Nieuwsbrief Samenwerkingverband Zuid

Met extra aandacht voor: SO en SBO

10 juli 2012

2

INHOUDHet LeSLOkaaLDit keer het Lees- en spellingcentrum kolom SBO Zuid

De vOOrZitter verteLtOver de toekomst van so- en sbo-scholen

Op paD naar het regionaal expertisecentrum (reC) Bovenamstel

tip‘Werkplaats Speciaal Basisonderwijs’ jubileumboek SBOwerkverband

WiSt je Dateen aantal wist je datjes op een rij

punt uit‘intern begeleiders kunnen de taken van ambulant begeleiders in de toekomst prima overnemen’

SCHOOL in BeeLDSBO-school St. paulus

agenDa alle activiteiten voor de komende tijd

COLOFON

Coördinator emmy Lugthartredactie Lise-Lotte kerkhof,Ontwerp roquefort Ontwerpers

Nieuwsbrief Samenwerkingverband Zuid

Met extra aandacht voor: SO en SBO

10 juli 2012

Het samenwerkingsverband maakt de nieuwsbrief om iedereen op de hoogte te houden van de activiteiten. Daarnaast wil het samenwerkingsverband via de nieuwsbrief alle scholen nog meer bij de ontwikkelingen betrekken.

Ideeën voor het magazine, commentaar op de nieuwsbrief of zelf kopij insturen? E-mail de redactie via e.lugthart@oog.nl.

3

Het leslOkaalOnze lens is op zoek naar de praktijk van Passend onderwijs. Heeft u een geschikte rekenmethode voor kinderen met rekenproblemen, een handige klassenopstelling voor gedifferentieerd lesgeven of een ander voorbeeld van Passend onderwijs in of rondom uw leslokaal? E-mail dan de redactie en wie weet staat uw klas de volgende keer in ‘Het leslokaal’. Dit keer het Lees- en spellingcentrum Kolom SBO Zuid.

LEES- En SPELLIngcEntrum KOLOm SBO ZuID (LSc)

Sommige kinderen blijven, ook na extra hulp binnen de school, ernstige moeilijkheden ondervinden bij het leren lezen en spellen. De specialisten van LSc verzorgen intensieve lees- en spellingbegeleiding. Zij werken aan de opbouw en het automatiseren van het lees- en spellingproces. Strategiegebruik en het beheersen van deelvaardigheden zijn belangrijke aandachtspunten. net als het (weer) motiveren van kinderen. Begeleidingssessies vinden wekelijks plaats. Daarnaast worden gerichte huiswerkoefeningen gegeven. Op de website www.kolom-sbo-zuid.nl vindt u alle (contact)informatie.

4

De komende maanden zijn we druk bezig met de inrichting van het stedelijk samenwerkingsverband (swv). Dit om straks, na goed-keuring door de Eerste Kamer, te voldoen aan de nieuwe wet Passend onderwijs. Voor 1 november 2012 moet het stedelijke samenwer-kingsverband in principe juridisch ingericht zijn. Op 11 juli vindt de op-richtingsvergadering plaats. Zaken als de medezeggenschap, financiën, maar ook de inhoud wordt met tal van betrokkenen doorgenomen. De stuurgroep ‘Passend onderwijs primair onderwijs Amsterdam/Die-men’ regelt dat alle voorbereidingen worden getroffen. Naast de formeel juridische zaken heeft de stuurgroep enige tijd terug een koersnotitie opgesteld. In dit document wordt richting gegeven aan de verdere ont-wikkeling van het stedelijk verband. Er staan inhoudelijke uitgangspun-ten, voorwaarden en procesafspra-ken in. Er zit ook een strategische onderwijsagenda in de notitie. En-kele agendaonderwerpen? Snelle en laagdrempelige ondersteuning om de lespraktijk direct te verbeteren en gezamenlijk (integraal) besturen en werken.

Er is ook aandacht voor de wijze waarop we het regulier onderwijs en speciaal (basis)onderwijs willen in-richten. De werkgroep zorg in en om de school bekijkt de positionering SO en SBO. Hoe kan het speciaal cluster 3 en 4 onderwijs en het speciaal basisonderwijs een bijdrage leveren aan de versterking van het reguliere onderwijs? Wat is de positie van deze voorzieningen in het onderwijs in Amsterdam/Diemen en welke specifieke rol hebben zij ten opzichte van specifieke doelgroepen?

Deze vragen worden binnen afzien-bare tijd beantwoord om zo de sa-menwerking tussen de verschillende scholen scherp te krijgen. Ik vind het erg belangrijk om daarbij zoveel mogelijk ruimte te laten voor de eigen keuzes van scholen. Er zijn im-mers in de huidige vijf swv-en flinke verschillen in de samenwerking tussen het S(B)O en het reguliere onderwijs.

Overigens ligt de uitdaging van Pas-send onderwijs in Amsterdam/Die-men niet zozeer in het verminderen van de instroom naar het SO en SBO, maar veel meer in het aanbieden

van passende arrangementen in de scholen met veel (voormalige) rug-zakleerlingen. Hoe dit het beste inge-past kan worden en hoe we daarbij –ook in de toekomst- de opgedane kennis van ambulante begeleiders flexibel en optimaal inzetten, moet duidelijk worden uit de verkenning van de werkgroep. Ideeën binnen ons samenwerkingsverband Zuid zijn in ieder geval het wijkgericht werken aan een optimale en flexibele inzet van de al bestaande ambulante begeleiding. Hierbij wordt een eerste aanzet gegeven naar de inrichting van een Educatief Steunpunt. Daarnaast zal er geëxperimenteerd worden met het werken met een gezins- en onderwijsadviseur. De op-gedane ervaringen worden kenbaar gemaakt aan de werkgroep.

De VOORZItteR VeRtelt

De voorzitter van het samenwerkings-verband (swv) is Peter Bovelander. Peter is al een aantal jaren de voorzitter van ons swv. Daarnaast is hij plaatsvervan-gend algemeen directeur van Openbaar Onderwijs aan de Amstel.

Positionering so en sBo

5

OP PaDDe redactie neemt u mee naar plekken waar driftig wordt overlegd en wordt gewerkt aan nog beter onderwijs. Dit keer spraken wij de ambulante begeleiders (cluster 3 en 4) van het regionaal expertisecen-trum (REC) BovenAmstel. Kinderen met een langdurige ziekte en (verstandelijk) gehandicapte kinderen vallen onder cluster 3. Leer-lingen met ernstige gedragsproble-men of (psychiatrische) stoornissen vallen onder cluster 4.

Zaken als samenwerken met ouders, gedragsregels, klassenmanagement, co-teaching, sociale vaardigheden en inter-visie vallen hier onder. Er zijn modules die gericht zijn op het hele team, een deel van het team of op de individuele leerkracht. Denk bij het laatste bijvoorbeeld aan de module Begeleidende intervisie waar leerkrachten door filmopnamen leren reflecteren op het handelen.

Integrale benaderingAnnette Kluft: “We nemen nu bij een cluster 4 leerling, een ‘rugzakje’, echt de groep mee. Bijvoorbeeld bij het Taakspel. Een groepsgerichte werkwijze, waarin leerlingen en leerkrachten oefe-nen zich aan klassenregels te houden. Hierdoor wordt het pedagogisch klimaat en de taakgerichtheid gunstig beïn-vloed.” De integrale benadering heeft ook te maken met het voor kinderen versoepelen van de overgang naar het voortgezet onderwijs. Agnes Braam is betrokken bij de module “De overstap van PO naar VO”. Scholen en ouders worden in deze module ondersteund bij het vinden van een passende school voor het kind en de procedures daarom heen. In dit kader bezoekt Agnes samen met ouders verschillende scholen.

Meer maatwerk Mirjam Jansen van cluster 3: “Ik lever maatwerk aan verschillende scholen,

waarbij ik meestal 2 à 3 jaar verbonden ben aan één school. Steeds meer scholen willen extra handen in de klas, omdat andere vormen van ondersteu-ning verdwijnen. Neem nu basisschool de Elout die vijf kinderen met down syn-droom op school heeft. Zij kunnen niet zonder ondersteuning, maar worden wel geconfronteerd met het verdwijnen van de gemeentelijke gesubsidieerde ID-banen. Een klassenassistent, maar ook de inhoudelijke expertise vanuit de ambulante begeleidingsdienst op interne begeleidingstaken is voor deze school echt nodig.” Mirjam vervolgt: “Bij andere scholen kan mijn inzet weer anders zijn. De ene keer overleg ik met ergo- of fysiotherapeuten over het aanpassen van het meubilair, de andere keer zit ik met de leraar en ouders om tafel of help ik een schoolbegeleidings-plan opstellen.”

Net zo waardevol Pieta Willemse, ook van cluster 3, her-kent zich volledig in wat Mirjam zegt. “De ene dag geef ik een teamvoor-lichting over -het verloop van- een be-paalde spierziekte, terwijl ik de andere dag regel dat een kind de voorzienin-gen heeft die nodig zijn om op school goed te functioneren. Voorzieningen als een hellingbaan of een aangepast toilet.” Vaak neemt Pieta een koffer met informatie of spullen mee, die zij vanuit

de uitgebreide verzameling van de diensten samenstelt. “Ik merk dat onze rugzak echt cruciaal is. Voor de leer-krachten, die gewoon echt te weinig tijd hebben om goed in te spelen op allerlei individuele behoeften, maar vooral ook voor de kinderen. Een stoornis of ziekte knaagt aan het zelfvertrouwen van een leerling. Een kind met een progressieve spierziekte die ineens niet meer kan voetballen, heeft het knap lastig. Hij voelt zich letterlijk en figuurlijk buiten-spel gezet.” Pieta helpt het kind ontdek-ken wat hij nog wel kan en zorgt ervoor dat het kind weer aansluiting vindt. Het “ik-boek” helpt daar volgens haar ook bij. Dit boekje biedt ruimte voor het omschrijven van jezelf, je dromen, je vriendschappen en ideeën. Toekomst De vraag is natuurlijk wat de toekomst brengt. Gezien de ontwikkelingen vanuit de wet Passend onderwijs en het gevaar dat de bezuinigingen, die nu zijn afgeketst, in de toekomst opnieuw voor-gesteld kunnen worden. Wij vroegen de begeleiders of zij vinden dat het speciaal basisonderwijs (SBO) en speciaal on-derwijs (SO) in de huidige hoedanigheid moet blijven bestaan. Simone Groot: “Lastig om hier in zijn algemeenheid iets over te zeggen. Wat ik wel vind, is dat we goede elementen van het SO en SBO zouden kunnen integreren in het

“Onze rugzak met onmisbare expertise en kennis mag niet verdwijnen”

De ambulante begeleiding, nog steeds gefinancierd vanuit het ‘rugzakje’ van een kind, was eerder sterk gericht op de on-dersteuning van de individuele leerkracht. Volgens de ambulante begeleiders een waardevolle begeleiding. Er kon volgens hen echter nog wel meer uit de school en het kind gehaald worden. De leerling blijft in de meeste situaties een aantal jaren op school. Om zijn begeleiding beter op maat te kunnen aanbieden en om tegemoet te komen aan de vraag van de scholen, hebben de ambulante begeleiders - vanuit de financiering van cluster 4 leerlingen – daarom een modulair aanbod ontwikkeld.

6

reguliere onderwijs. Het zou mooi zijn als er een aantal scholen in de wijk voor open staan, zodat de kinderen in hun eigen buurt naar school kunnen. Goede elementen? Het creëren van kleinere klassen of het aanhouden van bepaalde methoden, werkvormen en structuren.” Diana van Aalst: “Veel kinderen bloeien op als ze in het SO of in het SBO terecht komen. Ze gaan weer leren. Als kinderen met bepaalde extra behoeften straks niet meer naar het SO gaan, moeten we er voor zorgen dat deze kinderen in het reguliere onderwijs ook plezierig kunnen functioneren. Scholen zijn hier al mee-bezig, maar worstelen met de vraag hoe ze leerlingen met een extra behoefte het beste onderwijs kunnen geven. Wij kunnen die brugfunctie vervullen en vanuit onze SO-expertise de juiste ken-nis leveren.”

Rugzak met onmisbare kennisMarije de Vries: “Wij kennen de voor- en nadelen van verschillende tussenvoor-zieningen en kunnen scholen adviseren waar ze voor die specifieke leerling(en) goed aan doen.” Diana: “Zolang de

expertise voor cluster 3 / 4 kinderen tij-dens de PABO te weinig aandacht krijgt, blijft het belangrijk.” Simone vult aan: “En al zou het meer aan de orde komen tijdens de opleiding dan nog is er de weerbarstige praktijk. Pieta: “Je kunt wel handelingsgericht werken leren, maar je moet het ook nog doen.” Hoe het ook uitpakt de rugzak met onmisbare ken-nis en begeleidingsmogelijkheden mag volgens de begeleiders in ieder geval niet verdwijnen.

RegIONaal expeRTIse ceNTRuM (Rec) BOveNaMsTel

Sinds een jaar werken de am-bulante diensten cluster 3 en 4 intensief samen in regiogroe-pen. De organisatie biedt, mede hierdoor, een flexibele inzet van ambulante begeleiders en speci-alisten. De medewerkers hebben een achtergrond als leerkracht en / of intern begeleider en zijn vaak al jaren werkzaam in het speciaal onderwijs. Adjunct-coördinator Eduard Bergman: “Onze kerntaak is leerkrachten leren tegemoet te komen aan de onderwijs- en begeleidingsbehoeften van ieder kind.” De dienst biedt hiervoor een breed scala van mogelijkheden. Variërend van kindgerichte bege-leiding tot leerkracht- en school-begeleiding.

De leukste boeken, de nieuwste magazines en beste websites? Houd elkaar op de hoogte en geef uw tip door aan de redactie. Dit keer lazen we het jubileumboek Werkplaats Speciaal Basisonderwijs van het SBOwerkverband.

Het jubileumboek Werkplaats Speciaal Basisonderwijs biedt leraren, schoolbestuurders en directies van samenwerkingsverbanden een be-knopt overzicht van de geschiedenis van de oprichting van het speciaal en speciaal basisonderwijs vanuit het beleid Weer Samen Naar School naar de actuele situatie waarin het SBO zich bevind.

Onderwijspartners als de PO-Raad en de Onderwijsinspectie vertellen openhartig over de lastige beginperiode, de huidige en toekomstige situatie van SBO-scholen. Daarnaast leest u hoe leraren, intern en ambulant begeleiders en directies de praktijk zelf ervaren. Opvallende elementen zijn de bijdragen over (het meten van) de kwaliteit van het onderwijs en de toenemende aandacht voor het (praktisch vertalen van het) ontwikkelingsperspectief in het speciaal basisonderwijs. In-strumenten en methodes als cyclisch werken, zelfstandige leerteams, cirkelgesprekken en adoptieteams, waarbij scholen samenwerken om bewezen aanpakken te delen, worden vanuit de praktijk uitgelegd. Een aanrader voor iedereen die wil leren van de aanpakken van het SBO.

De publicatie is te bestellen via www.sbowerkverband.nl.

Werkplaats speciaal Basisonderwijs

tIP

Het SBOwerkverband bestaat sinds 2007. Het is een landelijke vereniging van SBO-scholen. De scholen vallen onder een regionaal netwerk. In het verband zijn de netwerken actief. Het SBO-werkverband werkt aan duurzame kwaliteits-verbetering via het organiseren van trainingen, overleggen en andere manieren van kennisuit-wisseling. Scholen delen praktijkvoorbeelden en handige instrumenten op individueel, groeps- en schoolniveau. Het primaire doel is het verhogen van de leeropbrengsten van leerlingen. Kijk voor meer informatie op www.sbowerkverband.nl.

Voor nadere informatie kunt u con-tact opnemen met: Simone Groot, contactpersoon dienst AB voor de regio Amsterdam Zuid / centrum. Zij is te bereiken via Simone.Groot@recbovenamstel.nl. Meer informatie is te vinden op www.recbovenamstel.nl. Binnenkort vindt u hier ook een handzaam overzicht met het totale aanbod.

7

ary Bosker: ‘Of interne begeleiders in de toekomstige setting van passend onderwijs de functie van ambulante begeleiders over kunnen nemen, hangt van een aan-tal factoren af. Het belangrijkste is dat ib-ers hun agenda en hoofd zoveel mogelijk vrij maken voor de taken van ambulante begeleiders. Om de taken op te pakken is wel een perspectiefwisseling nodig.

een groot deel van het werk van intern begeleiders (ib-ers) en zorgcoördinatoren is nu gericht op het verlichten van de werkdruk van de leerkracht, terwijl de ambulante begeleiding zich richt op het versterken van de handelingsbekwaamheid van de leraar. ambulante begeleiders helpen leraren om vanuit de eigen kracht te werken; kun je het zelf oplossen of maak je effectief gebruik van de om-ringende zorgstructuur? een ander voorbeeld: een significant aantal ib-ers houdt zich nu veelal bezig met leerrendementen. Denk aan het individueel of in groepjes toetsen van leerlingen en het oppak-ken van praktische en inhoudelijke zaken rondom leerling volgsystemen.

De ib-ers zijn hierdoor minder aanwezig in de groe-pen om het werken met kinderen met gedragspro-blemen zelf te ervaren. Daardoor zijn ze niet altijd meer in staat om te ondersteunen bij het maken van handelingsplannen en onderwijskundige rap-porten. Intern begeleiders hebben lang niet altijd meer tijd voor co-teachen, coachen van leraren of het geven van handelingsgerichte adviezen. Intern begeleiders hebben dus echt een andere insteek en takenpakket. als zij de taken willen overnemen van ambulante begeleiders zal er eerst een verandering van mindset moeten vinden. als het lukt om intern begeleiders in de klas te laten werken met de leer-kracht, vanuit het perspectief “handelingsbekwaam maken van leraren”, komt bovenstaande stelling een stuk dichterbij.’

PUNt UIt!

WIst Je Dat

In ‘Punt uit!’leest u in pak en beet 20 regels het commentaar van een collega over een zaak die hij of zij belangrijk acht. Het commentaar kan gericht zijn op een onderwerp in de klas of in de school of een bestuurlijke kwestie. De redactie hoort graag welke zaak u bezighoudt. Aan de redactie welk commentaar wanneer verschijnt. Dit keer geeft Ary Bosker manager van de Regionale Dienst Ambulante Begeleiding (REC) BovenAmstel zijn mening.

‘Intern begeleiders kunnen de taken van ambulante begeleiders in de toekomst prima overnemen’

Dit keer geen spraakmakend citaat, wijze levensles of opmerkelijke uitspraak, maar een paar wist je datjes.

Wist je dat:# Passend onderwijs wordt gebudgetteerd en daarnaast ook wordt verevend? De financiële stroom gaat straks niet meer rechtstreeks naar individuele schoolbesturen in het (speciaal) onderwijs, maar via de samenwerkingsverban-den in de regio. Hierbij is sprake van twee budgetten, die voor lichte zorg (vergelijkbaar met de huidige WSNS-mid-delen) en die voor zware zorg. Onduidelijk is of het tweede budget, in vergelijking met wat daar nu voor beschikbaar is voor de rugzak en so- plaatsen voor cluster 3 en 4, minder wordt. Dit, doordat enkele politieke partijen een Lenteak-koord sloten waarin ze opriepen om de bezuinigingen tegen te gaan. Na de verkiezingen zal duidelijk worden of er toch nog bezuinigingen op ons afkomen. #Vanaf 1 juni het nieuwe stedelijk samenwerkingsverband formeel met de oprichting is begonnen? De stuurgroep kijkt hoe de rechtsvorm, de financiën, de besluitvorming et cetera het beste ingevuld kan worden. De medezeggen-schapsraad i.o. heeft hierbij een belangrijke rol. Op 11 juli vindt de oprichtingsvergadering plaats.

#De stuurgroep Passend (primair) onderwijs een koers-notitie heeft opgesteld voor de inrichting van het stedelijk swv? Op www.viaamsterdam.nl kun je deze downloaden. Hierin staan de uitgangspunten voor de verdere ontwikke-ling van het stedelijk samenwerkingsverband.

#Dezelfde stuurgroep twee werkgroepen, met daarin vertegenwoordigers uit het onderwijs, van de gemeente en de (jeugd)zorg, heeft opgericht? Zij werken de volgende thema’s uit:A. Werkgroep zorg in en om de school (positie SO en SBO en kwaliteit van de basiszorg)B. Werkgroep organisatie en financiën Later wordt de werkgroep ondersteuningsplan ingesteld.

#De Eerste Kamer pas na de zomer de wet Passend onder-wijs plenair bespreekt? Wij houden www.eerstekamer.nl natuurlijk goed in de gaten.

?

8

aGeNDaOp dit moment zijn we druk bezig om de planning voor het nieuwe schooljaar rond te krijgen. Hierdoor hebben we nu nog geen overzicht. Zodra de planning klaar is, zullen we de direct betrokkenen hiervan op de hoogte stellen.

sCHOOl IN BeelDDe scholen in het samenwerkingsverband zien er erg verschillend uit. Logisch, want de ene school ligt middenin de stad aan de gracht, ter-wijl de andere school nabij een weiland ligt. Om een beeld te krijgen van onze prachtige scholen laten we elke keer een andere school zien. Dit keer de SBO-school St. Paulus.

De SBO-school St. Paulus staat in het chique gedeelte van Zuid. Een karakteristiek gebouw aan een mooi pleintje.