Nieuwsbrief Levertransplantatie - UMCG · 2017. 3. 23. · Marinus. “Maar toen kwamen de...

OLTtimerNieuwsbrief Levertransplantatie 1

jaargang 21nummer 1voorjaar 2017

Nieuwsbrief van delevertransplantatiegroep

van het Universitair Medisch Centrum Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

Bij een levende donor levertransplantatie wordt een deel van de lever van een volwassene getransplanteerd in een klein kind. De kleine vaatjes van het kind zijn vaak niet groter dan 1 mm doorsnee, en deze moeten worden verbonden met de grotere van de donorlever. Dat is het moment waarop de plastisch chirurg aanschuift op de OK. Geen leverdokter, geen kinderarts, geen orgaantransplanteur, dus met recht een ’vreemde eend in de bijt van de levertransplantatie’. lees verder op pagina 2

Door Joukje Koehoorn, redactie OLTtimer

Wie maken er deel uit van het levertransplantatieteam? We kunnen allemaal het rijtje wel opnoemen. Maar zijdelings zijn er ook nogal wat partijen betrokken. Ze staan niet op onze groepsfoto’s, maar we hebben hen wel nodig. Een aantal van deze ‘vreemde eenden in de bijt’ laten we aan het woord in de OLTtimer. De radioloog die mee-kijkt vanuit zijn of haar expertise, de plastisch chirurg die mee-opereert met levende donor-levertransplantaties. Maar ook de taxichauffeur die ervoor zorgt dat organen en teams bij nacht en ontij veilig aankomen. En wat te denken van de technisch geneeskundigen, wat is hun bijdrage aan het levertransplantatieprogramma? Als je het zo leest, dan horen die vreemde eenden er eigenlijk gewoon bij! En trouwens, wat is ‘vreemd’? Zelfs onze vaste columnisten voelen zich soms nog wel eens een vreemde eend. Of is het slechts een kwestie van accentverschillen?

“Bij de Plastische is het altijd net even anders”

Vreemde eenden

Door Ingrid Bodewes en Joukje Koehoorn, redactie OLTtimer

Interview met Prof.Dr. Paul Werker:

Inhoud Plastisch chirurg Paul Werker 1Taxichauffeur Marinus Huigen 4Column Liver boys and –girls 5Nieuwe professional medische wereld 6Technisch geneeskundige op de OPR 7Kinderradioloog Joost van Schuppen 8Nieuw EPD in voorbereiding 9Transplantatiepoli volop in bedrijf 9Voorstellen Jeffrey van Son 10Voorstellen Sarah Bos 10Column Ernst Buiter 11Sport en spel na transplantatie 12Promotie Coby Annema 14Transplantoux 2017 15Voorstellen Anoek Mulder 16Afscheid Wendy Heykens 16Nieuwe gezichten HPB & OLT 17NMP-trial 18TransplantLines 19 Refereeravonden 19Grantwinnaars Bootcongres 20Feiten en cijfers OLT 2016 21Column Lab! 22Publicaties 23Agenda 24Teamwork 24Colofon 24

Wij spraken met plastisch chirurg prof.dr. Paul Werker (1961) over zijn passie voor hout, voor anatomie en voor kleine vaatjes.

De studie Geneeskunde in Utrecht vond hij maar saai, met als enige uitzondering de Anatomie, waar hij als student en later als student-assistent en hoofdassistent veel tijd aan besteedde. “Ik mocht graag klussen met hout, en dacht dat het uiteindelijk wel een specialisatie in bijvoorbeeld de Orthopedie zou worden. En was het niets geworden met Geneeskunde dan was ik zonder twijfel Bouwkunde gaan studeren. Maar toen ik tijdens de studie gegrepen werd door de Plastische Chirurgie, werd het een ander verhaal. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de keuze voor de Plastische Chirurgie, een vakgebied wat alles in zich heeft: veelzijdigheid, fijnzinnigheid en creativiteit. Dat is het heerlijke aan dit vak, bij ‘de Plastische’ is het altijd net even anders. Eén van mijn collegae-opleiders zei eens: ‘Geef ze eerst maar eens een kapotte oude fiets voordat je ze aanstelt, dan weet je meteen of ze creatief en inventief genoeg zijn.”

Over de Plastische

Werker heeft als plastisch chirurg gewerkt in Louisville Kentucky (USA), Utrecht en Zwolle. Sinds 1 september 2006 is hij hoofd en opleider van de afdeling Plastische Chirurgie van het UMCG, kortweg ‘de Plastische’. Werker vertelt dat binnen zijn afdeling 11 plastisch chirurgen (8 fte) werken. De expertise van zijn groep richt zich op vijf thema’s (met alle een eigen voorzitter), te weten; algemene plastische chirurgie, reconstructieve chirurgie, borstchirurgie, hand-pols chirurgie en esthetische chirurgie. Voor aangezichtsverlamming en genderoperaties is het UMCG een expertisecentrum, beide in multidisciplinaire werkgroepen. Zo nemen naast de Plastische Chirurgie aan het gender-team deel: Psychiatrie, Gynaecologie, KNO, Psychologie en Maatschappelijk werk.Kinderen komen ook bij de Plastische Chirurgie; vaak gaat het dan om aangeboren afwijkingen zoals schisis. Hierbij wordt ook in multidisciplinaire teams gewerkt.De behandeling van brandwonden is geruime tijd voor zijn komst naar het Martini Ziekenhuis in Groningen gegaan. “Jammer”, vindt Werker, “want dit is een mooie poot van de Plastische Chirurgie, maar ze doen het gelukkig erg goed in het Martini en onze AIOS lopen er stage”. Werker zelf is gespecialiseerd in de Ziekte van Dupuytren; dit is een bindweefselverharding in de handpalm en vingers waardoor op den duur de vingers niet meer gestrekt kunnen worden. “Maar als afdelingshoofd is opereren onderhand iets wat je erbij doet”, merkt hij schouderophalend op, want organisatie en onderzoek slokt ongeveer 50% van zijn taak op.

Microchirurgie bij levertransplantatie

De expertise van de Plastische Chirurgie bij de levende donor levertransplantaties ligt op het gebied van de microchirurgie. Naast Werker zelf doet vooral zijn collega dr. Martin Stenekes


OLTtimer 2

Werker (links) ziet het operatiegebied via een operatiemicroscoop met stralen deler

vena porte

arteria hepatica


regelmatig mee aan de ca. 15 procedures die per jaar worden uitgevoerd. “Leverchirurg Marieke de Boer heeft tijdens haar verblijf in Hongkong gezien dat plastisch chirurgen bij een levertransplantatie aanschuiven als de arteria hepatica in het ontvangende kind moet worden gehecht. Dit is soms een kleine arterie, die je beter met wat meer vergroting kunt hechten“, vertelt Werker. Hij laat een foto (midden vorige pagina) zien waarop dit goed is te zien. “Microchirurgie is een belangrijke basisvaardigheid binnen de opleiding voor plastisch chirurg. We kijken via een microscoop die het operatiegebied 10 tot 15x vergroot. Dit type microscoop stelt ons in staat in een hoek te kijken waardoor we rechtopstaand kunnen opereren. Het geheim bij de microchirurgie is echter het kunnen schakelen tussen grof en fijn opereren.”De plastisch chirurg is niet betrokken bij de voorbereiding van de levende donatie. “Bij het stellen van de indicatie is er een blind vertrouwen in de expertise van de transplantatiechirurgen; dat moet ook want het is hun vakgebied. Feit is dat de lokale anatomie bij elke patiënt weer anders is, maar daarin zijn beide specialismen goed op elkaar ingespeeld. Ik ben typisch de technicus die binnenkomt, zijn taak uitvoert en daarna weer vertrekt. Het is een gastoptreden, maar op het moment dat ik aan tafel sta ben ik de eerste operateur.” Na een transplantatie heeft Werker altijd even contact met De Boer of een van de andere leverchirurgen die hierbij betrokken zijn; hoe gaat het nu met het kind en kunnen we nog ergens van leren?

Stoffeerders

Het is niet alleen bij de levertransplantatie dat de plastisch chirurg als medebehandelaar aantreedt. Werker: “Wij opereren 50% van onze OK-tijd mee met andere afdelingen. We zijn vaak de ‘stoffeerders’, doen onder andere kaakreconstructies met de Kaakchirurgie en sluiten mond- en keeldefecten voor de KNO. Ook bij de buikwandtransplantatie waren we betrokken. Gisteren deden we ook nog mee met een zogenaamde ‘vrije lap’ (verplaatsing van een stuk huid). Dit is een operatie van ca. 10 uren met een belangrijke rol voor de Plastische Chirurgie: het weefselstuk dat een stuk bot moet bedekken vrijleggen op de kleine bloedvaten en ze weer verbinden elders, zodat het verplaatste weefsel goed doorbloed blijft en daardoor de functie kan behouden. Je opereert met meerdere teams; één voor de donorplaats en één voor de acceptorplaats. En natuurlijk proberen we alles zo netjes mogelijk achter te laten.”

Minder zwaarmoedig

Elke operatie is weer een uitdaging op zich. Geeft het resultaat na die jarenlange ervaring altijd weer een goed gevoel? “Zeker, het werk geeft bevrediging. Ook al denk ik soms: dit had wel beter of mooier gekund maar dat zit er dan gewoon niet in. Als het desondanks gelukt is een verbetering voor de patiënt te creëren, dan moet je ook tevreden zijn. Bijvoorbeeld bij een operatie aan kromme vingers vanwege Dupuytren kun je vooraf niet voorspellen in hoeverre de operatie vermindering van de

3 OLTtimerklachten geeft. Gelukkig komt het niet heel vaak voor, maar ook wij houden echte slechtnieuwsgesprekken, die ook voor ons soms ongelofelijk zwaar zijn; je hebt de patiënt niet kunnen bieden wat je graag wilt, want je maakt toch schade ondanks de beste intenties. Ik heb wat dat betreft veel respect voor de collega’s waarbij dit aan de orde van de dag is vanwege de aandoeningen, bijvoorbeeld bij de Oncologie. Bij de plastische chirurgie zijn wij meer van de vrolijke, minder zwaarmoedige kant.“

Nieuwe ontwikkelingen

“Waarin de vooruitgang van ons vakgebied zit? In de techniek. Met de nieuwste microscopen kunnen we vaten van 0,3 mm aan. Bijvoorbeeld na een borstamputatie hebben vrouwen vaak last van lymfoedeem (een ‘dikke’ arm) omdat de lymfevaten zijn beschadigd en het vocht uit de arm niet meer kan worden afgevoerd. Met een nieuwe techniek (lymfatico veneuze chirurgie) kunnen we die vaten weer herstellen zodat het vocht uit de arm weer kan worden afgevoerd op een natuurlijk manier. Hiervoor is wel weer een speciale microscoop nodig, die we momenteel nog niet hebben.Ook interessant is het onderzoek wat we doen. Een mooi voorbeeld is een onderzoek geïnitieerd in Oxford, waaraan we hopen mee te doen. Hierbij dient een meegetransplanteerde huidlap tijdens een orgaantransplantatie als een zogenaamde ‘verklikker’ voor afstoting na met name pancreas- en longtransplantaties. Bij deze transplantaties is monitoring van afstoting moeilijk, maar is in een vroeg stadium aan de huidlap te zien dat er afstoting van het orgaan gaande is. Met deze ontwikkeling kunnen wij als plastisch chirurgen bijdragen aan kwaliteit van leven van de patiënt, want dat is het belangrijkste.“

Ecosysteem

Tot slot geeft Werker aan dat hij zich gelukkig prijst dat hij mag werken in een goede werksfeer, “want ook dat vind ik belangrijk. Erik Heineman (afdelingshoofd Chirurgie) is bekend van zijn uitspraak over de werking van ego- en ecosystemen. Ik werk hier inmiddels 10 jaar en ook wij hebben een plek verworven in diverse ecosystemen, ook binnen de Plastische Chirurgie: we werken in mijn visie als team ontzettend goed samen, binnen en buiten de afdeling, en dat is heel prettig. Ja, ik vind het een feest om hier te mogen werken!“


OLTtimer 4

Als je het hebt over het ‘transplantatieteam’ denk je niet meteen aan de taxichauffeur die bij nacht en ontij organen, chirurgen en transplantatiecoördinatoren vervoert. Maar zelf denkt Marinus Huigen daar anders over: “Ik rijd sinds 2008 voor het transplantatieteam en weet inmiddels redelijk goed alles in elkaar steekt.” Zowaar een typische vreemde eend in de bijt!

Marinus Huigen (1967) werkt als taxichauffeur bij Taxibedrijf Kijlstra in Drachten. Sinds 2008 is hij betrokken bij het vervoer van leden van het transplantatieteam van en naar donatieprocedures en annex daaraan het transport van donororganen van een donorziekenhuis naar een transplantatieziekenhuis. Marinus is afkomstig uit Zeeland waar zijn ouders een binnenvaartschip hadden waarmee zij oud ijzer vervoerden. Van zijn 7de tot 14de jaar heeft hij doorgebracht op een schippersinternaat.

Caissière of taxichauffeur

Sinds Marinus op zijn 21ste het duikbrevet haalde heeft hij in alle wereldzeeën gedoken. Hij werkte voor Mammoet, een groot bedrijf op het gebied van zwaar hijswerk en transport en zodoende ook betrokken bij de berging van scheepswrakken. “Zo’n twintig jaar lang heb ik gedoken naar scheepswrakken. Een prachtig vak en ik heb de hele wereld rondgereisd”, vertelt Marinus. “Maar toen kwamen de bloemetjes en de bijtjes; ik ben inmiddels 25 jaar getrouwd en heb drie kinderen. Ik wilde niet dat mijn kinderen opgroeiden zoals ik op het internaat, zonder vader in de buurt. Toen ben ik ander werk gaan zoeken. Ik kwam in aanmerking voor drie beroepen: caissière (Marinus laat zijn forse handen zien en nee, dat was niets geworden…), productiemedewerker of taxichauffeur. Dat laatste leek me de beste optie, dus heb ik me na het behalen van de taxipas gemeld bij Taxi Kijlstra in Drachten. Daar kon ik meteen aan de slag en 9 maanden later kwam ik op het transplantatievervoer. De eerste rit kan ik me nog goed herinneren. Ik moest een lever naar België brengen. Ze vroegen me daar of ik de chilisaus ook bij me had...

Taxichauffeur Marinus Huigen:

“Organen vervoeren is meer dan een pakketje van A naar B”

Ik sta niet snel met m’n mond vol tanden maar toen wel even. Want dit is natuurlijk een bloedserieuze zaak.”

Er kan altijd worden gereden

Marinus vertelt dat Kijlstra in Friesland een grote speler is op het gebied van personen- en ambulancevervoer met alleen al 40 tot 50 personentaxi’s. Ook de volledig ingerichte bus van het ZUT-team (Zelfstandig UitnameTeam) is van Kijlstra, hiermee worden artsen inclusief hun eigen operatiematerialen vervoerd naar multiorgaan-donatieprocedures in het land.Het transplantatievervoer van organen en team, zoals Marinus dit doet, valt onder het personenvervoer. Kijlstra heeft hiervoor een contract met Witte Kruis Transplant BV, een organisatie die in opdracht van de Nederlandse Transplantatie Stichting en onder regie van Eurotransplant met speciaal daartoe uitgeruste (spoed)voertuigen mensen, middelen alsmede organen in binnen- en buitenland vervoert.Met in totaal vier collega’s zit Marinus full time op het vervoer van organen en transplantatieteams. Ze rijden voornamelijk binnen Nederland, maar uitstapjes naar de ons omringende landen komen ook regelmatig voor, tot ca. 1000 km rondom Groningen. Voor langere afstanden wordt vaak een vliegtuig ingezet vanwege de beperkte bewaartijd van de organen. Marinus en zijn collegae rijden in een ‘gewone’ personenauto met ambulancekleuren (een zogenaamd ‘spoedvoertuig’). De chauffeurs zijn getraind in ‘spoedrijden’; als het nodig is mogen zij de maximaal toegestane snelheden overschrijden, maar alleen als de opdrachtgever (arts) het noodzakelijk acht.De vier chauffeurs werken in diensten van 3x8 uur per etmaal. Met achterwachtconstructies zorgen ze ervoor dat er altijd gereden kan worden. Voor donorprocedures rijden ze binnen onze regio (boven de lijn Enschede-Zwolle incl. Friesland/Groningen/Drenthe). Gaat het om transport van organen, dan verzorgen ze ook het vervoer van en naar donoren transplantatiecentra buiten onze regio. Sinds zes jaar vervoert het taxibedrijf ook stamcellen door heel Nederland.

Door Ingrid Bodewes en Joukje Koehoorn, redactie OLTtimer


5 OLTtimer

Tijdschema’s en logistiek

Hoe ziet zo’n rit eruit? Marinus: “Het begint voor ons altijd met een telefoontje van een transplantatiecoördinator (TC). Bijvoorbeeld ‘We moeten naar Enschede!’ We spreken af wie we hoe laat moeten ophalen, en waar: in het UMCG of vanaf huis. Dan maken wij een tijdschema voor onze eigen logistiek: wie rijdt heen, wie rijdt terug, waar moet het orgaan naar toe, wie is achterwacht etc. We brengen de TC (met of zonder operatieteam) naar het ziekenhuis in Enschede. De TC belt aan één stuk door en brengt de situatie van de donor en alles daaromheen in kaart. Ook organiseert de TC dat wij bij aankomst in het donorziekenhuis een pakketje met donorbloed krijgen, wat wij vervolgens weer afleveren in het UMCG. Dit is voor de weefseltypering en dat weer is belangrijk voor de match tussen donor en ontvanger. We houden per procedure rekening met 12 tot 14 uren, dus je houdt contact met de TC wanneer hij of zij weer terug naar Groningen wil.”

Machtig mooi werk

Het valt ons op dat Marinus bijzonder goed is ingevoerd in de materie. Hij weet haarfijn te vertellen hoe de procedures in elkaar steken en wat bijvoorbeeld de specifieke bijzonderheden zijn per orgaan of het transport hiervan. Ook weet hij trouwens precies welke chirurg genoegen neemt met alleen een kussentje en wie wagenziek is. Marinus: “Ik doe dit al bijna negen jaar. En het is machtig mooi om te doen! Eén keer heb ik zelf een donorprocedure bijgewoond. Ik stond ervan te kijken hoe alles in z’n werk gaat. Het maakt ook voor mij mijn werk veel interessanter. Ik heb veel waardering voor de mensen die de donatieprocedures doen. Het is geen gemakkelijk werk. Als het wat langer duurt, dan weet ik dat een procedure lastig is geweest, met jonge mensen, een vreselijk ongeval of ander gedoe. Onderweg naar huis vraag ik dan ‘Hoe was het’ en dan hoor ik wel of ze willen praten of niet. Ik ben in die zin ook een uitlaadklep. Daar praat ik natuurlijk niet over met anderen, maar het spookt daarna wel door mijn hoofd, daar ben ik eerlijk in. Op verjaardagen wordt wel eens gevraagd naar mijn werk, maar niemand beseft echt wat het inhoudt. Ik vraag mensen altijd wel of ze al donor zijn, daarvoor ben je niet snel te oud. Zelf ben ik ook donor, natuurlijk.”

Geen simpel pakketje

Je maakt natuurlijk wel eens wat mee onderweg. “Eens had ik een klapband ergens in de polder”, vertelt Marinus. “Binnen 11 minuten was het orgaan met een politieauto weer op weg en kon het pakket verderop weer door één van mijn collega’s uit het Westen worden overgenomen. Het is voor mij meer dan alleen maar een simpel pakketje vervoeren van A naar B.”Een mooi verhaal van Marinus, we nemen afscheid maar hij volgt ons naar de afdeling Chirurgie. “Toch de TC’en even dag zeggen!”

5 OLTtimer

Door Thomas Steunenberg, leverstudent

Een vreemde zijn, iedereen ervaart het, is echter nooit en bij niemand hetzelfde. De vreemde in de groep, de vreemde eend, observeert en anticipeert op zijn omgeving. Waar de vreemdeling misschien onbekend is, hoeft het niet onbekend te zijn voor de vreemdeling. Naarmate de tijd verder strijkt, verandert de vreemde in een bekende. Maar wanneer is iets vreemd? En wat voor effect geeft de onbekende aan de dynamiek en handelingen van de groep?Met de verkiezingen net achter de rug is ‘vervreemding’ een veel gebruikte term. Soms lijkt het alsof we naar een maatschappij toeleven waarin louter het individu centraal staat. Wat voor mij bijzonder tegenstrijdig voelt gezien de huidige maatschappelijke problemen. Iedereen draagt zijn eigen sociale en culturele rugzak met zich mee, een kijkje in de rugzak van een ander is een verrijking van jezelf.In de OK, staat één individu centraal. Elke OK draait het om de persoon die op tafel ligt, waaraan iedereen eromheen een unieke bijdrage levert. Zelfs de kleinste schakel is onmisbaar in de keten. Toen ik ruim een jaar geleden de eerste stap in OK 19 zette was ik ook een vreemde. Een operatie bijwonen was voor mij al nieuw. Wat destijds als nieuw voelde, voelt nu reeds vertrouwd. Gedurende het jaar kwam ik steeds vaker op de operatiekamer. Leerde de mensen kennen, de omgeving, maar bovenal de dynamiek. Tijdens de verschillende operaties begon ik iets te merken. De hele OK werkt als een geheel, waarin ieder zijn eigen significante bijdrage levert, met één gemeenschappelijk doel wat centraal staat. Langzamerhand realiseer ik mij dat ik geen vreemde meer ben!

Geen vreemde meer!


OLTtimer 6

Per 1 januari jl. ben ik begonnen als technisch geneeskundige aan een ‘klinisch fellowship’ bij de HPB-chirurgie in het UMCG. Helemaal nieuw ben ik niet binnen de afdeling. Tijdens het zesde en laatste jaar van de studie Technische Geneeskunde heb ik een 10-maanden klinische afstudeerstage bij de HPB-chirurgie gelopen, onder begeleiding van HPB-chirurg dr. Koert de Jong. Hierbij heb ik o.a. onderzoek gedaan naar de optimalisatie van de percutane ablatiebehandeling van levertumoren. Na afronding van mijn studie werd er in samenwerking met de afdeling HPB-chirurgie, de opleiding Technische Geneeskunde en de Neder-landse Vereniging van Technische Geneeskunde (NVvTG) een vervolgopleiding beschikbaar gesteld. Een mooie kans die ik met beide handen heb aangegrepen.Het tweejarige fellowship is een klinisch opleidingstraject waarin de technisch geneeskundige zich specialiseert binnen een bepaalde medische discipline. De fellow wordt opgeleid om complexe medische technologie te implementeren en toe te passen, om vervolgens als zelfstandig behandelaar werkzaam te zijn. In mijn geval gaat het dus om de ablatieve leverchirurgie als specifiek klinische domein binnen de chirurgie. Het doel is om uiteindelijk zelfstandig de percutane ablaties uit te voeren. Sinds kort maken we in studieverband gebruik van een naald-positioneringsysteem om nauwkeuriger tumoren percutaan aan te kunnen prikken. Dit systeem bestaat uit een kop met naaldgeleidingsmechanisme die handmatig rond de patiënt kan worden geplaatst, en een arm die de kop met één druk op de knop fixeert ten opzichte van de patiënttafel. Nadat het systeem

Nieuwe professional in de medische wereldDoor Simeon Ruiter, fellow HPB-chirurgie

rond de patiënt is geplaatst, gaat het samen met de patiënt in de CT-scanner. Zo wordt de positie van de tumor in de patiënt ten opzichte van de kop bepaald en stuurt het systeem automatisch het naaldgeleidingsmechanisme aan om dit de vereiste richting te geven. Vervolgens wordt de naald in het geleidingsmecha-nisme geklemd en door de arts zelf in het lichaam gebracht. Met behulp van dit systeem hopen we de procedure te optimaliseren, waar de patiënt uiteindelijk baat bij heeft. Als technisch genees-kundige werk ik samen met andere disciplines om dit product uiteindelijk te implementeren binnen de patiëntenzorg. Daarnaast zal ik me ook bezig gaan houden met patiëntenzorg rondom andere minimaal invasieve behandelingen van levertu-moren binnen de HPB zoals Selectieve Interne RadioTherapie (SIRT). Bij deze behandeling spuiten we via de toevoerende leverarterie miniatuurbolletjes in die beladen zijn met radioactief Yttrium-90. Daardoor worden tumoren zeer lokaal bestraald met als doel om de tumor lokaal te controleren. Mijn start bij de HPB heb ik als zeer welkom ervaren, zeker als nieuwe professional in de medische wereld!

Wat is Technische Geneeskunde?In 2003 is de Universiteit Twente gestart met de opleiding Technische Geneeskunde. Aanleiding was de constatering dat de oprukkende technologie in de gezondheidszorg vraagt om professionals die diepgaande kennis van technologie en geneeskunde weten in te zetten voor de verbetering van de zorg voor patiënten. Om de kwaliteit van technisch geneeskundigen in de klinische praktijk te waarborgen, is het noodzakelijk om technisch geneeskundigen na hun studie op te leiden tot zorgprofessional als onderdeel van het behandelteam in een specifiek klinisch domein.


7 OLTtimer

Vanaf begin januari ben ik begonnen als orgaanperfusionist en onderzoeker in het UMCG. Het is een positie die goed aansluit bij de studie Technische Geneeskunde aan de Universiteit Twente. Orgaanmachineperfusie is een vakgebied wat technisch volop aan het ontwikkelen is en ook vergenoeg is gevorderd om al klinisch te worden toegepast. Een prachtig grensvlak waarop mijn achtergrond als technisch geneeskundige goed van pas komt. Na mijn afronding in 2013 van Technische Geneeskunde bij de kinder-intensive care in UMC Radboud in Nijmegen op het gebied van non-invasief cardiac output meten, ben ik gaan werken bij een medical start-up Photonics Healthcare. Hier heb ik als één van de twee werknemers gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw diagnostisch apparaat wat kwantitatief zuurstof kan meten op cellulair niveau. We zijn begonnen met het opstellen van de eisen, het ontwerpen van het medisch product als ook het productieproces opzetten; dit om na ongeveer twee jaar het CE-keurmerk op het device te mogen zetten. Daarna ben ik als promovendus aan de slag gegaan in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam op de toepassing van intracellulair zuurstof meten in de kliniek. Binnen de orgaanmachineperfusie is het zuurstofverbruik en het meten hiervan een belangrijk onderzoeksgebied. We willen het te transplanteren orgaan zo goed mogelijk voorbereiden op de transplantatie. Maar wat is precies een goede voorbereiding, hoeveel energie gebruikt het orgaan? Hoeveel zuurstof heeft het nodig? Hoe snel moet je een orgaan opwarmen voor

Technisch geneeskundige op de OPRDoor Rinse Ubbink, orgaanperfusionist/onderzoeker

transplantatie? Een kleine greep uit de vragen waarbij ik betrokken ben als orgaanperfusionist in de Organ Preservation and Resuscitation (OPR) unit in het UMCG. Preservatie is het zo goed mogelijk behouden van de kwaliteit van het orgaan, waar resuscitation het daadwerkelijk verbeteren is van het orgaan. Machineperfusie geeft de mogelijkheid buiten het lichaam het orgaan enkele uren – en wellicht in de toekomst ook nog langer –te behandelen, te beoordelen en te verbeteren. Zo is het bijvoorbeeld voor de longen al mogelijk om een bloedgas te nemen en de kwaliteit van de oxygenatie te bepalen terwijl deze 4 uur buiten het lichaam aan de machineperfusie ligt. De OPR moet op korte termijn 24 uur, 7 dagen per week beschikbaar zijn. Aan het begin van dit jaar krijg ik drie collega’s erbij en vormen we het OPR-team, wat dag en nacht ervoor zal zorgen dat er orgaanmachineperfusie kan plaatsvinden. Het werken binnen de OPR-unit is voor mij een uitgelezen kans om mijn expertise als technisch geneeskundige in te kunnen zetten. De specialisatie tot orgaanperfusionist is nieuw en uitdagend, maar vooral ook een prachtige kans om een bijdrage te leveren voor patiënten die een orgaantransplantatie nodig hebben.

Voor de OLTimer ben ik gevraagd om namens de Radiologie een stukje te schrijven over onze bijdrage bij de kinderlevertransplantaties. Mijn naam is Joost van Schuppen. Ik ben opgeleid tot kinderradioloog. Samen met onder andere Riksta Dikkers, Jan Visscher en sinds kort Tijmen Korteweg verzorgen we de beeldvorming rond de levertransplantaties bij kinderen.

De kinderradiologen zijn betrokken op verschillende momenten in het hele proces. Allereerst verzorgen we de beeldvorming rondom diagnostiek van onderliggende ziekte in aanloop naar de transplantatie, alsmede bij pre-transplantatie screening. Daarnaast zijn we per-operatief betrokken bij de transplantatie zelf. Tegen het einde van de transplantatie verrichten we een echo om de vascularisatie van het transplantaat te controleren. Wanneer dit in orde is wordt de buik gesloten, al dan niet eerst met een mat. Ook dan wordt opnieuw een echo verricht ter controle van de vascularisatie. Na het afronden van de operatie wordt direct op de IC nogmaals de echo herhaald. Dit wordt gevolgd door gedurende de eerste 7 dagen op IC elke ochtend de echo te herhalen ter controle van de vascularisatie en uitsluiten van complicaties. Ook in het vervolgtraject hierna zijn we middels beeldvorming nauw betrokken bij de follow up.

De diagnostiek naar onderliggende ziekten, maar ook ter voorbereiding van de transplantatie is divers. Ter screening, met name voor de vasculatuur, gebruiken we meerfasen-CT om exact de doorbloeding van de lever vast te stellen. Eventuele anatomische variaties of veranderingen ten gevolge

Joost van Schuppen, kinderradioloog:

“De echo is ons werkpaard”

van bijvoorbeeld portale hypertensie met bijbehorende collateralen zijn op deze manier goed inzichtelijk te maken. Hier is ook wel een rol voor MRI, maar de CT is uiteindelijk toch vaak beter beoordeelbaar. Dit zal in de toekomst waarschijnlijk overgenomen worden door de MRI. MRI wordt meer gebruikt bijvoorbeeld om afwijkingen aan de galwegen vast te stellen of focale pathologie in de lever te analyseren. Toch is de echo ons werkpaard. Het is snel, weinig belastend voor de patiënt. Daarnaast is hiervoor geen narcose nodig. Middels echo is betrouwbaar flow in de vaten te meten, met ook flowcurves en resistive indices. Ook het oplossend vermogen van de echo is hoog zodat ook galwegen goed beoordeelbaar zijn. Naast diagnostiek zijn middels echo, maar ook CT, interventies te plegen, zoals het doen van biopten of het draineren van collecties.De echo op zichzelf is niet heel ingewikkeld, maar het vergt veel ervaring om de echo op correcte wijze te verrichten en te interpreteren. Er wordt niet alleen op gelet of er flow in de vaten aanwezig is. Maar er wordt ook gekeken naar de stroomrichting en flowcurven die veel zeggen over de kwaliteit van de door-stroming. Veranderingen in bijvoorbeeld het flowsignaal in de vena hepatica kunnen subtiel zijn, in aanloop naar een daadwerkelijk vasculair afvloedprobleem van de lever. Het triphasische flowpatroon wordt dan meer monofasisch. De beeldvorming wordt in nauwe communicatie met de transplantatiechirurgen gedaan. Wanneer er twijfels zijn wordt er veelvuldig overlegd. Dit leidt dan vaak tot het sneller herhalen van de echo, soms ook in bijzijn van de chirurg. Onderling tussen de collegae wordt ook regelmatig gevraagd even mee te kijken, zodat alle beschikbare ervaring gedeeld wordt. Doordat in principe dezelfde radiologen/ laboranten betrokken zijn bij de directe postoperatieve follow up is verandering makkelijker op te pakken.

Ons team is dus nauw betrokken bij de transplantaties. Het is soms erg lastig om per-operatief of in de follow-up daadwerkelijk vast te moeten stellen dat er een probleem is met de doorbloeding. Dit heeft tot direct gevolg dat het betreffende kind (opnieuw) geopereerd moet worden om de doorbloeding te herstellen. Er hangt dus van de echo behoorlijk wat af. Dit maakt dat je soms alles dubbel controleert, of wanneer dit mogelijk is nog eens met een collega gaat kijken, om maar zeker te weten dat dat wat je ziet correct is. Dit zijn lastige beslissingen met grote consequenties.Hoewel de contacten vaak maar kort zijn, zien we patiënten vaak tijdens de follow up. Je krijgt hierdoor veel mee van het beloop en de complicaties. Hierbij zijn we ook regelmatig betrokken middels diagnostiek als het niet gaat zoals het moet gaan. Gelukkig zien we de kinderen uiteindelijk ook vaak vrolijk spelend terug op de poli bij controle-echo’s. Dan zie je opeens de kinderen die je zo lang vervolgd heb tijdens de ziekenhuisopnamen vrolijk en gezond terug. Dat is erg leuk en motiverend.Kortom de bijdrage vanuit de Radiologie is veelzijdig en leuk, dit doen we met ons team dan ook met plezier.


OLTtimer 8

Van Schuppen met dochter Liselotte


Ter informatie voor verwijzers

Nieuw EPD in voorbereidingBinnen het UMCG werken we al geruime tijd toe naar een nieuw elektronisch patiëntendossier (EPD).

Het UMCG wil hiermee op een generieke manier gaan werken. Dit betekent dat de werkprocessen van de (zorg)professionals in het UMCG worden gestandaardiseerd. Ook gaat straks iedereen digitaal werken. Het nieuwe EPD van Epic faciliteert deze ontwikkelingen.

Voorbereiding en trainingen zullen de komende tijd een belangrijke inspanning vragen van alle medewerkers van het UMCG. Het nieuwe EPD zal in het eerste weekend van december a.s. met een ‘big bang’ live gaan. We gaan ervan uit dat u als verwijzer hiervan geen problemen ondervindt.

Transplantatiepoli volop in bedrijfNovember vorig jaar opende de nieuwe polikliniek UMCG Transplantatiecentrum haar deuren aan de Fonteinstraat 17. Op de nieuwe poli worden naast levertransplantatiepatiënten ook long-, nieren hartgetransplanteerden gezien. Er is veel aandacht voor leefstijl na transplantatie omdat getransplanteerden vaak dezelfde leefstijlproblemen tegenkomen. Verschillende specialisten op het gebied van leefstijl werken nauw samen op de nieuwe poli. Ook het team van het onderzoek TransplantLines heeft hier een vaste plek gekregen.

Inmiddels ‘draait’ de poli een aantal maanden naar volle tevredenheid. De zogenaamde ‘leefstijlcarrousel’ met fysiotherapie, diëtetiek en maatschappelijk werk start in april. Hiervoor is één keer per week de donderdagmiddag gereserveerd.

Op dinsdag 16 mei a.s. is de officiële opening van de nieuwe polikliniek gepland. Nadere details volgen of informeer via [email protected]


Mij was gevraagd om een stukje te schrijven over wie ik ben en wat ik doe. Mijn naam is Sarah Bos, AIOS bij de Interne Geneeskunde en sinds juni 2016 ook werkzaam als onderzoeker. Daarnaast ben ik getrouwd, moeder van drie kinderen en een sportief persoon.

Wat ik doe, en vooral hoe ik als AIOS Interne Geneeskunde in de OLTtimer terecht ben gekomen, heeft wat meer toelichting nodig. Tijdens het eerste jaar van mijn opleiding merkte ik dat ik naast de dagelijkse gang van zaken graag meer verdieping wilde. Het liefst op een manier dat anderen op lange termijn hier ook wat aan zouden hebben. Na een periode onderwijs te hebben gegeven wilde ik deze verdieping in een ander jasje gieten.

Tijdens mijn Geneeskunde-opleiding had ik onderzoekservaring bij de vasculaire geneeskunde in het AMC opgedaan. Mijn interesse voor de vasculaire was daar gewekt en met de wens tot verdieping, had ik aangeklopt bij professor Kamphuisen, internist vasculair geneeskundige. Vanwege onze interesse in trombose en hemostase bij patiënten met leverziekten hebben we contact gelegd met professor Lisman en dr. Schreuder. We hebben toen in een korte periode een paar onderzoeken over dit onderwerp opgezet. Deze onderzoeken richtten zich op het beter begrijpen van de werking van bloedverdunners bij patiënten met cirrose. Met de gezamenlijk opgezette onderzoeken kwam ik in aanmerking voor een constructie waarbij ik mijn opleiding met onderzoek kan combineren (Gr-Agiko constructie). Vanuit deze Gr-Agiko constructie kon ik mijn opleiding stopzetten en kan ik mij nu twee jaar fulltime op onderzoek richten.

Een boekje voor mijn promotie zal uiteraard na deze twee jaar nog niet af zijn. Dit zal ik naast de resterende vier jaar van mijn opleiding moeten afronden. Om dit voor elkaar te krijgen zal ik zeker nog wat avonden en weekenden hier aan moeten besteden. Gelukkig is de nodige steun en begrip vanuit het thuisfront aanwezig, met een partner die ook in opleiding is tot internist en nog met de afronding van een promotieonderzoek bezig. In een andere editie hoop ik jullie te kunnen berichten over de uitkomsten van een van mijn projecten. Tot een volgende keer!

OLTtimer 10

Even voorstellen

Jeffrey van SonMijn naam is Jeffrey van Son, 23 jaar en sinds januari heb ik de eer om het nieuwste lid van het studentenleverteam te zijn. Ik ben geboren in Velsen, getogen in de regio van Alkmaar en inmiddels alweer enkele jaren studerend in Groningen. Na mijn VWO-examen besloot ik om een opleiding tot verkeersvlieger te volgen aan de KLM-luchtvaartschool te Eelde. Toen in mijn eerste jaar bleek dat de (financiële) risico’s van deze opleiding niet geheel opwogen tegen de geringe kans op een baan, en ik daarnaast in deze periode zelf van dichtbij met de zorg te maken kreeg, besloot ik dat Geneeskunde eigenlijk mijn droomstudie was. Uiteindelijk heb ik deelgenomen aan de decentrale selectie en zit ik inmiddels helemaal op mijn plek binnen deze prachtige studie.

In mijn vrije tijd speel ik graag piano en beoefen ik verschillende sporten. Ik fitness, loop hard, tennis en inmiddels heb ik mijn eerste golfles achter de rug (maar dit mag nog geen naam hebben…). Verder geniet ik met genoegen van alles wat het studentenleven in Groningen te bieden heeft.

Inmiddels heb ik al enkele keren tijdens een OLT op de OK gestaan en tot nu toe vind ik het fantastisch. Al valt het nachtbraken soms wel wat zwaar, ik blijf het bijzonder vinden dat ik deel uit mag maken van dit bijzondere team. Naast mijn werkzaamheden bij het leverteam ben ik ook verbonden als student-onderzoek bij TransplantLines, waar ik poli’s draai en patiënten onderzoek. De combinatie van Geneeskunde studeren en deze unieke praktijkervaringen opdoen is voor mij de hemel op aarde. Ik voel me helemaal thuis binnen de (transplantatie)geneeskunde en ik kijk met veel verwachting uit naar de komende periode!

Even voorstellen

Sarah Bos

Door Ernst Buiter, transplantatiecoördinatorEen transplantatiecoördinator begeleidt orgaandonatieprocedures en heeft een logistieke rol bij orgaanaanbod uit binnen- en buitenland

In de OLTtimer deze keer allerlei vreemde vogels. Nu ken ik een hele toom vreemde exemplaren in dit werkveld maar – gaf mijn kantoorbuurvrouw aan – zijn wij als transplantatiecoördinatoren heel regelmatig juist die wonderlijke persoon voor anderen.

De voorwaarden voor orgaandonatie na overlijden maken namelijk dat de meeste orgaandonatieprocedures plaatsvinden in grote (sub)academische ziekenhuizen waar neurochirurgisch ingrijpen mogelijk is. Met zo’n 250 orgaandonoren per jaar in heel Nederland is er daardoor een hele batterij aan ziekenhuizen waar je maar eens in de zoveel jaar komt.

Niet zo lang geleden was ik in zo’n heel klein ziekenhuis voor een orgaandonatieprocedure. En al mijn collega’s zullen dit bevestigen: hoe kleiner het ziekenhuis, hoe groter de impact op het inwonend personeel en hoe meer men meeleeft met de patiënt (donor), de familie en allen die meehelpen. Dat vertaalt zich in gezamenlijk eten en voortdurende klinische lessen ‘on the job’ verzorgen voor alle betrokkenen. De verpleegkundige die de patiënt verzorgt, de keukenzuster die de familie verzorgt, de laborant die een echo komt maken, de longarts die naar de longen komt kijken, de leerling die – mazzeltje! – mee mag kijken en ga zo maar door. Allemaal wat gespannen en ademloos onder de indruk van al die lieden die stapsgewijs een indrukwekkend proces komen uitrollen.

Maar waar ik in dit ziekenhuis echt om moest lachen was de nuchtere reactie van de nachtportier over waar we alle ambulancevoertuigen die zouden komen mochten parkeren. Tijdens een donatieprocedure komen er namelijk best veel auto’s

van heinde en verre met personeel en uitnameteams. Herkenbare auto’s, beplakt met TRANSPLANTATIE in koeienletters. Levert dit in de grotere centra altijd wat gejeremieer en ambtelijkheid op, hier was het antwoord: “Ach... zet ze hier moar gewoon veur de deure (hoofdingang) neer. Komt toch gain aine ’s nachts!”Dat kreeg nog een mooi vervolg toen uiteindelijk zo’n 16 mensen de operatiekamer op wilden maar de pincode van de toegangsdeur naar OK onvindbaar bleek. Omdat het uitnameteam uit Maastricht dienst had, klonken er op het overloopje wat giebelgeluiden in zachte G over de PIN-code zoektocht die zich voor hen afspeelde in woest Gronings dialect :).De inzet van al deze vreemde eenden - die bij elkaar dan toch weer een team vormen - leidde uiteindelijk tot een succesvolle procedure dankzij welke vier mensen getransplanteerd konden worden.

Dit was ook direct mijn laatste verhaaltje over het TC-werk. Ik ga vanaf 1 juni a.s. het UMCG verlaten en bij Organ Assist werken (www.organ-assist.nl). Dit bedrijf maakt orgaanpreservatiepompen. Er is steeds vaker aanbod van organen die op dit moment helaas nog niet getransplanteerd kunnen worden door bijvoorbeeld leeftijd of schade aan het orgaan. In de 11 jaar die ik als transplantatiecoördinator heb gewerkt heb ik het aanbod van organen zien verviervoudigen, maar kunnen ze (we) daarvan helaas nog niet zo heel veel extra transplanteren. Ik denk dat ik bij deze nieuwe club mijn steentje kan bijdragen aan de ontwikkeling op dit terrein. Blijf ik toch maar mooi een vreemde eend!

Tot een volgende ronde!

Vreemde eend


11 OLTtimer

Ernst Buiter (rechts) met twee thoraxchirurgen en een Belgische OK-assistent


OLTtimer 12


Haren, 4 maart 2017Sport en spel voor kinderen na transplantatieOp zaterdag 4 maart jl. was het een drukte van belang in Beatrixoord te Haren. Maar liefst 80 deelnemers – 15 gezinnen - hadden zich aangemeld voor sporten informatiedag voor kinderen na een orgaantransplantatie en hun familie. De kinderen stonden natuurlijk centraal op deze dag. Er werd gesport en gespeeld in de sporthal van Beatrixoord. Getransplanteerde kinderen, broers en zussen, allemaal samen en ingedeeld naar leeftijdscategorie. Gelijktijdig spraken de ouders en verzorgers over de psychosociale aspecten na transplantatie. En natuurlijk was er veel uitwisseling van andere informatie waar je zoal tegenaan loopt als je kind is getransplanteerd. Rond de middag ging het gezelschap met hongerige magen naar de Chinese tuin in de Hortus Botanicus te Haren. Een heerlijke lunch stond hier klaar en daarna kon iedereen tijdens een rondleiding genieten van deze prachtige tuin.Samen met het kindertransplantatieteam was de organisatie van deze dag in handen van twee studenten Sportgezondheid en Leefstijl: Inge Loohuis en Noortje den Hartog Jager. Inge heeft zelf een harttransplantatie gehad en weet dus als geen ander hoe belangrijk sporten is als je getransplanteerd bent. De dames hebben het ‘top’ gedaan! En niet te vergeten Femke Prange, de pedagogisch medewerker. De organisatie kijkt terug op een geslaagd evenement. Sportief, verbindend en inspirerend, dat zijn de sleutelwoorden hierbij, en zeker voor herhaling vatbaar!

Deze dag is mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van de stichting Vrienden Beatrix Kinderziekenhuis, waarvoor hartelijk dank!

Foto’s gemaakt door Enno Achterhof

13 OLTtimer

OLTtimer 14


Coby Annema is sinds 1989 verpleegkundige in het UMCG. Na 10 jaar als verpleegkundige te hebben gewerkt heeft ze haar interesse verlegd naar onderzoek. In dit kader is ze in 2009 gestart met een promotieonderzoek over stress bij levertransplantaties.Maandag 9 januari jl. was de promotie van Coby Annema over het onderwerp ‘What’s on your mind? (emotions and perceptions of liver transplant candidates and recipients).

Het onderwerp voor het onderzoek van Coby is tot stand gekomen na overleg met Gerda Drent. Aanleiding was een patiënt met PTSS na OLT. Dit riep bij hen de vraag op of niet meer patiënten hier last van hadden. In de literatuur is er weinig bekend over het psychisch functioneren van mensen voor en na een levertransplantatie.Het krijgen van een nieuwe lever betekent niet het einde van zorg maar, zoals Coby aangeeft, transplantatiepatiënten verruilen een chronische ziekte voor een chronische situatie.

Het onderzoek van Coby richt zich op: - de prevalentie van posttraumatische stress, angst en depressie voor en na OLT- demografische, klinische en individuele factoren die hierop van invloed zijn- de impact van psychologische stress op uitkomsten na transplantatie zoals kwaliteit van leven en therapietrouw.

Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen:1: een dwarsdoorsnede-onderzoek onder alle getransplanteerde levertransplantatiepatiënten van 1979 tot 2009. Respons was 281 ingevulde vragenlijsten (75%).2: een prospectief cohortonderzoek onder patiënten die op de wachtlijst geplaatst werden van oktober 2009 tot april 2013 in alle drie levertransplantatiecentra in Nederland. Opzet was dat er 90 personen helemaal gevolgd moesten zijn van het moment dat ze op de wachtlijst kwamen tot de 2 jaar follow-up. De laatste vragenlijst voor dit onderzoek werd in oktober 2015 ingevuld. In totaal waren 260 mensen bereid mee te doen aan dit onderzoek. Hiervan zijn 153 getransplanteerd in de onderzoeksperiode.

Conclusies van het onderzoek:- Posttraumatische stress komt meer voor in de wachtlijstperiode dan na de transplantatie.- De helft van de gevolgde patiënten hebben voorafgaand aan de transplantatie al problemen.- Een derde van de patiënten ervaart psychische klachten na een levertransplantatie, met name angst en depressie.- Hoe iemand zijn klachten ervaart is ook afhankelijk van: o coping stijl o het gevoel van controle hebben/houden o bijwerkingen van medicatie na transplantatie o hoe ervaar je de ernst van symptomen van de leverziekte (voor transplantatie).

Een algemene conclusie was dat als patiënten angst en depressie ervaren tijdens de wachtlijstperiode zij dit de gehele tijd blijven ervaren. De gehele patiënten groep had minder psychische stressklachten na de OLT, maar naar mate de tijd verstrijkt is er toch weer een verslechtering zichtbaar bij bovenstaande groep.

Wat betekent dit onderzoek nu voor de praktijk:Naar aanleiding van de studie van Coby zijn er twee vervolgprojecten gestart: 1. psychosociale screening voor transplantatie 2. psychosociale begeleiding gedurende de wachtlijstperiode.

In het eerste project wordt gekeken welk screeningsinstrument, de SIPAT of de PACT, het meest bruikbaar is om patiënten te screenen op psychosociale problematiek.Hierbij wordt ook gekeken welke hulpverlener, maatschappelijk werk of verpleegkundig specialist/consulent, het beste dit instrument kan afnemen bij de patiënt en wat voor tijdsinvestering dit vergt. Het uiteindelijke doel van de screening is patiënten optimaal voor te kunnen bereiden op de transplantatie door knelpunten te inventariseren en daar zo nodig acties op te ondernemen.

“What’s on her mind?”

Door Greetje Sekema en Anneke de Bruin, redactie OLTtimer

Interview met Coby Annema


In project 2 wordt samen met zorgverzekeraars, zorgbelang en patiëntenorganisaties gekeken naar de wijze waarop de psychosociale begeleiding ingebed kan worden in de zorg voor transplantatiepatiënten en hoe aan deze zorg vorm gegeven kan worden.

Het onderzoek van Coby over psychosociale aspecten voor en na OLT zijn een welkome aanvulling op alle medische aspecten die bekend zijn bij een levertransplantatie.De meest ideale situatie volgens Coby zou zijn dat deze zorg voor transplantatiepatiënten vorm gegeven wordt vanuit een bio-psychosociaal hulpverleningsmodel. In het proefschrift van Coby beschrijft ze dit als een Transplant Care Management System waarin de patiënt een totaalpakket van optimale medische en psychosociale zorg geboden wordt. Hierin staan het ondersteunen van zelfmanagement, preventie, gezamenlijke besluitvorming, zorg op maat (bv door case management) en continuïteit van zorg centraal.

Voor Coby zelf was 9 januari jl. een speciale dag met na de promotie nog een middag-symposium en daarna een intiem etentje met familie en vrienden.Coby heeft nog bij haar gezin nagevraagd hoe ze het vinden dat het proefschrift nu is afgerond. Coby: “Ze waren wel blij dat ‘het’ klaar was: ik was de laatste periode toch wel wat meer kort aangebonden. Dat waren ze niet zo van mij gewend :).”

15 OLTtimer

Transplantoux - 17 juni 2017Sinds 2008 organiseren de transplantatiecentra in Gent en Leuven (België) de beklimming van de Mont Ventoux met getransplanteerden onder de naam ’Transplantoux’. Met de Transplantoux wordt aandacht gevraagd voor de lange en nog steeds groeiende wachttijden voor een transplantatie, waardoor deze voor velen te laat komt. Inmiddels hebben meer dan 600 getransplanteerden tijdens de Transplantoux de berg èn zichzelf overwonnen. Op zaterdag 17 juni 2017 is de volgende editie van de Transplantoux. Deze keer doet ook een groep fietsers mee vanuit het UMC Groningen Transplantatie Centrum. Het Groningse team bestaat uit 12 getransplanteerden en even zoveel (medisch) begeleiders. De voorbereidingen zijn inmiddels in volle gang!

Kijk voor meer informatie over de Transplantoux op www.transplantoux.beTe zijner tijd kunt u op www.transplantatiecentrum.umcg.nl lezen hoe het ons is vergaan!

Eerste training van ‘Team Groningen’ op de Lemelerberg

Universitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

Nieuw redactielid Anoek MulderMijn naam is Anoek Mulder en sinds kort mag ik de redactie van de OLTtimer komen versterken.Ik werk sinds 2012 in het UMCG. Als leerling-verpleegkundige mocht ik mijn intrede doen in dit, toen in mijn ogen, enorme ziekenhuis. Mijn eerste jaar als leerling heb ik mogen werken en leren op verpleegafdeling C4, waar onder andere levertransplantatiepatiënten worden verpleegd. Mijn tweede jaar als leerling en tevens laatste jaar van mijn studie HBO-verpleegkunde heb ik gewerkt op verpleegafdeling D3 (longziekten, reumatologie en longtransplantaties). Al snel ontdekte ik dat ik de transplantatie-verpleegkunde, en dus de chirurgie, mij erg aansprak. Naar mijn mening is de transplantatiewereld heel bijzonder, deze patiënten hebben een nieuw orgaan mogen ontvangen en beginnen aan een hele nieuwe fase in hun leven. Ik vind het leuk en ben dankbaar dat ik door mijn werk als verpleegkundige kan bijdragen aan dit stukje ‘nieuw leven’ wat deze patiënten krijgen. Dit is dan ook de reden dat mijn keuze snel gemaakt was toen verpleegafdeling C4 mij attendeerde op een vacature in de tijd dat ik bijna afgestudeerd was. Ik heb gelijk gesolliciteerd en sinds 2014 ben ik werkzaam op deze verpleegafdeling.Ik hoop met mijn ervaringen op verpleegafdeling C4 een waardevolle bijdrage te kunnen leveren binnen de redactie van de OLTtimer!

‘Niet vastroesten’ is mijn motto zoals jullie hebben kunnen lezen in de laatste OLTtimer. Nu was ik nog niet vast geroest op de C4, in tegendeel; ik had het er nog erg naar mijn zin, maar dat is mijns inziens juist een goed moment om weg te gaan..Na ruim 10 jaar werkzaam te zijn geweest als (regie)verpleegkundige op de C4, bij de levertransplantatie, ben ik per 1 februari jl. verder gegaan als verpleegkundig consulent bij de nierdonatie. Dit houdt in dat ik ga werken met ‘de nieren’ (met name de levende donoren) en ‘de levers’ ga verlaten.Met dit vertrek verlaat ik dan ook de redactie van de OLTtimer, waar ik geruime tijd met veel plezier en enthousiasme aan heb deelgenomen. Anoek Mulder gaat deze schone taak van mij overnemen zodat de C4 goed vertegenwoordigt blijft; Anoek, succes en vooral veel plezier! Voor alle anderen van ‘de levers’ dank voor de fijne samenwerking en graag tot ziens! :)

Zwaai ZwaaiDoor Wendy Heijkens, verpleegkundig consulent nierdonatie, voorheen regieverpleegkundige C4va èn redactie OLTtimer

Universitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

De chirurgische staf HPB en levertransplantatie heeft in de afgelopen periode een flink aantal nieuwe gezichten mogen begroeten. Een fotootje van de hele groep is dan wel zo handig.

Achter v.l.n.r. Olette Pras (casemanager), Dr. Vincent de Meijer (fellow-chirurg), Dr. Carlijn Buis (chirurg), Dr. Koert de Jong (chirurg), Dr. Ger Sieders (chirurg), Prof.Dr. Robert Porte (chirurg/hoofd), Drs. Ruben de Kleine (chirurg), Drs. Faisal Abdulfattah (fellow-chirurg).

Midden v.l.n.r. Ellen Betten, Thea Dijkstra en Leona Hazenhoek (casemanagers), Drs. Masato Fujiyoshi (fellow-chirurg), Dr. Marieke de Boer (chirurg), Drs. Simeon Ruiter (fellow-technisch geneeskundige), Dr. Frederik Hoogwater (fellow-chirurg).

Voor: Cansu Tekin (secretaresse).

17 OLTtimer

Nieuwe gezichten bij HPB en levertransplantatie


OLTtimer 18

Inmiddels is de NMP-trial van start gegaan. Donorlevers die door alle Nederlandse centra zijn afgekeurd voor standaard transplantatie zullen in het UMCG machinale perfusie ondergaan. Tijdens machineperfusie wordt een ex-situ viability test uitgevoerd, ofwel levensvatbaar-heids- en functietest van de donor-lever. Als de donorlever aan de eisen voldoet zal deze hier in het UMCG getransplanteerd worden. Zo hopen wij de donorpool het aankomende jaar uit te breiden!

Het feit dat er een tekort is aan geschikte donorlevers is bij velen bekend. Patiënten op de wachtlijst voor levertransplantatie worden steeds zieker of overlijden zelfs. Om het tekort aan donorlevers tegen te gaan worden er meer donorlevers geaccepteerd waarvan wij denken dat ze van mindere kwaliteit zijn. Tegelijkertijd worden deze donorlevers in toenemende mate afgewezen omdat we verwachten

dat ze niet goed gaan functioneren na transplantatie. Stel dat we van te voren weten welke van deze donorlevers wel goed gaan functioneren na transplantatie, dan kunnen er meer donorlevers worden getransplanteerd.

NMP

Met Normotherme Machine Perfusie (NMP) kan de functie van de donorlever getest worden. Tijdens machineperfusie wordt een orgaan, in dit geval de lever, machinaal buiten het lichaam doorspoeld met een vloeistof. Tijdens NMP wordt de lever doorspoeld met een vloeistof op 37 °Celsius, waaraan zuurstof wordt toegevoegd. Zo wordt de lichamelijke toestand nagebootst. Als de donorlever goed functioneert tijdens NMP dan zal deze onder andere gal produceren en een herstel van de normale stofwisseling vertonen.

Protocol

Donorlevers die door alle Nederlandse centra zijn afgekeurd voor standaard transplantatie worden in het UMCG behandeld en getest middels machinale perfusie. De donorlever zal één uur geoxygeneerde duale hypotherme (12 oC) machineperfusie (DHOPE) ondergaan, om de kwaliteit van de donorlever te verbeteren. Daarna wordt de donorlever in één uur tijd geleidelijk opgewarmd en vervolgens wordt er minstens twee en een half uur NMP toegepast. Tijdens NMP wordt beoordeeld of de donorlever voldoet aan de vooraf opgestelde eisen. Als dit zo is, dan denken wij dat de lever van goede kwaliteit is en zal deze getransplanteerd worden. Dit machineperfusieprotocol is dus tweeledig. Aan de ene kant verbetert DHOPE de kwaliteit van de donorlever en aan de andere kant kan met NMP de kwaliteit van de lever getest worden. Concluderend hopen wij het aantal transplantaties te kunnen uitbreiden door donorlevers van verondersteld mindere kwaliteit alsnog te transplanteren.

NMP – Normotherme Machine Perfusie - Trial Door Yvonne de Vries, trialcoördinator NMP-trial

Universitair Medisch Centrum Groningen | LevertransplantatieUniversitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

De refereeravonden levertransplantatie worden in principe gehouden op de tweede woensdag van de maand, van 17.30 uur tot 18.30 uur in de Eerlandzaal (UMCG, afd. Chirurgie, 4de etage). De avonden worden bij toerbeurt verzorgd door de verschillende disciplines in het UMCG die vertegenwoordigd zijn binnen de Werkgroep Levertransplantatie.

Uitnodigingen voor de refereeravonden, met daarbij nadere informatie over het onderwerp dat wordt besproken, worden per mail verstuurd. Wanneer u ook een uitnodiging wilt ontvangen, stuurt u dan een mail naar [email protected] refereeravonden zijn vrij toegankelijk, aanmelding is niet noodzakelijk. Er wordt gezorgd voor broodjes en drinken. Hieronder ziet u de planning voor 2017. Deze planning staat ook op www.levertransplantatie.umcg.nl/professionals/refereeravonden. NB U kunt hier tevens de verslagen lezen van recent gehouden refereeravonden.

12 april Kinder MDL

10 mei ICV

14 juni Anesthesiologie

13 september MDL

11 oktober Chirurgie

8 november Kinder-MDL

13 december ICV

Refereeravonden Transplant-Lines start ook voor leversSinds 2015 loopt in het UMC Groningen Transplantatie Centrum het onderzoek TransplantLines. Eén van de belangrijke doelen van TransplantLines is meer inzicht te krijgen in de gezondheid na transplantatie op de lange termijn. Door kennis hiervan kan worden gezocht naar manieren en behandelingen om gezondheidsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen. Deden in eerste instantie alleen niergetrans-planteerden mee aan TransplantLines, sinds eind 2016 worden ook levergetrans-planteerden benaderd met de vraag om mee te doen aan TransplantLines. Inmiddels doen ook dunne darm-, longen hartgetransplanteerden mee aan TransplantLines.

Kijk voor meer informatie op www.transplantlines.umcg.nl

OLTtimer 20

Grant-winnaars naar NTV-BootcongresHet UMC Groningen Transplantatie Centrum stelt elk jaar drie grants beschikbaar voor verpleegkundigen en paramedici om het Bootcongres van de Nederlandse Transplantatie Vereniging te bezoeken. Het GTC wil hiermee het congresbezoek van deze beroepsgroepen stimuleren. Dit jaar reisden op 8 maart jl. af naar Zeist: Bart Meppelink, Rianne Cnossen-Bosma en Bert Winter. Hieronder kunt u hun ervaringen lezen. Wil jij volgend jaar ook naar het Bootcongres? Houd de aankondigingen van het GTC in de gaten!

Door Bart Meppelink, transplantatieverpleegkundige niertransplantatie - D4VADoor de Grant die beschikbaar is gesteld door het UMC Groningen Transplantatie Centrum kreeg ik de kans om het Bootcongres mee te maken. De beschikbaar gestelde grant is een geweldige manier om als transplantatieverpleegkundige onderdeel uit te maken van het Bootcongres. Het bijzondere van dit congres vond ik dat orgaantransplantatie van alle kanten wordt belicht. De verschillende sprekers hebben mij enorm geboeid. De manier waarop medici en verpleegkundigen praten over hun werk is bijzonder en iets om trots op te zijn. Daarom is het voor mij extra speciaal om het Bootcongres mee te mogen maken. Van de medische zorg tot verpleegkundige zorg en alles wat daartussen ligt heeft mijn interesse getrokken. Daarnaast vond ik het mooi dat niet alleen de zorg rondom orgaantransplantatie aan bod kwam, maar ook de ontwikkelingen op organisatorisch gebied van bijvoorbeeld Eurotransplant. Persoonlijk heb ik veel opgestoken van de verpleegkundige sessies die ik heb mogen aan horen. In deze sessies heb ik nieuwe informatie gehoord over de psychische invloeden van orgaantransplantatie op de patiënt en over fertiliteit en zwangerschap na transplantatie. Tot slot kan ik zeggen dat ik de informatie die ik heb mogen horen goed kan gebruiken in de verpleegkundige zorg rondom orgaantransplantatie.

Door Rianne Cnossen, transplantatieverpleegkundige longtransplantatie - D3vaVan 8 t/m 9 maart 2017 mocht ik aanwezig zijn bij het Bootcongres 2017 in Zeist. Wat een belevenis! Ik vond het geweldig, het waren intensieve dagen maar goed vol te houden. Leuk om alle facetten van het vak te zien. Voor verpleegkundigen is het goed te volgen, ook de medische praatjes waren toepasbaar. De ontwikkelingen die in het vak spelen zijn heel interessant. Er was een sessie over bio-printing; dit vond ik heel interessant, wie weet ga ik dat ooit in mijn carrière meemaken. Het verpleegkundige deel was erg leuk, goed om te zien wat er ook in andere transplantatiecentra speelt qua onderzoeken. Het heeft mij zeker getriggerd om zelf in de toekomst een abstract in te dienen. En dan het netwerken, je komt zoveel verschillende disciplines tegen, van analisten tot artsen en van artsen tot verpleegkundigen, maar ook mensen van Eurotransplant of van patiëntenorganisaties. Voor iedereen die nog twijfelt of die denkt ‘wat is zo’n congres aan de prijs’. Gewoon gaan! Je hebt een persoonlijk budget en dat is echt heel goed besteed aan dit congres.

Door Bert Winter, senior-analist Laboratorium Transplantatie Immunologie

Ik ben een van de drie deelnemers die een grant heeft ontvangen om het Bootcongres bij te wonen en ik kijk met tevredenheid terug op deze wetenschappelijke vergadering. Op het Bootcongres komen altijd veel aspecten uit verschillende disciplines aan de orde. Enkele ‘hoogtepunten’ zal ik noemen. Het congres begon met een opsomming van toekomstige technieken. We kunnen in de toekomst mini-orgaantjes kweken met de kenmerken en de functies van een echt orgaan. We kunnen IPS-cellen van de patiënt in de foetus van een varken laten groeien tot bijvoorbeeld een pancreas en deze transplanteren in de betreffende patiënt. Er was een verhaal over bio-printing van cellen en natuurlijk komt de kunstnier (eventueel uit een 3D-printer) steeds dichterbij.Bij ons op het laboratorium matchen we donoren met patiënten, we kijken dan naar de weefseltypering (HLA-typering) van donor en ontvanger. In de toekomst zullen we niet meer matchen op antigenen maar op epitopen. Het Procare-verhaal van Henny Otten, waarin 4600 donor-ontvanger paren werden onderzocht op donorspecifieke antistoffen, is erg interessant. Met de uitkomsten kunnen we wellicht het matchingsbeleid aanpassen.De plenaire sessie over kwaliteit en kwantiteit was heel boeiend. Kies je als transplantatiecentrum voor kwaliteit, dan zijn er organen die niet goedgekeurd worden terwijl op de wachtlijst patiënten staan die acuut een orgaan nodig hebben. Kies je voor kwantiteit, dan zijn er patiënten die een minder goed orgaan krijgen. Het streven is naar een goede balans tussen deze kwaliteit en kwantiteit. De vraag ‘of een donor eisen mag stellen aan de ontvanger en accepteert de ontvanger elke donor’ gaf aanleiding voor discussie. Het patiënten-panel liet zich goed horen.Tot zover enkele highlights en ik bedank de het GTC voor de grant die ik mocht ontvangen.


Feiten en cijfers levertransplantaties 2016

Volwassenen Levers PatiëntenEersteOLT 25 25EersteOLT+ré-OLT 2 1Ré-OLT 4 4Totaalaantaltransplantatiesvolwassenen 31 30

Kinderen Levers PatiëntenEersteOLT 10 10EersteOLT+ré-OLT 4 2Ré-OLT+ré-ré-OLT 4 3Levendedonatie 12 12Totaalaantaltransplantatieskinderen 30 27

Totaal aantal transplantaties 2016 61 57

Het secretariaat levertransplantatie heeft onderstaand jaaroverzicht gemaakt betreffende de in het UMCG uitgevoerde levertransplantaties bij kinderen en volwassenen in 2016.


21 OLTtimer

Bijzonderheden

HU-aanmelding 12NHB-procedure 9Splitprocedure 2Gereduceerdelever 7

Per04-01-2016 Per30-12-2016 Actief Non-actief Actief Non-actiefBloedgroepO 10 37 15 30BloedgroepA 10 20 16 20BloedgroepAB 0 2 1 0BloedgroepB 5 4 2 4Subtotaal 25 63 34 54Totaal 88 88

Volwassenen Kinderen Patientsurvival Graftsurvival Patientsurvival Graftsurvival2012 86% 75% 82% 73%2013 96% 86% 87% 73%2014 95% 87% 87% 67%2015 82% 74% 74% 67%

Wachtlijstgegevens

1-jaars patiënt- en transplantaat-overleving 2012-2015

Aantallen levertransplantaties 2002-2016


Lab!Door Ton Lisman, hoogleraar Experimentele Chirurgie, Chirurgisch Onderzoekslaboratorium

Ik word nogal eens aangezien voor een dokter. Dat is niet zo gek aangezien ik werk bij de sectie Hepatobiliaire Chirurgie en Levertransplantatie van de afdeling Chirurgie van het UMCG. Bovendien doe ik al jarenlang onderzoek naar het voorkomen en behandelen van een specifieke complicatie van leverziekten. Vanwege mijn specifieke expertise op het gebied van bloedingen en tromboses in patiënten met een leverziekte en in patiënten die een levertransplantatie ondergaan word ik regelmatig uitgenodigd om vakgenoten bij te praten tijdens congressen en symposia, of middels overzichtsartikelen in medische tijdschriften of leerboeken. Sommige van deze uitnodigingen krijg ik alleen op basis van publicaties uit mijn groep; publicaties over patiënten, soms met aanbevelingen om behandelingen anders aan te pakken of aanvullend onderzoek naar die behandeling te doen. Op basis van deze publicaties wordt nogal eens aangenomen dat ik een medicus ben. Ik ben echter geen arts, maar een laboratorium-onderzoeker met een achtergrond in de chemie die een fascinatie heeft ontwikkeld voor de biochemie van ziekte en gezondheid. Hoewel ik de hele dag nadenk over diagnostiek, preventie en behandeling van deze specifieke complicaties van een leverziekte, ziet een patiënt mij dus nooit in de spreekkamer of op de OK. Ik kan in mijn functie als biochemicus dus niets voor de individuele patiënt betekenen. Echter, ons onderzoek van de afgelopen jaren heeft bijgedragen aan een verandering in de preventie en behandeling van bloedingen en trombose in de patiënt met een leverziekte en tijdens levertransplantatie. Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met vele specialismen. Hepatologen, chirurgen, anesthesisten, intensivisten en hematologen hebben meegewerkt aan deze studies en hebben in hun eigen werk ook te maken met deze nieuwe inzichten. Van een afstand houd ik me dus toch met de zorg voor de patiënt bezig.

Ben ik nou de vreemde eend in de vijver van medisch specialisten die graag de behandeling voor hun patiënt nog verder willen verbeteren? Ik vind van niet. Ik ben hooguit de “Englishman in New York” – mijn accent ligt misschien net iets anders dan dat van een behandelaar, maar uiteindelijk willen we allemaal beter begrijpen waarom en hoe we ziek worden, hoe we kunnen genezen, en als genezen niet meer lukt, hoe we complicaties van de ziekte zo lang mogelijk buiten de deur kunnen houden.

Heb ik er last van dat ik regelmatig voor dokter word aangezien? Ook niet. Het geeft juist aan dat ik heel erg op m’n plek ben als bruggenbouwer tussen laboratorium en kliniek. Ik moet af en toe “nee” verkopen als ik om direct behandeladvies wordt gevraagd, maar ik heb zeker geen spijt dat ik niet voor een carrière als behandelaar heb gekozen.

Een eeuwigheid geleden werd ik uitgenodigd om te spreken op een symposium in de Verenigde Staten door een Amerikaanse hepatoloog die ik alleen van naam kende. Nadat ik de uitnodiging geaccepteerd had vroeg hij me of ik zin had om na afloop van het symposium met een aantal sprekers een paar dagen te gaan kamperen in de middle of nowhere een paar uur rijden van de locatie van het symposium. Een beetje teambuilding, maar vooral ook bedoeld als ontspanning na een intensief symposium. Ik accepteerde de uitnodiging en heb een heerlijk weekend gehad in het gezelschap van een handvol grijze, wijze hepatologen. Toen hij mij uitnodigde dacht de organisator (op basis van mijn publicaties) dat ik ook zo’n grijze hepatoloog was. Ik was nog geen 30. Ik heb me geen moment een vreemde eend gevonden. Ondanks het grote verschil in het type werk wat we doen deelden we de nieuwsgierigheid naar het onbekende op het gebied van bloedstolling en leverziekten. Nu, jaren later (nog steeds niet grijs) spreek ik deze groep Amerikanen nog zeer regelmatig en werken we intensief samen. We zijn allemaal dezelfde, vreemde, eenden. Alleen mijn accent is anders…

OLTtimer 22


23 OLTtimer

Publicaties> Peritransplant energy changes and their correlation to outcome after human liver transplantation.Bruinsma BG, Avruch JH, Sridharan GV, Weeder PD, Jacobs ML, Crisalli K, Amundsen B, Porte RJ, Markmann JF, Uygun K, Yeh H.Transplantation. 2017 Feb 23.

> A prospective cohort study on posttraumatic stress disorder in liver transplantation recipients before and after transplantation: Prevalence, symptom occurrence, and intrusive memories.Annema C, Drent G, Roodbol PF, Metselaar HJ, Van Hoek B, Porte RJ, Schroevers MJ, Ranchor AV.J Psychosom Res. 2017 Feb 2.

> Activation of Fibrinolysis, But Not Coagulation, During End-Ischemic Ex Situ Normothermic Machine Perfusion of Human Donor Livers.Karangwa SA, Burlage LC, Adelmeijer J, Karimian N, Westerkamp AC, Matton AP, van Rijn R, Wiersema-Buist J, Sutton ME, Op den Dries S, Lisman T, Porte RJ.Transplantation. 2017 Feb;101(2):e42-e48.

> Biliary atresia and other cholestatic childhood diseases: Advances and future challenges.Verkade HJ1, Bezerra JA2, Davenport M3, Schreiber RA4, Mieli-Vergani G5, Hulscher JB6, Sokol RJ7, Kelly DA8, Ure B9, Whitington PF10, Samyn M5, Petersen C9.J Hepatol. 2016 Sep;65(3):631-42. doi: 10.1016/j.jhep.2016.04.032. Epub 2016 May 6.

> Late graft hepatitis and fibrosis in pediatric liver allograft recipients: Current concepts and future developments.Kelly D1, Verkade HJ2, Rajanayagam J3, McKiernan P4, Mazariegos G5, Hübscher S6,7.Liver Transpl. 2016 Nov;22(11):1593-1602. doi: 10.1002/lt.24616.

> Strict Selection Alone of Patients Undergoing Liver Transplantation for Hilar Cholangiocarcinoma Is Associated with Improved Survival.Mantel HT, Westerkamp AC, Adam R, Bennet WF, Seehofer D, Settmacher U, Sánchez-Bueno F, Fabregat Prous J, Boleslawski E, Friman S, Porte RJ; European Liver and Intestine Transplant Association (ELITA).PLoS One. 2016 Jun 8;11(6):e0156127. doi: 10.1371/journal.pone.0156127. eCollection 2016.

> Machine Perfusion of Donor Livers for Transplantation: A Proposal for Standardized Nomenclature and Reporting Guidelines.Karangwa SA, Dutkowski P, Fontes P, Friend PJ, Guarrera JV, Markmann JF, Mergental H, Minor T, Quintini C, Selzner M, Uygun K, Watson CJ, Porte RJ.Am J Transplant. 2016 Apr 29. doi: 10.1111/ajt.13843.

> Long-term results of liver transplantation from donation after circulatory death.Blok JJ, Detry O, Putter H, Rogiers X, Porte RJ, van Hoek B, Pirenne J, Metselaar HJ, Lerut JP, Ysebaert DK, Lucidi V, Troisi RI, Samuel U, Claire den Dulk A, Ringers J, Braat AE; Eurotransplant Liver Intestine Advisory Committee (ELIAC).Liver Transpl. 2016 Mar 30. doi: 10.1002/lt.24449

24OLTtimer

AgendaNVMDL SymposiumAmsterdam, 13 april [email protected] of tel. 023 - 551 3016

European Association for the Study of the LiverAnnual meetingAmsterdam, 19 - 23 april 2017www.easl.eu

American Society of Transplant SurgeonsChicago, 29 april - 3 mei 2017www.asts.org

European Surgical Association Edinburgh, 4 - 6 mei 2017www.europeansurgicalassociation.org

International Liver Transplant Society Praag, Tsjechië, 24 - 27 mei 2017www.ilts.org

Summerschool TransplantationGroningen, 11 - 14 juni [email protected] Najaarsvergadering NVvGE Veldhoven, 6 - 7 oktober 2017 www.nvge.nl

AASLD The Liver MeetingWashington, 20 - 24 oktober 2017www.aasld.org

2de Congres UMC Groningen Transplantatie Centrum vindt plaats op 9 november 2018 www.transplantatiecentrum.umcg.nl


TEAMworkEr waren veel personele wijzigingen in of rondom het levertransplantatieteam in de eerste maanden van 2017.

Jessie Westerhof is per 1 januari 2017 geïnstalleerd als chef de policlinique van de MDL. Zij volgt Rina Bijlsma op, die naar het Martini Ziekenhuis is vertrokken.

Ook transplantatiecoördinator/coördinator orgaanperfusieruimte Rianne van Rijn vertrok per 1 januari 2017 naar het Martini Ziekenhuis.

Klinisch psycholoog Ingeborg Zeijlmans ging per 1 januari 2017 aan de slag bij de pijnprogramma’s in het Centrum voor Revalidatie in Haren.De nieuwe klinisch psycholoog die betrokken is bij de levertransplantatie is Gerbrich Verstege.

Medisch maatschappelijk werker kinderMDL Jet van Hulst vertrok per 1 januari 2017 en is opgevolgd door José Pera.

Simeon Ruiter is per 1 januari 2017 aangesteld als technisch geneeskundige aangesteld op een klinisch fellowship bij de HPB- chirurgie. Wat hij daar precies doet kunt u lezen op blz. 6 van deze OLTtimer

Rinze Ubbink (zie blz. 7), eveneens technisch geneeskundige, is per 1 januari 2017 aangesteld als orgaanperfusionist/onderzoeker

Jeffrey van Son is per 1 februari 2017 begonnen als leverstudent (zie blz. 10).

Wendy Heijkens is per 1 februari jl. coördinator nierdonatie geworden. Ze heeft hiermee afscheid genomen van C4va èn van de redactie OLTtimer en dat vinden we natuurlijk heel jammer! Maar gelukkig is Anoek Mulder inmiddels verwelkomd binnen de redactie van de OLTtimer. Wendy, dank voor je bijdragen in de afgelopen periode en Anouk, welkom! Zie ook blz. 16 van deze OLTtimer.

En last but not least, per 1 juni 2017 gaat transplantatiecoördinator èn OLTtimer-columnist Ernst Buiter het UMCG verlaten. Hij gaat aan de slag bij Organ Assist. Dank voor al je mooie columns Ernst, we zullen je missen in de OLTtimer!

Colofon

OLTtimer is bestemd voor het levertransplantatieteam van het UMCG en de verwijzers. Redactie Ingrid Bodewes, projectmedewerker I Cees Brugman, donatiecoördinator I Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent I Suzan de Bruin, secretaresse levertransplantatie I Hilda Dijk, secretaresse levertransplantatie I Sonja Hintzen, secretaresse levertransplantatie I Joukje Koehoorn, stafmedewerker (eindredactie) I Anoek Mulder, verpleegkundige C4VA | Koen Reyntjens, anesthesioloog | Thomas Steunenberg, leverstudent | Greetje Sekema, verpleegkundig consulent Ontwerp en opmaak Designdays, Nynke Visser Productie Zalsman Groningen BV De OLTtimer wordt als digitale nieuwsbrief geplaatst op www.levertransplantatie.umcg.nl | Geeft u de voorkeur aan de digitale nieuwsbrief, dan kunt u zich hiervoor aanmelden via [email protected] | De volgende OLTtimer verschijnt in het najaar van 2017. Kopij kunt u inleveren bij de redactie van de OLTtimer, afdeling Chirurgie, hpc BA33, Hanzeplein 1, 9713 GZ Groningen, tel. 050-361 5530, fax. 050-361 17 45, e-mail: [email protected], internet: www.levertransplantatie.umcg.nl

Nieuwsbrief Levertransplantatie - UMCG · 2017. 3. 23. · Marinus. “Maar toen kwamen de...

Documents

Transcript of Nieuwsbrief Levertransplantatie - UMCG · 2017. 3. 23. · Marinus. “Maar toen kwamen de...