Oma eenzaam? Geef haar een robot - 'Nederlands Dagblad' about my research
1
8 nederlands dagblad donderdag 26 september 2013 Het programma begint op 12 oktober om 13.30 uur en wordt om 17.00 uur afgesloten met een hapje en een drankje. Voor het volledige programma verwijzen wij u naar onze site nd.nl/colleges. De toegangsprijs bedraagt € 15,- inclusief een gratis exemplaar van de Friese vertaling van de Heidelbergse Catechismus. Lezers van het ND ontvangen € 2,50 korting en betaling slechts € 12,50. Aanmelden kan via fryske-earetsjinsten.nl of telefonisch via 030-2288123 of 0518-411378. nd.nl/colleges fryske-earetsjinsten.nl De vertaling is gemaakt door het deputaatschap Fryske Earstjinsten van de Gereformeerde kerken vrijgemaakt. Het uitgangspunt hierbij was het faciliteren en bevorderen van de erediensten in de Friese taal. Het deputaatschap heeft ook een eigen website fryske-earetsjinsten.nl. Zaterdagmiddag 12 oktober wordt in de Martinikerk te Franeker de nieuwe Friese vertaling van de catechismus feestelijk gepresenteerd. Prof. dr. Henk van den Belt (RUG Groningen) en prof. dr. Cees van der Kooi (VU Amsterdam) zullen lezingen verzorgen over het thema van de dag: 450 jier Fraachlearen yn Fryslân. Verder staan er een muzikale bijdrage en een stadswandeling door de oude universiteitsstad op het programma. Presentatie Friese vertaling Heidelbergse Catechismus 12 oktober 2013, Martinikerk Franeker advertentie … …Op…initiatief…van…de…Coalitie…Erbij… begint…vandaag…de…Week…tegen… Eenzaamheid.… … …Hulp…komt…uit…onverwachte…hoek:… robots…blijken…uitstekend…gezelschap. ▶ ▶ Amsterdam Er zijn onderzoekers die voorspellen dat over vijftig jaar mensen zullen trou- wen met robots. Dat klinkt onvoorstel- baar, maar feit is dat robots in rap tem- po menselijker worden. Ze worden nu al ingezet om bijvoorbeeld eenzame ouderen gezelschap te houden. En niet alleen in het robotgekke Japan: in Ne- derlandse verzorgingstehuizen knuffe- len ouderen met Paro, een mechanisch zeehondje dat reageert op stemmen en aanrakingen. Eenzaamheid uitbannen is misschien een stap te ver, maar robots kunnen er- voor zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen, zegt Matthijs Pontier. Aan de Vrije Universiteit doet hij on- derzoek naar emotionele intelligentie bij robots. ‘Een virtueel vriendje kan contact met andere mensen stimule- ren.’ Dat blijkt ook uit andere studies: soci- ale robots verminderen eenzaamheid of bieden op z’n minst afleiding. Dat lukt zo goed dankzij de menselijke neiging om wat menselijk lijkt, ook zo te bena- deren, aldus Pontier. Het is, in zijn oer- vorm, te vergelijken met foeteren tegen de computer die vastloopt. ‘Het blijkt dat we slechts heel subtiele signalen voor menselijkheid nodig heb- ben. Wat dat betreft kunnen we heel wat leren uit tekenfilms’, zegt Pontier. ‘Daarin krijgen alledaagse voorwerpen menselijke trekjes alleen al doordat ze op een bepaalde manier bewegen.’ In zijn eigen onderzoek werkt Pontier aan een robotmodel dat emotionele in- telligentie koppelt aan moreel besef. ‘Op dit moment functioneren sociale robots volgens regels: dit is belangrij- ker dan dat, dus zo moet het gaan. Op termijn kunnen ze ook rekening hou- den met gevoelens van mensen. Bij- voorbeeld als coach die je ondersteunt bij het volgen van een therapie: wan- neer moet een robot streng zijn en wanneer kan hij het even laten gaan?’ spinnen Dat soort morele afwegingen kan Paro niet maken. Het robotzeehondje rea- geert wel op stemmen en gaat spinnen als hij geaaid wordt. ‘Dan draait hij zijn kop naar je toe en kijkt je aan met zijn grote, donkere ogen’, vertelt Karel-Jan Cebol, hoofd activiteitenbegeleiding in zorgcentrum Van Wijckerslooth in Oegstgeest. Op de dementieafdeling zijn de reacties verbluffend: in zichzelf gekeerde ouderen beginnen te praten en te zingen. ‘Natuurlijk hebben som- mige bewoners door dat het een pop is. Het gekke is dat je tóch tegen hem gaat praten’, zegt Cebol. Dat weet hij uit ei- gen ervaring: toen hij het robotbeestje zelf op schoot nam en het een huilend geluid gaf, sprak hij haast automatisch sussende woordjes. De activiteitenbegeleider kan zich wel iets voorstellen bij robots die eenzaam- heid verdrijven. ‘Niet hele dagen, wel in stille uren.’ Dat is ook wat Pontier voorziet: robot- achtige hulp die in zorgcentra de uren opvangt als er geen verpleging aanwe- zig is. ‘Dat geeft niet dezelfde voldoe- ning als menselijk contact, zo goed zijn robots nog niet. Maar in de toekomst zou dat wel kunnen.’ Dan blijft de vraag of het ‘netjes’ is mensen te foppen met een nepzee- hondje. Critici noemen het onmenselijk om zaken als aandacht en zorg uit te besteden aan apparaten. Cebol: ‘Wij in- troduceren het ook niet als een echt dier. Toch past het in de belevingswe- reld van cliënten. Sommigen lopen ook met gewone poppen die ze vertroete- len.’ huwelijk Getrouwd met een robot wordt er nog niet, maar I-Fairy kwam dichtbij. De ro- bot mocht een paar jaar geleden de hu- welijksceremonie van een Japans echt- paar in goede banen leiden. I-Fairy functioneert als receptionist en ‘enter- tainer’, en is gemaakt door het bedrijf Kokoro. In het snel vergrijzende Japan experimenteert de onderneming ook met ‘telepresence’: robots die op af- stand worden bestuurd. De robots van Kokoro zien er levens- echt uit en krijgen desgewenst het ui- terlijk van bijvoorbeeld een zoon of dochter, die het apparaat vanachter de eigen computer bedient. Met behulp van camera’s imiteert de robot – die zelf niet over intelligentie beschikt – de bewegingen van de persoon achter de computer, zodat de ‘eenzame oudere’ het idee heeft dat er echt iemand op de bank zit. In de praktijk blijkt dat levensechte nog niet zo te lukken. Het uiterlijk levert weinig problemen op, maar de mimiek en stem menselijk maken, is een lastige opgave. ‘En we vinden robots die ‘net niet’ op mensen lijken, doodeng’, zegt Matthijs Pontier. ‘Het roept associaties op met zombies en de dood.’ Zelf houdt Pontier zich helemaal niet bezig met de vorm van robots. ‘Voor het effect maakt het weinig uit of de virtuele vriend een poppetje op een scherm is of echt een robot. Wij ont- wikkelen alleen de ‘hersenen’ van de robot.’ tablet Bij het Nationale Ouderenfonds, dat zich onder meer inzet om eenzaamheid onder ouderen tegen te gaan, worden de ontwikkelingen op de voet gevolgd. Zelf robots inzetten is vooralsnog een stap te ver, zegt Nina van der Vaart, die namens het fonds in Europees verband onderzoekt hoe technologie ouderen kan helpen. Wel begint binnenkort in Amersfoort een proef waarbij ouderen met behulp van tabletcomputers uit hun isolement worden gehaald. Bij- voorbeeld door met behulp van Skype te videobellen met lotgenoten of fami- lieleden. ‘Dat gezicht erbij zien, helpt enorm’, zegt Van der Vaart. ‘En natuur- lijk is er contact met vrijwilligers die komen helpen bij het gebruik van de tablet.’ Maar techniek gaat eenzaamheid nooit oplossen, stelt ze vast. ‘Iemand die net zijn of haar partner is verloren, voelt zich hoe dan ook eenzaam. Daar helpt geen robot tegen.’ En dat robothuwelijk? Pontier: ‘Voor mij zou het niks zijn. Maar als appara- ten nauwelijks van mensen te onder- scheiden zijn, zullen die een zekere aantrekkingskracht hebben. Dan is er altijd wel iemand die ermee wil trou- wen.’ < Maarten▶Vermeulen nd.nl/binnenland beeld ap / Katsumi Kasahara en Itsuo Inouye Oma eenzaam? Geef haar een robot De▶robot▶I-Fairy▶mocht▶een▶paar▶jaar▶geleden▶de▶huwelijksceremonie▶van▶een▶ Japans▶echtpaar▶in▶goede▶banen▶leiden. Dit▶robotzeehondje▶wordt▶ook▶in▶Nederlandse▶verzorgingshuizen▶gebruikt.
-
Upload
matthijs-pontier -
Category
Technology
-
view
183 -
download
0
description
Op initiatief van de Coalitie Erbij begint morgen de Week tegen Eenzaamheid. Hulp komt uit onverwachte hoek: robots blijken uitstekend gezelschap. Er zijn onderzoekers die voorspellen dat over vijftig jaar mensen zullen trouwen met robots. Dat klinkt onvoorstelbaar, maar feit is dat robots in rap tempo menselijker worden. Ze worden nu al ingezet om bijvoorbeeld eenzame ouderen gezelschap te houden. En niet alleen in het robotgekke Japan: in Nederlandse verzorgingstehuizen wordt knuffelen ouderen met Paro, een mechanisch zeehondje dat reageert op stemmen en aanrakingen. Eenzaamheid uitbannen is misschien een stap te ver, maar robots kunnen ervoor zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen, zegt Matthijs Pontier. Aan de Vrije Universiteit doet hij onderzoek naar emotionele intelligentie bij robots. ‘Een virtueel vriendje kan contact met andere mensen stimuleren.’ Dat blijkt ook uit andere studies: sociale robots verminderen eenzaamheid of bieden op z’n minst afleiding. Dat lukt zo goed dankzij de menselijke neiging om wat menselijk lijkt, ook zo te benaderen, aldus Pontier. Het is, in zijn oervorm, te vergelijken met foeteren tegen de computer die vastloopt. ‘Het blijkt dat we slechts heel subtiele signalen voor menselijkheid nodig hebben. Wat dat betreft kunnen we heel wat leren uit tekenfilms’, zegt Pontier. ‘Daarin krijgen alledaagse voorwerpen menselijke trekjes alleen al doordat ze op een bepaalde manier bewegen.’ In zijn eigen onderzoek werkt Pontier aan een robotmodel dat emotionele intelligentie koppelt aan moreel besef. ‘Op dit moment functioneren sociale robots volgens regels: dit is belangrijker dan dat, dus zo moet het gaan. Op termijn kunnen ze ook rekening houden met gevoelens van mensen. Bijvoorbeeld als coach die je ondersteunt bij het volgen van een therapie: wanneer moet een robot streng zijn en wanneer kan hij het even laten gaan?’ Dat soort morele afwegingen kan Paro niet maken. Het robotzeehondje reageert wel op stemmen en gaat spinnen als hij geaaid wordt. De activiteitenbegeleider kan zich wel iets voorstellen bij robots die eenzaamheid verdrijven. ‘Niet hele dagen, wel in stille uren.’ Dat is ook wat Pontier voorziet: robotachtige hulp die in zorgcentra de uren opvangt als er geen verpleging aanwezig is. ‘Dat geeft niet dezelfde voldoening als menselijk contact, zo goed zijn robots nog niet. Maar in de toekomst zou dat wel kunnen.’ En dat robothuwelijk? Pontier: 'Voor mij zou het niks zijn. Maar als apparaten nauwelijks van mensen te onderscheiden zijn, zullen die een zekere aantrekkingskracht hebben. Dan is er altijd wel iemand die er mee wil trouwen.'
Transcript of Oma eenzaam? Geef haar een robot - 'Nederlands Dagblad' about my research
8nederlands dagbladdonderdag 26 september 2013
donderdag 26 september 2013 donderdag 26 september 2013
donderdag 26 september 2013 nederlands dagblad
nederlands dagblad donderdag 26 september 2013
jaargang 69 nr. 18.424 www.nd.nl [email protected] 0342 411711 donderdag 26 september 2013
nieuwe jaargang 8 oktober
.
Het programma begint op 12 oktober om 13.30 uur en wordt om 17.00 uur afgesloten met een hapje en een drankje. Voor het volledige programma verwijzen wij u naar onze site nd.nl/colleges. De toegangsprijs bedraagt € 15,- inclusief een gratis exemplaar van de Friese vertaling van de Heidelbergse Catechismus. Lezers van het ND ontvangen € 2,50 korting en betaling slechts € 12,50.
Aanmelden kan via fryske-earetsjinsten.nl of telefonisch via 030-2288123 of 0518-411378.
nd.nl/colleges fryske-earetsjinsten.nl
De vertaling is gemaakt door het deputaatschap Fryske Earstjinsten van de Gereformeerde kerken vrijgemaakt. Het uitgangspunt hierbij was het faciliteren en bevorderen van de erediensten in de Friese taal. Het deputaatschap heeft ook een eigen website fryske-earetsjinsten.nl.
Zaterdagmiddag 12 oktober wordt in de Martinikerk te Franeker de nieuwe Friese vertaling van de catechismus feestelijk gepresenteerd. Prof. dr. Henk van den Belt (RUG Groningen) en prof. dr. Cees van der Kooi (VU Amsterdam) zullen lezingen verzorgen over het thema van de dag: 450 jier Fraachlearen yn Fryslân. Verder staan er een muzikale bijdrage en een stadswandeling door de oude universiteitsstad op het programma.
Presentatie Friese vertaling Heidelbergse Catechismus12 oktober 2013, Martinikerk Franeker
advertentie
……Op…initiatief…van…de…Coalitie…Erbij…begint…vandaag…de…Week…tegen…Eenzaamheid.…
……Hulp…komt…uit…onverwachte…hoek:…robots…blijken…uitstekend…gezelschap.
▶▶ AmsterdamEr zijn onderzoekers die voorspellen dat over vijftig jaar mensen zullen trou-wen met robots. Dat klinkt onvoorstel-baar, maar feit is dat robots in rap tem-po menselijker worden. Ze worden nu al ingezet om bijvoorbeeld eenzame ouderen gezelschap te houden. En niet alleen in het robotgekke Japan: in Ne-derlandse verzorgingstehuizen knuffe-len ouderen met Paro, een mechanisch zeehondje dat reageert op stemmen en aanrakingen.Eenzaamheid uitbannen is misschien een stap te ver, maar robots kunnen er-voor zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen, zegt Matthijs Pontier. Aan de Vrije Universiteit doet hij on-derzoek naar emotionele intelligentie bij robots. ‘Een virtueel vriendje kan contact met andere mensen stimule-ren.’Dat blijkt ook uit andere studies: soci-ale robots verminderen eenzaamheid of bieden op z’n minst afleiding. Dat lukt zo goed dankzij de menselijke neiging om wat menselijk lijkt, ook zo te bena-deren, aldus Pontier. Het is, in zijn oer-vorm, te vergelijken met foeteren tegen de computer die vastloopt.‘Het blijkt dat we slechts heel subtiele signalen voor menselijkheid nodig heb-ben. Wat dat betreft kunnen we heel wat leren uit tekenfilms’, zegt Pontier. ‘Daarin krijgen alledaagse voorwerpen menselijke trekjes alleen al doordat ze op een bepaalde manier bewegen.’In zijn eigen onderzoek werkt Pontier
aan een robotmodel dat emotionele in-telligentie koppelt aan moreel besef. ‘Op dit moment functioneren sociale robots volgens regels: dit is belangrij-ker dan dat, dus zo moet het gaan. Op termijn kunnen ze ook rekening hou-den met gevoelens van mensen. Bij-voorbeeld als coach die je ondersteunt bij het volgen van een therapie: wan-neer moet een robot streng zijn en wanneer kan hij het even laten gaan?’
spinnenDat soort morele afwegingen kan Paro niet maken. Het robotzeehondje rea-geert wel op stemmen en gaat spinnen als hij geaaid wordt. ‘Dan draait hij zijn kop naar je toe en kijkt je aan met zijn grote, donkere ogen’, vertelt Karel-Jan Cebol, hoofd activiteitenbegeleiding in zorgcentrum Van Wijckerslooth in Oegstgeest. Op de dementieafdeling zijn de reacties verbluffend: in zichzelf gekeerde ouderen beginnen te praten en te zingen. ‘Natuurlijk hebben som-mige bewoners door dat het een pop is. Het gekke is dat je tóch tegen hem gaat praten’, zegt Cebol. Dat weet hij uit ei-gen ervaring: toen hij het robotbeestje zelf op schoot nam en het een huilend geluid gaf, sprak hij haast automatisch sussende woordjes. De activiteitenbegeleider kan zich wel iets voorstellen bij robots die eenzaam-heid verdrijven. ‘Niet hele dagen, wel in stille uren.’Dat is ook wat Pontier voorziet: robot-achtige hulp die in zorgcentra de uren opvangt als er geen verpleging aanwe-zig is. ‘Dat geeft niet dezelfde voldoe-ning als menselijk contact, zo goed zijn robots nog niet. Maar in de toekomst zou dat wel kunnen.’Dan blijft de vraag of het ‘netjes’ is mensen te foppen met een nepzee-
hondje. Critici noemen het onmenselijk om zaken als aandacht en zorg uit te besteden aan apparaten. Cebol: ‘Wij in-troduceren het ook niet als een echt dier. Toch past het in de belevingswe-reld van cliënten. Sommigen lopen ook met gewone poppen die ze vertroete-len.’
huwelijkGetrouwd met een robot wordt er nog niet, maar I-Fairy kwam dichtbij. De ro-bot mocht een paar jaar geleden de hu-welijksceremonie van een Japans echt-paar in goede banen leiden. I-Fairy functioneert als receptionist en ‘enter-tainer’, en is gemaakt door het bedrijf Kokoro. In het snel vergrijzende Japan experimenteert de onderneming ook met ‘telepresence’: robots die op af-stand worden bestuurd.De robots van Kokoro zien er levens-echt uit en krijgen desgewenst het ui-terlijk van bijvoorbeeld een zoon of dochter, die het apparaat vanachter de eigen computer bedient. Met behulp van camera’s imiteert de robot – die zelf niet over intelligentie beschikt – de bewegingen van de persoon achter de computer, zodat de ‘eenzame oudere’ het idee heeft dat er echt iemand op de bank zit.In de praktijk blijkt dat levensechte nog niet zo te lukken. Het uiterlijk levert weinig problemen op, maar de mimiek en stem menselijk maken, is een lastige opgave. ‘En we vinden robots die ‘net niet’ op mensen lijken, doodeng’, zegt Matthijs Pontier. ‘Het roept associaties op met zombies en de dood.’Zelf houdt Pontier zich helemaal niet bezig met de vorm van robots. ‘Voor het effect maakt het weinig uit of de virtuele vriend een poppetje op een scherm is of echt een robot. Wij ont-wikkelen alleen de ‘hersenen’ van de robot.’
tabletBij het Nationale Ouderenfonds, dat zich onder meer inzet om eenzaamheid onder ouderen tegen te gaan, worden de ontwikkelingen op de voet gevolgd. Zelf robots inzetten is vooralsnog een stap te ver, zegt Nina van der Vaart, die namens het fonds in Europees verband onderzoekt hoe technologie ouderen kan helpen. Wel begint binnenkort in Amersfoort een proef waarbij ouderen met behulp van tabletcomputers uit hun isolement worden gehaald. Bij-voorbeeld door met behulp van Skype te videobellen met lotgenoten of fami-lieleden. ‘Dat gezicht erbij zien, helpt enorm’, zegt Van der Vaart. ‘En natuur-lijk is er contact met vrijwilligers die
komen helpen bij het gebruik van de tablet.’Maar techniek gaat eenzaamheid nooit oplossen, stelt ze vast. ‘Iemand die net zijn of haar partner is verloren, voelt zich hoe dan ook eenzaam. Daar helpt geen robot tegen.’
En dat robothuwelijk? Pontier: ‘Voor mij zou het niks zijn. Maar als appara-ten nauwelijks van mensen te onder-scheiden zijn, zullen die een zekere aantrekkingskracht hebben. Dan is er altijd wel iemand die ermee wil trou-wen.’ <
Maarten▶Vermeulen nd.nl/binnenland beeld ap / Katsumi Kasahara en Itsuo Inouye
Oma eenzaam? Geef haar een robot
De▶robot▶I-Fairy▶mocht▶een▶paar▶jaar▶geleden▶de▶huwelijksceremonie▶van▶een▶Japans▶echtpaar▶in▶goede▶banen▶leiden.
Dit▶robotzeehondje▶wordt▶ook▶in▶Nederlandse▶verzorgingshuizen▶gebruikt.
