Basisdocumentatie probleemstoffen KRW · 2018. 4. 6. · Bronanalyse 1. Meetfreq./ locaties 2....

Basisdocumentatie probleemstoffen KRW

De bronnenanalyse

Hannie Maas – RWS-WVL

Emissiesymposium 5 april 2018

• In opdracht van I&W en RWS

• Projectleiding RWS-WVL • Hannie Maas, John Hin

• Uitvoerders: Deltares en Ecofide • Leonard Osté, Gerlinde Roskam, Nanette van Duijnhoven, Peter Cleij

• Jaap Postma, Rineke Keijzers

• Begeleidingsgroep: • Rijn-west: Gert van Ee

• Rijn-oost: Frans de Bles

• Rijn-Noord/Eems: Mattie de Vries/ Harry Boonstra

• Maas: Wim van der Hulst

• Schelde: Jos Goossen

2 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018

Project

• Aanleiding en doel

• Aanpak basisdocumenten

• Conclusies uit de eerste stap: de diagnose

• Bronnenanalyse en enkele resultaten

• Aanbevelingen voor emissieregistratie

3

Elementen presentatie

EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018


Chemische Waterkwaliteit KRW in Nederland

Prioritaire stoffen zonder ubiquitaire stoffen

Specifieke verontreinigende stoffen

• Veel normoverschrijding in KRW toetsing 2015

Maar beperkt urgentiegevoel om hier wat mee te doen

Maatregelen veelal niet binnen handbereik van waterbeheerder

In factsheets verschillende motivaties voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen

Vaak wordt naar generieke maatregelen van het Rijk gewezen

Prognoses voor het halen van doelen in 2027 verschillen voor dezelfde stofgroep


Aanleiding tot dit project

• Inzicht krijgen in het probleem en de oorzaak van normoverschrijdingen

• Adviseren welke acties nog gedaan kunnen/moeten worden

• Ondersteuning bieden aan (actualisatie) van monitoringprogramma’s

• Advies over mogelijk handelingsperspectief voor stoffen

• Gezamenlijk formulering opstellen voor de factsheets en het SGBP 2022 – 2027 voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen


Doel van het project


Aanpak: advisering in drie stappen

DIAGNOSE

Maatregelen- ANALYSE

Onderbouwing van de norm

Meetfrequentie/ locaties aanpassen

Mee

tme

tho

de

aa

np

asse

n

Geen prioriteit

Lagere prioriteit

Hoge prioriteit

Reg

ion

ale

wat

erb

ehe

erd

ers

Regio-naliseren

Beter kwantificeren

Andere bronnen

Provincies en gemeenten

An

der

e s

ect

ore

n

Nationale overheid / EU

BRONNEN- ANALYSE

Natuurlijke / bovenstroomse

belasting


De diagnosestap

Prioriteit

1 Moet de monitoring kwantitatief verbeteren (meer meten)? Laag

onderbouwing: As wordt in slechts 20% van de waterlichamen gemeten, alhoewel de

meetintensiteit per waterschap verschilt (met name weinig gegevens

uit Groningen en Noord en Zuid-Holland). Meer meten levert daarmee

wel een duidelijker patroon, maar dat patroon zal niet geheel

onverwacht zijn en levert waarschijnlijk niet veel meer inzicht in hoe

nu verder.

2 Moet de monitoring kwalitatief verbeteren (beter meten)? Gemiddeld

onderbouwing: Overschrijdingen zijn betrouwbaar maar voor een toetsing aan de

norm zou je liefst gevoeliger meten. Daarnaast zijn in 2010-2015 nog

relatief veel metingen alleen in een "niet gefiltreerd" medium

uitgevoerd. Noot. Uit een eerste beoordeling van de gegevens uit

2016 blijkt dat arseen momenteel wel vaak "na filtratie" wordt

gemeten.

3 Is er vanuit de normstelling sprake van voortschrijdend inzicht, waardoor de ernst van de Hoog

normoverschrijding wellicht genuanceerd moet worden?

onderbouwing: Bij de toetsing houdt men rekening met de landelijke achtergrond-

concentratie. Waterbeheerders zouden een regionale AC kunnen

afleiden, die meer recht doet aan de geografische spreiding met hoge

arseen concentraties in bijv. de kuststrook en langs de IJssel.

4 Is het uitvoeren van een bronnenanalyse een nuttige vervolgstap? Gemiddeld

onderbouwing: In een derde van de locaties wordt de JG-MKE tot een factor 10

overschreden. Een bronanalyse kan echter pas gericht worden ingezet

als de natuurlijke achtergrond op regionale schaal wordt gecorrigeerd

zodat duidelijk wordt of er nog andere bronnen aanwezig zijn.

Diagnose voor Arseen in zoet waterSpecifiek verontreinigend; JG-MKE = 0,5; MAC-MKE= 8 µg /l; AC = 0,8 µg/l. Zie www.RIVM.nl/rvs.

4. Bronanalyse

1. Meetfreq./ locaties

2. Beter meten

3. Normstelling

KRW toetsing 2015 Data Landelijke enquête

• Veel metingen beschikbaar, maar niet alles wordt gerapporteerd in de KRW toetsing

• Vaak te hoge rapportagegrenzen gebruikt (RG>norm) – niet kunnen inschatten of norm overschreden wordt

– Beide aspecten zijn in acties belegd bij RAM

• Normen zijn goed onderbouwd (een enkele uitgezonderd)

– Acties belegd bij RIVM

9

Belangrijkste constateringen diagnosestap

• 25 stoffen geselecteerd voor de bronnenanalyse

– 13 metalen; ammonium, 7 PAKs, TBT, irgarol, PFOS en dioxines

• Geen bronnenanalyse voor gewasbeschermingsmiddelen (18 stoffen)

• Geen bronnenanalyse voor stoffen met overschrijdingen bij één beheerder (12 stoffen – veelal GBM)

• Geen bronnenanalyse als er geen probleem blijkt, al maatregelen worden getroffen of het probleem zeer onzeker is.


Bronnenanalyse: welke stoffen geselecteerd?


Bronnenanalyse: adviezen gericht op

5. Maatregelen analyse

1. Beter kwantificeren

2. Andere bronnen

3. Natuurlijke/ bovenstroomse

belasting

4. regionaliseren


Beter kwantificeren: hoe is het oordeel bepaald?

Wat is de verhouding tussen gemeten en gemodelleerde waterkwaliteit?

< factor 2

factor 2-10

> factor 10

niet bepaald

Wat is de gemiddelde betrouwbaarheidsscore van de belangrijkste bronnen (die samen 75% van de belasting vormen)?

< 15% 15-100 %

> 100% n.v.t of niet

bekend

Welk deel van de metingen is verricht in overig water?

< 25% 25-75%

>75 % niet bekend

In hoeveel locaties in “overig water” is deze stof geanalyseerd?

>500 100-500

<100

In welk deel van alle “meetpunten in overige water” is deze stof geanalyseerd?

> 25% 10-25 %

< 10% niet bekend

Is de concentratie in kleine wateren gemiddeld genomen hoger, gelijk of lager?

Lager/ gelijk

hoger


Data emissieregistratie voor metalen


Data emissieregistratie voor organische stoffen


Volledigheid van bronnen

0.1

1

10

100ratio gemeten/ gemodelleerd


Natuurlijke/ bovenstroomse belasting

0

2

4

6

8

10

12

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

ge

ha

lte

(m

g/k

g)

Al (mg/kg)

uranium

Voor alle figuren geldt: ♦ = Rijn ondergrond, ■ = Maas ondergrond, ▲= Rijn bovengrond, x = Maas bovengrond.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

ge

ha

lte

(m

g/k

g)

Al (mg/kg)

zink


Resultaten van de bronnenanalyse

Specifieke verontreinigende stoffen

NH4 Cu Zn Ag Ba Co Se Tl U V As

Beter kwantificeren

Andere bronnen

Natuurl/bovenstr. belasting

Regionaliseren

onbekend onbek. onbek.

Selectie maatregelenanal.

prioriteit

laag

gemiddeld

hoog

• Klassieke stoffen goed in beeld, maar nog voor verbetering vatbaar.

• Bovenstroomse belasting is van de meeste stoffen groot

• Regionale bovenstroomse belasting is nog slechts matig bekend

• De belangrijkste bron voor organische stoffen is atmosferische depositie.

• Belangrijkste bronnen voor metalen zijn gezuiverd en ongezuiverd afvalwater, uitspoeling landelijk gebied en atmosferische depositie

• Van veel metalen zijn de bronnen nog niet goed in beeld

de invloed van bodem en pyrietoxidatie voor metalen ontbreekt

• Voor een groot aantal stoffen zijn er regionale verschillen

voornamelijk ook door invloed pyriet, DOC en pH.

• Voor nieuwe metalen missen essentiële bronnen. Deze moeten eerst in beeld gebracht worden voordat er een maatregelenanalyse kan plaats vinden.


Conclusies bronnenanalyse

aanbevelingen

Ag, As, Ba, Co, Hg, Se, Tl, U, V

uitspoeling bodem in ER verbeteren en uitbreiden wens voor alle metalen om uitspoeling te splitsen in natuurlijk, antropogeen actueel, antropogeen historisch. verbeteren geldt voor alle metalen; aanvullen geldt voor alle probleemmetalen behalve Cd, Cu, Ni, Zn, Pb. Vooral voor redoxgevoelige en pyriet gerelateerde metalen moet de bijdrage vanuit grondwater worden verbeterd.

Ba, Tl, U, V, PFOS, dioxine

Stoffen die wel gelieerd zijn aan fossiele brandstoffen of andere verbrandingsprocessen, zijn niet allemaal opgenomen in de bron atmosferische depositie bijv. voor Ba, Tl, V, is verbranding wellicht een relevante bron. Ook U checken.

Co Check in hoeverre afvalverbranding, elektriciteitsopwekking, verkeer relevante bronnen zijn.

Se Check veen; kunstmest en voedingssupplement (uitspoeling landbouw) en verbranding in AVI's

U Check fosfaat verwerkende en/of kunstmest industrie als bron, evenals het terugspoelen van drinkwaterontijzeringsinstallaties


Aanbevelingen voor de emissieregistratie

Basisdocumentatie probleemstoffen KRW · 2018. 4. 6. · Bronanalyse 1. Meetfreq./ locaties 2....

Documents

Transcript of Basisdocumentatie probleemstoffen KRW · 2018. 4. 6. · Bronanalyse 1. Meetfreq./ locaties 2....