Omringd door zorg en toch niet veilig: hoe verder?

Extra BJAA Academie26 november 2012 Prof. Wim Slot

Zoiets gebeurt hier niet

Het waren toch Pakistani?

Die hebben we hier nietEngeland is preuts en achterlijk

NEDERLAND KENT HET MINSTE

AANTAL TIENERZWANGERSCHAPPEN

IN DE WERELD

Alink, L.R.A. (2012) Prevalentie Seksueel Misbruik bij Kinderen met een Lichte Verstandelijke Beperking in de Nederlandse Jeugdzorg in 2008-2010. Bijlage bij rapport Samson

Rapportage door informanten

Zelfrapportage

Alink, L.R.A. (2012) Prevalentie Seksueel Misbruik in de Nederlandse Jeugdzorg 2008 – 2010. Bijlage bij eindrapport Samson.

Zelfrapportage

Alink, L.R.A. (2012) Prevalentie Seksueel Misbruik in de Nederlandse Jeugdzorg 2008 – 2010. Bijlage bij eindrapport Samson.

Twee conclusies: wees voorzichtig met cijfers en: kijk eens hoe weinig zicht professionals hebben op mishandeling

‘Er waren voortdurend onderbuik-gevoelens,’ zegt de gezinsvoogd van een ander gezin:‘Het heeft nooit goed gevoeld. Het is een grote tombola geweest. Kinderen gingen de pleeggezinnen in en er weer uit. Voortdurend pijn in onze buik, maar onvoldoende feiten op papier.’

D. van den Berg en S. van der Goot. Soms kun je het alleen maar fout doenBijlage bij rapport Samson

‘Seksualiteit is lastig bespreekbaar omdat het een ver-van-ons-bed-show is,’ zegt een pleegzorgwerkster van een weekendpleeggezin. ‘Het is geen seconde in mijn hoofd opgekomen dat het gedrag van ditkind iets met seksueel misbruik te maken kon hebben,’

• Seksueel misbruik wordt gezien als uitzondering• (Gezins)voogden en pleegzorgwerkers hebben onvoldoende kennis

van seksueel misbruik en en missen vaardigheden om onderwerp te bespreken.

• Signalen die duiden op seksueel misbruik worden vaak over het hoofd gezien of wel geregistreerd maar niet gecommuniceerd.

• Onderbuik-gevoelens maken onvoldoende deel uit van een gezamenlijke diagnose. In een wereld waarin regels en protocollen prevaleren.

• Hulpverleners krijgen en nemen te weinig ruimte om preventief in te grijpen bij combinaties van risicofactoren in een gezin waarvan bekend is dat die vrijwel altijd tot mishandeling van kinderen leidt, zoals drugs plus geweld plus criminaliteit.

D. van den Berg en S. van der Goot. Soms kun je het alleen maar fout doenBijlage bij rapport Samson

Weinig onderzoek en interventies voor jongeren met hoge risico’s

Wat zijn de risico’s?

Trajecten van kind tot adolescent

nooit problemenvoorbijgaande problemenlaat starter w.b. problemenvoortdurende problemen

Groep met meeste risico’s

4 trajecten in de ontwikkeling van kind tot adolescent. Hoe gaat het met deze jongeren op 32 jarige leeftijd?

CANDICE L. ODGERS,a TERRIE E. MOFFITT, JONATHAN M. BROADBENT, NIGEL DICKSON, ROBERT J. HANCOX, HONALEE HARRINGTON, RICHIE POULTON, MALCOLM R. SEARS, W. MURRAY THOMSON, AND AVSHALOM CASPI (2008)

Odgers Moffitt e.a. 2008 Prevalentie in percentages

Vrouwen ( 32 jarige leeftijd) nooit voorbijgaand laatstarter voortdurend

fysiek geweld tegen partner 13 19 12 45

kinderen slaan 6 8 11 20

geweld zelfrapport 5 6 11 11

veroordelingen vw geweld 0 0 0 3

Mannen (32 jarige leeftijd)

fysiek geweld tegen partner 11 13 23 21

kinderen slaan 8 8 10 10

geweld zelfrapport 3 6 23 31

veroordelingen vw geweld 0 6 10 33

Op 32-jarige leeftijd: vrouwen meer betrokken bij geweld binnenshuis. Mannen meer geweld buitenshuis (ernstiger).

Vrouwen nooit voorbijgaand laatstarter voortdurendangst 24 24 24 48

depressie 20 16 21 37alcohol 6 4 6 15

posttraumatische stress 1 2 1 14suïcidepoging 1 1 5 6drugsgebruik 12 14 24 50

Mannenangst 10 25 17 33

depressie 8 10 11 29alcohol 8 12 20 21

posttraumatische stress 1 1 3 10suïcidepoging 0 3 3 10drugsgebruik 19 25 54 67

Vrouwen meer psychische problemen; mannen meer alcohol en drugsproblemen

Vroegrijp

• Gemakkelijk overvraagd.• Geen rolmodellen (leeftijd-

genoten zijn ‘stom’).• Onvoldoende competent

tegenover aandacht van volwassen.

• Eenzaam, geen ’beste vriendin’.• Grote kans in riskante groepen

terecht te komen.• Riskante partnerkeus.

Meisjes tehuis

niet deviante vriend goed functioneren

slecht functioneren

deviante vriend

PARTNERKEUZE

Quinton, D., Pickles, A., Maugham, B. & Rutter, M. (1993). Partners, peers, and pathways: Assortative parenting and continuities in conduct disorder. Development and Psychopa tho logy, 5, 763-783

hoe hoger hoe meer problematiek

Paths of women to deviant men (Quinton e.a. 1993)

Meisjes die konden plannen hadden een betere kans…

Paths of women to deviant men (Quinton e.a. 1993)

…om NIET aan een deviant vriendje te blijven plakken

start doel

Plannen = executive functie

Tower of London

Ex- Harreveld (=JJI) meisjes:

Catrien Bijleveld, Victor van der Geest en Jan Hendriks, (2012) vulnerable youth on pathways to adulthood. In Loeber, Hoeve, Slot & Van der Laan.

Van de ex Harreveld meisjes is 50% op 21e jarige leeftijd moeder. Normaliter is 6% van de vrouwen op 21 jarige leeftijd moeder, 30% is moeder op 28-jarige leeftijd en 50% op 30-jarige leeftijd.

Liefde willen geven die jezelf nooit kreeg?

Bij verstandelijke beperking meer dan 2x risico

A longitudinal analysis of risk factors for child maltreatment: Findings of a 17-year prospective study of officially recorded and self-reported child abuse and neglect.. Brown, Joceyln; Cohen, Patricia; Johnson, Jeffrey G.; Salzinger, Suzanne. Child Abuse & Neglect, Vol 22(11), Nov 1998,

De kans op kindermishandeling stijgt van 3% (bij geen risico’s) tot 24% als er 4 of meer risico’s zijn.

Risico’s in omgeving

Risico’s bij kind

Risico’s bij ouders en in gezin

Developmental model of onset, accumulation, and continuity of risk and protective factors (Courtesy Rolf Loeber)

At birth; preschool; elementary; adolescence school early adulthood

Peer factors

NeighborhoodSchool factors

Family

facto

rs

Individual factors

factors

Beschermende Kindfactoren

• Zelfvertrouwen• Positief temperament• Hoog IQ• Inschattingsvermogen• Locus of control

25

Beschermende gezins/ netwerk- factoren

26Grenzen stellen

Sensitiviteit en responsiviteit bij mensen in het netwerk: zien hoe ver het kind in de ontwikkeling is; wat het wel of juist niet nodig heeft aan steun.

27

Buurtfactoren

28

Buurtcohesie

Er komt geen waterdichte taxatie van risico’s en bescherming

• We weten te weinig• We zien te weinig• We kunnen onvoldoende veiligheid en

continuïteit bieden -> kind houdt zijn mond• We kunnen niet goed communiceren: het

ontbreekt ons aan taal. (Als je iets beter kunt benoemen zie je het eerder).

We kijken niet goed

Taal: “onze seks is leuk en probleem-loos. Dus niet moeilijk doen”.

• Jongeren die problemen ervaren met seks zijn ‘losers’.

• Spuiten & slikken - taal en –cultuur sluit volwassenen buiten.

• Meegaan in de mythe -> jongeren met risico’s in de kou.

• Nodig: mix van empowerend en confronterend.

Taal: “OK, ik had een rotjeugd, maar dat heb ik achter me gelaten”

• Dilemma: een ‘ja maar…’ gesprek beginnen?

• Er in meegaan?• Je lost dit dilemma niet op

in een eenmalig gesprek. • Als je langere tijd voor

jongeren beschikbaar bent zullen ze eerder bereid zijn zich kwetsbaar op te stellen.

Aanbevelingen, eerste stappen

• Meer continuïteit: vaker 1 op 1de jongere spreken.

• Je krijgt bedreigingen pas in beeld als je meerdere malen kijkt en communiceert.

• Proberen de juiste taal te vinden, taal die niet exclusief op seksuele narigheid en onveiligheid focust maar (ook) op krachten, autonomie en ontplooiing.

• Elkaar bevragen: onderbuik expliciteren

Aanbevelingen, eerste stappen (2)

• Bewijslast omdraaien: bij ‘onze’ jongeren (de 5% tot 10% die er het slechtst aan toe is) is er sprake van misbruik en mishandeling tenzij het tegendeel vaststaat.

• Vertel bij elk nieuw gezin en kind dat voor jou (als professional) seksualiteit en veiligheid een belangrijk punt is.

• Als je nieuw op een lopende zaak komt of een zaak overneemt: ga een 1 op 1 gesprek met de jongere aan. Zeg wat je van hem / haar weet, vraag naar de toekomstverwachtingen, vertel wat je in jouw werk belangrijk vindt.

Aanbevelingen, eerste stappen (3)

• Audits: kijk naar dossiers, plannen van aanpak, rapportage, luister naar wat er in besprekingen wordt ingebracht: is er voldoende aandacht voor veiligheid, mishandeling, en misbruik?

• Ga op zoek naar programma’s die al een stapje verder zijn (voorbeelden in Duitsland).

• Niet: het zoveelste protocol.

start doel

Niet afwachten maar pro actief zoeken naar ‘tekens van veiligheid’

Tower of London