen etenUiteindelijk levert de technologische vooruitgang niet alleen de boeren zelf veel op, ook de wereldbevolking heeft er volgens hoogleraar Louise Fresco van de

Wageningen University baat bij. Door de spectaculaire productiviteitsstijging van de landbouwsector voedt de moderne boer gemiddeld 155 monden. In 1970 waren dat er 26. Omdat maar een beperkt deel van de grond wereldwijd geschikt is als landbouwgrond is opbrengstverbetering van de bestaande grond essentieel. Zo voorkomen we onder meer dat nog meer kwetsbare natuur moet verdwijnen ten gunste van meer landbouwgrond. Alleen daarom al is precisielandbouw een must.

Ondernemend 2016 - 18

Na de afschaffing van de melkquotering zijn melkveehouders meer vee gaan aanhouden en meer gaan produceren. De hoeveelheid grond is niet naar rato meegegroeid met de uitbreiding van de veestapel en dus moeten veel veehouders meer mest afvoeren. Dat was voorheen niet zo’n probleem, maar nu de veestapel groeit, kan dat wel degelijk tot problemen leiden. Er ontstaat druk op de mestafzetmarkt. Het aanbod aan mest wordt groter, waardoor de kosten voor mestafzet gaan toenemen. Jan Akkerman: “Wij boeren redelijk intensief en melken per hectare

20.000 liter melk. Wij kunnen daardoor niet alle mest kwijt op het eigen bedrijf, maar in de omgeving zitten veel akkerbouwers die de mest goed kunnen gebruiken. Daarnaast verhuren wij aardappelland. Vóór het poten kunnen wij daar ook mest op kwijt.”

OptimaliserenDoor de derogatie mogen Nederlandse boeren meer aan stikstof opbrengen dan andere Europese landen, vertelt Jan Akkerman: “Wij lopen hier in Nederland ver vooruit op de rest van Europa, in zuivelproductie en in mestverwerking. Wij hebben hier de meest vruchtbare grond van heel Europa. Wij halen er veel meer vanaf dan pakweg Frankrijk of Duitsland. En als je er meer afhaalt, moet je er ook meer

mestafzet onder druk

Naar een goede verhouding melk­mest.

Jan en Annie Akkerman runnen, samen met hun zoon Ype, in St. Jacobiparochie in maatschapsverband op 80 hectare grond een melkveebedrijf met 160 melkkoeien. Met het bedrijf zit het echtpaar op een maximum, want ‘de stal is vol’. Mestafzetproblemen kennen Jan en Annie Akkerman en hun collega boeren in dit deel van Nederland in mindere mate dan collega’s elders in het land.

harmen westraaccon■avm adviseur

Ondernemend 2016 - 1 9

opbrengen, anders mergel je de grond uit. Wij streven een hoge productie per koe en een hoge voerproductie per hectare na. In 2016 is ons bedrijf dan ook toegelaten tot de BEP-pilot, waardoor wij op het gebied van fosfaat een evenwichtsbemesting mogen toepassen. Wij kijken heel sterk naar de kilogrammen melk die wij kunnen produceren per kilo fosfaat. De verhouding daartussen moet kloppen. Wij sturen op het produceren van zoveel mogelijk melk met minder stikstof- en fosfaatproductie. Dat doen we door het aanhouden van minder jongvee, het behalen van een langere levensduur van de koeien, een hoge maar duurzame productie per koe en door vooraf middels het aan te kopen voer te sturen op de stikstof- en fosfaatproductie, oftewel het behalen van een positief BEX-resultaat. Hierdoor reduceren wij de hoeveelheid af te voeren mest en kunnen wij in de toekomst, binnen onze nog toe te kennen fosfaatrechten, meer melk produceren.”

‘Beter sturen op mestafzet’De druk op de mestafzetmarkt neemt toe. Dat moeten we niet dramatiseren, vindt Harmen Westra, “maar wacht de ontwikkeling niet af, speel er op in. Met een prognose bijvoorbeeld. Hoeveel mest moet ik afvoeren? Hoe moet ik dat verwerken? Hoe kan ik daarin sturen? Door de goede grond en de efficiënte bewerking kunnen wij per hectare meer mest kwijt dan andere landen. Daarvoor gaan we nu nog uit van vaste normen, maar in de toekomst hopen we te werken met een stelsel, gebaseerd op opbrengstbehoeftig bemesten, de KringloopWijzer. Binnen de standaardnormen is er de mogelijkheid om mee te doen met Bedrijfsspecifieke Excretie, de BEX. Daarin komt de nadruk steeds meer te liggen op een prognose aan het begin van het jaar. Zo heb je op voorhand een beter beeld van wat je kunt verwachten. Daardoor kun je beter sturen en dat is wel zo handig.”

Ook sturen op mestafzet? Neem contact op met uw accountmanager of stuur een email aan agro@acconavm.nl.

agrarisch adviseur accon◻avm harmen westra

Jan en Ype Akkerman: “Wij hebben hier de meest vruchtbare grond van heel Europa.”

Ondernemend 2016 - 1 10

accon◻avm-er pieteke atsma in oeganda

bijzonder beheer

‘Mijn wereld is veel groter geworden.’

Het begint met een goed plan.

Als kind al wilde Pieteke Atsma naar Afrika. Later, tijdens haar tropenopleiding Bedrijfs­ en ontwikkelingseconomie in Wageningen, liep ze stages in Ghana en Zimbabwe. Toch zocht ze uiteindelijk een baan in Nederland en werd ze Manager Belastingadvies bij accon◻avm. 25 jaar later kruipt het bloed waar het niet gaan kan en adviseert ze via Agriterra boerencoöperaties in ontwikkelingslanden.

“Het was altijd hard werken. Op mijn 40e ben ik nog een fiscale studie en daarna Rechten gaan doen,” vertelt Pieteke Atsma. “En dat was zo’n beetje de bekende druppel. Ik had het gevoel veel met mezelf en mijn studie bezig te zijn en begon me af te vragen, waarom ik de dingen deed zoals ik ze deed. Uiteindelijk heb ik mij als bedrijfskundig expert gemeld bij Agriterra, een non-profit adviesorganisatie die landbouwcoöperaties professionaliseert, onder andere met inzet van deskundigen uit de Nederlandse agrarische wereld. En voor ik het wist, zat ik in Oeganda.”

BetrokkenheidIn Oeganda zette Pieteke begin dit jaar een boekhouding op voor een netwerk van cacao-coöperaties. Dertig van deze coöperaties, met meer dan 3.000 boeren als leden, leveren hun cacao aan twee

Het aantal agrariërs dat bij de bank onder ‘Bijzonder Beheer’ valt, groeit. Hoe voorkomt u dat? En als het u gebeurt, hoe komt u er zo snel mogelijk weer uit?

Een groeiende groep agrariërs herkent het probleem: de druk op de rekening-courant neemt toe, er ontstaan liquiditeitsproblemen. Daar komt de impact van de mest- of fosfaatwetgeving (specifiek bij melkveehouders) op het bedrijf nog eens dunnetjes overheen. Niet iedere ondernemer heeft daarop direct een antwoord klaar. Banken hanteren dat steeds vaker als een belangrijke motivatie voor Bijzonder Beheer. Lang niet alle bedrijven die financieel in de knel zitten, komen terecht bij Bijzonder

Beheer. Het gaat vooral om de bedrijven zonder een goed onderbouwde visie op de oplossing.

IngrijpendLubbert van Dellen: “De bank verwacht een plan, waarin je de situatie beschrijft, de oorzaken aangeeft en met de oplossingen komt voor de ontstane problemen. Dát wil de bank zien. Een ondernemer met een goed plan neemt bij de bank een andere positie in dan de ondernemer die zo’n plan níet heeft. Een goed plan is de manier om weg te blijven uit Bijzonder Beheer.”Daarom, neem uw financier mee in hoe uw bedrijf ervoor staat, hoe u de komende acht tot twaalf maanden gaat draaien en wat dat betekent voor de rekening-courant. Voor de ondernemer die wél belandt bij Bijzonder Beheer geldt eigenlijk precies hetzelfde. Concrete, ingrijpende besluiten

om de financiële situatie te verbeteren, zijn dan soms onvermijdelijk. Denk aan zaken verkopen, de bedrijfsovername anders regelen, een investering sneller benutten door wijziging van het bouwplan, verhoging van het aantal dieren of de hoeveelheid melk, of de samenwerking tussen de vennoten.

MaatregelenLubbert van Dellen: “Bijzonder Beheer is niets anders dan een extra drukmiddel om een plan te krijgen en je tot besluiten te bewegen. Op Nummer 1 staat het afbouwen van de positie aan vreemd vermogen: versneld aflossen van de lening. De inzet van de ondernemer is juist de aflossing verlagen, maar vooral de rekening-courant ‘rond’ krijgen. Een goed plan moet de bank overtuigen van de maatregelen die de agrariër daarvoor treft.”

fabrieken die een omzet draaien van zo’n twee miljoen euro. Pieteke Atsma: “Ik heb de organisatie geholpen greep te krijgen op het totaal, onder meer door het maken van een geldstroomoverzicht in Excel. Met presentaties hebben we de betrokkenheid daarbij vergroot en mensen doordrongen van het belang.”

Beschikbaar“Het neemt veel energie, maar het is fantastisch om te doen,” vindt Pieteke. “Ik heb het gevoel dat ik de oogkleppen heb afgegooid en dat mijn wereld groter is geworden. En heb ik de wereld verbeterd..? Mensen en culturen veranderen neemt veel tijd. De wereld is er in ieder geval niet slechter van geworden. Wel heeft Agriterra in mijn ogen een heel mooie vorm gevonden waarop mensen van elkaar kunnen leren. Vorige week al vroegen de recruiters van

Agriterra of ik naar Vietnam wilde voor een opdracht. Dat was net een beetje te snel, maar in juni ben ik weer beschikbaar, heb ik besloten.”

Pieteke Atsma adviseert via Agriterra boerencoöperaties in ontwikkelingslanden.

lubbert van dellenaccon■avm adviseur

Ondernemend 2016 - 1 11

Achteraan in de rij De juridische bedrijfsscan.Te vaak komen we het tegen. Ondernemers die ooit hun juridische zaken goed geregeld hadden maar nu, jaren later, achter de feiten aan lopen. Of ondernemers die de juridische processen goed voor elkaar hadden, maar nu met nieuwe wetge-ving achteraan in de rij lopen. Hebt u de zaken nog steeds goed geregeld? Check het kosteloos met de juri-dische bedrijfsscan.

Asbest saneren in 2016?Wilt u uw dak van asbest ontdoen? Onder bepaalde voorwaarden kunt u in 2016 een landelijke en de provinciale subsidie aanvragen. Voor beide subsidies kunt u € 4,50 per m² te verwijderen asbestdak ont vangen. In totaal dus € 9,- per m² te verwijderen asbestdak. Daarnaast zijn er, ten opzichte van voorgaande jaren, beperkte mogelijkheden op het gebied van investeringsaftrek. Voor welke voordelen komt u in aanmerking?

Algemene voorwaarden in de agrarische sector.U kent ze wel: de kleine lettertjes die als bij-lage bij een overeenkomst worden gevoegd. Deze ‘kleine lettertjes’ zijn de algemene voorwaarden. Door het hanteren van goede algemene voorwaarden kunnen bepaalde risico’s worden uitgesloten. Dat geldt ook voor de agrarische sector. Wat is het belang van algemene voorwaarden in de agrarische sector?

Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties Opvolger van de VAR.In de Wet deregulering beoordeling arbeids-relaties is de opvolging van de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) geregeld. Op 1 mei 2016 treedt de nieuwe wet DBA in werking. Wat houdt de wet in? Wat zijn de gevolgen voor u in de Agro praktijk?

Maatschap De Groote VoortAgrarisch Ondernemer 2016.Maatschap De Groote Voort uit Lunteren, één van accon◻avm’s klanten van het eerste uur, is op donderdag 31 maart uitgeroepen tot Agrarisch Ondernemer 2016. accon◻avm feliciteert Maatschap De Groote Voort met deze titel.

Jan Dirk, Irene en zoon Peter van de Voort hebben een biologisch melkveebedrijf en kaasmakerij. Uit handen van staatssecretaris Martijn van Dam ontvingen de melkveehouders en kaasmakers de hoofdprijs. ‘Maatschap De Groote Voort is een toonaangevend, eigenwijs bedrijf met een eigen kaas,

Remeker. Alles op het biologisch bedrijf met Jersey-koeien is geënt op smaak; van grondgebruik, huisvesting, voeding tot kaaskorst’ aldus het juryrapport.

Internationale samenwerking.Europa laat grenzen vervagen, maar dat betekent niet dat ook de verschillen tussen landen verdwijnen. In fiscaal-administratieve en juridische wet-geving bijvoorbeeld. Om die reden gaan het Nederlandse accon◻avm en het Belgische Bofidi een nauwe samenwerking aan. We breiden onze partnerships uit en als onderdeel daarvan heeft inmiddels ook Dornbach in Duitsland aangehaakt. Op de gezamenlijke agenda staat vervolgens verdere internationali sering.

De Groote Voort is een toonaangevend, eigenwijs bedrijf met een eigen kaas, Remeker.

Peter Feijtel (links) van accon◻avm en Johan Peeters van Bofidi

Wilt u meer lezen? Scan de QR-code bij het betreffende onderwerp met uw smartphone of kijk op www.acconavm.nl/kennis/agro voor meer onderwerpen.

accon■avm adviseurs en accountants is dé zelfstandige advies- en accountantsorganisatie in Nederland, met zo’n 50 kantoren verspreid over het land.

De organisatie richt zich op ondernemers in het MKB, de agrarische sector, maatschappelijke organisaties en de zorg en medische sector. Ondernemers krijgen ruimte voor ondernemen dankzij accountancy, agrarisch en MKB bedrijfsadvies, belasting- en subsidieadvies, juridisch advies, personal finance, corporate finance en werkgeversservice. Volg ons op social media en neem een abonnement op de Agro E-nieuwsbrief via www.acconavm.nl/nieuwsbrief voor de actuele informatie. Ondernemend van accon■avm verschijnt 2x per jaar in een oplage van 20.000 exemplaren en wordt verzonden naar alle relaties van accon■avm.

Ondernemend is met de grootste zorg samengesteld. accon■avm kan echter niet aansprakelijk gesteld worden voor schade die ontstaat als gevolg van eventuele drukfouten of voor eventuele schade ten gevolge van het gebruik van gegevens uit deze nieuwsbrief.

HoofdkantoorMeander 725, 6825 ME ArnhemPostbus 5090, 6802 EB ArnhemTelefoon: 026 384 2 384www.acconavm.nl

Concept en realisatieteamtva! reclamebureau, Doetinchem(Eind) redactie: Angelique Herremans, Marieke Peters

colofon

12

Levenstestament: in eigen hand.

Een testament heeft zijn werking na overlijden, maar wat als u tijdens uw leven, om wat voor reden dan ook, niet meer zelf kunt handelen of beslissen? Een levenstestament biedt uitkomst.

Het levenstestament, ontwikkeld door het notariaat, staat steeds sterker in de belangstelling. Doordat er ook steeds meer daadwerkelijk gebruik van wordt gemaakt, doen we er ervaring mee op en wordt steeds duidelijker wat wel en wat niet in een dergelijk levenstestament thuishoort. accon◻avm Specialist Estate Planning Cindy Karnebeek heeft zich gespecialiseerd in de toepassing. “In een levenstestament regel je eigenlijk een heel brede volmacht die zijn werking heeft tijdens leven. Stel u voor: bij een ongeluk raakt de ondernemer in coma, maar de onderneming moet door. Iemand moet aangewezen worden om namens de ondernemer te handelen voor het bedrijf en/of zijn privé. In een levenstestament benoemt de ondernemer zelf een vertrouwenspersoon die zijn taken overneemt. En hij of zij beschrijft precies waar het levenstestament betrekking op heeft. Dat kan zo breed of zo beperkt zijn als hij of zij zelf wil. Denk aan het aangeven wat er moet gebeuren op het gebied van schenkingen, aan het vastleggen wie welke handelingen mag en kan verrichten, waaronder welke percelen grond behouden moeten blijven of wat er met de veestapel dient te gebeuren. Je kunt het allemaal

opnemen in een levenstestament. Een levenstestament kan de procedure waarbij de Kantonrechter het vermogen onder bewind stelt, voorkomen.”

Ins & outsOm de volmacht ook daadwerkelijk en volgens de wensen te kunnen uitvoeren, is de juiste redactie van het levenstestament van het allergrootste belang. In principe is een levenstestament bindend, maar partijen met tegengestelde belangen zullen heel goed kijken naar de rechtsgeldigheid van de formulering. “De uiteindelijke akte loopt natuurlijk via de notaris,” zegt Cindy Karnebeek. “Maar het voordeel van het

inschakelen van accon◻avm is dat wij als adviseur alle ins & outs van de onderneming en de ondernemer kennen en precies weten wat er zakelijk en privé speelt. We zijn een goede sparringpartner voor het finetunen van de wensen en het regelen van specifieke zaken. De hoofdlijnen zijn vaak in modelcontracten terug te vinden, maar juist in levenstestamenten gaat het om maatwerk.”

Meer informatieVoor meer informatie over een levens-testament neemt u contact op met uw accountmanager of stuur een mail aan vip@acconavm.nl.

In een levenstestament benoemt de ondernemer zelf een vertrouwenspersoon die zijn taken overneemt, dat geeft rust.

cindy karnebeekaccon■avm adviseur

Ondernemend 2016 - 1