DAGARRANGEMENTEN van beleid naar praktijk

Onderdeel DagindelingsbeleidIn januari 2002 werd het Advies Dagarrangementen uitgebracht1. De commissie onder leiding van Henk Pijlman (oud-wethouder Jeugd in Groningen) pleitte voor een doorlopend aanbod van opvang-school-en vrijetijdsvoorzieningen: aantrekkelijk voor kinderen en faciliterend voor werkende ouders. Het concept dagarrangement kwam later terug in de Operatie Jong, de Stuurgroep combinatiefuncties en in 2007 met de motie van Van Aartsen/Bos die basisscholen dwingt een goede aansluiting met buitenschoolse opvang te regelen.

Een sterke veldbeweging ontstaatDeze motie en de bijbehorende aanpassing Wet Primair Onderwijs geven de samenwerking tussen de sector kinderopvang en het basisonderwijs een stevige impuls. De Werkgroep Onderwijs Kinderopvang – met alle besturen-, sector- en ouderorganisaties – adviseert de departementen OCW en SZW. Onderwijs gaat bewegen en wil aan de slag met de versnipperde schooldag die om inhoudelijke (onrust voor leerlingen), organisatorische (slechte tussenschoolse opvang) en economische (taakcombinatie ouders) redenen aan revisie toe is. Het project Andere Tijden in onderwijs en opvang2 faciliteert scholen om de tijden van de schooldag aan te passen en dagarrangementen te realiseren, doet onderzoek bv. naar de wensen van jonge ouders en start het maatschappelijk debat over schooltijden èn de huidige pedagogische infrastructuur. Er ontstaat een sterke veldbeweging die een appel doet op beleidmakers om ruimte te bieden voor nieuwe vormen en zonodig wet- regelgeving aan te passen3. Verspreid in het land ontstaan nieuwe concepten: Sterrenscholen, educatieve centra, integrale kindcentra. Allen hebben ze gemeen dat gedacht wordt in een aanbod voor kinderen van 0-12 jaar, doorlopend en van hoge kwaliteit en het liefst in één hand. Het concept Kindcentrum – toegesneden op de Nederlandse situatie - krijgt handen en voeten; van onderop, gedragen door innovatieve schoolbesturen, kinderopvang en gemeenten.

Beleid reageertOCW en SZW pakken de handschoen op en zetten onderzoek uit naar nieuwe schooltijden en zetten experimenten op voor Flexibele school- en vakantie (OCW) tijden en Integrale dagarrangementen (SZW). De SER pleit in haar rapport Tijden van de Samenleving voor èn flexibele 1 Advies van de Commissie Dagarrangementen, januari 2002, Projectbureau Dagindeling2 Project Andere tijden in onderwijs en opvang is een samenwerkingsverband van PO-raad, VOS/ABB, Brancheorganisatie kinderopvang, BOinK en Het Kinderopvangfonds. Projectleider: Anki Duin. www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl 3 Nieuwe tijden in onderwijs en opvang, een advies van het veld aan de regering, Oberon & Duin projectmanagement

werktijden èn aansluiting van pedagogische voorzieningen. Ex-minister Kamp geeft drie gemeenten de voorbeeldfunctie van lokale dagarrangementen. Het project Andere Tijden initieert in 2010 samen met de VNG de kopgroep Wethouders voor Kindcentra waarbij in korte tijd 35 gemeenten zich aansluiten. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte staat het streven naar opheffen van de versnipperde kindvoorzieningen en toewerken naar kindcentra als stip op de horizon.

Beoordeling- het begrip Dagarrangementen heeft vaste grond gekregen- honderden scholen passen hun tijden aan en kiezen voor een

aaneengesloten schooldag en flexibilisering in combinatie met onderwijskundige vernieuwing

- `spitsuur’gezinnen krijgen betere mogelijkheden voor combinatie van werk en prive

- het aantal initiatieven voor kindcentra 0-12 jaar breidt zich uit (zie www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl )

- het gaat allang niet meer om tijden alleen maar om bouwen aan een moderne pedagogische infrastructuur

- de kopgroep Wethouders voor Kindcentra bepleit samen met de VNG een regierol voor de vormgeving van nieuwe kindvoorzieningen

- met het begrip Kindcentrum is een concept geboren dat past in de Nederlandse onderwijs- en opvangcultuur. Elementen uit Scandinavië en bv. Berlijn (Ganztagschule) zijn daarin meegenomen.

Europese context

De recente ontwikkeling van andere `tijden’ in onderwijs en opvang is een krachtige vernieuwingsbeweging die zijn wortel o.a. heeft in het dagindelingsbeleid van 1998-2002. Kenmerkend is de innovatiedrang van onderop. Scholen en kinderopvang zoeken nieuwe vormen en zetten die neer. Kenmerkend is de reactie van beleidmakers. Het Rijk verruimt de experimenteermogelijkheden; bevlogen lokale bestuurders pakken regie in hun gemeente. Een volgende stap is een landelijk beleidskader. Nederland heeft langzamerhand iets te vertellen aan haar Europese partners. Zowel qua inhoud – vormgeven van een moderne pedagogische infrastructuur, goed voor kinderen en afgestemd op moderne gezinnen – als qua innovatiestrategie: het veld start, zoekt ruimte, beleid volgt en maakt weg vrij.

Het Dagarrangementenbeleid kan dus zowel in het kader van Europees beleid Reconciliation Work and Private Life als tijdens het EU voorzitterschap van Nederland voor het voetlicht worden gebracht.

Amsterdam, 20 april 2013