Менаџмент на квалитет

Доц.д-р Валентина Муцунска Палевска Тел. 075/214-932 E-mail: v.p.mucunska@utms.edu.mk

Тема 4

Трошоци за квалитет

Трошоци за квалитет

• Според guruu за квалитет Crosby „квалитетот е бесплатен“

• Во практиката трошоците за квалитет постојат

• Трошоците за квалитет по правило се латентни, но се содржани во калкулациите, иако не се искажани како посебна ставка

Дефинирање на трошоците за квалитет според ISO 9004

• Трошоците за квалитет се дефинираат како

трошоци за воведување на систем за квалитет

• Трошоците за квалитет се предизвикани од активностите за спречување на грешките, планско и систематско испитување на квалитетот, интерно и екстерно утврдени грешки

Видови трошоци за квалитет

Трошоци за квалитет

вкупниот износ кој е потребен да се вложи во процесот на работење за

да се обезбеди квалитетен производ или

квалитетно давање на услуга

Трошоци поради неквалитет

расходите кои се јавуваат поради корегирање на

настанатите грешки

Елементи на трошоците за квалитет

Трошоци за превентивно делување:

• трошоци кои настануваат за да се минимализираат трошоците заради пропустите и оценувањето

Трошоци за оценување:

• трошоци кои се јавуваат при одредување на степенот на усогласеност со стандардите за квалитет

Елементи на трошоците за квалитет

Видови на превентивни трошоци: • Трошоци за планирање на квалитетот • Преиспитување на новиот производ • Контрола на процесот • Независно проверување на квалитетот • Вреднување на квалитетот на добавувачот • Подучување за имплементација на програмата за квалитет

Видови на трошоци за оценување: • Влезни контроли и испитување • Контрола и испитување на процесот • Завршни контроли и испитувања • Преглед на квалитетот на производот • Одржување на точноста на опремата за испитување • Контрола и испитување на матерјалите и услугите • Вреднување на залихите

Елементи на трошоците за неквалитет

• Трошоци поради интерни слабости/пропусти: настануваат поради грешки, несинхронизираност кои постојат во производот, а се забележани пред дистрибуцијата до купувачот

• Трошоци поради екстерни слабости/пропусти: се поврзуваат со недостатоците кои се констатирани

по дистрибуцијата на производот до купувачот

Видови на трошоците за неквалитет

Видови на трошоци поради интерни слабости/пропусти:

• Шкарт/отпад • Дообработка • Анализа на пропустите • Отпадот и дообработка на производите што се во

залиха • Сортирање под контрола на секој шпроизвод • Повторна контрола и повторно испитување • Трошоци во процесот кои можат да се избегнат • Намалување на цената на производот поради

неквалитет

Видови на трошоците за неквалитет

Видови на трошоци поради екстерни слабости/пропусти:

• Гаранција • Преговори поради оптужби • Враќање на производот • Оштета на купувачите • Уривање на репутацијата на компанијата кај

актуелните и идни клиенти

Резиме • Ако се имаат во предвид сите претходно наведени

трошоци за квалитет на производот/услугите, јасно се воочува потребата:

Eфикасноста на системот за управување со квалитетот мора да

се мери со финансиски показатели, на што укажува и

нормата на стандардот ISO 9004-1

Изразување/модели на трошоците за квалитет

• Процент на продажба кој се споредува со

профитот по една емитувана обична делница

• Процент на вкупните трошоци во процесот на производство

• Влијанието на трошоците за квалитет на прагот на рентабилноста

Констатација: трошоците за квалитет сами по себе изразени во бројки ни даваат информации за тоа дека постојат и колкави се, но врз основа на тоа не може да се заклучи дали се големи, мали или оптимални. Но, кога трошоците за квалитет ќе се стават во сооднос со останатите видови/категории на трошоци се доаѓа до основните показатели на квалитетот

Изразување/модели на трошоците за квалитет- Констатација

• Секој од наведените показатели: ПК1. ПК2, ПКз,

ПКб, ПКи, дава можност за увид за неискористените можности на компанијата.

• Според светските мерила трошоците за лош квалитет се движат во распон од 4%-8% кај слабо организирани компании, и од 0,8-3,5% во компании со висок степен на организираност

ПК2

ПКз ПКи

Пресметка на трошоците заснован на активности

За реално согледување на трошоци за квалитет и ефективно управување со нив од страна на менаџментот, неопходно е нивно адекватно следење

Императивот на деловните резултати на компанијата ги присилува менаџерите на примена на различни методи и модели, кои на менаџментот на компанијата му даваат критична маса на информации неопходни за донесување на одлуки со цел оптимизирање на трошоците, врз основа на следниве факти/аргументи:

Модел на традиционално

управување со трошоци

Модел на управување со трошоците базиран

на процесите

Модел на управување со трошоците базиран на активностите (ABC

модел)

Буџетирање базирано на активности

Модел на биланс на успехот „Каизен“ трошоци Анализа на трошоци

Модел на управување трошоците за квалитет

и други менаџерски концепти/целокупниот систем на управување

со компанијата

Практични искуства за најкористен модел

• Со цел следење на трошоците за квалитет во практиката

најчесто се применува моделот на традиционално управување со трошоците и моделот на управување со трошоците базиран на активностите (Activity Based Costing-ABC)

Activity Based Costing-ABC модел

Настанат како резултат на истражувања на R. Kooper и R.S. Kaplan во 80-те години на 20 век.

Во современи услови на функционирање, моделот на традиционално следење на трошоците е неефикасен за примена во компаниите. Како негови недостатоци се наведуваат:

Проблематично проценување на општите трошоци

Проблеми во алоцирањето и распоредување на метото на

трошоците

Процентот на директни работни часови и часовите на работа на машините со цел пресметка на

степенот на абсорбција на општите трошоци

Начинот на кој се постапува со административните трошоци,

трошоците на продажба и дистрибуција

Примена на ABC модел

Пресметката на трошоците се врши врз основа на активностите и според службената терминологија CIMA (Charteret Insitute of Management Accountants), Се дефинира како доделување на трошоци на носителите на трошоци врз основа на предностите кои ги дава диференцијацијата на индиректните активности, како што се:

набавки, обработка на матерјалот

обезбедување на квалитет

Примена на ABC модел

Носителите на трошоци обавуваат одредени

активности

Активностите бараат трошење на одредени

ресурси

Трошењето на ресурси ги насочува трошоците

Препознавање на оваа релација е ризична за

примена на ABC моделот и управување со општите

трошоци за квалитет

Основни претпоставки на ABC моделот се

Трошоци за ресурси

Трошоци за ресурси = индиректни = општи трошоци се: трошоци за осигурување на зградата на компанијата По ABC моделот = методот центрите за трошоци не се производна и услужни одделенија туку активности

плати на вработените,

закуп на простории,

инвестициско одржување на

опремата.

Препоставка за пресметување на трошоците врз основа на активности е дека активностите се причина за трошоци, а трошковните објекти создаваат потреба од тие активности. Постојат бројни активности кои се алоцираат на производот/услугата или поголем број на производи/услуги кои мора да се распоредат со помош на причините за трошоци за активностите. Причини за трошоци можат да бидат : - број на нарачки, - времетраење на обработка на матерјалот, - времетраење на припремма на машините, - број на извршените контроли и др. Овој модел му овозможува на менаџментот да утврди што е причината за потреба од ресурси и да го процени нивното користење по производи

Трошоци за ресурси

Карактеристики на ABC моделот = методот

• Прецизна и правилна методологија за пресметка на трошоците, пред се насочена кон индиректните трошоци

• Оваа методологија насочува (не распоредува) секоја категорија на трошок на одреден носител на трошокот, при што „ индиректните трошоци “ ги претвара во

„ директни расходи “

Карактеристики на ABC моделот

• Пресметката на трошоците базиран на активности

е насочен кон процесот и затоа е коматибилен со филозофијата на менаџмент на целосно управување со квалитетот

• Пресметување на трошоците по активности е извор

на потребни информации за перформансите на компанијата кои се примарни за донесување на квалитетни менаџерски одлуки

Портеров ланец на вредности

ABC модел/методологија

• Моделот е значаен за идентификација на можностите

за подобрување на ефикасноста и ефективноста

на производниот процес