Of108

SEPTEMBER / OKTOBER 2014JAARGANG 19

N R . 1 0 8

VA K T I J D S C H R I F T

Gezondouder worden

GEZOND VEROUDERENEN DE INVLOED

VAN VOEDING

MITOCHONDRIALEGENEESKUNDE

TRADITIONELEFYTOTHERAPIE

VOOR DE OUDERE MENS

energeticanatura.com

Bio-Ashwagandha ™

Ayurvedisch adaptogeen

- Voor een goede werking van het immuunsysteem- Draagt bij tot energieherstel- Bij uitputting van de bijnier- Veilig bij langdurig gebruik

Natuurlijk herstarten

OF108 / september - oktober ‘14

3

Voorwoord

Pascale Van den Heede

Hoofdredacteur

Lang en gezond leven, een uitdaging!We willen allemaal zo lang mogelijk leven met een goede gezondheid. Maar hoeveel van onze levenskwa-liteit en levensduur wordt genetisch bepaald en hoeveel door omgevingsfactoren? We weten nu dat de epigenetische factoren een grote rol spelen in onze gezondheid. Onze levensomstandigheden en omge-vingsfactoren bepalen grotendeels de kwaliteit van het ouder worden.

Circa tien jaar geleden las ik een boek over de leefwijze van de inwoners van Okinawa, een eilandje voor Japan; het was een eye-opener voor mij. Wetenschappers hebben de levensstijl van de vele honderdjari-gen op het eiland gedurende vijfentwintig jaar onderzocht. De ouderen waren op deze hoge leeftijd nog steeds heel actief en gezond. Hormoonafhankelijke kankers, hart- en vaatziekten en dementie kwamen bijna niet voor en ze bleven slank en lenig.

De grote kracht van de Okinawa-leefwijze ligt in haar integratie van oude oosterse en moderne westerse geneestradities. Naast een gezonde voeding met veel verschillende groeten, fruit, vis en nauwelijks zuivel, dagelijkse lichaamsbeweging en weinig of niet roken vonden de onderzoekers dat er nog een aantal pijlers waren die belangrijk zijn voor een goede gezondheid. De mensen hadden een sterk sociaal netwerk en ste-vige familiebanden. Dankzij meditatie en relaxatietechnieken waren ze meer stressbestendig. De ouderen hadden nog een taak en plaats in de maatschappij en spiritualiteit maakt deel uit van hun leven. Okinawa maakt samen met Sardinië, en Loma Linda in California, Nicoya Peninsula in Costa Rica en Icaria in Grie-kenland deel uit van de “blauwe zone”, een zone waar er de oudste mensen wonen met een kwaliteitsvol leven.

De afgelopen jaren zijn er vele studies geweest die aantonen dat onze voeding, gedachten en leefwijze, onze gezondheid en levensduur beïnvloeden. In deze editie van Orthofyto kunt u bijvoorbeeld lezen welke invloed deze factoren hebben op onze mitochondriën, de belangrijkste fysieke schakel in het veroude-ringsproces en welke maatregelen we kunnen nemen om op een gezonde manier ouder te worden.

Namens de hele redactie wens ik u veel leesplezier.

Figuur: Venn-diagram van de lange levensverwachting van mensen in Okinawa, Loma Linda en Sardinië.

gezonde sociale contactennoten

volle granencultureel

afgezonderd

hoge sojaconsumptiegeen alcohol

geloof

fava bonenwijn met hoog

polyfenolgehalteSardinië, Italië Okinawa, Japan

Loma Linda,Californië

familieniet roken

plantaardig dieetregelmatig bewegensociaal engagement

groenten

vrouwenemancipatiein tuin werken

zon

onthaast levenvriendelijkheid

kurkuma

[email protected] • www.rpsanitashumanus.com

NL Postbus 38 4493 ZG Kamperland T +31 (0) 113 37 01 70 F +31 (0) 113 37 01 69

B Dwarsstraat 3 3560 Lummen T +32 (0) 13 53 13 38 F +32 (0) 13 53 13 48

D Postfach 2362 50153 Kerpen T +49 (0) 2237 6576 30 F +49 (0) 2237 6576 49

Powered by:

BLOEDZWEET & TRANEN

SPEEKSEL!

DE SPEEKSELTESTENEfficiënt en prettig voor behandelaar en patiëntDe RP-speekseltesten zijn de oplossing voor het meten van mannelijke en vrouwelijke hormoonafwijkingen en het stressprofiel (cortisol- en DHEA-dagprofiel).

Waarom de speekseltesten?1. Optimale meting van actieve hormonen2. Dagprofiel totaalbeeld3. Gemak4. Oplossingsgericht

Check: rpsanitashumanus.com of bel: 0113 - 37 01 70


Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends®

5

Adverteerders

Energetica Natura Bio-Ashwagandha .................................................................................2

RP Vitamino De speekseltesten................................................................................ 4

eFIOW Wimed en seminarie electromagnetische straling ................. 14

Energetica Natura Zeeuwse dag ........................................................................................ 18

Pharma Nord Bio-Q10 ................................................................................................ 20

Pharma Nord Selenium+Zinc .................................................................................... 22

eFIOW eFIOW congresboek ........................................................................ 25

Aman Prana Gula Java .............................................................................................. 26

Nutrisan Cholesteril Forte ............................................................................... 31

OrthoFytoMedia Abonneer nu! ...................................................................................... 38

Ojibwa De Roeck Udo’s Choice Microbiotica .............................................................. 40

Inhoud108 / september - oktober ‘14

SEPTEMBER / OKTOBER 2014

JAARGANG 19

N R . 1 0 8


Gezondouder worden

GEzOND VEROuDEREN

EN DE INVlOED

VAN VOEDING

MITOCHONDRIAlE

GENEESKuNDE

TRADITIONElE

FyTOTHERAPIE

VOOR DE

OuDERE MENS

Erkenning Orthofyto

Orthofyto is sinds juni 2007,

als enig neutraal Orthomoleculair

Wetenschappelijk Vaktijdschrift,

erkend door de ‘European

Union of Science Journalists’

Associations’ en de ‘European

Research Advisory Board

(EURAB)’.

Pro-Aging

Het verouderingsproces voltrekt zich op cellulair en moleculair niveau. Uiterlijke tekenen van veroudering zijn slechts een weerspiegeling van wat er zich in ons lichaam afspeelt.Mitochondriale functie, vrije radicalen pathologie, glycosylatie en lipidperoxidatie, telomeren op lengte houden, neurogenese, DNA-methylatie, … zijn de hoofdrolspelers in het verouderingsproces. Deze moeten met voeding, leefstijl en orthoceuticals aangepakt worden. Oxidaties en ontstekingen zijn veruit de primaire oorzaken van alle degeneratieve schade in het lichaam. De mitochondriën vervullen daarbij een sleutelrol in de cellulaire anti-aging strategie.

Hoofdartikel OrthomoleculairGezond ouder worden .............................. 6

VoedingGezond verouderen en de invloed van voeding ...........................................................10

Medisch dossierMitochondriale Geneeskunde ................. 15

Uit de praktijk8e Lustrumcongres eFIOW

“Libido en vruchtbaarheid” ......................... 19

CongresHormoon Wellness, een verslag .............21

InteractiesDeficiënties door chronisch gebruik van maagzuurremmers ........................................ 24

FytotherapieTraditionele fytotherapie voor de oudere mens ................................................... 32

Body-Mind“Mijn horizon is hier en de zon schijnt nu” ........................................36

Nieuws uit de research

Cimicifuga racemosa kan giftig voor de lever zijn! ....................................... 27

Behandeling van een vitamine-B12-gebrek .................................27

Selenium noodzakelijk voor onze afweer ................................................. 28

Flavonoïden en het risico op diabetes-type-2 ..................................... 29

Vitamine-D-gebrek verhoogt het risico op dementie ...................................... 29

Vitamine D en psychose ................................ 30

Het effect van melatonine op oxidatieve stress en ontstekingen bij obesitas .......... 30

september - oktober ‘14 / 108

6

Hoofdartikel Orthomoleculair Wa l t e r O . M . Fa c h é

Gezond ouder wordenPro-aging strategieën en orthoceuticals

Oorzaken van veroudering en cognitieve achteruitgang

Het verouderingsproces voltrekt zich op cellulair en molecu-lair niveau. Uiterlijke tekenen van veroudering zijn slechts een weerspiegeling van wat er zich in ons lichaam afspeelt. We le-ven in een tijdperk waarin iedereen bezeten is van de eeuwige jeugd en absurd veel geld wordt uitgegeven aan cosmetica, schoonheidsbehandelingen en plastische chirurgie.

Mitochondriale functie, vrije radicalen pathologie, glycosylatie en lipidperoxidatie, telomeren op lengte houden, neurogene-se, DNA-methylatie, … zijn de hoofdrolspelers in het veroude-ringsproces. Deze moeten niet met cosmetica, maar met voe-ding, leefstijl en orthoceuticals aangepakt worden. Oxidaties en ontstekingen zijn veruit de primaire oorzaken van alle dege-neratieve schade in het lichaam. De mitochondriën vervullen daarbij een sleutelrol in de cellulaire anti-aging strategie (Red. zie ook artikel “Mitochondriale Geneeskunde” op pagina 15). Een optimale mitochondriale functie behouden is daarom een cruciale factor om het verouderingsproces af te remmen.

Alle oorzaken zijn hoofdzakelijk slechts het resultaat of het ge-volg van de hogervermelde zestal hoofdmechanismen, die aan de basis liggen van het verouderen.

De sleutelrol van pro-aging ligt bij de mitochondria

Mitochondriale disfunctie is de voornaamste oorzaak van veroudering. In het spierweefsel van een 90-jarige man vindt men 95% beschadigde mitochondria, terwijl men er in het spierweefsel van een 5-jarig kind haast geen vindt. Talrijke re-cente studies linken mitochondriale disfunctie aan vrijwel alle degeneratieziekten. Het goede nieuws is dat herstel van mito-

chondria mogelijk is [1]. In 2007 maakte een groep onderzoe-kers een doorbraak in het ontrafelen van het mechanisme van mitochondriale disfunctie. Ze ontdekten dat de vernietigende schade aan de mitochondria, zoals moleculaire aftakeling en membraanschade, al waargenomen kan worden tien jaar voor het ontstaan van permanente DNA-schade. Hun onderzoek toonde aan dat mitochondriale disfunctie in de beginfase omkeerbaar is, waardoor het leven en de gezondheid van de cellen op moleculair niveau verlengd kunnen worden [2]. Het is dus van essentieel belang dat er ingegrepen wordt voor er onherstelbare DNA-schade ontstaat. De functie en het aantal mitochondriën zijn cruciaal voor de gezondheid en de levens-duur [3,4]! Zie figuur 1.

Wij kunnen heden moeilijk meer de bomen door het bos zien om de explosieve informatie over gezond ouder wor-den kritisch door te nemen en te evalueren. Het aanbod van literatuur, opleidingen en cosmetica over anti-aging

of pro-aging de nieuwe term, is gigantisch uitgebreid geworden. Ik stel mij als auteur van dit artikel de cruciale vraag hoe wij op een essentiële wijze en wetenschappelijk eenvoudig, gezond ouder kunnen worden of zouden moeten aanpakken. Iedereen wil wel ouder worden zonder al te veel problemen en vooral een hoge kwaliteit van zijn leven invullen. Wij willen samen met de lezer nagaan welke mechanismen een eersterangsfunctie hebben om ons ouderworden in de juiste banen te leiden en zo lang mogelijk gezond en actief te blijven en van het leven te genieten. De functies die bij ouderworden een hoofdrol spelen zijn echter al lang gekend en onderzocht, maar deze worden in klassieke middens spijtig genoeg genegeerd en al te vaak vervangen door ouderdomskwalen afzonderlijk te behandelen met medicijnen als ultieme wondermiddelen. Onderzoek wijst uit dat wij onze gezonde jaren kunnen verlengen door een gezonde leefstijl. Een therapie met natuurlijke of bio-identieke hormonen en orthoceuticals kunnen hier ook een belangrijke bijdrage leveren.

Figuur 1. Het verschil tussen een gezond en een beschadigd mitochondrium. Bron: US National Institutes of Health, National Institute on aging.

Beschadigdmitochondrium

Gezond mitochondrium

elektronen 2 à 5 % LEKKENvrije radicale stijgen,

oxidateve schadeaan DNA,

membranen, proteïnen

ATP

ATP


7

Hoofdartikel OrthomoleculairWa l t e r O . M . Fa c h é

In de mitochondriën wordt onze voeding aeroob geoxideerd (verbrand), waardoor energie vrijgemaakt worden. Deze oxi-datie zorgt ervoor dat de aerobe/anaerobe balans optimaal wordt. Een hypoxie toestand leidt tot anaerobe glycolyse. Zuurstof is nodig voor de oxidaties of verbranding in de aerobe citroenzuurcyclus en de respiratieketen, waarbij oxidatie-en-zymen nodig zijn bij de opname van de juiste hoeveelheid zuur-stof. Indien een weefselcel te weinig zuurstoftoevoer krijgt voor het oxygenatieproces, stapt ze over op het eenvoudige systeem van anaërobe glycolyse of fermentatie [5].

De primaire cellulaire energieproductie moet gereduceerde voeding aangebracht krijgen. Bij pro-aging is meer energie of ATP nodig. Dit kan slechts gerealiseerd worden door ener-zijds meer energierijke elektronen te halen uit natuurlijke ongeraffineerde voeding of gereduceerde voedingsmiddelen, via enzymcomplexen van de redoxreacties. Anderzijds is een grotere toevoer van zuurstof en toevoer van de cofactoren B1, B2, B3, B5, L-liponzuur, biotine, Mn, Glu, CoQ10, Fe, Cu, S, Mg, P noodzakelijk. Bovendien kan een gezonde mitochondri-ale functie worden verbeterd door CoQ10, Acethyl-Carnitine, L-Liponzuur, Ribose en Magnesiumthreonine. De mitochon-driale biogenese om een creatieproces van nieuwe mitochon-driën in hersencellen te verwezenlijken door aerobe oefening, calorierestrictie, metformine (vit B1), pyrroloquinoline quinon (PQQ), bioactief co-enzym (20 mg/d). Combineer PQQ met 300 mg ubiquinon en 50 mg ubiquinol.

PQQ is een pro-aging orthoceutical met een grote antioxi-dantcapaciteit (vangt O2•−, OH•), beschermt mitochondria in hersencellen tegen oxidatie en inflammatie, neemt deel aan de energietransfer in de mitochondria (cfr. CoQ10), activeert de genen die de biogenese van mitochondria stimuleren, be-schermt neuronen tegen stikstofmonoxide of NO, beschermt tegen neurotoxiciteit veroorzaakt door zware metalen en toxi-nes en stimuleert productie en vrijmaken van nerve growth factor, de groeifactor die zenuwcellen ondersteunt. PQQ maakt nieuwe mitochondria aan! PQQ-deficiëntie doet aantal mitochondria 20 à 30% afnemen [6]. Pyrroloquinoline quinon zit vooral in citrusvruchten, kiwi, papaja, peterselie, groene pa-prika, groene thee, eigeel en natto.

De antioxidatiecapaciteit staat in relatie met stille ontstekingen

Stille ontsteking of low grade inflammation is de duivelse tweelingbroer van oxidatieve overbelasting van vrije radica-len. Vrije radicalenpathologie gaat steeds gepaard met ontste-king en omgekeerd! Ontstekingen zijn aldus een diagnostisch signaal van vrije radicalen pathologie [7]! Stille ontstekingen woekeren als de belangrijkste onderliggende oorzaak van alle chronische ziekten en zijn moeilijk te lokaliseren, maar oefe-nen langzame ongemerkte schade uit. Zij worden in klassieke diagnose gemist en zijn inherent aan het leven en iedereen is aldus een ontstekingskandidaat!

In de preventieve orthomoleculaire geneeskunde gebruikt men met de anti-inflammatoire orthoceuticals of ontste-kingsremmers omega-3-vetzuren, astaxanthine, pycnogenol, curcuma, boswelia serrata en geconjugeerd linolzuur of CLA. De inflammatierespons gebruikt de pro-inflammatoire route om de potentiële inductors van inflammatie te moduleren en niet totaal te blokkeren zoals de klassieke corticosteroïden en prostaglandine-synthetaseremmers (NSAID’s). Ontstekings-reacties zijn op een zekere hoogte noodzakelijk als een verde-digingsmechanisme om het lichaam in een genezingsmodus te duwen.

De energieproductie in de mitochondriën heeft ook een keerzijde

Bij het vrijkomen van al die elektronen ontstaat zo’n 2 à 5% lek-ken van op hol geslagen elektronen die vrije radicalen genere-ren (zie figuur 1). Dat betekent dat de mitochondriën constant blootgesteld worden aan vrije radicalen, waardoor ze extra gevoelig zijn voor oxidatieve schade aan DNA, membranen en proteïnen. Dit versnelt de cellulaire veroudering en creëert bo-vendien een vicieuze cirkel of een versnelde neerwaartse spi-raal [8]. Door een chemische reactie tussen glucose enerzijds en proteïnen en vetten anderzijds ontstaan ‘advanced glycati-on end products’ (AGE’s) door de Maillardreactie en ‘advanced lipoxidation end products’ (ALE’s), waardoor ranzige produc-ten in het lichaam ontstaan. Deze ranzige vernietigende mo-leculen veroorzaken oxidatieve en inflammatoire schade aan de mitochondriën en versnellen op die manier mitochondriale disfunctie en veroudering. Specifieke stoffen die de mitochon-driën beschermen tegen glycatie of glycosylatie en lipoxida-tie of lipidperoxidatie zijn carnosine, alfa-liponzuur, luteoline, benfotiamine (B1) en pyridoxal-5-fosfaat (B6) [9,10,11].

Telomeren op lengte houden en telomerase activeren

In 2009 kregen Elizabeth H. Blackburn, Carol W. Greider en Jack W. Szostak de Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun ontdekking van de manier waarop chromosomen beschermd worden door telomeren en het enzym telomerase. De rol van telomerase in het bereiken van onsterfelijke groei bij voort-plantingscellen is goed gekend in de wetenschappelijke litera-tuur. In laboratoriumschaaltjes is telomerase in staat om ou-der wordende, sterfelijke menselijke cellen te transformeren tot onsterfelijke cellen. Daarom worden volop medicijnen en supplementen ontwikkeld die dit telomerase activeren. En toch is er een controversie. Telomerase wordt ook gevonden in 90% van de kankercellen, die de activiteit van het enzym verhogen om hun levensduur te verlengen. In het kader van de kankertherapie wordt bijgevolg gezocht naar medicijnen die de activiteit van telomerase remmen. Daardoor rijst de vraag

of supplementen die telomerase activeren het ontstaan en de

progressie van kanker in de hand kunnen werken en of medicij-

nen die telomerase remmen de levensduur verkorten. Kortom:

moet telomerase geactiveerd of geremd worden?


8

Hoofdartikel Orthomoleculair Wa l t e r O . M . Fa c h é

De rol van telomeren bij het verouderenDe levensduur van de mens wordt bepaald door het beperkt aantal keren dat menselijke cellen zich kunnen delen. Onster-felijke voortplantingscellen kunnen zich onbeperkt blijven delen, maar zodra een voortplantingscel in het zich ontwik-kelende embryo een ontwikkelingscel wordt, begint de klok te tikken en kan ze nog slechts zo’n 70 tot 100 keer delen. Dit beperkt aantal delingen noemt men de Hayflick Limiet. Zodra deze limiet bereikt is, verliest de cel haar vermogen om te de-len en treedt senescentie of veroudering in. Deze tijdslimiet wordt gevormd door de uiteinden van de chromosomen, de telomeren (zie figuur 2). Men neemt aan dat telomeren evo-lutionair ontstaan zijn om de onbeperkte groei van cellen te voorkomen door hun levensduur te beperken. Dat zou volgens wetenschappers de reden zijn waarom de telomerase-activi-teit onderdrukt is in de meerderheid van de cellen en in nor-male omstandigheden slechts een hoge activiteit bezit in de voortplantingscellen.

Telomeren zijn opgebouwd uit de DNA-basen adenine, cytosine, guanine en thymine (A, C, G en T). Deze basen zijn in telomeren gerangschikt in repetitieve stukjes TTAGGG (zie figuur 3).

Om te kunnen delen moet een cel een kopie maken van al het DNA in haar chromosomen. Normale cellen hebben moeite om de laatste basen van de telomeren te kopiëren. Daardoor wor-den de telomeren bij elke celdeling korter. Een telomeer die te kort geworden is, kan het DNA niet meer beschermen tegen be-schadiging. Deze schade aan het DNA triggert een gen p53, dat de celdeling stopt. Op die manier wordt voorkomen dat cellen met beschadigd DNA zich nog kunnen delen en abnormale cel-len of kankercellen kunnen worden.

De rol van telomeraseElke cel heeft 46 chromosomen, met aan beide uiteinden een telomeer. Er zijn dus per cel 92 telomeren die de levensduur be-palen. Cellen gaan zich geleidelijk aan minder snel delen, naar-mate de telomeren korter worden. Cellen van oudere mensen delen zich minder snel dan die van jonge mensen. Dat is de re-

den waarom kanker vaak veel sneller groeit bij jonge mensen. Het enzym telomerase is in staat de telomeren bij elke celdeling te verlengen in plaats van te verkorten (figuur 3). Daardoor kun-nen de cellen blijven groeien en worden ze effectief ‘onsterfe-lijk’. Dit is typisch voor kankercellen, waarin men een verhoogde activiteit van telomerase waarneemt. Door het blokkeren van telomerase in kankercellen via genetische manipulatie gaan de telomeren, net als in normale cellen, verkorten bij elke celdeling, zodat kankercellen kunnen afsterven.

In normale cellen wordt het telomerase uitgeschakeld in een vroeg stadium van de ontwikkeling, zodat de telomeren niet kun-nen verlengd worden en de cel haar onvermijdelijke sterfelijke lot moet ondergaan. Activatie van telomerase in normale cellen door genetische manipulatie, verlengt de levensduur van deze cellen. Dit is aangetoond in wetenschappelijke experimenten.

Figuur 2. Chromosomen met aan de uiteinden de beschermende telomeren.

chromosomen

telomeren

Figuur 3. Telomeren en telomerase-activiteit in embryonische en volwassen stamcellen. Bron: Stem Cell Information, The National Institutes of Health resource for stem cell research, Appendix C: Human Embryonic Stem Cells and Human Embryonic Germ Cells.

Bij de conceptie bedraagt de gemiddelde lengte van de telomeren van de mens zo’n 15.000 basen. Deze lengte begint vanaf dan af te nemen aan een snelheid van onge-veer 100 basen per celdeling. Bij de geboorte is de telo-meerlengte al afgenomen tot 10.000 basen. Gedurende de levensloop zakt de gemiddelde telomeerlengte gelei-delijk tot ongeveer 5.000 basen. Op dat moment verliezen cellen het vermogen om zich nog verder te delen, ze wor-den senescent of verouderd, waardoor de persoon begint af te takelen en ten slotte van ouderdom sterft.

Gerangschikt in repetitieve stukjes

TTAGGG

Telomerase inactief

Telomerase

Telomeren

Chromosomen


9

Hoofdartikel OrthomoleculairWa l t e r O . M . Fa c h é

De selectieve werking van nutriënten op telomerase

Het is een biochemisch principe dat nutriënten, zoals vitaminen, mineralen, antioxidanten en vetzuren, een selectieve werking hebben op de lichaamsprocessen, in tegenstelling tot medicij-nen. Dat wil zeggen dat een nutriënt een bepaalde werking al-leen uitoefent als het nodig is, terwijl een medicijn haar werking altijd uitoefent, ongeacht of het nodig is of niet. Een goed voor-beeld hiervan is het gebruik van vitamine C bij kanker. Vitamine C is een antioxidant voor gezonde cellen en een pro-oxidant voor kankercellen. Het verhoogt de concentratie van water-stofperoxide (H2O2) in kankercellen, waardoor deze kunnen vernietigd worden. Met andere woorden, vitamine C werkt se-lectief. Deze selectiviteit geldt ook voor nutriënten die de telo-merase-activiteit verhogen en de telomeerlengte behouden. Uit verschillende studies blijkt dat deze nutriënten geen stimule-rend effect hebben op de celproliferatie. Ze werken uitsluitend selectief. Met andere woorden: ze hebben een gunstig effect op de telomeren van gezonde cellen, maar gaan het telomerase niet verhogen in kankercellen. Zo blijkt bijvoorbeeld dat resveratrol uit druiven de telomerase-activiteit verhoogt en telomeren lang houdt, zonder de celproliferatie te verhogen [12].

Een studie uit 2008 van dr. Elisabeth Blackburn, één van de No-belprijswinnaars, toont aan dat een gezonde leefstijl (gezonde voeding, beweging en stressreductie) de telomerase-activiteit met 29% verhoogt in slechts drie maanden tijd. Er werd ook een gewijzigde genexpressie gezien, met verhoogde expressie van ziektebestrijdende genen en verlaagde expressie van ziektepro-motende genen, waaronder ook de genen die betrokken zijn bij het ontstaan van borst- en prostaatkanker [13]. Het zou absurd zijn om je af te vragen of deze telomeraseverhogende maatrege-len - gezonde voeding, beweging en stressreductie, de kans op kanker zouden verhogen.

Orthomoleculaire telomerase manipulatie

Calorierestrictie zorgt voor lange telomeren en remt celver-oudering [14].

De volgende supplementen komen in aanmerking voor langere:

1. Omega-3-vetzuren aanvullen tot omega-3-index groter is dan 7 [15];

2. Vitamine E, vitamine C, bètacaroteen, magnesium, N-acetyl-cysteïne [16];

3. Vitamine D3 remt telomerase-activiteit in kankercellen en verhoogt apoptose [17];

4. Resveratrol verhoogt telomerase-activiteit en houdt telome-ren lang, zonder de celproliferatie te verhogen [18];

5. Selenium verlengt telomeren in gezonde levercellen, maar heeft weinig effect op kankercellen [19];

6. Zink heeft weinig effect op telomeren van normale cellen, maar verkort telomeren van kankercellen aanzienlijk [19];

7. Alle nutriënten met een antioxidatieve en anti-inflammatoire werking lijken telomeren en telomerase te beïnvloeden op een selectieve manier.

RReferenties1. Linnane AW, et al. Mitochondrial DNA mutations as

an important contributor to ageing and degenerative diseases. 1989. Lancet 1: 642-645;

2. Conley KE, Marcinek DJ, Villarin J. Mitochondrial dys-function and age. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2007 Nov;10(6):688-92;

3. Conley KE, Marcinek DJ, Villarin J. Mitochondrial dys-function and age. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2007 Nov;10(6):688-92;

4. Mecocci P, MacGarvey U, Kaufman AE. Oxidative damage to mitochondrial DNA shows marked age-dependent increase in human brain. Ann Neurol. 1993;34(4):6_609-16;

5. Otto Warburg, Nobelprijs 1931; Peter Mitchell, No-belprijs 1978; H.A. Krebs, Nobelprijs 1953; A.H.T. Theorell, Nobelprijs 1955;

6. Chowanadisai W, Bauerly KA, Tchaparian E, et al. Pyrroloquinoline quinon through cAMP response element-binding protein phosphorylation and incre-ased PGC-1alpha expression. J Biol Chem. 2010 Jan 1;285(1):142-52;

7. Neurowetenschapper James Joseph van de Turfts University, 2005;

8. Linnane AW, et al. Mitochondrial DNA mutations as an important contributor to ageing and degenerative diseases. 1989. Lancet 1: 642-645;

9. Hipkiss AR. Would carnosine or a carnivorous diet help suppress aging and associated pathologies? Ann N Y Acad Sci. 2006 May;1067:369-74;

10. Fu Q, Dai H, Hu W, et al. Carnosine protects against Aβ42-induced neurotoxicity in differentiated rat PC12 cells. Cell. Mol. Neurobiol.28,307–316 (2008);

11. Boldyrev AA, Gallant SC, Sukhich GT. Carnosine, the protective, anti-aging peptide. Biosci Rep. 1999 Dec;19(6):581-7;

12. Uchiumi F, Watanabe T, Hasegawa S, et al. The Effect of Resveratrol on the Werner Syndrome RecQ Heli-case Gene and Telomerase Activity. Curr Aging Sci. 2010 Dec 21. [Epub ahead of print];

13. Blackburn EH, et al. Increased telomerase activity and comprehensive lifestyle changes: a pilot study. Lancet Oncol. 2008 Nov;9(11):1048-57;

14. British Society for Research on Ageing conference, Newcastle, England. July 15-16 2010;

15. Farzaneh-Far R, Lin J, Epel ES. JAMA 2010;

16. Nettleton JA, Diez-Roux A, Jenny NS. Am J Clin Nutr. 2008;

17. Jiang F, Bao J, Li P, et al. J Biol Chem. 2004;

18.Uchiumi F, Watanabe T, Hasegawa S. Curr Aging Sci. 2010;

19. Liu Q, Wang H, Hu D. Biol Trace Elem Res. 2004;

20. Faché W.O.M. Pro-aging therapieën met orthoceuti-cals. Publi Media Laarne, eFIOW 2014.


Voeding N a n ny va n d e r Ve l d e

10

Gezond verouderen en de invloed van voeding

Iedereen wil oud worden, niemand wil zich oud voelen. Er komt een moment waarop je beseft dat je “geen twintig meer

bent”. We worden steeds ouder, echter de kwaliteit van de gewonnen jaren is niet optimaal. Het wordt steeds normaler

gevonden dat ouder worden gepaard gaat met beperkingen, ouderdomsziekten en minder vitaal voelen. In dit artikel

bespreek ik hoe je met voeding kunt bijdragen aan een succesvolle veroudering met een goede mentale en lichamelijke

conditie en het nauwelijks voorkomen van ouderdomsziekten.

Wat is gezondheid en wat is succesvol verouderen?

"Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geeste-lijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken" (definitie WHO, 1948). Hoewel te discussiëren valt over deze definitie, geeft het aan dat goed kunnen functioneren in al zijn facetten een uiting is van gezondheid.

Verouderen is de verandering van levende organismen in de tijd. De mens heeft een fase van groei en ontwikkeling van kind tot volwassene, gevolgd door een fase van ouder worden. Daarbij ontstaan er geleidelijke veranderingen in het DNA. Mogelijke lichamelijke gevolgen hiervan zijn verminderd ho-ren en zien, artrose, vermindering van de spiermassa en bij-voorbeeld achteruitgang van het geheugen. In de westerse samenleving krijgt men steeds vaker en vroeger te maken met ouderdomsziekten zoals diabetes mellitus, hypertensie, hart- en vaatziekten, osteoporose, de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Er vindt onderzoek plaats naar de oorzaak van veroudering in het algemeen en in het bijzonder naar wel/niet succesvolle veroudering. Dit richt zich onder andere op ge-netische aspecten zoals het genoom van zeer oude mensen, op DNA-onderzoek in relatie tot vrije radicalen en de invloed van voeding en leefstijl op de telomeren. Telomeren zijn de verpakking van de uiteinden van de 46 chromosomen. Deze telomeren beschermen de uiteinden zoals een schoenveter wordt beschermd door omhulsel aan het uiteinden. Bij iedere deling gaat een deel van de telomeren verloren. In het DNA komen fouten zodra de telomeren te kort worden. Sommige mensen hebben langere telomeren en worden daardoor ou-der. Voeding en suppletie lijken de telomeer-lengte positief te kunnen beïnvloeden.

Wat is de rol van voeding?

Alle weefsels en cellen hebben voor groei, herstel en onder-houd een optimale hoeveelheid voedingstoffen nodig. Het li-chaam moet van beschadigingen en ziekte kunnen herstellen of een manier vinden voor compensatie zodat de gezondheid behouden blijft.

In de tweede plaats moeten afvalstoffen goed verwijderd kunnen worden. In het lichaam ontstaan stofwisselingspro-ducten die schadelijk zijn. Via lymfe, lever, darm, nier, longen en huid moeten zij het lichaam verlaten. Ook hiervoor heeft het lichaam voedingsstoffen nodig.

In de derde plaats moet voeding bijdragen aan het immuun-systeem. Huid en slijmvliezen komen direct met de buitenwe-reld in contact. De slijmvliezen van de darm hebben daarbij de belangrijke taak op te nemen wat van nut is en af te voe-ren wat schadelijk of nutteloos is. Een gezonde spijsvertering is een voorwaarde voor een goede gezondheid en succes-vol verouderen. Het grootste deel van het immuunsysteem (60%) bevindt zich in de darm.

Voldoet onze westerse voeding?

Laten we daarvoor allereerst kijken hoe een dagmenu van de gemiddelde West-Europeaan er uitziet:

BroodmaaltijdenBrood(variaties), halvarine, kaas, vleeswaren, zoet beleg. Een kop soep, een hartig hapje zoals een slaatje, uitsmijter, kroket of een blaadje sla, tomaatje of appel.

Warme maaltijdPortie vlees, gevogelte, vis, bereid in vast of vloeibaar vet, zakje juspoeder 2-3 opscheplepels pasta, rijst of aardappel(variatie)1-2 opscheplepels groenten (¼ bord)Toetje

De producten zijn meestal niet biologisch. Vaak wordt gekeken naar de smaak, de kostprijs en het gemak van bereiden. In het algemeen bevat deze voeding veel verzadigd vet, zout en geraf-fineerde koolhydraten en weinig vezels en micronutriënten.

Tussenmaaltijden en drankenKoffie met creamer of cappuccino, zoetje/suiker, thee, glaasje wa-ter, melkproduct, glas wijn (of 2), frisdranken of sap.Zoet of hartig extraatje: koek, drop, chocolade, wat fruit of nog een extra boterham.En 's avonds stuk kaas of worst: zo tegen 10 uur wordt de inhoud van de koelkast steeds aantrekkelijker.


VoedingN a n ny va n d e r Ve l d e

11

Praktische gezondheidsbevorderende aanpassingen

Het uitgangspunt is een biologische voeding omdat die pro-ducten in het algemeen rijker zijn aan micronutriënten en fytonutriënten en armer aan belastende stoffen als bestrij-dingsmiddelen en antibiotica.

Water

Kraanwater is in Nederland redelijk schoon; het bevat sterke verdunningen van medicatie en resten van andere belasten-de stoffen. Dit kan een oestrogeen effect hebben. Ook plastic verpakkingen kunnen een oestrogeen effect hebben doordat de weekmakers van het plastic in water (of voedsel) terecht komen. Pet flessen hebben een driehoekig merkje met een cijfer: het cijfer 1 geeft het laagste risico op afgifte van week-makers. Kies bijvoorkeur gefilterd kraanwater of water uit een glazen fles.

Broodmaaltijden

Zuurdesembrood (varieer in de granen), roomboter of koud-geperste olijfolie, zacht gekookt ei en plukje rucola, tomaat en cottage cheese, geitenkaas en peer of notenpasta met kiemgroenten.

Havermoutpap van volle melk (kies ook andere melksoorten als geite-, rijste-, haver- of amandelmelk), naar wens met on-gezwavelde rozijnen, oersuiker of wat honing en kaneel.

Of (geiten)kwark met lijnzaadolie, lijnzaad, haverzemelen, gedroogd fruit, amandelen

Zuurdesembrood heeft de voorkeur omdat het minder fytaat bevat door de langere rijstijd. Hierdoor blijven meer minera-len behouden. Dit brood bevat ook geen broodverbetermid-del. Dit kan o.a. melkeiwit, vet, suiker, enzymen,ei, gluten be-vatten. Deze onderdelen worden niet op het etiket vermeld.

Ei bevat eiwit dat veel lijkt op menselijk eiwit, een goede verhouding aminozuren en vetzuren, choline, vitamine B12, luteïne en zeaxanthine (tegen maculadegeneratie), selenium (ontgifting, beschermt tegen myocardinfarct), vitamine D en cholesterol.

Havermout/zemelen verlagen het cholesterolgehalte door binding van de galzouten in de darm. Vezels bevorderen de afvoer van afvalstoffen via de darm en voeden darmbacteriën en darmwand.

Kaneel bevat antioxidanten en verlaagt de bloedsuikerspie-gel. Gedroogde pruimen verminderen de botafbraak.

Lijnzaad heeft een licht laxerend effect, bevat alfalinoleen-zuur en lignanen. Deze laatste fyto-oestrogenen hebben een zwak oestrogene werking en verlagen daardoor waarschijn-

lijk het risico op hormoonafhankelijke kankersoorten. Deze fyto-oestrogenen verlagen ook het risico op diabetes.

Eet één broodmaaltijd per dag. Neem als basis voor de lunch groenten in de vorm van een salade (evt. van de bereide groenten van gisteren).

Salade: bijv. bieten met haring, salade niçoise, peulvruchten-salade met gerookte kip, forel of tonijn, witlof salade met wal-noten, kip en mandarijn, quinoa salade. Dressing van olijfolie of walnotenolie, citrussap/balsamicoazijn/appelazijn, veel kruiden en specerijen, snufje zout, knoflook, ui.

Soep van peulvruchten, pompoen, courgette met verse groenten en kruiden gesmoord in olijfolie of kokosvet, kip of garnalen, bouillonblokje. Met licht geroosterd brood met knoflook en olijfolie.

Vette zeevis heeft veel omega-3-vetten, net als walnoot, lijn-zaad en chiazaad. Knoflook verlaagt hypertensie en choleste-rolgehalte en heeft een antibacteriële werking.

Kruiden en specerijen zijn rijk aan antioxidanten, zijn antisep-tisch en helpen het immuunsysteem. Ook bevatten ze hoge concentraties aromatische stoffen die smaak geven en de af-gifte van spijsverteringssappen bevorderen. De vertering van voeding wordt verbeterd. Dagelijks 1-2 theelepels gedroogd of eetlepels vers kruid is een goede hoeveelheid.

Warme maaltijd

Vul de helft van het bord met verse of diepvriesgroenten zon-der toevoegingen, ¼ met granen, peulvruchten of aardappe-len, ¼ met vis/gevogelte/ei/wild/vlees/tofu.

Voor de bereiding is olijfolie, ghee, kokosvet erg geschikt. Laat vet en olie niet walmen, bak niet meer dan lichtbruin. Voeg bij roerbakken eerst een klein beetje water toe. Minder belastende bereidingswijzen zijn stomen en koken in weinig water. Kooknat bevat veel kalium, vitamines en mineralen en kan gebruikt worden als basis voor soep of saus (behalve van nitraatrijke groenten). Een goede kwaliteit roomboter ver-fijnt de smaak. Voeg de roomboter toe aan het einde van de vleesbereiding voor u het op tafel zet.

Gebruik voor vlees en vis alleen dieren die gerend, gevlogen of werkelijk gezwommen hebben. Niet alleen voor de mens is het nodig om te bewegen voor zijn gezondheid, dat geldt ook voor het dier dat we eten. Sojaproducten zijn sterk bewerkt en bevatten veel purines. Dit werkt verzurend en kan daar-door o.a. bijdragen aan botontkalking en artrose. Soja bevat ook fyto-oestrogenen en heeft zo een gunstig effect bij over-gangsklachten.


Voeding N a n ny va n d e r Ve l d e

12

Casus mevrouw Delfond

Vrouw Delfond (42 jaar) heeft een deeltijdbaan in de zorg. Ze kreeg in verband met osteopenie het advies medicatie te gebruiken. Dit medicijn gaf bijwerkingen. Als alterna-tief werd een combipreparaat calcium/vitamine D3 aan-geraden.

Mevrouw kwam bij mij voor voedingsadvies. Haar eerste vraag was of ze meer melk moest gebruiken? Navraag over haar gezondheidsbeleving en beweging: mevrouw was moe, voelde zich schuldig over die vermoeidheid, maar kon de energie niet opbrengen om naast haar werk ook nog te gaan bewegen of sporten. Door vermoeidheid en drukte werden de maaltijden ook minder uitgebreid bereid: va-ker werd de supermarkt bezocht voor een kant-en-klare maaltijd. Soms at mevrouw in het verzorgingshuis. Defe-catie was wat wisselend, maar de opgeblazenheid, die in de loop van de dag ontstond, vond mevrouw erger. Fruit, vruchtensappen, koffie, frisdrank en melkproducten wer-den regelmatig gebruikt, net als bruinbrood met hartig be-leg en een koek.

Bij osteoporose moet men niet alleen aan calcium en vi-tamine D3 denken, maar ook aan de mineralen magne-

sium, fosfor, borium, silicium, zink, en aan vitamine B, C, K2, omega-3-vetten en voldoende eiwit. Daarnaast is de werking van de darm belangrijk: is de opname voldoende? Bij verder onderzoek bleek een glutenintolerantie en een laag normaal vitamine D3 (55 mmol/l).

Mevrouw kreeg, naast leefstijladviezen, de volgende voe-dingsadviezen als eerste stap, verwerkt in een dagmenu:

• glutenvrije granen en glutenvrije producten met vezels in plaats van bruinbrood en pasta' s met gluten

• 2 porties peulvruchten per week

• 4-5 opscheplepels groenten en 3 porties fruit

• 2 x per week 100 gram vette vis uit de diepzee (haring, makreel, sardines)

• een eetlepel noten, zaden of pitten per dag

• in verband met de zoetbehoefte: een stukje (30 gram) pure chocolade, gedroogde pruimen, banaan

• 2 porties zuivel per dag (ook van schaap en geit)

• vermijd frisdranken, beperk vruchtensappen en koffie tot 1 á 2 glaasjes/kopjes per dag.

10 voedingtips voor gezond verouderen

1. Eet biologische of biologisch-dynamische (BD) voeding In deze voeding blijven voedingstoffen beter behouden, is

de bewerking minder intensief en worden toevoegingen beperkt. In de biologisch dynamische landbouw en vee-teelt wordt nog meer rekening gehouden met het afstem-men op de natuur en op dierenwelzijn.

2. Eet veel groenten en fruit en varieer Bij onderzoek is gebleken dat voeding die de tijd heeft ge-

kregen om in alle rust te ontwikkelen en te rijpen, meer vitamines en bio-actieve stoffen bevat. Voedsel uit andere streken en werelddelen moet onrijp worden geoogst. Ze missen die laatste paar dagen zon.

Iedere fruit- en groente soort heeft zijn unieke samen-stelling. Zo bevat framboos bètacaroteen, vitamine B1, B2 en koper. Banaan levert met name magnesium en vitamine B6. Door variatie wordt een breed spectrum van voedingstoffen aangeboden en wordt een teveel aan be-lastende stoffen beperkt.

Eet regelmatig bittere groenten De productie en afvloed van gal wordt gestimuleerd door

bittere groenten en kruiden: witlof, andijvie, radijs, wasa-bi, mosterd, mierikswortel, broccoli, spruiten, paarden-bloem, rucola. Ze verbeteren daardoor ook de leverfunc-tie. In de reguliere tuinbouw worden soorten gekweekt die minder bitter zijn omdat men dat niet zo lekker vindt.

Een ander voordeel van bittere groenten is dat ze minder zoet smaken. Hoe meer zoete smaken (ook zoetstoffen!) in de mond geproefd worden hoe meer insuline wordt afgegeven. Bitterstoffen zorgen er ook voor dat de verte-ring trager verloopt in de darm waardoor de koolhydraten langzamer worden opgenomen, een gevuld gevoel ont-staat en insuline niet overmatig wordt afgegeven.

3. Eet minder glutenhoudende granen: tarwe, spelt, rogge, gerst/gort en kamut bevatten gluten. Wees ook alert op producten die van deze granen gemaakt worden zoals pasta, wraps en bijvoorbeeld couscous. Vooral tarwe is een sterk veranderd product ten opzichte van oertarwe.


Het bevat nu zeer veel allergenen. Naast gluten zijn dat ook andere eiwitten waar sterk op kan worden gerea-geerd. Gluten zijn prikkelend en kunnen ontstekingen veroorzaken in de darm. Gebruik meer glutenvrije granen als amarant, quinoa en boekweit als variatie.

Tip: op de ingrediëntendeclaratie kan tarwe ook vermeld worden als gemodificeerd zetmeel of mout.

4. Minimaliseer het gebruik van suikers Mono- en disacchariden bevorderen het ontstaan van

metabool syndroom. Ook laagcalorische zoetstoffen be-vorderen door de smaakbeleving de insuline-afgifte. Be-perk ook de hoeveelheid sappen en vruchtensmoothies. Gebruik eventueel kleine hoeveelheden biologische ho-ning, agave- of rijststroop, kokosbloemsuiker of stevia).

5. Eet voldoende eiwitten of aminozuren. Eiwitten vormen de basis van iedere mens: hormonen, enzymen, DNA, im-muunsysteem, alles wordt met behulp van eiwitten en aminozuren opgebouwd. Bekend is ook dat voldoende in-name van eiwit zorgt voor toename van de spieren.

6. Eet essentiële vetzuren Het gaat om de verhouding van de vetzuren. Momenteel

gebruiken mensen veel omega-6-vetzuren (linolzuur), zoals zonnebloemolie in margarines. Omega-3-vetzuren verdienen aandacht, bijvoorbeeld door voldoende vette vis te eten. Omega-9-vetzuren, zoals in olijfolie, zijn een goede vervanger van omega-6-vetzuren. Teunisbloemolie (gamma-linoleenzuur, omega-6) kan wel worden gebruikt voor mensen met eczeem en atopische aanleg. Zij kunnen linolzuur niet goed omzetten in gamma-linoleenzuur.

Onverzadigde vetten zijn essentieel voor hersenen, ze-nuwbanen en bloedvaten. Biologische producten heb-ben een betere vetzuursamenstelling. Eet dus gerust wat volle yoghurt met walnoten, zaden of pitten, neem een handje noten bij trek en geniet van een salade met vette vis.

Na herinterpretatie van de onderzoeksgegevens blijkt dat verzadigd vet als veroorzaker van een te hoog cholesterol achterhaald is. Geoxideerd cholesterol, zoals in eipoe-der en industrieel bereidde koek en gebak, is echter zeer schadelijk en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.

7. Kies voor weinig bewerking en let op de bereiding Chemische toevoegingen (sommige E-nummers) zijn ge-

test en er is een ADI bepaald. Helaas hebben we niet te maken met één stofje per maaltijd, maar met een veelvoud dat verwerkt wordt in industrieel bereide producten. Er zijn geen onderzoeken gedaan naar de gevolgen van de totale inname per dag.

Vermijd hoog verhitten van vetten. Er ontstaan kanker-verwekkende stoffen zoals acrylamide bij frituren en ver-brand vlees.

8. Elimineer zoveel mogelijk chemische bestrijdingsmiddelen Deze middelen zorgen wel voor een grotere opbrengst

maar de plant is niet sterk. Hij heeft zijn verdediging op-

gegeven omdat dat niet meer nodig is door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. De fyto-alexinen of salvestro-len maakt de plant niet meer aan. Deze stoffen blijken voor de mens anti-verouderingsstoffen te zijn. Ze zorgen voor apoptose van cellen die zelf dit mechanisme ontbe-ren zoals kankercellen. Kool is de enige groente die deze afweerstoffen aanmaakt als ze gesneden is. Gesneden kool is dus rijker aan deze voedingstoffen en is dus prima om voorgesneden te kopen.

9. Neem voldoende rust en ontspanning Laat hoofd en lichaam het laatste uur van de dag tot rust

komen. Zoek naar een vorm van ontspanning die bij u past en lach vaak.

10. Beweeg tenminste ½ uur per dag matig intensief, liever meer als u overgewicht heeft en bij voorkeur buiten. Kies beweging die u plezier doet en integreer beweging in uw dagelijks bestaan: fiets naar uw werk, werk in uw (groen-ten)tuin, dans, stoei met uw (klein)kind.

Praktische wetenswaardigheden

Met het ouder worden daalt de maagzuurproductie. Hier-door blijft de pH in de maag te hoog, blijft het voedsel lang in de maag wat zure oprispingen kan geven. Men interpreteert dit vaak als een overvloed van maagzuur waardoor maag-zuurremmers of – binders worden voorgeschreven. Helaas werkt dit averechts: het maagsap kan zijn werk in de verte-ring niet doen waardoor de verteringscapaciteit verminderd. Bacteriën/virussen en parasieten hebben een grotere over-levingskans. De opname van vitamine B12 wordt sterk ge-reduceerd door de verminderde aanwezigheid van intrinsic factor. Een vitamine B12-deficiëntie is pas op langere termijn merkbaar, maar wordt versneld door vegetarisme, veganisme en Metformine-gebruik.

Probeer de maagklachten eerst op te lossen door een zure toevoeging aan de maaltijd zoals verdunde appelazijn of brooddrank bij de maaltijd. Of kies maagfunctie ondersteu-nende supplementen en/of spijsverteringsenzymen om het probleem te verminderen en de vertering te bevorderen.

Ondersteun de darmfunctie

Voor een optimale darmwerking zijn voedingstoffen nodig: voldoende prebiotica (groenten en fruit), probiotica in de vorm van gefermenteerde producten als yoghurt en melk-zure groenten en bijvoorbeeld glutamine. Bij klachten kan de darmfunctie ook worden ondersteund door suppletie.

AAuteursNanny van der Velde-Riswick is als natuurdiëtist en or-thomoleculair voedingskundige werkzaam in Zeeland en West-Brabant. www.natuurdietist-walcheren.nl

VoedingN a n ny va n d e r Ve l d e

13

WORD WIMED-LID EN ONTVANG -50%REDUCTIE VOOR HET SEMINARIE “ELEKTROMAGNETISCHE STRALING ORTHOMOLECULAIR BIOSANEREN”

WIMED: Wetenschappelijk Informatieve orthomoleculaire Medische Databank Faché Instituut

Orthomoleculaire bibliotheek: meer dan 7000 wetenschappelijk onderbouwde artikelen. Orthotips en –trends van de jaarboeken 2009 - 2013 aangevuld met de nieuwste trends Uiteenlopende onderwerpen: voedingsmiddelen, voedingsstoffen, gastronomie, fyto,

ziektebeelden, suppletie en voedingsaanvullingen, toxiciteit, detoxificatie, biochemie, filosofie, energie, diagnostiek, ecologie, orthofilosofie, cosmetica, sport, dierenvoeding, bio-bouwen en elektromagnetisme

Met een verfijnde & gebruiksvriendelijke zoekmachine Een online ortho-encyclopedie waarbij ziektebeelden overzichtelijk en systematisch worden

bijgewerkt met praktische voedings-, leefwijze-, en suppletie adviezen die permanent worden ge-update. Maandelijks worden nieuwe ziektebeelden toegevoegd.

Vanaf september 2014! Via de NIEUWE eFIOW rubriek “Emocon in de kijker”laat apotheker Philippe Gérard, je maandelijks kennismaken met de pure positiviteit van één van de 54 emocons die beschreven staan in zijn boek Emotioneel welzijn.(Meer informatie: www.efiow.be/opleiding/emoconie)

Word WIMED-lid voor slechts €130 per jaar en woon het seminarie “Elektromagnetische straling orthomoleculair biosaneren” voor de helft van de prijs (t.w.v. €55)*

1. Toegang tot de WIMED-databank met de unieke online-encyclopedie en de nieuwe rubriek: “Emocon in de kijker”

2. Maandelijks digitale nieuwsbrief met orthomoleculaire tips, voedingsadviezen, nieuwe supplementen

3. Ontvangt -50% reductie voor het seminarie “Elektromagnetische straling orthomoleculair biosaneren” op vrijdag 14 november 2014 te Laarne 4. Voor artsen en therapeuten: vermelding van uw naam op de open

eFIOW website (www.efiow.be/community/adressenlijst)

Bestellen van het WIMED-lidmaatschap kan via: [email protected] of 09/369 06 42 * Promotie is geldig van 07-06-2014 t.e.m. 14-11-2014. Elke persoon ontvangt een persoonlijke login en paswoord, na het eFIOW het bedrag van €130 heeft ontvangen. Abonnement begint pas te lopen, op het moment de code is geactiveerd. Niet cumuleerbaar met andere promoties.


15

Medisch dossierA l ex Va s q u e z

Mitochondriale Geneeskunde

Volgens de traditionele biologische opvatting was de enige functie van de mitochondriën het produceren van cel-

lulaire energie in de vorm van ATP met koolhydraten als primaire energiebron. Ondertussen hebben we geleerd

dat deze informatie duidelijk onvolledig is. Clinici en onderzoekers beseffen dat mitochondriën heel wat meer doen dan

gewoon ATP produceren en dat in veel gevallen het consumeren van koolhydraten (vooral fructose) eerder een hinder-

nis is dan een stimulans voor het produceren van cellulaire energie.

Mitochondriale dysfunctie = ziekte

1. Inflammatie/Ontsteking: mitochondriale dysfunctie

draagt bij tot celveroudering en chronische

ontstekingen

2. Allergie: vooral astma

3. Auto-immuniteit: vooral systemische lupus

erythematodes en reumatoïde artritis

4. Metabool syndroom, diabetes type 2, hypertensie:

mitochondria zijn nodig voor insuline secretie en

opname.

5. Hartfalen: geen energieproductie

6. Fibromyalgia: histologisch en biochemisch bewijs van

falen van mitochondriën, mitofagie

7. Migraine: bewijs van mitochondriaal verslechten

8. Neurodegeneratie: ziekte van Parkinson en Alzheimer

Herstellen van de mitochondriale functie= gezondheid

Herstellen van de mitochondriale functie =

gezondheid. Zie figuur 1.

Veel meer functies

Mitochondriën vervullen veel meer functies dan ‘alleen’ ener-gieproductie. Zo zijn ze betrokken bij de pathofysiologie van kanker, de insulinehuishouding en bijvoorbeeld type-2-di-abetes. Mitochondriale dysfunctie zet in het algemeen aan tot inflammatie en verhoogde productie van reactieve zuur-stofsoorten. Mitochondriën zijn de determinerende factoren voor systemische gezondheid en de remming of ontwikkeling van meerdere ziektetoestanden, zoals de ziekte van Parkin-son, de ziekte van Alzheimer, auto-immuniteit, allergische ontstekingen, diabetes mellitus, hypertensie, fibromyalgie, migraine en het chronisch vermoeidheidssyndroom.

Waardoor wordt de functie van de mitochondriën negatief be-invloed?

Dr. Vasquez: “Heel wat zaken kunnen de mitochondriale wer-king negatief beïnvloeden. Zodra de mitochondriale dysfunc-tie op gang is gebracht, wordt ze een zichzelf voortzettende en progressieve vicieuze cirkel. Een tekort aan vitaminen en mineralen is een duidelijke en veel voorkomende oorzaak van mitochondriale dysfunctie. Daarnaast zijn veel farmaceu-tische geneesmiddelen en andere toxische chemische pro-ducten (o.a. herbiciden en pesticiden) mitochondriaal vergif. Endogene bacteriën binnen het gastro-intestinale stelsel kunnen metabolische toxinen produceren die tevens mito-chondriale dysfunctie kunnen veroorzaken. Voorbeelden van deze toxinen zijn: D-melkzuur, waterstofsulfide en bacteriële lipopolysachariden. Andere dieet- en milieutoxinen zoals sul-fiden in wijn en cyanide in tabaksrook zijn ook mitochondriaal vergif.”

Figuur 1. Herstellen van de mitochondriale functie = gezondheid.

Antioxidantendepletie

Mitochondrialedysfunctie

Vrije radicalen,oxidatieve stress

Behandel met een dieetgebaseerd op

planten/groenten,laag calorisch dieet,

antioxidanten,suppletie vooral

CoQ10, liponzuur, vitaminen C en E, NAC

Behandel metcalorierestrictie,

beweging en oefeningen,ketogeen dieet en

mitochondriale nutriënten zoals CoQ10, lipozuur,

acetylcarnitine,riboflavine, …


R

16

Medisch dossier A l ex Va s q u e z

Wat zijn de effecten van mitochondriale dysfunctie naast in-flammatie?

Dr. Vasquez: “Een verstoorde bloedglucosehuishouding is

een eerste voorbeeld van mitochondriale dysfunctie. Zowel

voor de insulinesecretie in de pancreas als voor de perifere

insulineopname is een correcte mitochondriale werking ver-

eist. Ook primaire of essentiële hypertensie is een effect van

mitochondriale dysfunctie. Primaire hoofdpijnsyndromen

zoals migraine vertonen een “dosis-afhankelijk” verband tus-

sen de hevigheid en frequentie van de hoofdpijn en de ernst

van de onderliggende mitochondriale dysfunctie. Volgens

de laatste inzichten betreffende het chronisch vermoeid-

heidssyndroom en fibromyalgie zijn dit niet-inflammatoire

aandoeningen hoofdzakelijk of uitsluitend veroorzaakt door

microbiële infecties die de mitochondriale werking recht-

streeks of onrechtstreeks hinderen. Pathofysiologische

processen van complexe ziekten zijn zelden een geïsoleerd

gebeuren. De mitochondriale dysfunctie is één van de on-

derliggende oorzakelijke processen die – eenmaal op gang

gebracht – meestal zichzelf voortzetten en progressief zijn

(zie figuur 2).”

Wat is verband tussen ontstekingsaandoeningen en mitochon-driale dysfunctie?

Dr. Vasquez: “Chronische ontsteking kun je grofweg onder-

verdelen in drie categorieën, te weten (1) metabolisch, (2)

allergisch en (3) auto-immuun. Er is een duidelijke overlap-

ping tussen metabolische-, allergische- en auto-immune ont-

steking. De mitochondriale dysfunctie speelt een rol binnen

elk van deze categorieën van klinische aandoeningen. Name-

lijk een mitochondriale dysfunctie veroorzaakt infectie, een

infectie leidt tot mitochondriale dysfunctie. Daarnaast ver-

hoogt een mitochondriale dysfunctie de productie van vrije

radicalen en een verhoogde productie van vrije radicalen

bevordert mitochondriale dysfunctie via een aantal mecha-

RibosoomCristae

Intermembrane ruimteMatrix

ATP-synthase deeltjes

BinnenmembraanBuitenmembraan

Desoxyribonucleïnezuur (DNA)

Korreltjes

Nutritioneledeficiënties

Teveel aankoolhydraten/

fructose

Microben &dysbiose

Oxidatieve stressAntioxidantendepletie

Vitaminendepletie

Geïnduceerde insufficiëntie vannutritionele immunomodulatie

en inflammatieregeling

Inflammasome/NFkappa-B activatie

INFLAMMATIE

MITOCHONDRIALE DYSFUNCTIE

Xenobioticazoals H25, sulfiet, veel

herbiciden en pesticiden

Oxidatieve stress

QDe paradox is dat geneesmiddelen de aandoening kunnen bevorderen waarvoor ze worden ingezet, via de inductie van mitochondriale dysfunctie.

Figuur 2 Mitochondriale dysfunctie.


17

Medisch dossierA l ex Va s q u e z

nismen. En nutriëntendeficiënties bevorderen een mitochon-

driale dysfunctie en vice versa. Sommige van de zogenaamde

anti-inflammatoire geneesmiddelen – met inbegrip van het

prednisone prototype – verergeren een mitochondriale dys-

functie. De paradox is dat een geneesmiddel, gebruikt bij de

behandeling van inflammatoire/allergische/auto-immuun

aandoeningen in feite dezelfde aandoeningen kan bevorde-

ren via de inductie van een mitochondriale dysfunctie.”

Veelal bestaat de behandeling van inflammatie uit ontste-kingsremmende medicatie, ook voor de lange termijn. Wat is uw mening hierover?

Dr. Vasquez: “Een lange termijn behandeling van inflam-

matoire, allergische en auto-immuunaandoeningen die zich

hoofdzakelijk of uitsluitend baseert op inflammatie-onder-

drukkende geneesmiddelen onthult ofwel de dwaling van

circulaire logica (m.a.w.: inflammatoire aandoeningen ver-

oorzaken zichzelf en moeten daarom met anti-inflammatoire

geneesmiddelen behandeld worden). Echter het lichaam

houdt een inflammatie niet zonder reden in stand. Meestal

is er geen sprake van chronische inflammatie, maar van ‘aan-

houdende’ inflammatie. De taak van de clinicus is dan ook het

vaststellen van de reden(en) die de inflammatoire reactie

doen aanhouden om daarna oorzakelijk op te kunnen treden.”

De clinicus moet een inflammatoire aandoening behandelen

als uiting van een immuun-dysfunctie. Dit doen ze door zich

toe te leggen op het herstel van het immuunsysteem en het

verwijderen van de oorzaken die de inflammatoire reactie in

stand houden. In mijn boeken en seminars heb ik dit al vele

jaren uiteengezet. Ik leerde het concept van mijn leraar dr.

Jeffrey Bland aan het einde van de jaren negentig. Het be-

handelen van inflammatoire, allergische en auto-immuun

aandoeningen voornamelijk of uitsluitend met geneesmidde-

len die de ontsteking onderdrukken is te simplistisch en on-

doeltreffend. Natuurlijk zijn wij ons allemaal bewust van de

noodzaak van dringende anti-inflammatoire ingrepen in geval

van acute inflammatoire verslechtering. Een chronische be-

handeling die uitsluitend uit medicijnen bestaat, heeft echter

veel negatieve effecten. Door het (h)erkennen van de pri-

maire etiologie van chronische, aanhoudende inflammatoire

toestanden kunnen onderzoekers en clinici zich richten op de

oorzaken van het probleem.

Hoe kan de mitochondriale werking worden verbeterd?

Dr. Vasquez: “Het spreekt vanzelf dat het behandelingsplan

persoonlijk is. Er moet worden gewerkt op het gebied van

voeding en voedingssupplementen, leefstijl, beweging, ont-

giften en het wegnemen van inhiberende factoren. Voorbeel-

den van inhiberende factoren zijn bacteriële en virale infec-

ties en darmdysbiose. Het zijn de hindernissen die genezing

in de weg staan.

De behandeling is doeltreffender als de nadruk wordt ge-

legd op het verwijderen van factoren die de mitochondriale

werking belemmeren. Zo kan een bacteriële of virale infectie

een mitochondriale dysfunctie veroorzaken. Aanpak van deze

infectie is dan essentieel. Ook toxinen als sulfiet en cyanide

kunnen de functie van de mitochondriën belemmeren. The-

rapeutische inzet van vitamine B12 in de vorm van hydroxo-

cobalamine zorgt in dit geval voor chelatie van deze toxinen.

Op welke manieren kan voeding de mitochondriale werking ondersteunen?

Dr. Vasquez: “Er zijn veel manieren waarop voeding de mi-

tochondriale functie ondersteunt. Ik heb een lijst opgesteld

met tal van therapeutische interventies, de meeste natuurlijk

en nutritioneel en enkele farmaceutisch. Voor wat betreft de

farmaceutische interventie erken en waardeer ik absoluut

een gepast gebruik van farmaceutische geneesmiddelen bij

het behandelen van chronische inflammatoire toestanden.

Echter vrijwel geen enkele farmaceutische ingreep die ik aan-

wend bevat anti-inflammatoire geneesmiddelen.”

Zijn er nog meer interventies?

Dr. Vasquez: “Rekening houdend met de mitochondriale

biochemische samenstelling, de Krebs-cyclus en de elektro-

nentransportketen, is de inzet van nutritionele supplemen-

ten vanzelfsprekend om de mitochondriale werking te on-

dersteunen. Als we verder kijken dan zien we de voordelen

van therapeutische inductie van mitochondriale vernietiging

(met andere woorden, mitochondriale opruiming, mitofagie)

die onder andere bereikt wordt door lichaamsoefening en

restrictie van koolhydraten.

We mogen mitochondriën niet gewoon beschouwen als een

homogene bevolking; de mitochondriale bevolking bevat

zowel olympiërs als dysfunctionele elementen. Klinisch be-

keken presteren olympische mitochondriën beter met nutri-

tionele supplementen, terwijl dysfunctionele ‘ongewenste’

mitochondriën ofwel gerehabiliteerd of selectief verwijderd

moeten worden. Door middel van therapeutische oefenin-

gen, juiste voeding en supplementen kan de kudde mitochon-

driën selectief worden aangepakt. Hierdoor wordt de totale

bevolking mitochondriën van een beter werkzame kwaliteit.”

QVerhoog de nutritionele densiteit

“De meest fundamentele benadering is het verhogen van de nutritionele densiteit: een verhoogde inname van vitaminen en mineralen ten koste van de inname van koolhydraten. Hierdoor wordt ook de endogene productie van bèta-hydroxybutyraat bevorderd. Bèta-hydroxybutyraat stimuleert de elektronentransportketen en zorgt voor een meer doeltreffende ATP-productie.”

LEVEN TOEVOEGEN AAN JE JAREN, JAREN TOEVOEGEN AAN JE LEVEN.

22 NOVEMBER 2O14HOTEL VAN DER VALK MIDDELBURG

Moderator: DR. PIETER LANOYE

Sprekers: DR. ALEX VÁSQUEZ DR. RICHARD VERHEESEN DR. ALEXANDER TAN DR. BRAM BAKKER

Meer info aangaande sprekers, inhoud, route, parking en overnachtingen: www.zeeuwsedag.com Datum: Zaterdag 22 november 2O14Tijd: 9.OO – 17.15hLocatie: Hotel Van der Valk MiddelburgKosten: 95€ inclusief syllabus en lunch U kunt zich inschrijven via:Website: www.zeeuwsedag.comMail: [email protected]. BE: O13/53 13 38Tel. NL: O113/37 O1 7O U kunt zich aanmelden tot 8 november 2O14.Het aantal plaatsen is beperkt.

Accreditatie aangevraagd bij verschillende beroepsverenigingen.

Lunch: vis, vegetarisch, glutenvrij, lactosevrij

18

Medisch dossier A l ex Va s q u e z

AAuteursgegevensDit is een vrije vertaling van een interview met dr. Alex Vasquez. Alex Vasquez is clinicus, docent en auteur op het gebied van de functionele geneeskunde. Het originele Engelstalige interview is verschenen in “A Clinician’s Journal” (IMCJ), 2013. Zie ook www.ichnfm.org/faculty/vasquez/profile.html

Welke invloed heeft het verbeteren van de mitochondriale functie op zenuwstelsel en hersenen?

Dr. Vasquez: ”De hersenen zijn bijzonder afhankelijk van ATP en hebben een zeer hoge mitochondriale densiteit. Logischer-wijze levert een goede mitochondriale werking ook een betere functie. Ook hier moeten wij echter verder kijken. Verbetering van de mitochondriale functie is vanzelfsprekend een vereiste voor neurologische en intellectuele optimalisering. Dit is ech-ter niet voldoende, daar een waarachtige optimalisering niet louter van biochemische en fysiologische factoren afhangt. Ook een correcte psycho-epistemologie [1] en sociale con-structie [2] is vereist. Als clinici, artsen en therapeuten moe-ten wij ons beeld van de hersenen verder uitbreiden dan het concept van “een georganiseerd en geïntegreerd geheel van neuronen. Er is veel nieuwe informatie betreffende de rol van stercellen en microglia en hun invloed op de neurofysiologie. Dit geheel bepaalt de intellectuele en emotionele prestatie.”

1. Psycho-epistemologie is de studie van de menselijke cog-nitieve processen van de interactie tussen het bewustzijn en de automatische functies van het onderbewustzijn.

2. Sociale constructie: constructie van het individu door de

cultuur en maatschappij waarin hij/zij leeft.

QBeperk de koolhydraten

Diëten met een laag gehalte aan koolhydraten blijken doeltreffend bij een brede gamma van aandoeningen zoals auto-immuunziekten, type 2-diabetes, hypertensie en convulsieve stoornissen. De onderzoeksliteratuur en succesrijke klinische ervaring die dit aantonen zijn onweerlegbaar. Ons groeiende inzicht in de relatie tussen glucose, mitochondriën, insuline en kanker maakt het belang van diëten met een laag koolhydratengehalte evident. Dit geldt ook bij het voorkomen – en, in bepaalde gevallen, de behandeling – van kanker.”


Uit de praktijkPa s c a l e Va n d e n H e e d e

19

8e Lustrumcongres eFIOW

“Libido en vruchtbaarheid”Zaterdag 7 juni te Gent

Het FIOW bestaat vijfentwintig jaar en dit werd gevierd met een hoogst interessant congres over libido en vrucht-

baarheid. Onderwerpen als epigenetische oorzaken van libidoverlies, invloed van emoties op vruchtbaarheid en li-

bido, wel of niet noodzaak van baarmoederhalsvaccin en middelen om de natuurlijke vruchtbaarheid te stimuleren waren

enkele van de vele onderwerpen die tijdens dit congres behandeld werden.

Orthomoleculair biochemicus Walter Faché besprak de fac-toren die aanleiding kunnen geven tot libidoverlies, bij zowel vrouwen als mannen. Het libido kan verminderen door ver-schillende factoren zoals leeftijd, chronische stress, relatie-problemen, chronische ziekten, medicatie, slechte leefstijl en hormonale factoren. Testosteron is bepalend voor het libido van beide seksen en het testosteronniveau daalt bij het ouder worden. De verhouding testosteron/oestrogeen is belangrijk en dit evenwicht wordt gedirigeerd door de hypothalamus en hypofyse. Een testosterontekort ontstaat door te weinig aan-maak van DHEA. De oestrogenenbalans wordt bepaald door verschillende factoren zoals leverfunctie, overgewicht, zink-tekort, alcoholgebruik en xeno-oestrogenen (o.a. in plastics) uit het milieu. Verder spelen de schildklierhormonen, prolac-tine en dopamine een belangrijke rol bij de hormonale balans.

Hoe kunnen de hormonen in balans worden gebracht?

• Ontstressen, onthaasten

• Testosteronsuppletie (onder controle arts)

• DHEA- en tyrosine-suppletie (onder controle arts)

• Op tijd gaan slapen en slapen in donkere omgeving

• Knuffelen en aanraken om de productie oxytocine te verhogen.

Verder gaf de heer Walter Faché een volledig overzicht van wat te eten en welke kruiden te gebruiken om meer energie en libido te verkrijgen. Zelfs een samenstelling van een orthomoleculaire “viagrapil” werd voorgesteld en kreeg de volle aandacht van de deelnemers!

Apotheker Philippe Gérard maakte de link tussen libido, emoties en vruchtbaarheid. Aan de hand van een energetische correctieve methode met planten worden negatieve emoties behandeld. Hij besprak acht “Emocons” betreffende vrucht-baarheid. Emocon staat voor Emotioneel Concentraat. Elk Emocon staat voor een specifieke geestes- en gemoedsge-steldheid en kan remmingen, onzekerheden en twijfels ver-minderen en mentaal, lichamelijk en seksueel stimuleren.

Afhankelijk van het type persoon wordt een Emocon uitgeko-

zen, die de persoon in beweging brengt naar meer lichamelijk

en geestelijke harmonie.

Neuraaltherapie en de invloed op gynaecologische proble-

men, zoals libidoverstoring, fertiliteit en spontane abortus

werden door dr. Mark Bottu uiteengezet. Hij gaf een over-

zicht over het uitschakelen van specifieke stoorvelden (o.a.

littekenweefsel, tonsillen en gynaecologische zone) met be-

hulp van procaïne.

Dr. Gaublomme sprak over de risico’s van de HPV-vaccinatie.

De theorie beweert dat baarmoederhalskanker kan ont-

staan ten gevolge van HPV-infectie. Een vaccinatie tegen

HPV voorkomt infectie en zodus baarmoederhalskanker. Zo

wordt vaccineren gezien als kankerpreventie. Maar is dit wel

zo en wordt dit niet te simplistisch voorgesteld? In de prak-

tijk is 36% van de baarmoederhalskanker niet HPV gebonden

en bestaat er bij infectie een spontane genezing in 90% van

de gevallen. Verder zijn er bijna geen gegevens van de gevol-

gen op middellange en lange termijn van het vaccineren van

kinderen jonger dan 15 jaar. Niet alleen de gevolgen zijn niet

gedocumenteerd, maar ook zijn er geen bewijzen van studies

op lange termijn dat de vaccinatie de infectie van HPV voor-

komt. Een betere preventie is het uitstrijkje want de com-

binatie vaccinatie en uitstrijkje biedt geen voordeel boven

het uitstrijkje alleen. De latentietijd van kankerontwikkeling

is tien jaar. Indien er zich wijzigingen in het weefsel hebben

voorgedaan en dit kan gevonden worden aan de hand van een

uitstrijkje, rest er nog genoeg tijd om maatregelen te treffen.

Wat zijn de risicofactoren voor baarmoederhalskanker?

• Vroegtijdig / veelvuldig seksueel contact en promiscuïteit;

• Veel zwangerschappen;

• Seksueel overdraagbare aandoeningen, langdurige orale

contraceptie en verzwakt immuunsysteem.

Uit de praktijk Pa s c a l e Va n d e n H e e d e

20

De echte preventieve maatregelen:

Primaire preventie

• Mijden van risicofactoren;

• Condoom.

Secundaire preventie

• Uitstrijkjes vanaf eerste jaar na eerste seksueel contact of vanaf 25 jaar;

• Om de drie jaar tot 65 jaar;

• Tijdige behandeling van beginnende letsels.

Als besluit stelde dr. Gaublomme dat er nog veel open vra-gen zijn en negatieve effecten zijn ten aanzien van HPV-vac-cinatie. Dit valse gevoel van veiligheid is een open deur naar meer seksueel overdraagbare aandoeningen.

Natuurlijke vruchtbaarheid

Hoe je de natuurlijke vruchtbaarheid kunt verbeteren bij man en vrouw werd uitgebreid in kaart gebracht door de heer Walter Faché. De oorzaken van verminderde vrucht-baarheid, verminderde spermakwaliteit bij de man en bij-

voorbeeld PCOS of polycystische eierstokken bij de vrouw, kwamen daarbij aan bod.

Industrieel ingenieur biochemie en orthomoleculair voe-dingsdeskundige Angélique De Beule bracht de gezond-heids- en maatschappelijke gevolgen in kaart van kunstma-tige inseminatie. Wat zijn de gevolgen voor, tijdens en na een IVF-behandeling? Ze gaf in haar presentatie een A tot Z orthomoleculair libido- en vruchtbaarheidsplan.

Congresboek, nu te koop!

Alle presentaties van de voordrachten van het 8e Orthomoleculair Lustrumcongres zijn te consulteren in het congresboek van het eFIOW: Libido en Vruchtbaar-heid. Het is een compleet orthomoleculair naslagwerk (170 blz.) met alle voordrachten, orthocijnen en adviezen ten aanzien van seksualiteit en vruchtbaarheid. Voor meer informatie zie www.efiow.be. U kunt het congres-boek bestellen bij: [email protected]

Coënzym Q10 – kies voor het beste. Leg de lat hoger

Probeer het originele Q10 productAls u nog geen Bio-Q10 gebruikt hebt, dan heb je nog niet ten volle het effect van coënzym Q10 ervaren. Probeer Bio-Q10 om de perfectie te ervaren van 20 jaar onderzoek en verbetering van productietechnieken.

Voor je

gezondheid is alleen

het beste goed genoeg.

Lucht- en vochtdichte doordruk blisterverpakkingen,verzekeren de hygiëne.

Bio-Q10 is gekozen als het officiële referentie product voor internationaal wetenschappelijk Q10 onderzoek.

BE_Q

10_A

d_O

rtho

phyt

o_D

U_0

514_

210x

148.

5

Bio-Q10 van Pharma Nord is verkrijgbaar bij uw apotheker

Meer dan 90 wetenschappelijke studies documenteren de product-eigenschappen.

De productie, het verpakken en de kwaliteitscontrole vinden plaats in de eigen GMP-gekeurde productie eenheid van Pharma Nord in Denemarken.

Het origineel Q10 product van Pharma Nord.

Donkere capsules beschermen tegen het licht en bevatten 100 mg Q10 die opgelost is in plantaardige olie.

Het resultaat van 23 jaar productontwikkeling en onderzoek.

Bevat coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme.

100% natuurlijke lichaams-identieke Q10 van Precise Ingredients.

Gedocumenteerde opname, werkzaamheid* en veiligheid.

* Natuurlijk coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme en de vermindering van vermoeidheid en moeheid.

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Health News op www.pharmanord.com

Innoverend voor de gezondheidKwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60E-mail: [email protected]


21

CongresL i d y G a l l a n t

Hormoon Wellness, een verslag

Het jaarlijkse voorjaarscongres van Energetica Natura bracht rond het thema “Hormoon Wellness” drie topspecialisten

op gebied van hormonale gezondheid samen: dr. Thierry Hertoghe, dr. Paul Musarella en dr. Rudy Proesmans. Hun le-

zingen bestreken vrijwel alle facetten van dit thema. In dit verslag geef ik een weergave van de belangrijkste punten.

Overzicht hormonen, deficiënties & behandelingenDr. Thierry Hertoghe

Dr. Hertoghe stelt dat vele mensen onnodig (te vroeg) oud worden, en dat de meeste ouderdomsverschijnselen niet no-dig zijn. Een goed hormoonevenwicht houdt je jong. Niet al-leen qua uiterlijk, maar vooral ook qua gezondheid en levens-kwaliteit: wie er jong uit ziet, is ook gezonder dan iemand van dezelfde leeftijd met een ouder voorkomen. Hormoonsupple-tie kan hierbij ondersteunen, maar niet zonder de basis van een goede voeding: gezonde nutriëntenrijke paleolithische voeding.

Nutritionele therapie en suppletie bij hormoondeficiënties:

• Deficiënties van groeihormoon en IGF-1 zijn belangrijke actoren bij veroudering. Dit kan behandeld worden met be-hulp van: magnesium, kalium, vitamine A, B3 en D, omega-3-vetzuren en specifieke aminozuren.

• Een verstoorde insulinehuishouding versnelt de veroude-ring, niet alleen door een verstoorde suikerstofwisseling, maar ook door een verstoorde aminozurenpool. Gerichte suppletie: vitamine E, D, B3 en diverse aminozuren.

• Ook de cortisolspiegel is van belang voor een gezonde hormoonhuishouding, samen met DHEA en aldosteron. De productie van deze bijnierhormonen kan ondersteund worden door: natrium, magnesium, calcium, kalium, vita-mine C, aminozuren en omega-3-vetzuren. Specifiek voor aldosteron: natrium, kalium, specifiek voor DHEA: vitamine E (ondersteunt tevens de androgenen).

• De oestrogenen beïnvloeden enorm het uiterlijk en de ge-zondheid van de vrouw. De B-vitamines en vitamine C heb-ben hier invloed op, evenals boor en arginine.

• Testosterondeficiëntie heeft enorme fysische en psychi-sche gevolgen voor de man. De productie kan ondersteund worden met onder andere zink en vitamine A.

In de presentatie van dr. Hertoghe werd voor ieder hor-moon telkens een overzichtelijke tabel van nutriënten en hun dosering aangereikt. Voor de medici die zich willen bij-scholen in hormoonsuppletie zijn er diverse internationaal erkende handboeken en online cursussen beschikbaar op: www.hertoghemedicalschool.eu

Hormoon wellness: balans is de sleutel van het leven!Dr. Paul Musarella

Meno- en andropauze kunnen meestal goed behandeld wor-den met functionele geneeskunde. Maar soms is hormonale suppletie nodig, liefst met bio-identieke hormonen. Samen-werking tussen specialisten en regelmatige opvolging via bloedtesten is hierbij essentieel.

Menopauze

De symptomen en klachten van de menopauze zijn gekend, maar iedere vrouw is uniek in haar ‘hormonale symfonie’. Oestrogeen heeft een beschermende functie en is ook be-langrijk voor de collageen- en elastineproductie. Vaak wordt vergeten dat oestrogeentekort ook oorzaak is van libidover-mindering, osteoporose, urogenitale klachten én een hogere gevoeligheid voor hart- en vaatziekten en veroudering. Ook DHEA en testosteron dalen met de jaren, evenals de schild-klierwerking.

Omwille van de vele ongewenste nevenwerkingen van syn-thetische hormoonsuppletie is het belangrijk bio-identieke hormonen te gebruiken, in de goede combinatie (oestrogeen + testosteron). Ook testosteron is belangrijk, maar dit kan gestimuleerd worden via veranderingen in eet- en leefstijl. Melatonine is de hormonale dirigent. Oestrogeenreceptoren kunnen worden bezet door fyto- en xeno-oestrogenen, waar-bij de laatste zeer nefast zijn. Fyto-oestrogenen zijn hierbij zeer interessant. Een voorbeeld is maca.

Diverse kruiden en supplementen, glandulars en omega-3-vetzuren kunnen veel problemen oplossen en welbevinden en cognitie verbeteren. Belangrijk is ook de kankerpreven-tie: via het meten van oestrogeenmetabolieten (2/4-12OH). Bij een slechte verhouding kan DIM(diindolmetaan) of I3C (indole-3-carbinol) worden gesuppleerd. Ook de methylatie en detoxificatie bepalen de hormoonhuishouding. En er is de spirituele dimensie bij de menopauze: accepteren dat je geen kinderen meer kunt krijgen.

Andropauze

Testosteron is essentieel voor de man, bepaalt de mannelijk-heid, maar beïnvloedt ook alle weefsels en functies. Tekort is vaak miskend en heeft ernstige gevolgen op libido en erectie,

Innoverend voor de gezondheidMinervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60E-mail: [email protected]

BE_S

elen

Zink

_Ad_

Orth

ophy

to_D

U_0

514_

105x

297

1: Zn. 2: Vit. C. 3: Vit. B6. 4: Se. 5: Vit. E. 6: Vit. A.

Hou je licHaam gezond– met Selenium+zinc,slechts 1 tablet per dag

Pharma Nord is één van Europa’s grootste fabrikanten van voedings-supplementen (GMP gecertificeerde eigen productie). Onze producten worden wereldwijd in meer dan 45 landen verdeeld.

Verkrijgbaar in apotheken. Per dag volstaat 1 tablet.

Selenium+Zinc 90 tabletten aan € 19,30 (= voor 3 maanden !). Vraag de code cnK 1173-434

Voor normaal, gezond huid1,6, haar en nagels1,4

Verhoogt de opname van ijzer2

Speelt een rol in de normale werking van de schildklier4

Ondersteunt de normale werking van het immuunsysteem1,2,4,6

Draagt bij tot de bescherming van de cellen tegen oxidatieve stress1,2,4,5

Draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme en tot

vermindering van moeheid2,3

22

Congres L i d y G a l l a n t

maar veroorzaakt ook climacterisch syndroom met depres-sie, vermoeidheid, geheugen- en gemoedsstoornissen, spier-verlies/vetopslag, gynecomastie, inflammatie, coronaire aan-doeningen én verhoogde mortaliteit.

Laboratoriumtesten zijn een slechte reflectie van het hormo-naal niveau. De klinische symptomen evalueren en optima-liseren is veel belangrijker. Er zijn veel mogelijkheden voor testosteronsuppletie, best transdermaal of intramusculair. Daarnaast zijn belangrijk: magnesium, vitamine B6, vitamine A, L-carnitine, glutamine. Glandulars en tribulus terrestris kunnen helpen. Maca kan alleen ingezet worden indien de PSA-waarde niet verhoogd is! Bij sarcopenie: voldoende ei-witten, BCAA, tribulus terrestris én bewegen!!!

NB. Bij hormoonsuppletie altijd leverfunctie (fase 1&2) on-dersteunen en antioxidanten geven!

De schildklierDr. Rudy Proesmans

Hypothyreoïdie is een zwaar ondergediagnosticeerde en veel voorkomende ziekte. De courante schildkliertesten voldoen niet (rT3 wordt zelden gemeten) en correleren slecht met de symptomen. Zwelling van de schildklier is een klinisch teken van hypothyreoïdie. Meten van T4 en T3 in 24-u urine geeft een beter beeld. En: je moet de patiënt behandelen, niet de la-boratoriumtesten! Hyperthyreoïdie en auto-immuunziekten van de schildklier (o.a. Hashimoto en Graves) vereisen een gespecialiseerde behandeling. De bijnier- en schildklierfunc-tie hangen nauw samen en moeten samen behandeld worden.

Elke cel in het lichaam heeft schildklierreceptoren op zijn kern, en heeft thyroxines nodig, onder andere voor energie, ther-mogenese, libido en vruchtbaarheid. De knelpunten zijn de omzetting van T4 naar T3 en de vorming van inactief rT3. Po-lymorfismen (SNP deodinase enzym) kunnen oorzaak zijn, maar evenzeer tekorten van jodium, selenium, zink. Cortisol (stress!) heeft een negatieve impact op de vorming van actief T3.

De behandeling is zeer individueel: soms actief T3 in plaats van T4, soms wordt dit niet verdragen. De endogene produc-tie wordt ondersteund met: jodium, selenium, zink, ijzer, glan-dulars en fytotherapie zoals Lycopus europeaus (modulerend effect bij milde hypo- en hyperthyroïdie). Jodiumdeficiëntie is een mondiaal probleem (naar schatting 2 miljard mensen!) en de belangrijkste ‘single cause’ van mentale retardatie (bron: WHO).

Een jodiumtekort benadeelt het IQ, bevordert atheroscle-rose en (borst)kanker. Jodium is nodig voor een goede vita-mine-D-vorming en beschermt tegen infecties.

Suppletie moet individueel geregeld worden. Het advies is langzaam te starten. Let op bij zeewier- en kelpconsumptie en wees alert op kwikverontreiniging, ook door visconsump-tie (kleine visjes zijn veiligst).


Innoverend voor de gezondheidMinervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60E-mail: [email protected]

BE_S

elen

Zink

_Ad_

Orth

ophy

to_D

U_0

514_

105x

297

1: Zn. 2: Vit. C. 3: Vit. B6. 4: Se. 5: Vit. E. 6: Vit. A.

Hou je licHaam gezond– met Selenium+zinc,slechts 1 tablet per dag

Pharma Nord is één van Europa’s grootste fabrikanten van voedings-supplementen (GMP gecertificeerde eigen productie). Onze producten worden wereldwijd in meer dan 45 landen verdeeld.

Verkrijgbaar in apotheken. Per dag volstaat 1 tablet.

Selenium+Zinc 90 tabletten aan € 19,30 (= voor 3 maanden !). Vraag de code cnK 1173-434

Voor normaal, gezond huid1,6, haar en nagels1,4

Verhoogt de opname van ijzer2

Speelt een rol in de normale werking van de schildklier4

Ondersteunt de normale werking van het immuunsysteem1,2,4,6

Draagt bij tot de bescherming van de cellen tegen oxidatieve stress1,2,4,5

Draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme en tot

vermindering van moeheid2,3

Deficiënties door chronisch gebruik van maagzuurremmers

Maagzuurremmers zijn geneesmiddelen die in sterke mate de maagzuurproductie door cellen van het maagslijm-

vlies (pariëtale cellen) remmen. Ze worden voorgeschreven bij de behandeling van bepaalde aandoeningen van

het maagdarm kanaal, waarbij maagzuur een rol speelt, zoals maagzweren, zweren in de twaalfvingerige darm of bij

een Barrett-slokdarm. Daarnaast worden ze gebruikt door patiënten die worden behandeld met NSAID’s (niet-steroïde

ontstekingremmende middelen) om beschadiging van het maagslijmvlies te voorkomen

In Nederland zijn de volgende maagzuurremmers geregistreerd [1]:

• H2-antagonisten: cimetidine, famotidine, nizatidine en ra-nitidine

• Protonpompremmers: esomeprazol, lansoprazol, omepra-zol, pantoprazol en rabeprazol

Onderzoeksresultaten laten zien, dat langdurig gebruik van maagzuurremmers tot een ernstig gebrek van diverse mine-ralen en/of vitaminen kan leiden, met name van magnesium en van vitamine B12.

Deficiënties van mineralen

Bekend is dat maagzuurremmende middelen de opname van calcium en ijzer kunnen verminderen en bij risicogroepen de kans op respectievelijk fracturen en anemie kunnen verho-gen. Afhankelijk van dosering en gebruiksduur [2,3]. De ab-sorptie van andere mineralen kan eveneens afnemen [4,5]. Een onderzoek naar de invloed van protonpompremmers op de absorptie van zink liet zien dat gebruikers van proton-pompremmers een 28% lagere zinkconcentratie hadden dan gezonde vrijwilligers. Suppletie met zink (veertien dagen lang twee maal daags 26,2 mg) resulteerde in een stijging van de zinkconcentratie met 126% bij de controlepersonen en met slechts 37% bij de protonpompgebruikers [5].

Inmiddels is ook aangetoond dat het jarenlang gebruik van protonpompremmers gevolgen kan hebben voor de magne-siumstatus en ernstige hypomagnesiëmie kan veroorzaken [6,7]. Omdat magnesium de afgifte van het parathormoon door de bijschildklier faciliteert gaat hypomagnesiëmie vaak samen met hypokaliëmie, hypocalciëmie of hypofosfatemie en hypoparathyreoïdie [6].

Tot de risicogroepen behoren ouderen, patiënten met malab-sorptie en/of een verstoorde nierfunctie, diabetespatiënten, patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en

patiënten die medicijnen gebruiken die het risico op magnesi-umgebrek kunnen verergeren, zoals diuretica (‘plaspillen’) [6].

Symptomen van hypomagnesiëmie (< 0,5 mml / L) zijn mis-selijkheid, braken, moeheid, duizeligheid en apathie [6]. Bin-nen enkele maanden kunnen cerebrale, neuromusculaire en cardiale verschijnselen ontstaan, waaronder verwardheid, tetanie / convulsies en hartritmestoornissen [6].

Deficiënties van vitaminen

Bij inname van cimetidine (H2-antagonist) zou de vitamine-D-spiegel kunnen dalen, omdat cimetidine interfereert met de hydroxylering van vitamine D door de lever. Dit verband is niet gevonden met andere maagzuurremmers [8 ].

Bij gebruik van protonpompremmers neemt de actieve vi-tamine-C-uitscheiding in het maaglumen af [7]. Dit kan ge-volgen hebben voor de absorptie van ijzer. Bovendien is vi-tamine C in de maag belangrijk voor het verhinderen van de omzetting van nitriet naar nitrosaminen [7]. Een daling van de plasmaspiegel van vitamine C is gevonden bij patiënten die geïnfecteerd zijn met de Helicobacter pylori [7].

Zowel bij chronische inname van H2-antagonisten als van protonpompremmers neemt de opname van voedselgebon-den vitamine B12 af doordat er minder maagzuur en pepsine wordt aangemaakt. Hierdoor kan een vitamine-B12-tekort ontstaan bij risicogroepen, zoals ouderen, vegetariërs en bij CYP2C19-polymorfisme [9,10]. Deficiëntiesymptomen van een vitamine-B12-gebrek zijn ondermeer: megaloblastaire anemie, onregelmatigheden aan mond en tong, dermatitis en gevoeligheid van de huid en neuropathie, die uiteindelijk kan leiden tot gecombineerde strengziekte (een aandoening van de achter- en zijstrengen van het ruggenmerg). Bij ouderen kunnen depressie, verwardheid en geheugenverlies, coördi-natiestoornissen, duizeligheid, spierzwakte in de benen en tintelingen in handen en voeten duiden op een vitamine-B12-deficiëntie.

InteractiesL o e s S i s s i n g h - B l o k

23


24

Interacties L o e s S i s s i n g h - B l o k

AAuteurLoes Sissingh-Blok is afgestudeerd als klinisch psy-choloog. Sinds 1998 houdt Loes Sissingh-Blok zich vooral bezig met (wederzijdse) interacties tussen voeding(supplementen) / kruidenpreparaten en genees-middelen. Over dit onderwerp heeft ze sindsdien in di-verse tijdschriften gepubliceerd. Ook organiseert ze na-scholingscursussen voor (para)medici. Sinds 2005 heeft ze een eigen nascholingsbureau

RReferentiesDe referenties behorende bij dit artikel vindt u terug op onze website www.orthofytomedia.org.

Nutriënt Interactie Opmerkingen / gevolgen Referenties

Calcium Verminderde absorptie Afhankelijk van gebruiksduur en dosering / verhoogd risico fracturen 2,3,7,11,12

IJzer Verminderde absorptieAfhankelijk van gebruiksduur en dosering / bloedarmoede bij risico-groepen

3,7,13-15

MagnesiumAfname van het actieve trans-cellulaire magnesiumtransport

Afhankelijk van gebruiksduur en dosering; vastgesteld bij langdurig gebruik van protonpompremmers / hypomagnesiëmie, hypokaliëmie, hypocalciëmie of hypofosfatemie en hypoparathyreoïdie

6,7,16-21

Vitamine B12Verminderde absorptie voed-selgebonden vitamine B12

Bij chronisch gebruik / vitamine B-12 gebrek bij risicogroepen oude-ren, vegetariërs en bij CYP2C19-polymorfisme

7,9,10,22,23

Vitamine CVermindering actieve vitamine C-uitscheiding in maaglumen

Geconstateerd bij gebruik van protonpompremmers; bij patiënten die geïnfecteerd zijn met de Helicobacter pylori kan de plasmaspie-gel van vitamine C dalen [8]

7,24,25

Vitamine DDaling vitamine D-spiegel mogelijk

Afhankelijk van gebruiksduur en dosering; vooral bij gebruik van protonpompremmers [29,30]

4,5

Deficiënties die kunnen optreden bij chronisch gebruik van maagzuurremmers

Vooral ouderen hebben een groot risico op het ontstaan van deficiënties door gebruik van maagzuurremmers.

&8e Orthomoleculair Lustrumcongres

Faché Instituut eFIOW • Kerkstraat 103 • B-9270 LaarneTel. 09 369 06 42 • Fax 09 366 18 [email protected] • www.efiow.be

CONGRESBOEK 2014

251989-2014

COmpLeeT OrThOmOLeCuLaIr nasLagWerK (170 BLz.) meT aLLe vOOrdraChTen, OrThOCIjnen en advIezen I.v.m. seKsuaLITeIT en vruChTBaarheId

VOLLEdiG iN KLEuR EN dit SLEChtS VOOR d 45

Nu

VOOR€

d 45

• Info: Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk • Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu

Gula Java Matcha van Amanprana belooft jou focus, innerlijke rust, energie én anti-oxidantenStimuleer je concentratieAlerter zijn in sport, in je werk, in het verkeer? Meer focus in studie en activiteiten. Minder afgeleid en meer geconcen-treerd voor betere resultaten. De natuurlijke combinatie van het eiwit L-theanine met caffeïne in Gula Java Matcha zorgen voor alertheid, focus en concentratie.

Geniet tegelijk van meer innerlijke rustMatcha wordt in Japan al eeuwen gebruikt als ceremoniële thee. Zen boedhisten drinken matcha om te mediteren, om tot zichzelf te komen, voor innerlijke rust. Voor zen.

Bruis van de energieDe Gula Java bezorgt je energie uit kokosbloesem. De zoete nectar van de kokosbloesem is een gekoesterde rijkdom, door Javaanse tappers hoog in de kokosbomen geoogst. Boven het houtvuur in de ketel wordt de nectar langzaam roerend zoet en boordevol energie. Om jou op elk moment van de dag energie te geven.

Dagportie anti-oxidanten in 1 kopAnti-oxidanten helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Ze verhogen het immuunsysteem, je gezondheid. ORAC geeft de anti-oxidatieve waarde weer van voeding. 3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen. De actieve anti-oxidanten in Gula Java Matcha zijn een natuurlijke unieke combinatie van 4 catechinen, taninen, chlorofyl en een rijkdom aan mineralen en eiwitten. De anti-oxidatieve kracht van Gula Java Matcha ligt vele malen hoger dan vitamine C of E.

Gula Java Matcha is superfoodGula Java is geconcentreerde kokosbloesem nectar die zijn energie langdurig vrijgeeft. Matcha bestaat uit het gemalen blad van de Camellia Sinensis. De Amanprana matcha kwaliteit wordt met een granietmolen traag vermalen (slechts 40g per uur). Amanprana gebruikt alleen jonge, groene blaadjes. Dat is ‘Kotobuki’ kwaliteit.

‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig Amanprana kwaliteit.

▲ Meng Gula Java Matcha met warm water, melk, fruitsap, smoothie of graandrank. Strooi op muesli, yogurt, salades en afgewerkte gerechten. Voor focus, innerlijke rust en energie.

▼ Ontdek het hele gamma prestatiedranken: Gula Java Earl Grey, Gula Java Rooibos, Gula Java Safran, Gula Java Cacao en Gula Java Matcha. Heerlijk!

ORAC 3040GOED GEVOEL+ENERGIE

ORAC 42 620SUPER ANTIOXIDANT

+ENERGIE

ORAC 19 152UITHOUDING+ENERGIE

ORAC 17 740ZONDER CAFEÏNE

+ENERGIE

0% JUNK

info www.noble-house.tkSUPER VOEDING AMAN

PRANASERENE LEVENSKRACHT

Ik volg een moeilijke en vermoeiende cursus. Maar na een flinke mok Gula Java Matcha van Amanprana ben ik op natuurlijke wijze helemaal bij de les, kan ik me prima concentreren en neem ik de leerstof probleemloos op. Bedankt Amanprana.

Emma, studente, Den Haag

“

Gula Java Matcha, prestatiedrank:✔ Focus + energie ✔ Innerlijke rust en zen✔ Chlorofyl-rijk voor detox✔ Kotobuki Matcha kwaliteit

ORAC 35 460FOCUS

+ENERGIE

45•Orthofyto GJMatcha nov2014.indd 1 3/10/14 13:11

108 / september - oktober ‘14

• Info: Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk • Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu

Gula Java Matcha van Amanprana belooft jou focus, innerlijke rust, energie én anti-oxidantenStimuleer je concentratieAlerter zijn in sport, in je werk, in het verkeer? Meer focus in studie en activiteiten. Minder afgeleid en meer geconcen-treerd voor betere resultaten. De natuurlijke combinatie van het eiwit L-theanine met caffeïne in Gula Java Matcha zorgen voor alertheid, focus en concentratie.

Geniet tegelijk van meer innerlijke rustMatcha wordt in Japan al eeuwen gebruikt als ceremoniële thee. Zen boedhisten drinken matcha om te mediteren, om tot zichzelf te komen, voor innerlijke rust. Voor zen.

Bruis van de energieDe Gula Java bezorgt je energie uit kokosbloesem. De zoete nectar van de kokosbloesem is een gekoesterde rijkdom, door Javaanse tappers hoog in de kokosbomen geoogst. Boven het houtvuur in de ketel wordt de nectar langzaam roerend zoet en boordevol energie. Om jou op elk moment van de dag energie te geven.

Dagportie anti-oxidanten in 1 kopAnti-oxidanten helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Ze verhogen het immuunsysteem, je gezondheid. ORAC geeft de anti-oxidatieve waarde weer van voeding. 3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen. De actieve anti-oxidanten in Gula Java Matcha zijn een natuurlijke unieke combinatie van 4 catechinen, taninen, chlorofyl en een rijkdom aan mineralen en eiwitten. De anti-oxidatieve kracht van Gula Java Matcha ligt vele malen hoger dan vitamine C of E.

Gula Java Matcha is superfoodGula Java is geconcentreerde kokosbloesem nectar die zijn energie langdurig vrijgeeft. Matcha bestaat uit het gemalen blad van de Camellia Sinensis. De Amanprana matcha kwaliteit wordt met een granietmolen traag vermalen (slechts 40g per uur). Amanprana gebruikt alleen jonge, groene blaadjes. Dat is ‘Kotobuki’ kwaliteit.

‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig Amanprana kwaliteit.

▲ Meng Gula Java Matcha met warm water, melk, fruitsap, smoothie of graandrank. Strooi op muesli, yogurt, salades en afgewerkte gerechten. Voor focus, innerlijke rust en energie.

▼ Ontdek het hele gamma prestatiedranken: Gula Java Earl Grey, Gula Java Rooibos, Gula Java Safran, Gula Java Cacao en Gula Java Matcha. Heerlijk!

ORAC 3040GOED GEVOEL+ENERGIE

ORAC 42 620SUPER ANTIOXIDANT

+ENERGIE

ORAC 19 152UITHOUDING+ENERGIE

ORAC 17 740ZONDER CAFEÏNE

+ENERGIE

0% JUNK

info www.noble-house.tkSUPER VOEDING AMAN

PRANASERENE LEVENSKRACHT

Ik volg een moeilijke en vermoeiende cursus. Maar na een flinke mok Gula Java Matcha van Amanprana ben ik op natuurlijke wijze helemaal bij de les, kan ik me prima concentreren en neem ik de leerstof probleemloos op. Bedankt Amanprana.

Emma, studente, Den Haag

“

Gula Java Matcha, prestatiedrank:✔ Focus + energie ✔ Innerlijke rust en zen✔ Chlorofyl-rijk voor detox✔ Kotobuki Matcha kwaliteit

ORAC 35 460FOCUS

+ENERGIE

45•Orthofyto GJMatcha nov2014.indd 1 3/10/14 13:11

27

Nieuws uit de researchL o e s S i s s i n g h - B l o k

Behandeling van een vitamine-B12-gebrek

Vitamine B12 heeft twee actieve co-enzymen, methylcobalamine en adenosylcobalamine. Vaak wordt bij een vitamine-B12- deficiëntie methylcobalamine geadviseerd, terwijl zowel methylcobalamine als adenosylcobalamine essentieel zijn. Ze hebben

ieder hun eigen metabolisme en functies. Methylcobalamine is voornamelijk samen met foliumzuur betrokken bij de aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg (hematopoiese) en de ontwikkeling van de hersenen tijdens de kindertijd. Een gebrek aan adenosyl-cobalamine verstoort het metabolisme van koolhydraten, vetten en aminozuren en interfereert met de vorming van myeline. Daarom zou volgens de onderzoekers een vitamine-B12-deficiëntie met een combinatie van methylcobalamine èn adenosylcobalamine (of hydroxycobalamine of cyanocobalamine) gecorrigeerd moeten worden. Dan kan zowel oraal als intramusculair.

Eventueel kunnen ook hydroxycobalamine of cyanocobalami-ne worden gebruikt, maar deze vormen van vitamine B12 moe-ten nog in het lichaam worden omgezet naar de actieve vorm.

Cimicifuga racemosa kan giftig voor de lever zijn!

In 2006 waarschuwde de EMEA (European Medicines Agency) al, dat bij gebruik van preparaten waarin Cimicifuga racemosa (zilver-kaars, black cohosh)is verwerkt ernstige levertoxiciteit, inclusief hepatitis, geelzucht en verstoringen van leverfunctietesten kun-

nen optreden [1]. Patiënten die producten gebruiken met Cimicifuga racemosa zouden inname van het product onmiddellijk moeten staken en hun arts raadplegen als zij symptomen krijgen die zouden kunnen wijzen op een leveraandoening. Symptomen zijn gele verkleuring van huid of ogen, vermoeidheid, verlies van eetlust, hevige pijn in de maagstreek met misselijkheid of overgeven of donker gekleurde urine. Er zijn al heel wat casussen beschreven waarin een verband beschreven wordt tussen de inname van zilverkaars en levertoxiciteit, in enkele gevallen was zelfs een levertransplantatie noodzakelijk [2-5]. In diverse onderzoeksresultaten wordt een causaal verband tussen (uitsluitend) het gebruik van cimicifuga en ernstige levertoxiciteit echter niet bevestigd [6,7]. Toch zou men alert moeten zijn op symptomen die zouden kunnen wijzen op een leveraandoening en zou een waarschuwing op de verpakking op-genomen moeten worden. Eventueel kunnen ook hydroxycobalamine of cyanocobalamine worden gebruikt, maar deze vormen van vitamine B12 moeten nog in het lichaam worden omgezet naar de actieve vorm.

In België is het middel Donnafyto Meno®, dat Cimicifuga racemosa bevat, geregistreerd voor de behandeling van overgangsklachten, zoals opvliegers.

RReferentie:Thakkar K, Billa G. Treatment of vitamin B12 deficiency-Methylco-balamine? Cyancobalamine? Hydroxocobalamin?-clearing the con-fusion. Eur J Clin Nutr. 2014 Aug 13. doi: 10.1038/ejcn.2014.165.

RReferentie:1. European Medicines Agency. 18/07/2006, EMEA/269259/2006.

EMEA public statement on herbal medicinal products containing Cimicifugae racemosae rhizoma (black cohosh, root) –serious he-patic reactions.

2. Cohen SM1, O'Connor AM, Hart J, et al. Autoimmune hepatitis associated with the use of black cohosh: a case study. Menopause. 2004 Sep-Oct;11(5):575-7. PMID: 15356412

3. Whiting PW, Clouston A, Kerlin P. Black cohosh and other herbal remedies associated with acute hepatitis. Med J Aust. 2002 Oct 21;177(8):440-3. PMID: 12381254

4. van de Meerendonk HWPC, van Hunsel FPAM en van der Wiel HE. CASUÏSTIEK: Auto-immuunhepatitis door zilverkaars, bij-werking van een kruidenextract. Ned Tijdschrift Geneeskunde 2009;153:B146.INDD. / http://www.ntvg.nl/node/316377/print

5. Muqeet Adnan M, Khan M, Hashmi S, et al. Black cohosh and li-ver toxicity: is there a relationship? Case Rep Gastrointest Med. 2014;2014:860614. doi: 10.1155/2014/860614. Epub 2014 Jun 30

6. R. Teschke, R. Bahre, A. Genthner, J. Fuchs, W. Schmidt-Taenzer, and A.Wolff, “Suspected black cohosh hepatotoxicitychallenges and pit-falls of causality assessment,” Maturitas 2009;63(4):302–314.

7. B. Naser, J. Schnitker, M. J. Minkin, et al. “Suspected black cohosh hepatotoxicity: no evidence bymeta-analysis of randomized con-trolled clinical trials for isopropanolic black cohosh extract,” Me-nopause 2011;18(4):366–375.


Volgens dit artikel zijn seleniumbloedspiegels van circa 130-150 microgram per liter verbonden met de laagste sterftecijfers. Het gemiddelde seleniumniveau onder Europeanen ligt veel lager en ligt tussen de 80 en 110 microgram per liter. Dit artikel beschrijft de rol van selenium voor de menselijke gezondheid. Het geeft aan dat Europeanen een tekort aan dit nutriënt lijken te vertonen en suppletie dus zinnig lijkt om de inname te verhogen.

Dit is niet de eerste keer dat professor Rayman het seleniumprobleem aankaart. In 1997 reeds schreef zij in het British Medical Journal dat de Britse seleniuminname gedurende de laatste twee decennia met bijna 50% was gedaald. Ook toen adviseerde zij dat het tijd was om in actie te komen tegen deze drastische daling.

Bewezen voordelen voor de gezondheid

Uit studies weten we dat het lichaam nood heeft aan selenium voor het verweer tegen virussen, dat het de vruchtbaarheid bij mannen verhoogt omdat het nodig is voor een goede spermatogenese , dus instaat voor de aanmaak van gezonde zaadcellen, en dat selenium eveneens nodig is voor de goede werking van de schildklier. Verder is het zelfs gedocumenteerd dat selenium een rol speelt in bepaalde vormen van kanker. De vraag waar deskundigen zich nu over buigen, is hoeveel we exact nodig hebben van dit micronutriënt voor een optimale bescherming.

Welke vorm van selenium?

Studies met selenium hebben niet steeds dezelfde resultaten behaald omdat men er niet in slaagde het sporenelement te standaardiseren. De biologische beschikbaarheid en stabiliteit varieert sterk tussen de verschillende suppletievormen van selenium. Organische selenium-vormen hebben een betere biologische beschikbaarheid dan anorganische. En het is de gestandaardiseerde organische vorm die de beste garantie geeft op steeds eenzelfde effect bij elke inname.

Wat is selenium?

Selenium (of seleen) is een spoorelement, dat door planten uit de bodem wordt opgenomen en vervolgens aan dier en mens wordt doorgegeven. Omdat de Europese landbouwgrond over het algemeen zeer arm aan selenium is, krijgen de mensen in dit deel van de wereld vaak onvoldoende hoeveelheden van de stof binnen. Selenium is onontbeerlijk voor een aantal zeer belangrijke seleniumafhankelijke eiwitten (selenoproteïnes) in het lichaam. Deze eiwitten zijn essentieel voor onze gezondheid. Zo is er bijvoorbeeld het gluthationperoxidase, het celbeschermend antioxidante enzyme, dat selenium-afhankelijk is. Selenium wordt van nature aangetroffen in slachtafval (lever, nieren, …), eigeel, noten, vis en volkoren producten.

28

Nieuws uit de research

Selenium noodzakelijk voor onze afweer

Schildklieraandoeningen, verzwakt immuunsysteem, lage fertiliteit, bepaalde vormen van kanker en diverse andere gezondheids¬problemen lijken verband te houden met onze lage inname van selenium. Eén van 's werelds vooraanstaande

experts op het gebied van selenium, professor Margaret Rayman van de Universiteit van Surrey in Guildford (VK), heeft in onlangs een artikel geschreven in The Lancet over de invloed van selenium op de menselijke gezondheid waarin zij lage niveaus van inname aanwijst als mogelijke oorzaak van diverse gezondheidsproblemen.

RReferenties:1. Suppression of Human Immunodeficiency Virus Type 1 Viral Load

With Selenium Supplementation: A Randomized Controlled Trial. Arch Intern Med. 2007;167:148-154;

2. Impact of Trace Elements and Vitamin Supplementation on Im-munity and Infections in Institutionalized Elderly Patients. Arch Intern Med/Vol 159. April 12, pp 749-754, 1999;

3. Selenium and Human Health. The Lancet Vol.379. Issue 9822 pp 1256-1256; 31 march 2012.

Eigeel is een belangrijkebron van selenium


29

Nieuws uit de researchL o e s S i s s i n g h - B l o k

Flavonoïden en het risico op diabetes-type-2

Uit laboratoriumonderzoek was al gebleken dat diverse flavonoïden betrokken zijn bij het glucosemetabolisme. In dit onderzoek werd bij bijna 2000 vrouwen tussen de 18 en 76 jaar gekeken of er een verband was tussen de inname van

flavonoïden, insulineresistentie en CRP-waarden. De CPR-waarde (C-reactief proteïne) wordt bepaald om vast te stellen of er ontstekingen zijn. Bij ontstekingen neemt de hoeveelheid CRP in het bloed toe. Ook de concentratie adiponectine werd gemeten. Adiponectine is een door vetweefsel aangemaakt hormoon en vermindert insulineresistentie. Bij obesitas zijn de plasma-adiponectinespiegels verlaagd.

De informatie over de inname van flavonoïden door de deel-nemers werd verkregen via vragenlijsten. Na statistische bewerking van de gegevens bleek een hogere consumptie van anthocyanen en flavonen samen te gaan met een signi-ficant lagere insulineresistentie. Anthocyanen komen onder andere voor in bessen, citrusvruchten, rode druiven en wijn. Flavonen onder andere in peterselie, selderij en tijm. Een ho-gere inname van anthocyanen leidde bovendien tot lagere CPR-waarden (een marker voor chronische ontstekingen). Vrouwen die veel flavonen consumeerden hadden een gun-stigere adiponectinespiegel, dat wil zeggen een stijging van de adiponectine-concentratie. Deze effecten werden bereikt met hoeveelheden die men via de voeding binnenkreeg. Ver-volgonderzoek naar de dosis respons relatie om de optimale dosering vast te stellen zou zinvol zijn om het potentiële ri-sico op diabetes-type-2 te reduceren.

RReferentie:Jennings A, Welch AA, Spector T, et al. Intakes of anthocyanins and flavones are associated with biomarkers of insulin resistance and in-flammation in women. J Nutr. 2014 Feb;144(2):202-8. doi: 10.3945/jn.113.184358. Epub 2013 Dec 11.

Vitamine-D-gebrek verhoogt het risico op dementie

In recente meta-analysen hebben onderzoekers een verband kunnen vaststellen tussen vitamine-D-gebrek en de ziekte van Alz-heimer en een afname van cognitieve functies. Ook uit de resultaten van dit onderzoek concludeerden de onderzoekers dat bij een

deficiëntie van vitamine D het risico op de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie sterk kan toenemen. De onderzoe-kers volgden zes jaar lang circa 1700 gezonde ouderen. Dat wil zeggen, geen van de deelnemers had dementie, een cardiovasculaire aandoening of een beroerte gehad. Aan het begin van het onderzoek werd bij elke deelnemers de vitamine-D-spiegel bepaald.

Gedurende de jaren dat de deelnemers werden gevolgd, kregen er 171 dementie, waarvan 102 de ziekte van Alzhei-mer. Ouderen met een lage vitamine-D-status (tussen 25 en 50 nmol/L) hadden een verhoogd risico van circa 53% op dementie en een verhoogd risico van 69% op de ziekte van Alzheimer. Voor degenen met een vitamine-D-concentratie lager dan 25 nmol/L was dit risico zelfs twee maal zo hoog, circa 122%.

RReferentie:Littlejohns TJ, Henley WE, Lang IA,et al. Vitamin D and the risk of de-mentia and Alzheimer disease. Neurology. 2014 Aug 6. pii: 10.1212/WNL.0000000000000755. [Epub ahead of print]

MMeer informatie:MN 09 Hoe de opmars van diabetes stoppen?MN 63 De “voedingsdriehoek Faché” medisch toepassenMN 115 Hypoglycemie, een miskende metabole stoornis

Bestellen: www.efiow.be/webshop of [email protected]

MMeer informatie:MN 67 Alzheimer voorkomen en orthomoleculair behandelenMN 83 Breedspectrum eigenschappen van vitamine D3


Peterselie


30

Nieuws uit de research L o e s S i s s i n g h - B l o k

Het effect van melatonine op oxidatieve stress en ontstekingen bij obesitas

Vitamine D en psychose

Bij patiënten met een psychose treft men vaak een vitamine-D-gebrek aan. Nog niet bekend was of patiënten

al aan het begin van hun ziekte een vitamine-D-gebrek hebben of dat dit pas later ontstaat. Daarom werd bij 69 patiënten die hun eerste psychose doormaakten de vitamine-D-spiegel be-paald en vergeleken met de vitamine-D-spiegel van 69 controlepersonen. Er werd voor gezorgd dat de controlepersonen ver-gelijkbaar waren voor wat betreft leeftijd, geslacht en etniciteit.

De vitamine-D-spiegels van de patiënten die hun eerste psy-chose doormaakten bleken significant lager te zijn dan die van de controlepersonen, respectievelijk 36,7 ± 22,9 nmol/L en 53,7 ± 33,0 nmol/L. Bij 34,8% van de patiënten kwam een vitamine-D-gebrek (< 25 nmol/L) voor en bij 14,5% van de controlepersonen. Een inadequate vitamine-D-status (tussen de 25 en 50 nmol/L) kwam in beide groepen ongeveer even vaak voor, namelijk bij 43,5% van de patiënten en bij 40,5% van de overige deelnemers. Gezien het feit dat vitamine D een neuroprotectieve functie heeft, zou vitamine-D-gebrek een risicofactor voor het ontstaan van een psychose kunnen zijn. Dit verband zou in vervolgonderzoek nader bestudeerd moeten worden. Bij patiënten met een psychose zou men in ieder geval alert moeten zijn op een vitamine-D-deficiëntie.versterkt de antioxidantverdediging en de gezondheid van de ogen. Mogelijk kunnen micronutriënten het ontstaan van AMD vertragen of zelfs voorkomen.

RReferenties:Crews M, Lally J, Gardner-Sood P, et al. Vitamin D deficiency in first episode psychosis: a case-control study. Schizophr Res. 2013 Nov;150(2-3):533-7. doi: 10.1016/j.schres.2013.08.036. Epub 2013 Sep 20.

RReferenties:Mesri Alamdari N, Mahdavi R, Roshanravan N, et al. A Double-Blind, Placebo-Controlled Trial Related to the Effects of Melatonin on Oxi-dative Stress and Inflammatory Parameters of Obese Women. Horm Metab Res. 2014 Aug 15. PMID: 25126957.

Doel van dit dubbelblinde placebogecontroleerde onderzoek was te bestuderen of melatonine gezondheidsrisico’s van obe-sitas positief zou kunnen beïnvloeden. Vrouwen met obesitas, in totaal 44, kregen dagelijks melatonine of een placebo.

De supplementen bevatten 6 mg melatonine. Behalve suppletie met melatonine of een placebo, kregen de deelnemers ook veertig dagen lang een calorie-arm dieet. Voor en na het onderzoek werden ondermeer concentraties gemeten van tumor-necrosefactor-alfa (TNF-alfa), interleukine-6 (IL-6), C-reactief proteïne (CRP) en malondi-aldehyde (MDA).

Bij de vrouwen in de melatoninegroep daalden de gemiddelde concentraties van TNF-alfa, IL-6, CRP en MDA in het serum significant. Dit duidt op een afname van ontstekingen en van oxidatieve stress. Ook in de placebogroep waren de waarden gedaald, maar deze waren niet significant.

Tussen de beide groepen waren alleen de verschillen tussen de concentraties van TNF-alfa en IL-6 significant. Deze resultaten suggereren dat suppletie met melatonine gunstige effecten kan hebben op de complicaties van obesitas bij vrouwen. Meer onderzoek is nodig om deze bevindingen te bevestigen.

MMeer informatie:MN 63 Verstoord hersenmetabolisme in balans brengenMN 83 Breedspectrum eigenschappen van vitamine D3MN 93 ADEK de vetoplosbare vitaminen


MMeer informatie:MN 06 Melatonine, langer jong korter oudMN 08 Overgewicht orthomoleculair behandelenGB01 Jij kunt slank en gezond blijven


Zon is de belangrijkste bron van vitamine D

Hou je cholesterolspiegel gezond op natuurlijke wijze!*

Cholesteril Forte bevat rode gefermenteerde rijst dat al eeuwen gebruikt

wordt in de Chinese keuken. Door gewone rijst te laten fermenteren met het

gist Monascus purpureus worden de rijstkorrels donkerrood. De monacoli-

ne K uit gegiste rode rijst draagt bij tot een goede cholesterol op natuurlijke

wijze. Cholesteril Forte bevat hoogkwalitatieve gefermenteerde rode rijst van

biologische oorsprong. De gebruikte rijst is niet genetisch gemanipuleerd

(non-GMO) en het schadelijke citrinine dat kan ontstaan door fermentatie

is niet detecteerbaar. Er bestaat tevens extra synergie tussen fytosterolen,

onverzadigde vetzuren en een “volledig spectrum” van monacolines. Al deze eigenschappen maken van Cholesteril Forte een onovertroffen product.

* Monacoline K uit gefermenteerde rode rijst helpt de cholesterolspiegel ge-zond te houden bij een daginname van minimum 10 mg.

Voor meer info zie www.nutrisan.com

Cholesteril Forte is verkrijgbaar bij uw apotheek in 30 of 90 vegecaps.

Publieksprijs 30 vegecaps €13,91 | Publieksprijs 90 vegecaps €37,03

ISO 22000

CNK 30 vegecaps 3042-546CNK 90 vegecaps 3042-553 NUT AS 912/92

nutrisan_advA4cholesterilforte.indd 1 31/07/14 08:11


De groep ouderen die afhankelijk is van medicatie en behoefte

heeft aan zorg of totale verzorging, is schrikbarend hard ge-

groeid. Wellicht dat onze welvaartsmaatschappij, met de in-

gezette industriële revolutie in de voedingsindustrie (jaren

zestig) en de impact van de farmaceutische industrie (medi-

catie voor alles), ook zijn keerzijde kent. Natuurgeneeskundig

gezien gaat het niet om de klachten die je krijgt als je ouder

wordt, maar vooral om het voortraject. Er zijn veel omstandig-

heden die medebepalend zijn voor de ontwikkeling van klach-

ten en het behoud van vitaliteit en levenslust. Traditionele

fytotherapie kan individueel en gericht worden ingezet om

klachten of ziekten te behandelen. Daarnaast kan het ook heel

goed universeel worden toegepast om de vitaliteit en kwaliteit

van leven te behouden, te herstellen of bij te sturen. Mits goed

toegepast, is traditionele fytotherapie een veilige therapie.

Factoren die van invloed zijn op de vitaliteit:• Voeding, voedingspatroon

• Te weinig beweging, conditiegebrek

• Te snelle inzet en chronisch gebruik van medicatie

• Doorgemaakte ziekten, operaties

• Gebrek aan goede sociale omstandigheden (eenzaamheid)

• Creatieve en positieve levenshouding

• Gebrek aan taakstellingen (niets te doen)

• Vermindering van lichaamsfuncties (hart, nieren, lever,

darmen etc.)

Inzet traditionele fytotherapie:• Activerend, ontspannend, voedend, herstellen van orgaan-

stelsels

• Conditieverhogend, regenererend

• Voorkomen van acute klachten, chronische aandoeningen

• Positieve werking op fysiek en mentaal/emotioneel niveau

Er zijn een aantal belangrijke planten dat preventief ingezet

kan worden om orgaanstelsels te versterken of in goede

conditie te houden. Hierbij kun je denken aan beïnvloeding van

hart en bloedcirculatie, spijsvertering, nieren en blaas, spieren

en gewrichten, lever en gal, afweersysteem en hersengebied

en zenuwstelsel. Hieronder enkele voorbeelden.

A. Crataegus oxyacantha (meidoorn): versterkt de conditie van het hart

HistorieIn de oudheid werd de Meidoorn gezien als beschermer te-gen kwade invloeden en vernieuwer van de natuur. Pas sinds laat 19e eeuw wordt het toegepast als ‘hartmiddel’. De be-kende fytotherapeut R.F. Weiss (1895-1991) adviseerde vooral oudere mensen met een zwak hart om Crataegus te gebruiken ter voorkoming van kransslagaderaandoeningen en bij postinfectieuze hartinsufficiëntie.

Inhoudsstoffen: voornamelijk flavonen, flavonoïden, aminen (o.a. acetylcholine), organische zuren en etherische olie.

Gebruikte delen: bladeren en bloemen.

Eigenschappen/werking: Crataegus oxyacantha verwijdt de kransslagaders (flavonen en triterpenen), waardoor de door-bloeding van de hartspier verbetert en het hart meer zuurstof ontvangt. Deze factoren zorgen tevens voor een bloeddruk regulerende werking (hyper- en hypotensie). Ontspanning van de hartspier ontstaat doordat de celmembranen kaluimionen beter doorlaten en calciumionen juist blokkeren. Vooral bij beginnende hartinsufficiëntie of na een hartinfarct versterkt Crataegus de conditie van het hart en kracht van de hartspier. Symptomen als vermoeidheid, hartkloppingen, vochtophoping in de enkels en kortademigheid kunnen hierdoor verminderen. Bij perifere doorbloedingsstoornissen(in zowel de extremitei-ten als het hersengebied) kan de meidoorn zeer goed gebruikt worden. Tenslotte heeft deze plant prachtige kalmerende ei-genschappen bij spanning, angst en stress, allemaal klachten met een negatieve invloed op het hart.

Bijzonderheden: Crataegus oxyacantha helpt de ‘kwetsbare mens’ die emoties niet gemakkelijk verwerkt en gevoelig is voor sterk negatieve benadering. Het ondersteunt ook bij ‘hartzeer’, een woord dat de gekwetstheid in de liefde uit-drukt of het nauwelijks kunnen verwerken van verlies van een geliefde omschrijft.

Combinaties met: • Leonorus cardiaca (hartgespan) bij hartkloppingen als ge-

volg van spanning

• Ginkgo biloba (Japanse tempelboom) bij vergeetachtigheid, duizeligheid, hersendoorbloedingsklachten, nervositeit

• Viscum album (maretak) bij hoge bloeddruk

• Passiflora incarnata(Passiebloem) en Melisse officinalis (Ci-troenmelisse) bij stress/hartklachten, slapeloosheid en angst

Fytotherapie J a a p S l e g t

32

Traditionele fytotherapie voor de oudere mens

De mens in onze huidige maatschappij wordt steeds ouder. Dit dankzij betere hygiëne, voeding en gezondheidszorg

en betere leef- en werkomstandigheden. Er zijn echter signalen dat de toenemende ouderdom in onze westerse

maatschappij gepaard gaat met veel klachten. Vooral de toename van chronische aandoeningen als hart- en vaatziekten,

Alzheimer, gewrichtsklachten, diabetes en hersenaandoeningen baart zorgen.


FytotherapieJ a a p S l e g t

33

B. Bitterstofplanten (amara’s): ondersteunen de spijsvertering

Er zijn verschillende stoffen in planten die als ‘bitterstof’ aangemerkt worden. Het kunnen zowel glycosiden, alkaloï-den, fenolzuren of bittere slijmstoffen zijn. Grofweg is er een verdeling in: • amara pura (bitterstof als hoofdstof)• amara aromatica (bitterstof + etherische olie)• amara mucilaginosa (bitterstof + slijmstof)

De werking van de diverse bitterstofplanten berust op prik-keling van sensoren op de tong, wat de secretie van speeksel, maagsap, pancreassap en gal versterkt. Tevens hebben bit-terstoffen een milde, versterkende werking op het hart (‘bit-ter in de mond maakt het hart gezond’) en zenuwstelsel.

Veel ouderen hebben door allerlei oorzaken (o.a. voedings-patroon, medicatie, weinig inspanning) minder eetlust waar-door de kracht van de spijsvertering en de vitaliteit terug- loopt. Het is van belang dat de aanmaak van maag- en darm-sappen, gal (door de lever) en enzymen (door het pancreas) op een goed niveau blijft. Hiervoor kunnen vooral de amara pura en aromatica gebruikt worden. Niet als permanente the-rapie; maar gedurende een bepaalde periode om de spijsver-tering (lees ook: opname en uitscheiding) actief en sterk te houden.

C. Erythraea centaurium (duizendguldenkruid): versterkt de maag- en darmfunctie en geeft nieuwe energie

HistorieDe geslachtsnaam is vernoemd naar centaur Cheiron die er volgens een Griekse mythe een voetblessure van Herakles mee genas. Een andere uitleg is dat centaurium een samen-voegsel is van de Latijnse woorden 'centum', wat honderd betekent en 'aurum', oftewel 'goud': de plant had zoveel goe-de eigenschappen dat hij wel honderd, zo niet duizend gul-den waard was. Erythraea, de soortnaam is afgeleid van het Griekse woord voor 'rood', naar de kleur van de bloemen.

Inhoudsstoffen: o.a. gentianine, centaurine, fenolzuren en triterpenen.

Gebruikte delen: kruid (herba).

Eigenschappen/werkingCentaurium kan als tonicum voor maag en darmen gebruikt worden. Het versterkt de sapsecretie (speeksel, maagsap, pan-creassap en gal), wat de eetlust en spijsvertering bevordert en hart en zenuwstelsel en de algehele conditie versterkt.

BijzonderhedenHet past uitstekend bij mensen met aanleg voor vermoeid-heid, kouwelijkheid, bloedarmoede en futloosheid. Vooral bij ouderen die leiden aan zwaarmoedigheid en het leven niet meer zo goed aan kunnen, kan Centaurium zorgen voor wat meer energie (‘levensmoed’). Het kan veilig gedurende een langere tijd ingenomen worden (bijvoorbeeld 4 tot 6 maan-den) om opname en uitscheiding te versterken. Let op: Niet inzetten bij ontstekingen of ulcusvorming in de maag.

Combinaties met: • Angelica archangelica (engelwortel) bij dyspepsieklachten

en krampen• Achillae millefolium (duizendblad) om zowel de spijsverte-

ring als de bloedcirculatie te versterken• Rosmarinus officinalis (rozemarijn) bij nerveuze spijsverte-

ringsklachten, zwakke doorbloeding en depressiegevoel

De nieren zorgen voor een goede vochtbalans en de afvoer van toxinen

In onze westerse voedingscultuur is er bij zeer veel mensen sprake van een hoge verzuringsgraad. Dit proces neemt toe naarmate men ouder wordt en de nieren meer belast. Het kan een mede-oorzaak zijn voor het ontstaan van huid-, spieren gewrichtsklachten en ophoping van toxinen. Daarnaast spe-len bij ouderen ook andere factoren een rol bij een te hoge verzuringsgraad.

Factoren die de zuurgraad negatief beïnvloeden:

• Te weinig vochtinname • Te droge omgeving (te warme kamer, centrale verwarming

waardoor hoge verdamping)• Gebruik van diuretica (plasmiddelen)• Terugkerende urineweginfecties bij vrouwen, prostaat-

klachten bij mannen• Opslag van urinezuren door aanleg

Veel voorkomende klachten:• Spier- en gewrichtsklachten (o.a. jicht, artritis)• Cystitis (urineweginfectie), nierstenen, niergruis• Droge huid, eczeem, jeuk• Oedemen

Duizendguldenkruid


Fytotherapie J a a p S l e g t

34

D. Solidago virgo aurea (guldenroede): voor gezonde blaas en nieren

Historie

De naam Solidago is afkomstig van het Latijnse woord ‘so-lidare’, dat sterker maken betekent. Sinds de vroege Mid-deleeuwen wordt de Guldenroede al aanbevolen vanwege zijn vochtafdrijvende en nieren versterkende werking. In de volksgeneeskunde kent men de werking al heel lang bij jicht, reumatische aandoeningen, nierstenen en huidklachten.

Inhoudsstoffen: vooral flavonoïden, saponinen, looistoffen en etherische olie.

Gebruikte delen: het bovengrondse kruid.

Eigenschappen/werkingVoor de oudere mens heeft Solidago een aantal belangrijke eigenschappen. De saponinen en flavonoïden prikkelen het parenchymweefsel van de nieren, waardoor het bloed gerei-nigd wordt en afvalstoffen(urinezuren) sneller worden afge-voerd. Dit is heel goed bij insufficiëntie van de nieren, nieren blaasstenen, ontstekingen en eiwit in de urine. Daarnaast is Solidago zeer werkzaam bij spier-, gewrichts- en huidklach-ten door veroorzaakt worden door urinezuurophoping. Het kan zowel als tonicum als detoxificans gezien worden.

BijzonderhedenGuldenroede is uitstekend preventief in te zetten om de nie-ren sterk te houden en een verzuringstendens te voorkomen. Het past specifiek bij diegenen met aanleg voor het vasthou-

den van vocht en opslag van urinezuur door zwakke uitschei-dingskracht. Er is een aanleg voor hoge bloeddruk en voor de ontwikkeling van spier-, gewrichts-, en/of huidaandoeningen. Mentaal en emotioneel is er bij deze groep vaak sprake van een langzame verwerking van emoties. Oudere mensen ne-men Guldenroede bij voorkeur in als medicinale thee (2 à 3 kopjes per dag). Thee heeft een milde werking en zorgt tege-lijkertijd voor meer vochtinname. Men kan bij inname reke-ning houden met het bioritme van de nieren, dit ligt tussen 16.00-19.00 uur. Bij normale dosering kan Solidago lange tijd gebruikt worden.

Combineren met:

• Urtica urens/dioica (brandnetel) bij spieren gewrichts-klachten, huidklachten

• Equisetum arvense (heermoes) specifiek bij jicht, artro-seklachten, bindweefselzwakte en recidiverende cystitis-klachten. Heeft re-mineraliserende eigenschappen

• Sabal serrulata (zaagpalm) bij mannen met BPH (goed-aardige prostaatvergroting), zowel preventief als bij plasproblemen(werking op basis van het alpha-5-reducta-se enzym)

De lever zorgt voor een goede verwerking van af-valstoffen

In onze maatschappij staat bij veel ouderen de leverfunctie door intoxicatie onder druk. Een belasting en/of verzwakking ontstaat door: • voeding (o.a. alcohol, suikers, vetten)• medicatiegebruik (cholesterol, antidepressiva, analgetica, etc.)• toxinenbelasting vanuit de darmen (gisting, rotting)• acute en chronische lever- galaandoeningen, diabetes• zwakte door leveraandoening in het verleden (o.a. Pfeiffer,

hepatitis)• toegevoegde en vervuilende stoffen in het voedsel, lucht,

drinkwater • mentale en emotionele kwesties (‘je hebt iets op de lever’).

E. Carduus marianus of Silybum marianus (mariadistel): beschermt en herstelt de lever

HistorieAl voor onze jaartelling gebruikte Plinius de Oudere mari-adistel als medicatie om gal af te drijven. Vanaf de Middel-eeuwen is de mariadistel ingezet bij alle mogelijke lever-aandoeningen. De wetenschap ontdekte dat de inhoudsstof silymarine , een verzamelnaam voor een aantal flavonoïden, zeer gunstige, herstellende effecten heeft op de leverfunctie.

LLet op ! Bij hart- of nierklachten en gebruik van diuretica of reguliere hartmedicatie is overleg met huisarts of des-kundige noodzakelijk.

Guldenroede

Mariadistel


FytotherapieJ a a p S l e g t

35

Inhoudsstoffen: bitterstoffen, flavonolignanen (Silymarine), etherische olie, looistoffen

Gebruikte delen: vruchten (zaden)

Eigenschappen/werking

Vooral het silymarine heeft twee belangrijke werkingen op de leverfunctie: het versterkt het ontgiftend vermogen van de lever en herstelt het parenchymweefsel bij beschadiging van dit belangrijke orgaan. Daarnaast is er nog het effect van de bitterstoffen (zie hierboven).

Bijzonderheden: Zeer geschikt bij ouderen waarbij de lever-functie onder druk staat of door allerlei oorzaken verzwakt is. Ook bij symptomen als lever gerelateerde vermoeidheid, huidklachten of diabetes type ll. Het kan veilig langere tijd ge-bruikt worden als tinctuur, tabletten of gestandaardiseerde capsules.

Combinaties met (onder andere): • Curcuma xanthorrhiza (geelwortel) bij spijsverterings-

klachten, hypercholesterolemie, leveren galaandoenin-gen, preventie van Alzheimer (curcuminoïden) en ouder-domsverschijnselen. Gunstige werking bij aanleg voor atherosclerose (hart- en hersenbloedvaten) en preventie van trombose. Geelwortelpoeder kan eenvoudig toegepast worden in voeding (bijvoorbeeld bij het (Budwig)ontbijt).

• Cynara scolymus (artisjok) stimuleert de leverwerking, regenereert de celstructuren, is cholesterol verlagend en versterkt de eetlust.

F. Ginkgo biloba (Japanse tempelboom): zorgt voor een goede doorbloeding van hersenen, goed voor geheugen, hart en zenuwstelstel

Historie

De Ginkgoboom wordt al eeuwen geroemd om zijn enorme overlevingskracht. Als enige boom overleefde hij de ijstijd en zelfs de ontploffing van de atoombom in Hiroshima vlakbij zijn groeiplek. Al ver voor Christus werd de Ginkgo in het Chine-se keizerrijk ingezet om de geest helder te houden(seniliteit). Sinds de jaren vijftig erkent men in Europa de medicinale werking van Ginkgo biloba en is de werking van de inhouds-stoffen wetenschappelijk aangetoond.

Inhoudsstoffen: flavonoïden, diterpeenlactonen(ginkgolide, bilobalide), sesquiterpenen, looistoffen.

Gebruikte delen: jonge blad (folium).

Eigenschappen/werkingPositieve invloed op de vloeibaarheid van het bloed, toename van de circulatiesnelheid, verbetering van de functie van de capillairwanden en vermindering van de permeabiliteit hier-van.

Stimuleren van de celstofwisseling door verbetering van de zuurstof en glucoseopname, waardoor minder snel zuurstof-gebrek ontstaat in de cel. Door de betere doorbloeding en de versterking van de bloedvaten en de zuurstoftoevoer naar de hersenen, beschermt Ginkgo de hersenweefsels. De flavo-noïden rutine en ginkgoliden hebben bloedverdunnende en circulatie bevorderende eigenschappen, wat het risico voor trombose in de hersenen terugdringt en ook kan helpen bij geheugenverlies,, hersenaandoeningen, duizeligheid (Meni-ère) en de behandeling van Alzheimer en Parkinson.

BijzonderhedenVoor ouderen is Ginkgo biloba uitstekend om de conditie van de bloedcirculatie hoog te houden, vooral als ze te maken hebben met doorbloedingsproblemen en alles wat met het geheugen en concentratie heeft te maken. Ginkgo is ook aan te bevelen na een hersenaandoening (CVA) om het herstel te bevorderen. Rokers met meer aanleg voor circulatieklach-ten kunnen zeker baat hebben bij Ginkgo. Daarnaast is het goed bij klachten van het zenuwstelsel (angst, depressiviteit). Ginkgo kan vele ouderdomsklachten helpen voorkomen en is veilig bij langer gebruik.

Combinatie met (onder andere): • Crataegus ocyacantha bij hartinsufficiëntie, zwakke door-

bloeding, klachten van het zenuwstelsel• Panax Ginseng bij futloosheid, interesseverlies, fysieke en

geestelijke vermoeidheid, na een herseninfarct• Hypericum perfolata bij depressiviteit, uitputting van het

zenuwstelsel

LLet op ! Bij alle inzet van fytotherapeutica is het belang-rijk te kijken naar gebruik van reguliere medicatie. Hierbij is overleg met de deskundige aan te raden.

AAuteursgegevensJaap Slegt is natuurgeneeskundig therapeut met als specialisatie traditionele fytotherapie. Hij was van 1992-2009 docent aan de Academie voor Natuurgeneeskunde Hilversum/Utrecht. Nu geeft hij naast zijn praktijk seminars aan de Hogeschool Natuurgeneeskunde en Klassieke Homeopathie te Arnhem (Nl). (www.irisfyto.nl)

Ginkgo biloba


36

Body-Mind H a n n e ke va n d e G r i n t

“Mijn horizon is hier en de zon schijnt nu”zei een oudere dame eens tegen mij.

Vanuit mijn praktijk masseer ik wekelijks mensen met de ziekte van Alzheimer en dementie. Tijdens deze bezoeken

vertellen ze mij vaak hun levensverhalen, mooi, ontroerend, rechtstreeks uit het hart. Soms maar beperkt tot losse

zinnen of woorden, maar altijd ben ik ‘in gesprek’. Wat ben ik dankbaar dat ik hierdoor een mogelijkheid creëer waardoor

de emoties bij deze verhalen geuit kunnen worden.

Massage als poort naar binnen

Tijdens de massages heb ik hele mooie gesprekken, die ik alle-

maal opschrijf en teruggeef aan de familie. De woorden, lied-

jes, zinnen, blikken, gesprekken en emoties gaan bijna altijd

over vroeger, hun vroeger, hun kindertijd. De relatie die ze

hadden en in hun beleving hebben, met hun ouders. Moeder

die vaak boos is, maar die toch goed voor ons kookt, met wei-

nig eten. Vader een nette man, die altijd hard aan het werk

is, er niet zo veel is, maar toch lief is. Altijd meewerken in het

huishouden en niet mogen en kunnen doorstuderen, de jon-

gens wel. Geld dat er nauwelijks is, iets waar vader en moeder

altijd woorden over hebben. Het geloof, dat een belangrijke

plaats inneemt.

Dat zijn maar een aantal onderwerpen waar deze mensen

zich over uiten. Deze emoties zitten diep, heel diep en zijn

vaak ontstaan in de kindertijd. Het dagelijks doen en laten

van hun ouders bleek een enorme invloed te hebben gehad

op het kind dat zij ooit waren en verborgen in de oudere die

ze nu zijn.

Tijdens de gesprekken verplaats ik mij in de rol van hun ou-

ders en luister naar de woorden van het kind. Wat probeert

dit kind deze ouder te vertellen? Als ik dit aan hen teruggeef,

zie ik verheldering in hun ogen, gevolgd door emoties en vaak

prachtige woorden. En even zijn ze niet meer in hun kinder-

tijd, maar in het nu. Eindelijk ontspanning, die er niet alleen is

op het moment van masseren, maar nog lang aanhoudt.

Ontspanning = kwijtraken van geestelijke- & lichamelijke spanning

De huid is ook een zintuig. Het masseren gebruik ik als in-

gang om de innerlijke belevingswereld te bereiken. Emoties,

die soms al vele jaren vastzitten, worden geuit. Ontspanning

van hoofd, nek, schouders en handen is merkbaar. Contrac-

ties nemen af. Door regelmatig masseren kan het medicijn-

gebruik soms, in overleg met de arts, verminderd worden. Er

is minder hulp aan bed nodig en weer meer interactie met de

directe omgeving. Maar wat ik extra mooi vind is dat mensen

hun verhaal weer gaan doen. Ze vertellen mij wat hen jaren-

lang heeft dwars gezeten, verdriet heeft bezorgd, soms al

hele oude pijn. Diepe zuchten van opluchting hoor ik vaak,

zowel bij de betrokkenen als bij de familie, als ik hun vertel

wat hun vader of moeder verteld heeft. Hoe mooi is het voor

deze mensen, in deze laatste fase van hun leven, dat ze de

last (traumatische ervaringen), die ze jarenlang hebben mee-

gedragen, nog op deze mooie manier kunnen kwijtraken en

daarna rustig kunnen overgaan. Dat is ook vaak wat de kinde-

ren voor hun ouder, in deze fase, wensen.

De omgeving bepaalt het welbevinden

Ik heb ondervonden dat de omgeving waarin deze mensen

leven van grote invloed is. Dit is niet alleen de plek van het

huis of de inrichting. Het is ook het gebruik van de ruimte(n),

het gebruik van kleuren en geuren, de geluiden (ook muziek),

de stilte en de herkenbaarheid. Niet te vergeten de sfeer

die wordt bepaald door de menselijke factor van personeel,

medebewoners, familie en natuurlijk het bezoek. Tijdens het

masseren ben ik mij direct bewust van deze hoeveelheid prik-

kels en hoe die iemands gemoedstoestand en welbevinden

kunnen beïnvloeden en houdt daar rekening mee.

Wel of geen geurende olie?

We hebben allemaal wel herinneringen aan geuren. Geuren

die beelden oproepen van vroeger, alsof je er dan ook echt

weer bent, in die tijd. De emoties van toen krijg je er nu weer

bij. Aan geuren kunnen zowel positieve als negatieve herin-

neringen en beelden hangen. Het is dan ook, bij het gebruik

van geuren heel belangrijk om te testen of de plek waar je het

gebruikt of aan wie je iets geeft, ook echt past bij diegene. Ik

OF107 / juli - juli ‘14

gebruik voor de massage zowel neutrale oliën als oliën met

een geur. Ik laat de keuze voor een olie over aan diegene die

ik masseer. Ruiken is hiervoor een mogelijkheid. Ook al kan

iemand niet meer praten, je ziet en merkt wel hoe iemand

daarop reageert.

In Uw brein als medicijn schrijft dr. David Servan-Schreiber

[1], het emotionele brein staat in een haast nog intiemer con-

tact met het lichaam dan met het cognitieve brein. En dat is

dan ook de reden dat het dikwijls eenvoudiger is tot de emo-

ties door te dringen via het lichaam, dan via de taal. Om die

reden masseer ik graag mensen in deze laatste fase van hun

leven. Door het beleven van de verborgen emoties en ge-

voelens wordt de mens lichter en meer ontspannen. Heerlijk

om de glimlach op hun gezicht te zien, waar zoveel liefde uit-

straalt

37

H a n n e ke va n d e G r i n t Body-Mind

AAuteursgegevensHanneke van de Grint is kindertolk®, life-coach, magnetiseur, masseur, sensi-therapeut en stervensbegeleider.www.calendulamassage.com

RReferenties1. Servan-Schreibner D. Uw brein als medicijn. ISBN:

97890215542352. Grint H. vd. Mijn horizon is hier en de zon schijnt nu.

ISBN: 9789082226706

MEI / JUNI 2014JAARGANG 19

N R . 1 0 6


VruchtbaarheidDE wEG NAAR EENNATUURlIJKE VRUCHTbAARHEID

VoEDING IN RElATIE ToT SUbFERTIlITEIT VRUCHTbAARHEIDSbEHANDElING EFFECTIEVER MET SUpplEMENTEN

JULI / AUGUSTUS 2014

JAARGANG 19

N R . 1 0 7


DarmpathogenenORTHObIOTICA CReëReN

eeN OpTImALe

DARmKwALITeIT

bIJ DySbIOSe

eRACTIeS meT

mICRObIëLe

mIDDeLeN

SEPTEMBER / OKTOBER 2014JAARGANG 19

N R . 1 0 8


Gezondouder worden

GEzOND VEROuDERENEN DE INVlOED

VAN VOEDING

MITOCHONDRIAlEGENEESKuNDE

TRADITIONElEFyTOTHERAPIE

VOOR DE OuDERE MENS

Orthofyto is het enige vaktijdschrift in België voor artsen,

therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam

of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve

geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel deze professionals op de hoogte te houden

van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied

van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op

orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

1 9 e j a a r g a n g

Othofyto Media geeft twee tijdschriften uit:

O r t h o f y t o e n L e e f N u

75LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste

en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke

inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk

gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van

voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan

onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.

Abonneer nu!Aantrekkelijk aanbod!

U sluit een jaarabonnement voor het tijdschrift OrthoFyto af voor slechts 35 Euro per jaar. In dit abonnement zit een gratis LeefNu magazine.

Als professional kunt u tevens 10 extra gratis LeefNu magazines aanvragen om in de wachtzaal van uw praktijk te leggen.

Wilt u OrthoFyto en LeefNu alleen digitaal ontvangen? Dat kan voor 25 Euro per jaar. U krijgt dan toegang tot het archief dat alle reeds verschenen magazines bevat.

Voor 40 Euro per jaar ontvangt u het volledige pakket: OrthoFyto magazine met gratis LeefNu en toegang tot het digitale archief.

Geïnteresseerd?Op onze website www.orthofytomedia.org vindt u alle informatie betreffende de abonnementen.

Tweemaandelijks tijdschrift voor de consument

| | | Prijs: € 6

76

van betaalmiddel tot superfood Hoe omgaanmet je

Simontonleven vanuit eigen natuur

Neus, keel en oorpreventie ontsteking

Uitgave van OrthoFytoMedia19e jaargang, nr 108Verschijnt 6 x per jaar

UitgeverOrthoFytoMediaNieuwdorp 57 - 9190 StekeneTel: +32 (0)3 808 41 [email protected]

Orthofyto is hét vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professio-nals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel u op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, spe-cifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fyto-therapie.

HoofdredacteurPascale Van den Heede, [email protected]

EindredacteurWalter O.M. Faché, biochemicus

RedactieraadWalter O.M. Faché, biochemicus HEOSPascale Van den Heede, apothekerAnnemieke Meijler, natuurdiëtist

EreledenProf. Dr. Ir. Jozef PoppeApr. Hubert GoossensDr. Med. Frans FermonDr. Med. Mark Bottu

Auteurs van dit nummerWalter Faché, biochemicus

Nanny Van der velde -Riswick, natuurdiëtist en orthomoleculair

voedingskundige

Dr. Alex Vasquez, clinicus, docent, auteur

Pascale Van den Heede, apotheker

Loes Sissingh- Blok, psycholoog

Hanneke Van de Grint, kindertolk®,

life-coach

Lay-out en drukFrançoise Biesbroeck, Het LetterhuisBeerveldestr. 19 - B-9160 Lokeren

Abonnementen/prijzenVoor informatie of aanmelding: secretariaat OrthofytoMediaTel. +32(0)3 808 41 [email protected]

België en NederlandTijdschrift: € 35 per jaar voor zes nummersDigitaal: € 25 per jaar (toegang volledige archief)Combinatie: € 40 per jaarEen los nummer: € 9,90 (excl. portokosten)

Overige landen op aanvraag

Abonneren: zie onze website www.orthofytomedia.org of mail naar [email protected] met vermelding van naam, adres, telefoon, emailJaarabonnement van januari tot decemberAbonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar.

Advertentie aanvraagPascale Van den Heede: [email protected]

Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends® Colofon108 / september - oktober ‘14

SEPTEMBER / OKTOBER 2014

JAARGANG 19

N R . 1 0 8


Gezondouder worden

GEzOND VEROuDEREN

EN DE INVlOED

VAN VOEDING

MITOCHONDRIAlE

GENEESKuNDE

TRADITIONElE

FyTOTHERAPIE

VOOR DE

OuDERE MENS

Inzenden artikel?

Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom. Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.

In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties.

DisclaimerDe informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie.

CopyrightNiets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.

N R . 1 0 9

Volgende editie:

HoogsensitiviteitEr wordt aangenomen dat 15% tot 20% van de bevolking hoogsensitief is, met daarbij veel verschil in gradatie en intensiteit. De meeste hoogsensi-tieve personen (HSP) zijn introvert, maar je hebt ook extraverte HSP’ers (circa 30%). Bij hoogsensitiviteit zijn de zintuigen relatief gevoelig voor prikkels, of is de verwerking van de prikkels in lichaam en geest gevoeli-ger, heftiger, gedetailleerder. Hoog-sensitieve personen merken zaken op die andere niet merken zoals dingen horen die anderen niet horen (ook tussen de regels door en in stiltes); dingen zien die anderen niet zien (ook in figuurlijke zin) en dingen voelen die anderen niet voelen. Door deze ‘gave om op te merken’ komt er veel van de buitenwereld naar binnen. De buitenwereld trekt aandacht, dringt binnen en beïnvloedt. Dit gegeven is in twee opzichten lastig: het is vermoeiend om alle prikkels en indrukken te verwerken én je komt niet of nauwelijks toe aan jezelf, eigen meningen, gevoelens, gedachten, je ‘eigen binnenwereld’.

Een gevolg voor het fysieke lichaam van hoogsensitieve persoon is dat deze snel overprikkeld raakt, het stress-systeem overbelast. In dit nummer van OrthoFyto zullen we vanuit verschillende invalshoeken het thema ‘hoogsensitiviteit’ beschrijven, wat zijn de fysieke gevolgen en wat zijn praktische handvatten voor een hoogsensitief persoon.

Udo Erasmus, de wereldberoemde nutritionist en voedingsexpert ontwikkelde verschillende Microbiotica supplementen specifi ek voor elk lid van de familie. Het type en de hoeveelheid lichaamsvriendelijke bacteriestammen voor het beste resultaat zijn afhankelijk van de behoefte en de verschillende stadia van het leven. Alle gekozen bacteriestammen of micro-organismen zijn speciaal ontwikkeld en getest op hun zuurweerstand. Zo weet men zeker dat deze vriendelijke bacteriën overleven in een zuur milieu.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK

BEPAALDE BACTERIËN ZIJN BELANGRIJK VOOR DE MENS

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

voor meer informatie over de microbioticaproducten

Udo’s Choice Microbioticavoor jong en oud!

CHILDREN’S BLENDvoor kinderen

5-15 jaar

8 specifi eke bacteriestammen met

4 miljard levensvatbare micro-organismen

ADULT’S BLENDvoor volwassenen

16-55 jaar



ADVANCED ADULT’S BLEND

voor senioren 55 plus of een extra behoefte aan

bifi dobacteriën



SUPER 8 HI-POTENCY

met een bijzonder hoog percentage aan

lactobacteriën



SUPER 5 ZUIGTABLET

in een zuigtablet, speciaal met een hoger gehalte aan

L. Salivarius.



LEEFTIJDSGEBONDEN MICROBIOTICA

•Omdat de stammenselectie leeftijd gerelateerd is (voor effectiviteit) en voor iedere specifi eke leeftijd gebaseerd is op gepubliceerde klinische studies.

•Omdat de compatibiliteit van alle stammen die Udo’s Choice Microbiotica bevatten, in-vitro getest en bevestigd zijn.

•Omdat alle gebruikte bacteriestammen getest zijn op gastrische weerstand voor maximale opname.

•Omdat Udo’s Choice Microbiotica geproduceerd worden met uiterst geavanceerde apparatuur, dusdanig dat er een zo hoog mogelijke gestandaardiseerde concentratie verkregen wordt.

WAAROM UDO’S CHOICE MICROBIOTICAMENGSELS ANDERS … EN HOOGWAARDIGER ZIJN:

OJ_adv Microbiotica_297x210.indd 1 19/08/14 16:00

Of108

Documents

Transcript of Of108