1wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

Ondernemen over de grens voor bouwbedrijven inBelgieuml en Duitsland

Verbreed je afzetmarkt en kijk eens over de grens In dit whitepaper speciaal voor bouwbedrijven laten we zien waar de kansen in Belgieuml en Duitsland liggen Inclusief handige tips van ervaringsdeskundigen waar je allemaal op moet letten als je gaat werken in onze buurlanden

In dit whitepaper

Waarom de grens over

Kansen voor de bouw in Belgieuml en Duitsland

Juridische zaken en wet- en regelgeving

Wat komt er allemaal bij kijken

Tips

Ondernemen over de grens voor bouwbedrijven Naar Belgieuml en Duitsland

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 2

Waarom de grens over

Na zes jaar negatieve berichten lijkt het erop dat de slechte jaren in de bouw achter ons liggen Toch moet je als ondernemer in de bouw blijven innoveren De economische situatie is zeker nog niet wat het is geweest zoals voor de crisis De tijd dat er altijd voldoende werk was ligt nu eenmaal achter ons Bouwbedrijven die over de grens zaken doen verbreden hun afzetmarkt en spreiden hun risicorsquos

Maxime Verhagen voorzitter van branchevereniging Bouwend Neder-land ldquoNederland is van nature een exportland Wij hebben veel ken-nis en kunde over het exporteren van goederen en diensten Bouw-bedrijven kunnen hun marktkansen vergoten door de Nederlandse exportkennis te combineren met onze specifieke bouwexpertise zoals het werken in bouwteams Maar laat je wel goed adviseren en begeleiden voordat je de grens oversteekt maakt Hoewel eacuteeacuten Euro-pa zijn er toch veel nationale wetten en regels die nageleefd moeten wordenrdquo

Arjan Weijburg Bouwend Nederland voegt toe ldquoOnze buurlanden Duitsland en Belgieuml liggen het meest voor de hand om de eerste stappen over de grens te zetten omdat het nu eenmaal dichtbij isrdquo Bovendien blijkt uit cijfers van ING dat hier de meeste kansen liggen voor Nederlandse ondernemers Maar uit het rapport lsquoExportkansen voor de Nederlandse bouwrsquo komt naar voren dat nog maar een klein deel van de Nederlandse bouwsector exporteert

Duitse banken willen financierenOok volgens Alexander Craumlmer advocaat (Rechtsanwalt) bij Strick Advocaten en Fiscalisten liggen er volop kansen voor Nederlandse bouwondernemers in Duitsland ldquoHet gaat goed in Duitsland Duitse banken zijn welwillend om Nederlandse bedrijven te financieren Nederlandse ondernemers werken efficieumlnt en gestructureerd daar staan ze in Duitsland om bekend Bovendien zijn Nederlandse prijzen lager dan in Duitslandrdquo Nils-Jan Eekhout is algemeen directeur van Octatube Het familie-bedrijf is gespecialiseerd in bijzondere en innovatieve oplossingen voor daken en gevels Projecten worden van ontwerp tot realisatie in eigen beheer uitgevoerd In Nederland maakte Octatube de kabel-netgevels van de Markthal in Rotterdam Octatube werkt aan projecten in de Europese Unie maar ook in Qatar heeft het bedrijf voet aan wal gezet Nils-Jan ldquoEr wordt op meer plekken in de wereld gebouwd dan alleen in Nederland Zorg dat je ook buiten ons land gaat bouwen In Duitsland is er bijvoorbeeld werk zatrdquo

ldquoFocus op waar je goed in bent Als je naar een ander land wilt ga op zoek naar lokale vertegenwoordiger Doe je dat niet dan ben je meer de bijzaken aan

het regelenrdquo

Nils-Jan Eekhout Octatube

ldquoDenk nu niet dat als je aan Duitsland denkt je morgen al werk hebt Maar wees niet bang om te innoveren en de grens over te gaanrdquo

Arjan WeijburgBouwend Nederland

ldquoHet afgelopen jaar zien wij dat het beduidend drukker is geworden De bedrijven komen niet alleen uit de grensregio maar uit heel Neder-land En dan gaat het

om vele werkzaamheden uiteen-lopend van sloop tot graven en tot installatietechniekrdquo

Alexander Cramer Strick Advocaten en Fiscalisten

3wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

Kansen voor NederlandersBrigit Law is Senior Handelsattacheacute op de Nederlandse Ambassade in Brussel en is samen met haar collega Peter Brulmans aanspreekpunt voor Nederlandse ondernemers op de Nederlandse Ambassade in Brussel Zij wijst op het uitgebreide kansendossier Bouw in Belgieuml waarin de potentieumlle kansen van de Belgische bouwsector voor bouwend Neder-land staan

Slechts een klein deel van de Nederlandse bouwexport gaat naar Duitsland en Belgieuml Volgens het ING Economisch Bureau gaat slechts 3 procent van onze totale bouwexport naar Belgieuml en voor Duitsland is dat 5 procent In het rapport uit 2013 schrijven ze over de kansen en markten in de buurlanden ldquoOver de landsgrenzen is veel bouw-activiteit Zo is de Duitse markt ruim vier keer zo groot als de Neder-landse De Belgische bouwsector is qua grootte bijna 60 procent van de Nederlandse markt Hier ligt dus een groot bouwpotentieel vooral gezien de huidige zeer beperkte bouwactiviteit van Nederlandse aan-nemers over de grensrdquo Dit whitepaper richt zich op Duitsland en Belgieuml Wil jij meer weten over landen waar nog meer kansen liggen Op MKB Servicedesk vind je heel veel landeninformatie Bekijk hiervoor de Internationaal Ondernemen Desk

LandeninformatieDit whitepaper richt zich op Duits-land en Belgieuml Wil jij meer weten over landen waar nog meer kan-sen liggen Op MKB Servicedesk vind je heel veel landeninformatie Bekijk hiervoor de Internationaal Ondernemen Desk

ldquoDuurzaam bouwen het sportinfrastructuur-plan ontwikkelingen in de provincie Limburg en de bouw van scholen en winkelcentra Verder bieden grootschalige

publieke projecten interessante mogelijkheden voor Nederlandse architecten bouwbedrijven onderaannemers toeleveranciers en grensarbeiders In Belgieuml wordt er veel gebouwd en gerenoveerd Het is een markt die dichtbij ligt met specifieke kansen voor het Nederlandse bedrijfslevenrdquo

Brigit Law Nederlandse Ambassade in Brussel

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 4

Kansen voor de bouw

Je wilt de stap nemen maar waar liggen voor jou kansen Waar zijn Nederlandse ondernemers goed in en hoe zijn de ontwikkelingen in Belgieuml en Duitsland Hoe kom je eigenlijk aan informatie en de juiste contacten Welke beurzen zijn interessant om te bezoeken

ldquoOver de grens gaat het met name over woningbouw en scholen-bouw eventueel kleine infraprojectenrdquo signaleert Arjan Weijburg van Bouwend Nederland Udo Croonenbrock van Strick ldquoNederlandse bouwers zijn efficieumlnt en gestructureerdrdquo Ook het ING Economisch Bureau zegt ldquoDuitse bouwbedrijven werken het bouwproces meer systematisch af waarbij eerst het ene proces af moet zijn voordat het andere gestart kan wor-den De Nederlandse flexibiliteit zorgt ervoor dat logistieke processen meer door elkaar heen lopen en hierdoor sneller worden verrichtrdquo

Kansen in DuitslandOp nog geen twee uur rijden van de Nederlandse grens is veel bouwproductie Omdat de Duitse bevolking de komende jaren in tegenstelling tot de Nederlandse bevolking zal krimpen zal er minder vraag zijn naar nieuwbouw Ook het aantal huishoudens zal tot 2030 beperkt toenemen De onderhoudsmarkt is volgens het rapport van het ING Economisch Bureau relatief groot

Germany Trade amp Invest heeft de kansen voor woningbouw en hoogbouw in kaart gebracht De Duitse bouwfederaties Deutsches Baugewerbe (ZDB) en het Hauptverband der Deutschen Bauindus-trie (HDB) verwachten groei in de bouwsector In het rapport Deut-schland Hochbau (2014) staat dat deze ontwikkeling komt door de goede werkgelegenheid stijgende inkomens en de toestroom van immigranten uit Zuid-Europa de EU- kandidaat-lidstaten Bulgarije en Roemenieuml Hierdoor wordt de vraag naar woningen verhoogd ldquoEn de komende jaren moeten veel gebouwen worden gemoderniseerd en gerenoveerd Klimaatneutraal is daarbij een belangrijk streven Wat ook nodig is zijn initiatieven voor ouderen toegankelijke en obstakel-vrije woningenrdquo

rdquoWeet dat Duitsers positief tegenover Nederlanders staan Ze zien ons totaal niet als bedreigend Duitsers vinden Nederlanders leuk maak gebruik van

die gunfactorrdquo

Nils-Jan Eekhout Octatube

ldquoWaar Nederlandse ondernemers echt goed in zijn zijn de zogenaamde bouw-teams Het werken in bouwteams en creatieve oplossingen zoeken

voor onverwachtse problemen Dat maakt Nederlandse bouwers aantrekkelijk voor de Duitse marktrdquo

Arjan WeijburgBouwend Nederland

5wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

Interessante beurzen httpwwwinfratechdenl (in 2016)httpbatibouwbehttpwwwbisbeursbe

Kansen in BelgieumlHet ING Economisch Bureau voorspelt dat op termijn de grootste kan-sen in Belgieuml liggen Dit komt met name door de verwachte ontwikke-ling in de groei van huishoudens ldquoIn Belgieuml groeit de bevolking naar verwachting nog flink met 14 procent tot in 2030 Daarnaast groeit het aantal huishoudens in Belgieuml naar verwachting net als in Neder-land met nog circa 1 miljoenrdquo

De Belgische bouw is volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland nog altijd een belangrijke werkgever die ook buiten-landse werknemers aantrekt Zo werken er sinds 2002 steeds meer buitenlandse werknemers in ons buurland In 2012 werkten er ruim 4800 Nederlanders op bouwwerven in de Limburgse en Antwerpse grensstreek Dit waren er meer dan het aantal bouwvakkers uit Polen (4600) en Portugal (4200)

Lagere lonenNederlandse bouwers zijn nauwelijks duurder dan de Belgische De lo-nen in Nederland zijn zelfs lager dan in de Belgische bouw De Neder-landse ambassade in Brussel bevestigt dit in de Business Guide Belgieuml ldquoDat biedt Nederlandse ondernemers een concurrentievoordeelrdquo

Duurzaamheid in de bouwOm de concurrentiepositie op de internationale markt te versterken zet het Belgische bedrijfsleven in op duurzaamheid innovatie en effi-cieumlntie ldquoDuurzaamheidsnormen veranderen bijvoorbeeld in de bouw er moet efficieumlnter worden omgegaan met energie denk aan isolatie van gebouwen en er moet met duurzamere grondstoffen gebouwd wordenrdquo vertelt de Nederlandse Ambassade in Brussel Toename seriebouwTraditioneel bouwen Belgen hun eigen vrijstaande huizen en huren daarvoor een architect in Maar volgens het rapport van het ING Eco-nomisch Bureau verandert dat De seriebouw neemt in Belgieuml toe en juist op dat gebied hebben Nederlandse aannemers een streepje voor Wij zijn die bouwwijze immers gewend Daarbij komt dat 80 procent van de bouwactiviteit op minder dan een uur rijden van de grens isndash in het Nederlandse taalgebied Antwerpen heeft met 93 miljard euro de hoogste bouwproductie Gevolgd door Oost- en West-Vlaanderen met 87 en 73 miljard euro Tel daarbij de bevolkingsgroei en de toe-name van het aantal kleinere huishoudens op en je ziet dat de vraag naar nieuwbouw blijft bestaan Niet alleen naar woningen er is ook behoefte aan kantoren sportinfrastructuur en scholen

ldquoBelgieuml is een relatief rijk land Door de in-dexering van lonen zijn ze gemiddeld met een dikkere beurs de crisis door gekomen en een huizencrisis was er

ook niet echt De Belg is vaak eigenaar van zijn eigen huis ndash zonder hypotheek Er is dus behoorlijk wat kapitaal en ze hebben ook minder de hand op de knip dan wij in Nederlandrdquo

Henne SchuwerAmbassadeur Nederlandse Ambassade Brussel

ldquoVoor de bouwsector kan Belgieuml zeer interessant zijn temeer omdat deze sector niet zo geleden heeft onder de crisis als de Nederlandse Durf ook verder te kijken dan het

vertrouwde Vlaanderenrdquo

Annick VerhalleDirector Marketing amp Strategy TNT Benelux

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 6

In de bouw moet je rekening houden met nieuwe regels voor duur-zaam en energiezuinig bouwen die per gewest verschillen Informeer bij de ambassade of je branchevereniging zij kunnen je naar specialisten doorsturen of van gedetailleerde informatie voorzien Er zijn energielabels en subsidies voor renovatie nieuwbouw en het zuiniger maken van een woning Zo is een energieprestatiecertificaat verplicht bij verkoop of verhuur Ook het lsquocradle to cradlersquo concept een bekende in de Nederlandse bouwwereld kan een opmars gaan maken Gezien de strengere duurzaamheidseisen valt ook op het gebied van herbruikbare grondstoffen winst te behalen Energieprestatie en Binnenklimaateis (EPB)Sinds 1 januari 2014 is in Vlaanderen de Energieprestatie en Binnen-klimaateis (EPB) aangescherpt De maatregelen zijn voornamelijk van toepassing op nieuwe gebouwen en gebouwen die ingrijpend worden verbouwd Daarnaast is er een renovatiepremie voor gebouwen ouder dan 25 jaar eacuten voor het isoleren van een huis Ook zijn er subsidies voor dakisolatie En in een aantal gemeenten ook voor daken met begroeiing de lsquogroene dakenrsquo Een nichemarkt die waarschijnlijk in de komende vijf jaar zal verdubbelen In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geldt vanaf 2015 het akkoord lsquoPassief Standaard 2015rsquo een verzameling strenge zuinigheidseisen en regelgeving Wallonieuml stelde al in 2012 met het plan lsquoAlliance Emploi-Environmentrsquo 1 miljard euro beschikbaar voor ecovriendelijke renovaties Inwoners van dat gewest kunnen ook een rentevrije lening lsquoEcopakrsquo (tussen de 2500 en 30000 euro) krijgen voor energiebe-sparende ingrepen En houd de provincie Limburg in de gaten Die steekt 300 miljoen in het Strategisch Actieplan voor Limburg Ze willen klimaatneutraal worden en werken aan innovatieve technieken

HandelsmissiesEen slimme manier om met nieuwe zakenpartners in contact te komen is door mee te gaan op een handelsmissie handelsreis of economische missie Op De Ondernemerskalender en in de app Nederland Exporteert vind je actuele data van deze handels-reizen Ook brancheverenigingen organiseren handelsreizen Op de site van Bouwend Neder-land vind je ook meer informatie over werken over de grens en handelsmissies

7wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

Wat komt er allemaal bij kijken

Genoeg kansen toch Ben je overtuigd en wil je de stap over de grens gaan wagen Dan is het nu tijd om je te verdiepen in de cultuur Zie Belgieuml en Duitsland niet als verlengstukken van Nederland Doe je huis-werk goed de zaken gaan hier toch echt anders

ldquoZakendoen in Duitsland is als voetballen in de Bundesliga meespelen op het hoogste niveau met goede kansen om veel te verdienen maar je moet er wel klaar voor zijn Voorbereiding is de sleutel tot succesrdquo Deze uitspraak deed Marnix Krop voormalig ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden in Duitsland in de Business Guide Duits-land Henne Schuwer ambassadeur van Nederland in Belgieuml bena-drukt het belang van een goede voorbereiding Ondernemer Nils-Jan Eekhout gaat altijd op zoek naar lsquolokale jongensrsquo ldquoZij weten wat wij nodig hebben en weten wat er in een land gebeurt De grootste fout die Nederlanders nog steeds maken is dat wij uitstra-len dat wij wel weten hoe het allemaal werkt We zijn altijd te recht voor onze raaprdquo

Deutsche Punktlichkeit Zonder in clicheacutes te vervallen is er een aantal algemene kenmerken van de Duitse mentaliteit te noemen Belangrijke pijlers zijn Punktlich-keit (punctualiteit) Ordnung (orde) en Grundlichkeit (zorgvuldigheid) Een Duitser komt zijn afspraken na is stipt op tijd toont respect heeft een maatschappelijk plichtsbesef en is gewend gedetailleerde plannen te maken Open en directDe manier van communiceren is open en direct Duitsers zeggen wat ze denken Dat kan soms bot overkomen want ze zijn niet gewend om lsquoom de hete brei heen te draaienrsquo Ouderwets Nederlands lsquopolde-renrsquo zit er alleen niet in Nienke Pilkes van Gateway to Germany vat het treffend samen in de Business Guide Duitsland ldquoNederlanders zeggen lsquoja maarrsquo Duitsers zeggen lsquonee wantrsquordquo Duitsers denken meestal probleemgericht Nederlanders oplossingsgericht Proberen om op zijn Nederlands samen tot een besluit te komen past niet bij de Duitse mentaliteitrdquo lsquoSiezenrsquo Over het algemeen zijn de omgangsvormen in Duitsland anders dan in Nederland maar ook hier verschilt het per regio bedrijf of persoon Bij een familiebedrijf in het traditionele Bayern zijn de omgangsvormen vaak veel formeler dan bij een start-up in het creatieve Berlijn

FinancieringBen je overtuigd en wil je de grens over Lees dan het whitepaper Exportfinanciering

ldquoDenk niet datBelgieuml een soort Neder-land is Belgieuml is buiten-land Een ander landmet andere gewoontes regels en gebruikenrdquo

Henne SchuwerAmbassadeur Nederlandse Ambassade Brussel

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 8

n

n

n

n

n

n

Door internationalisering en fusies wordt het zogenaamde Siezen (mensen met lsquoursquo aan spreken) minder Het advies neem geen risico Ken je iemand niet benader hem of haar dan altijd op een formele manier en laat aan je Duitse gesprekspartner over of je overschakelt op de informele toon BetrouwbaarheidDuitse ondernemers zien ons als rasechte handelaren en daardoor hebben ze vertrouwen in ons als handelspartner En die betrouwbaar-heid dat is belangrijk voor een Duitse zakenman Nederland kent veel platte organisaties waar de eigenaar gewoon in dezelfde ruimte zit als de mensen die hij aanstuurt en waar je elkaar met de voornaam en lsquojersquo of lsquojijrsquo kunt aan- spreken In Duitsland zie je dit nauwelijks In eerste instantie spreek je mensen aan met Herr of Frau plus de achternaam en Sie (u) Heeft diegene een doctorstitel op zak dan spreek je hem of haar daar doorgaans ook mee aan en wordt het Herr - of Frau Doktor gevolgd door de achternaam Tips voor Duitsland

Levertijden zijn keiharde deadlines lever je te laat dan is dat een grove fout Kies jouw Unique Selling Point Focus je op eacuteeacuten kernkwaliteit en belicht die in het bijzonder Overal de beste in zijn dat gaat er bij de Duitse partij niet inMaak afspraken enkele weken van tevoren Kom nooit onverwacht binnenvallen voor een gedetailleerd gesprekAan het begin van het gesprek kun je het best over voetbal of politiek hebben maar tijdens het gesprek zelf kun je deze onder-werpen beter vermijden Al wordt kennis van de Duitse politiek of actualiteit wel erg gewaardeerdLaat altijd je Duitstalige visitekaartje achter ook als de persoon die je wilt spreken afwezig is Op je visitekaartje vermeld je duidelijk je functieKom goed voor de dag Een mooie auto gepoetste schoenen nette kleding allemaal zaken waar je Duitse zakenpartner veel waarde aan hecht Statussymbolen zoals een dure (maar degelijke) Duitse wagen zul je regelmatig tegenkomen in het Duitse bedrijfs-leven

9wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

Geduld en persoonlijk contactJe geduld bewaren is belangrijk En dat loont de moeite Een lange-termijnrelatie met een Belg levert veel op Die loyaliteit verklaart ook waarom het opbouwen van een Belgische zakenrelatie langer duurt dan wij gewend zijn Hoe je die relatie opbouwt legt Nederlandse am-bassadeur Henne Schuwer uit ldquoProbeer niet alles digitaal te regelen Het is in Nederland gebruikelijk dat je via een mailtje of telefoontje iets rond probeert te krijgen maar hier moet je er even naartoe je gezicht laten zien Zo ook met een lunch of diner met zakenrelaties die is niet gepland om de tijd efficieumlnt in te delen maar om een relatie op te bouwen Kortom je moet tijd investerenrdquo

In de ogen van Belgen zijn wij goede efficieumlnte zakenlieden Tegelijkertijd vinden ze ons vaak wat te direct betweterig en zakelijk Het is een soort haat-liefdeverhouding Belgen hebben ontzag voor de manier waarop wij een bedrijf runnen maar vinden ons ook soms wat uit de hoogte Als je de gulden middenweg kunt vinden dan ben je goed bezig HieumlrarchieEr is meer respect voor autoriteit in Belgieuml dan in Nederland en de relatie tussen de werkgever en werknemer is formeler Het is ook niet altijd meteen duidelijk of degene met wie je spreekt bevoegd is om beslissingen te nemen Het kan zijn dat je er alleen zit om elkaar te leren kennen Verwacht niet dat aan het einde van een vergadering knopen worden doorgehakt je gesprekspartners hebben meestal nog bedenktijd nodig Belgieuml is meer een contact-land en Nederland een contract-land Belgen leggen zich niet snel vast bij een eerste contact maar willen je eerst leren kennen en vertrouwen voordat er zaken worden gedaan Dat vertrouwen kun je zien als een voorwaarde voor zakendoen terwijl bij ons dat vertrouwen slechts een prettig gevolg ervan is Als de vertrouwensband met je Belgische zakenpartner er eenmaal is gaat het er een stuk minder formeel aan toe lsquoNeersquo op zrsquon BelgischEen direct lsquoneersquo hoor in je Belgieuml niet vaak Maar als je zakenpartner je offerte of plan niet expliciet afwijst hoe weet je dan dat hij het niet ziet zitten ldquoAls een Belg je al drie keer heeft gezegd dat je een bijzon-der interessant voorstel hebt gedaan en dat nader gaat bekijken moet je op een gegeven moment doorhebben dat hij eigenlijk lsquoneersquo zegtrdquo zegt ambassadeur Schuwer ldquoDat heeft met die persoonlijke relatie te maken Een Belg zou het heel vervelend vinden als zijn relatie met jou in gevaar komt door een botte afwijzing In Nederland is zorsquon afwijzing juist een teken dat we open met elkaar kunnen zijn een vorm van respect maar een Belg denkt daar anders overrdquo

ldquoAls je zaken wil doen in Belgieuml moet je daar de tijd voor nemenrdquo weet ambassadeur Henne Schuwer ldquoJe moet een relatie opbouwen een Belg wil gewoon weten

hoe jij in elkaar zit Hij wil een biertje met je drinken jou in de ogen kunnen kijken en weten wat jou beweegt om zaken te doen in Belgieuml Het is veel persoonlijker De Belg is ook een zeer bescheiden mens hij zal niet zo snel op zijn eigen trom slaan zoals wij Neder-landers dat doenrdquo

Henne SchuwerAmbassadeur Nederlandse Ambassade Brussel

ldquoHet duurt misschien even om dat vertrou-wen te winnen maar als je eenmaal binnen bent maakt een Belg ook reclame voor je Hij zal bijvoorbeeld aan je

denken voor een volgende klus en je waarschuwen als er kapers op de kust zijnrdquo

Dick DresselhuisOud-directeur van de NKVK

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 10

Juridische zaken en wet- en regelgeving

Als ondernemer in de bouw heb je over de grens te maken met speci-fieke wet- en regelgeving In dit hoofdstuk belichten we voor Duitslanden Belgieuml de belangrijkste aandachtspunten Overigens raden we je aan altijd advies in te winnen en je goed te laten te begeleiden Eengoede voorbereiding is het halve werk bovendien kan het voor veelschade zorgen als je je zaakjes niet goed voor elkaar hebt

DuitslandNils-Jan Eekhout van Octatube ldquoWij bouwen altijd nieuwe dingen InDuitsland mag je pas bouwen als je lokale bewijslast in orde is Het ismeer dichtgetimmerd In Nederland is de route naar innovatief bouweniets korter Als het in Nederland in orde is geldt dit ook lokaal inDuitsland als bewijslast Dat is ten opzichte van andere Duitse bouwersjuist onze meerwaarde Wij kunnen sneller bouwenrdquo Strick adviseert al jaren mkb-ondernemers die zaken doen in DuitslandMaar waar moet je in Duitsland allemaal mee rekening houdenAlexander Craumlmer vat het kort samen ldquoZorg voor wat wij noemenlsquohet rijbewijsrsquo Je kunt in Duitsland niet zomaar bouwwerkzaamhedenuitvoeren Als je niet beschikt over de juiste stukken kan je een boetekrijgen van euro 30000 tot 500000 eurordquo

Wat houdt het lsquorijbewijsrsquo in

Sinds 1 januari 2015 geldt in Duitsland het wettelijk minimumloonDaarom moeten bedrijven hun werknemers een minimumloon vaneuro 850 bruto betalenAlle werkzaamheden moeten vooraf bij de BundesfinanzdirektionWest (BfD) in Keulen worden aangemeldPer werknemer is het verplicht Duitstalige documenten voor eventuele controles door de douane gereed te houden Dit betekent dat je vooraf moet melden welke bouwvakkers er allemaal in de bouwput rondlopenDeze meldingsplicht kan alleen ouderwets per faxVoor alle bouwvakkers die op de bouwplaats aanwezig zijn moet je ouderwets in een mapje bij je hebben

1

2

3

45

Arbeidscontract in het Nederlands en een Duitse vertaling (Mindestbedingungen deutsches Arbeitsrecht)Recente loonstrook plus Duitse vertalingBetalingsbewijs plus Duitse vertalingUrenstaatA1-formulier (hiermee toon je aan dat bouwvakker sociaal isverzekerd) plus Duitse vertaling

n

nnnn

Tips voor DuitslandAls je als Nederlander in eenDuitse bouwput werkt is BTW-verleggen mogelijk Let op op de factuur moet dan wel staan dat dit toegestaan is Als je als aannemer een onderaannemer inschakelt om het werk te doen reken je onder-ling af Je moet bij dit bij de Duitsefiscus melden en vooraangifteomzetbelasting doen

ldquoBegin niet met een miljoenenproject Begin met een projectwaar de financieumlle risicorsquos zijn te overzien zodat het niet tot een ramp leidtrdquo

Alexander Cramer Strick Advocatenen Fiscalisten

11wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

PaspoortAnmeldung Soka-BaursquoFreistellungsbescheinigungrsquoBauabzugssteuerrsquoUumlberwachung SubunternehmerrsquoVoor bepaalde ambachtelijke werkzaamheden moet er eenhandwerkrol zijn Ben je directeur Regel dan een uitzonderings-verklaring Zonder dit werkt je volgens de Duitse wet zwart en wordt de bouw gestopt

nnnnnn

Duits rechtOnderdeel van de algemenevoorwaarden moeten VOB zijnAlgemeine vertragbedingungenfur Bauleistungen Dit moet contractueel vastgelegd worden

Het bovenstaande geldt ook voor onderaannemers Let hier goed opvraag en controleer

Hoe zit het met contractenUdo Croonenbrock advocaat van Strick ldquoEr zijn twee soorten contrac-ten Contractsvorm 1 houdt in dat het bestek is ingevuld metbepaalde hoeveelheden Na oplevering volgt de afrekening op basisvan wat er is gedaan Dat bepaalt de eindprijs Contractsvorm 2 heetin Duitsland een lsquoPauschalvertragrsquo De opdrachtgever wil dan eenvaste prijs Het risico wordt dan naar de aannemer overgeheveld Erzijn hiervoor alternatieven zoals een lsquoDetailpauschalvertragrsquo In principestaat dan alles in het bestek en alles wat daar niet in staat daarvoorstuur je later een factuur voor Maar Duitse opdrachtgevers zijnstrijdlustig Het probleem ligt altijd bij de aannemer Laat een contractaltijd goed checken Staar je niet blind op de opdracht Win advies indat is vaak goedkoper dan alle discussies achterafrdquo

Aan de slagVraag meteen een lsquoFreistellungsbescheinigungrsquo (in het Nederlandsvrijstellingsverklaring) aan bij het Finanzamt Kleve als je voornemensbent om te werken aan een Duits bouwproject Leg deze vrijstellings-verklaring voor aan de opdrachtgever Doe je dit niet dan is jouwopdrachtgever verplicht om een belastingpremie ter hoogte van 15 procent van de overeengekomen vergoeding af te dragen Je kan dit terugvragen maar dat duurt soms maanden tot jaren Voor de liquiditeit van je bedrijf is het belangrijk om dit te regelen De lsquoFreistellungsbescheinigungrsquo wordt niet met terugwerkende krachtgegeven Dit gaat dus vaak mis zorg ervoor dat je het met de eerstefactuur kan meesturen Let op ook iedere onderaannemer moet aande regels voor lsquoFreistellungsbescheinigungrsquo voldoen

ldquoIn Nederland proberenwe een probleem altijdsamen op te lossen Alsje dat in Duitsland doetdan ben je lsquoschuldigrsquoDit heeft te maken metde VOB (Algemeine ver-

tragbedingungen fur Bauleistungenred) Zorg dat je deze lsquobijbelrsquo kentom te begrijpen hoe je ermee ommoet gaan Bij ons gaat er bij eenprobleem een dikke brief uit naar deopdrachtgever met de vraag hoe wehet moeten oplossenrdquo

Nils-Jan Eekhout Octatube

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 12

BelgieumlIn Belgieuml moet je rekening houden met complexe wetgeving in debouwsector De Belgische bouwsector staat internationaal bekend als een fraudegevoelige sector Om de fraude en illegale werknemers terug te dringen in de bouw geldt in Belgieuml sinds 1 april 2014 een verplichte elek-tronische aanwezigheidsregistratie ook wel lsquoCheckinatworkrsquo genoemd Op die manier wordt geprobeerd om oneerlijke concurrentie tegen te gaan door precies vast te leggen wie in welke hoedanigheid op welke bouwplaats aan het werk is Deze nieuwe wetgeving is ook van toepas-sing op Buitenlandse en dus ook Nederlandse Bouw- en bouwgerelateerde bedrijven die opdrachten hebben op Belgische bodem Daarnaast issinds 1 oktober 2014 de Construbadge (bouwbadge) verplicht ldquoOp de bouwplaats moet iedere bouwarbeider de ContruBadge zichtbaar dragen Als identificatiemiddel maar vooral als middel om illegale arbeid sneller te kunnen opsporenrdquo vertelt Brigit Law

Op de badge staanNaam werkgeverNaam arbeiderIdentificatienummer werkgeverIdentificatienummer arbeiderKaartnummerFoto arbeiderGeldigheidsperiode van de badge

nnnnnnn

Het Fbz-fse Constructiv (fbz) verstrekt de ConstruBadgereg

Wat moet je doen om een ConstruBadge te krijgenLimosa-melding Alle buitenlandse ondernemingen organisaties werknemers zzprsquoers en stagiairs die in Belgieuml werken moeten zich online aanmelden bij Limosa De Belgische overheid wil hiermee concurrentievervalsinguitbuiting van werknemers en andere fraude tegengaan Voor jou als buitenlandse werkgever is het voordeel van een Limosa-aanmelding dat je minder administratieve rompslomp hebt omdat je geen aparte sociale documenten (arbeidsreglement personeelsregister controledocumenten voor deeltijdwerknemers) hoeft bij te houden Ook als je tijdelijk voor een project bijvoorbeeld naar Belgieuml gaat of als je iemand detacheert meld je je werknemer bij Limosa aan Doe dat wel voor je aan het werk gaatEen verzendadres in Belgieuml De ConstruBadge wordt alleen verstuurd naar een adres in BelgieumlBetalen Om de ConstruBadge te krijgen moet je aan fbz een bijdrage betalen van 20 euro per badge Meer informatie vind je op httpwwwconstrubadgebeConstruBadge_NLhtml

1

2

3

Ook voor Belgieuml geldt laat je goed adviseren De ambassade en NKVKkunnen je van dienst zijn

ldquoEr is veel gemeenschap-pelijke Europese wet-geving maar het sterk gewestelijke karakter van Belgieuml brengt grote verschillen met zichmee Bouwen in Vlaan-

deren is anders geregeld dan bouwen in het Brussels Gewest of in Wallonieuml Verder is er een opmars te ontdekken in projecten op basis van publiek-private samenwerking Persoonlijke relaties hebben met mensen bij de Belgische overheden is hier extra belangrijk Samenwerking met een Belgische bouwexpert die goede kennis heeft van de markt en de juiste relaties heeft helpt dan ook om kansen op de Belgische bouw-markt optimaal te benuttenrdquo

Brigit Law Nederlandse Ambassade in Brussel

13wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw

ArbeidsvoorwaardenOud-directeur van de NKVK Dick Dresselhuis wijst op het feit dat jeals buitenlandse aannemer de in Belgieuml geldende arbeidsvoorwaardenvoor die sector moet respecteren ldquoOver het algemeen is dit de CAOvan de bouwsector Dit geldt zowel voor loon vakantiedagen veilig-heid op de werf gepresteerde uren enz Houdt er rekening mee datde lsquobouwsectorrsquo een breed begrip is Elke bewerking die men aan eenonroerend goed doet valt onder een activiteit binnen de bouwsectorrdquo

Contracten in BelgieumlIn Belgieuml wordt er gewerkt met een Bouwheer Dit is de opdrachtgevervan de architect en aannemer De bouwheer heeft een specifieke rolin het bouwproces en zijn verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in dewetgeving Meer informatie is te vinden op httpwwwbelgiumbenlhuisvestingbouwen_en_verbouwen

Voor informatie over contracten kan juridisch advies en ondersteuningworden ingewonnen bij de branchevereniging Confederatie BouwhttpwwwconfederatiebouwbeoostvlaanderenOndernemersadvies-enondersteuningJuridischadviesaspxOok de Orde van Architecten is een bron van informatie httpwwwarchitectbe

Tips voor Belgieuml

Zorg ook naast je Limosa-aanmelding dat je een zogenoemdA1-formulier hebt Deze vraag je ook online aan Hiermee toonje aan dat je in Nederland sociaal verzekerd bent en dus in Belgieumlgeen premies hoeft te betalen Met een Europese ziektekostenver-zekeringskaartde EHIC ben je ook in Belgieuml verzekerd Loopthet allemaal uit en ben je langer dan 183 dagen in Belgieuml aan hetwerk Dan ben je met terugwerkende kracht verplicht belasting tebetalen vanaf de eerste werkdag in BelgieumlAls verschillende aannemers of werklui gelijktijdig of achtereenvol-gens aan de slag zijn vereist de Belgische wet de aanwezigheid vaneen veiligheidscooumlrdinator Kijk ook ophttpwwwbelgiumbenlhuisvestingbouwen_en_verbouwennor-men_en_veiligheidop_de_bouwwerfGa je bouwvakkers detacheren Check dit httpwwwwerkBelgieumlbedefaulttabaspxid=6224

n

n

n

ldquoEr mag niet gebouwd of verbouwd worden zonder dat de plannendoor een architect getekend zijn Hij heeft ook samen met de aannemer een tienjarige

verantwoordelijkheid voor ontwerp fouten en uitvoeringsfoutenrdquo Hij vervolgt ldquoBelgieuml heeft haar eigen bouwreglementering en normen Deze kunnen ook nog verschillen tussen de Vlaamse regio de Waal-se regio en het Brussels hoofd-stedelijk gewest Aannemers en onderaannemers kopen daarom de bouwproducten het beste in het land zelf Deze beantwoorden dan aan de Belgische normenZo voorkomt men bij eventuele discussies of meningsverschillenonenigheid over de conformiteit van het toegepast productrdquo

Dick DresselhuisOud-directeur van de NKVK

wwwmkbservicedesknlinternationaalbouw 14

Powered by

Het is niet toegestaan om beeldmateriaal en informatie afkomstig uit dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MKB Servicedesk te kopieumlren in welke vorm dan ook Copyright MKB Servicedesk

Over MKB ServicedeskAls strategisch partner van MKB-Nederland is de MKB Service-desk de vraagbaak voor ondernemend Nederland Op wwwmkbservicedesknl vind je betrouwbare concrete en betaalbare antwoorden op alle ondernemersvragen in het midden- en klein-bedrijf Maandelijks bezoeken meer dan 200000 ondernemers mkbservicedesknl

Udo CroonenbrockAdvocaat (Rechtsanwalt) bij Strick Advocaten en Fiscalisten

ldquoDoor een goede voorbereiding kun je risicorsquos wegnemenOok al ben je net over de Nederlandse grens het zakendoenis al anders Begin niet meteen met een miljoenenprojectMaar start met een project waarin de risicorsquos zijn te overzienLaat je goed begeleiden door mensen die er verstand vanhebbenrdquo

Brigit LomanNederlandse ambassade in Brussel

ldquoEr is veel gemeenschappelijke Europese wetgeving maar het sterk gewestelijk karakter van Belgieuml en specifieke wetgeving brengt veel verschillen met zich mee Bouwen in Vlaanderen is anders geregeld dan bouwen in het Brussels Gewest of in Wallonieuml Samenwerking met een lokale partner vergroot de kansen op de Belgische bouwmarkt aanzienlijkrdquo

Nils-Jan EekhoutDirecteur Octatube

ldquoAls je internationaal gaat zakendoen moet je heel goedweten waarin jij onderscheidend bent Wat je meerwaarde isin de markt Wil je een nieuwe markt betreden dan helpenhandelsmissies De juiste deuren gaan dan open Octatubeis een familiebedrijf mijn vader heeft het dertig jaar geledenopgericht Hij is professor aan de TU Delft en raadt iedereenaan om als een consortium op te stellen als je over de grens

wilt Zo kun je een totaaloplossing biedenrdquo

Tips van experts en ondernemers

Tips voor DuitslandInternationaal ondernemen desk MKB ServicedeskNederlandse Ambassade DuitslandDuits-Nederlandse HandelskamerStrickBouwend NederlandNederlandse Ambassade BelgieumlNKVKAdvies voor juridische zaken rond werken in het buitenlandTel nr 079 325 2250 of adviesbouwendnederlandnl