1

Normstelling

Verdelende gerechtigheid

Gelijkheid als eis Ongelijke gevallen gelijk

maken Rechtvaardigheid Normstelling afmaken naar

concrete geval toe Veel uitzonderingen Duur Veel politieke sturing

Vergeldende gerechtigheid

Gelijkheid als gegeven Gelijke gevallen gelijk

houden Rechtszekerheid Normstelling voltooid in de

abstracte fase Eenduidig Goedkoop Weinig politieke sturing

2

Bestuursorganen

Op grond van definitie in art. 1:1 Awb twee soorten bestuursorganen:

– A. Organen van rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht (organen van openbare lichamen)

– Krachtens art.2:1, lid 1 BW:» Staat, provincies, gemeenten, waterschappen » En andere openbare lichamen met verordenende

bevoegdheden, zoals pbo

– Krachtens art. 2:1, lid 2 BW» Andere openbare lichamen waaraan bij wet

rechtspersoonlijkheid is verleend

– B. Andere personen of colleges met enig openbaar gezag bekleed

3

Bestuursorganen van openbare lichamen

P R IV A ATR E C HTE L IJ K ER E C HTS P E R S O NE N

B enWG S

M INIS TE R

IN HE T P U B L IE K R E C H T

G E M E E NTEP R O V INC IE

S TA A T"A NDE R E "

NVB V

V E R E NIG INGS T IC HT ING

P R IV A ATR E C HTE L IJ K E(INR IC HT ING B E P A A L DDO O R P R IV A A TR E C HT )

IN HE T P R IV A A TR E C H T

R E C HTS P E R S O NE N

OPENBAARLICHAAM

BESTUURS-ORGANEN

Alle handelingen van A-organen vallen onder Awb (besluiten, privaatrechtelijke rechtshandelingen en feitelijke handelingen)

A-ORGANEN

4

Andere personen of colleges (b-organen)

Bestuur wordt soms opgedragen aan organen “die op afstand” van de overheid staan:

– Zelfstandige bestuursorganen (bv commissariaat voor de media)

– Privaatrechtelijke rechtspersonen (Stichting CBR, Apk-station)

Criterium is: met enig openbaar gezag bekleed– B-organen zijn alleen maar bestuursorgaan voor

zover zij openbaar gezag uitoefenen– Van besluiten B-organen staat beroep op

bestuursrechter open

5

Zbo’s Vorm van functionele decentralisatie Beschikken over bestuurlijke bevoegdheden en functioneren

wordt overwegend beheerst door het publiekrecht Vallen buiten ministeriele verantwoordelijkheid Voordelen

– Scheiding beleid en uitvoering– Geeft verantwoordelijkheid minister duidelijker aan– Voorkomt machtsconcentratie– Mogelijkheid inzetten specifieke deskundigheid– Mogelijkheid inzetten belanghebbenden bij

beleidsuitvoering Nadelen

– Vermindering overzichtelijkheid bestuur– Wegvallen politieke controle (via minister)

6

Gedragingen overheid

FE ITE L IJ K EHA NDE L ING E N

P R IV A A T -R E C HTE L IJ K

M E E R ZIJ D IG

A L G E M E E N C O NC R E E T

E E NZIJ D IG

P U B L IE K -R E C HTE L IJ K

R E C HTS -HA NDE L ING E N

B E S TU U R S HA NDE L ING E N

= Besluit volgens awb; mits schriftelijk

7

Legaliteitsbeginsel

Onderworpenheid aan algemene regel– Iedere bevoegdheid moet op algemene regel berusten

(slechts in hoogst uitzonderlijke gevallen is “publieke taak” voldoende)

– Awb gaat verder dan “traditionele” formulering (verplichtingen burger); zie art. 4:23 lid 1 awb

– Fluorideringsarrest vormt bevestiging van uitgangspunt dat belangrijke besluiten voor burgers moeten berusten op wettelijke grondslag

Onderworpenheid aan ander (hoger) orgaan, waarvan volksvertegenwoordiging deel uitmaakt– Algemene regel en besluit moeten niet afkomstig zijn van

hetzelfde orgaan– Democratische legitimatie vereist betrokkenheid

volksvertegenwoordiging

8

Wetten

Wetten in formele zin

Wetten in materiële zin

Er zijn een beperkt aantal wetten in formele zin die niet tevens wet in materiële zin zijn: begrotingswet, naturalisatie, goedkeuring huwelijk troonopvolger

Meeste wetten in formele zin zijn ook wet in materiële zin

Wetten in materiële zin, die niet tevens wet in formele zin zijn, zijn de lagere regelingen uit de Stufenbau, zoals AMvB, Ministeriele regeling, Provinciale Verordening, Gemeenteverordening

9

(Algemeen) wettelijk voorschrift

Awb gebruikt term “wettelijk voorschrift” als bedoeld wordt “algemeen verbindend voorschrift” (= avv; = wet in materiële zin)

Algemeen verbindend voorschrift is publiekrechtelijke rechtshandeling

Algemeen verbindend voorschrift is besluit van algemene strekking

10

Besluit van algemene strekking (BAS)

Algemeen verbindend voorschift Beleidsregels (Sommige) plannen

= BAS niet zijnde AVV

11

Normstelling bestuursrechtFormele wet

AMvBMinisteriele regeling

Verordening lagere overheid

Algemene regels (= wetten in materiele zin)

Beslissing in concreet geval

Algemene regels kunnen ruimte bieden voor beleidsafweging bij beslissing: freies ermessen

Norm

ste

lling

word

t ste

ed

s c

on

cre

ter

Beschikking

Gelede normstelling (= normstelling die in gedeelten tot stand komt en pas naar het concrete geval toe wordt afgerond) is kenmerk van bestuursrecht

Overheid kan voorspelbaarheid voor beslissingen in concrete gevallen vergroten door het maken van beleidsregels

12

Normstelling bestuursrecht

FORMELE WET

AMvB

MINISTERIELE REGELING

VERORDENING LAGERE OVERHEID

ALGEMENE REGELS (= WETTEN IN MATERIELE ZIN OF ALGEMEEN VERBINDENDE VOORSCHRIFTEN (AVV))

BESLISSING IN CONCREET GEVAL

ALGEMENE REGELS KUNNEN RUIMTE BIEDEN VOOR BELEIDSAFWEGING BIJ BESLISSING: FREIES ERMESSEN

BESCHIKKING

HOE KUN JE BEOORDELEN OF EEN BESTUURSORGAAN NETJES OMGAAT MET HET FREIES ERMESSEN? TOETSING AAN DE WET EN AAN DE RECHTSBEGINSELEN (A.B.B.B.)

HOE KAN DE OVERHEID VOORSPELBAARHEID EIGEN GEDRAG VERGROTEN BIJ GEBRUIK FREIES ERMESSEN? GEBRUIK BELEIDSREGELS EN PLANNEN

REGERING EN STATEN GENERAAL

KROON (= MINISTER + KONINGIN)

MINISTER

PROVINCIALE STATEN OF GEMEENTERAAD

WIE STELT VAST

WIE STELT VAST

BIJ RIJK: DE MINISTER

BIJ PROVINCIE: GEDEPUTEERDE STATEN BIJ GEMEENTE: COLLEGE BURGEMEESTER EN

WETHOUDERS OF DE BURGEMEESTER

Bestuursbevoegdheid lagere overheden op basis van autonomie (eigen huishouding) en medebewind (medewerking aan hogere regelingen)

Als een lagere regeling in strijd is met een hogere regeling, verklaart de rechter de lagere regeling onverbindend. Dit is ook het geval als de lagere regeling wordt overruled door een later vastgestelde hogere regeling (bv een verordening van de gemeente door een verordening van de provincie)

13

Soorten beschikkingen

Gebonden Vrij

Begunstigend Belastend

Onderscheid relevant voor:* Mogelijkheid stellen voorschriften* Intrekken/wijzigen beschikking* Toetsing rechtsbeginselen* Betrekken belangen van derden

Onderscheid relevant voor:* Intrekken/wijzigen beschikking* Terugwerkende kracht