nieuwsbrfKranenb33.pdf

8
DOOR BERT SNATER, VOORZITTER VRIENDEN VAN MUSEUM KRANENBURGH Na de zomerperiode met het werk van Jaap Mooy, vraagt museum Kranenburgh tot en met half februari aandacht voor riet, stenen en hout. De nieuwe zaal is ingericht met een architectuurtentoonstelling over Park Meerwijk, een unieke wijk in Bergen met villa's in de stijl van de Amsterdamse School. In de oudbouw hangt werk van kunstenaars die op de een of andere manier aan Park Meerwijk zijn verbonden. Dat kan zijn doordat hun werk bij de opening van het park in 1918 in één van de huizen was te bewonderen of doordat ze korte of langere tijd in één van de villa's van Meerwijk woonden. De tentoonstelling over Park Meerwijk is ontstaan naar aanleiding van het boek Park Meerwijk, villapark te Bergen. Een manifest van de Amsterdamse School van Eline van Leeuwen en Erik Mattie. Die laatste gaf tijdens de druk bezochte openingsbijeenkomst op 1 oktober alvast een voorproefje van dat lezenswaardige boek. Zijn voordracht treft u aan in deze nieuwsbrief. Speciaal voor de vrienden verzorgt Erik Mattie op 13 november een lezing met rondleiding (zie agenda op de laatste pagina). Ook vertelde Wim Vroom, echtgenoot van Eline van Leeuwen, over de totstandkoming van het boek, evenals directeur Olga Kruisbrink. Beide inleidingen kunt u in dit nummer teruglezen. Tussen de sprekers door zong Maria Delver - eveneens bewoonster van Park Meerwijk - gedichten van Adriaan Roland Holst op muziek van Gerard Hengeveld, ook twee oud-dorpsgenoten U krijgt deze nieuwsbrief net na de opening van de jaarlijkse Kunst10daagse, de kunstmanifestatie waarbij Bergen bruist van de activiteiten. Vergeet niet ook museum Kranenburgh te bezoeken. Daar wordt onder andere een lezing gehouden door Toon van Driel, striptekenaar en voormalig bewoner van Park Meerwijk. Ook zijn er rondleidingen naar het villapark. Raadpleeg voor de exacte data en tijdstippen de agenda op de achterzijde. Zondag 30 oktober is een bijzondere dag voor het museum, vanwege het 12,5 jaar bestaan. Gezien de weinig rooskleurige financiële situatie kan dit jubileum helaas niet groots gevierd worden, maar organiseert het museum een feestelijke bijeenkomst voor alle vrijwilligers die van essentieel belang zijn voor het dagelijkse reilen en zeilen. Het reguliere publiek kan het jubileum vieren tijdens de open dag op zondag 6 november. Het museum is dan gratis toegankelijk. Net als vorig jaar zullen we tijdens de Kunst10daagse opnieuw onze Vriendenstichting onder de aandacht brengen. Vorig jaar waren we met onze informatiepanelen aanwezig in Elkshove, het voormalige gemeentehuis. Die actie leverde ongeveer vijftig nieuwe Vrienden op. We hopen natuurlijk op een minstens zo sterke groei dit jaar, want de donaties van Vrienden zijn belangrijk voor de kwaliteit van het museum. Ook u kunt een bijdrage leveren door familie en vrienden attent te maken op het bestaan van onze Vriendenstichting. Zou het niet geweldig zijn als iedere Vriend één nieuwe Vriend zou aanbrengen? U kunt daarvoor altijd bellen of mailen naar één van de bestuursleden (zie achterpagina). In het voorjaar organiseerde het Vriendenbestuur een zeer succesvolle excursie naar onder andere het nieuw geopende Museum Belvédère bij Heerenveen. Voor volgend jaar staat een nieuw reisdoel op het programma, waarover u in de volgende nieuwsbrief meer kunt lezen. Tenslotte wens ik u veel leesplezier en inspirerend museumbezoek toe. Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 1 IN DIT NUMMER: Van de voorzitter 1 de Amsterdamse school zet zich in Bergen op de kaart 2 Tentoonstelling van Park Meerwijk en de schilders van het Signaal 4 Juweel 6 Monografie Dirk Oudes 6 Wim Vroom: ‘Mijn vrouw zou het heel mooi hebben gevonden 7 Kunst10daagse 2005 8 Tentoonstellings- programma 2004-07 8 Agenda 8 NIEUWSBRIEF VRIENDEN VAN MUSEUM KRANENBURGH NUMMER 33 OKTOBER 2005 Villa De Ster in Park Meerwijk op de hoek van de Meerweg en de Lijtweg is een ontwerp van architect Blaauw. Oorspronkelijke naam: villa Meerhoek kleurenfoto, Henk Jellema, 1996

description

Nieuwsbrief Kranenburgh Museum 33

Transcript of nieuwsbrfKranenb33.pdf

Page 1: nieuwsbrfKranenb33.pdf

DOOR BERT SNATER,

VOORZITTER VRIENDEN VAN MUSEUM KRANENBURGH

Na de zomerperiode met het werk van Jaap Mooy, vraagt

museum Kranenburgh tot en met half februari aandacht voor

riet, stenen en hout. De nieuwe zaal is ingericht met een

architectuurtentoonstelling over Park Meerwijk, een unieke

wijk in Bergen met villa's in de stijl van de Amsterdamse

School. In de oudbouw hangt werk van kunstenaars die op de

een of andere manier aan Park Meerwijk zijn verbonden. Dat

kan zijn doordat hun werk bij de opening van het park in 1918

in één van de huizen was te bewonderen of doordat ze korte

of langere tijd in één van de villa's van Meerwijk woonden. De

tentoonstelling over Park Meerwijk is ontstaan naar

aanleiding van het boek Park Meerwijk, villapark te Bergen.

Een manifest van de Amsterdamse School van Eline van

Leeuwen en Erik Mattie. Die laatste gaf tijdens de druk

bezochte openingsbijeenkomst op 1 oktober alvast een

voorproefje van dat lezenswaardige boek. Zijn voordracht

treft u aan in deze nieuwsbrief. Speciaal voor de vrienden

verzorgt Erik Mattie op 13 november een lezing met

rondleiding (zie agenda op de laatste pagina). Ook vertelde

Wim Vroom, echtgenoot van Eline van Leeuwen, over de

totstandkoming van het boek, evenals directeur Olga

Kruisbrink. Beide inleidingen kunt u in dit nummer

teruglezen. Tussen de sprekers door zong Maria Delver -

eveneens bewoonster van Park Meerwijk - gedichten van

Adriaan Roland Holst op muziek van Gerard Hengeveld, ook

twee oud-dorpsgenoten

U krijgt deze nieuwsbrief net na de opening van de jaarlijkse

Kunst10daagse, de kunstmanifestatie waarbij Bergen bruist

van de activiteiten. Vergeet niet ook museum Kranenburgh te

bezoeken. Daar wordt onder andere een lezing gehouden

door Toon van Driel, striptekenaar en voormalig bewoner van

Park Meerwijk. Ook zijn er rondleidingen naar het villapark.

Raadpleeg voor de exacte data en tijdstippen de agenda op

de achterzijde. Zondag 30 oktober is een bijzondere dag voor

het museum, vanwege het 12,5 jaar bestaan. Gezien de weinig

rooskleurige financiële situatie kan dit jubileum helaas niet

groots gevierd worden, maar organiseert het museum een

feestelijke bijeenkomst voor alle vrijwilligers die van essentieel

belang zijn voor het dagelijkse reilen en zeilen. Het reguliere

publiek kan het jubileum vieren tijdens de open dag op zondag

6 november. Het museum is dan gratis toegankelijk.

Net als vorig jaar zullen we tijdens de Kunst10daagse

opnieuw onze Vriendenstichting onder de aandacht brengen.

Vorig jaar waren we met onze informatiepanelen aanwezig in

Elkshove, het voormalige gemeentehuis. Die actie leverde

ongeveer vijftig nieuwe Vrienden op. We hopen natuurlijk op

een minstens zo sterke groei dit jaar, want de donaties van

Vrienden zijn belangrijk voor de kwaliteit van het museum.

Ook u kunt een bijdrage leveren door familie en vrienden

attent te maken op het bestaan van onze Vriendenstichting.

Zou het niet geweldig zijn als iedere Vriend één nieuwe

Vriend zou aanbrengen? U kunt daarvoor altijd bellen of

mailen naar één van de bestuursleden (zie achterpagina).

In het voorjaar organiseerde het Vriendenbestuur een zeer

succesvolle excursie naar onder andere het nieuw geopende

Museum Belvédère bij Heerenveen. Voor volgend jaar staat

een nieuw reisdoel op het programma, waarover u in de

volgende nieuwsbrief meer kunt lezen. Tenslotte wens ik u

veel leesplezier en inspirerend museumbezoek toe.

Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 1

IN DIT NUMMER:

Van de voorzitter 1

de Amsterdamse school

zet zich in Bergen op de

kaart 2

Tentoonstelling van Park

Meerwijk en de schilders

van het Signaal 4

Juweel 6

Monografie Dirk Oudes 6

Wim Vroom: ‘Mijn vrouw

zou het heel mooi hebben

gevonden 7

Kunst10daagse 2005 8

Tentoonstellings-

programma 2004-07 8

Agenda 8

NIEUWSBRIEFVRIENDEN VAN MUSEUM KRANENBURGH

NUMMER 33OKTOBER 2005

Villa De Ster

in Park Meerwijk op de

hoek van de Meerweg en

de Lijtweg is een ontwerp

van architect Blaauw.

Oorspronkelijke naam:

villa Meerhoek

kleurenfoto,

Henk Jellema, 1996

Page 2: nieuwsbrfKranenb33.pdf

2 Vrienden van museum Kranenburgh

Interieurfoto van villa Boschkant,

ontworpen door architect Blaauw

kleurenfoto, Theo Baart, 2005

Page 3: nieuwsbrfKranenb33.pdf

Die eerste publieke presentatie bracht een

schokgolf aan positieve en negatieve reacties

teweeg, zoals elders valt te lezen. Gekkenhuizen

werden de villa's wel genoemd, al was Meerwijk

een jaar na de oplevering niet langer

controversieel. Inmiddels staat het park als

geheel op de rijksmonumentenlijst en zijn ook de

huizen afzonderlijk rijksmonumenten.

Opdrachtgever van het villapark was Arnold

Heystee (1876-1941), een tegelhandelaar uit

Amsterdam, die onder andere verantwoordelijk

was voor de interieurbetegeling van de

hoofdstedelijke bioscoop Tuschinski. Heystee

benaderde architect Frits Staal voor de

artistieke leiding van het project. Op zijn beurt

koos hij vier andere architecten: Piet Kramer,

Margaret Kropholler (de eerste vrouwelijke

architect van Nederland én Staals minnares),

G.F. la Croix en C.J. Blaauw.

Eerste architectuurtentoonstelling

Met gevoel voor publiciteit liet Heystee de

opening van Park Meerwijk voorafgaan aan een

heuse persconferentie, als betrof het een

reguliere kunsttentoonstelling. In feite had hij

gelijk. Het wás ook de eerste architectuur-

tentoonstelling in Nederland. De tegelfabrikant

had in de huizen bovendien een tentoonstelling

ingericht met moderne kunstwerken van Het

Signaal, een expressionistische kunstenaars-

groep die zich nauw verwant voelde aan de

Amsterdamse School. Te zien waren werken

van onder andere Le Fauconnier, Piet van

Wijngaerdt en Charley Toorop.

Park Meerwijk werd gebouwd op een stuk

bosgrond van ruim twee hectare dat Heystee

kocht van Jacob van Reenen, destijds

burgemeester van Bergen en bewoner van het

huidige museum Kranenburgh. De aankoopprijs

bedroeg 25.000 gulden. De totale begroting,

inclusief de bouw van de villa's, kwam neer op

bijna 170.000 gulden, maar volgens

onbevestigde bronnen was dat bedrag na

oplevering verdubbeld.

Acht jaar na de opening - in 1926 - zag Heystee

zich gedwongen Park Meerwijk te verkopen. De

zaken gingen slecht. Hij kon de hypotheekrente

niet meer betalen. In 1932 ging Heystee failliet,

maar dankzij een doorstart wist hij zijn bedrijf

een paar jaar later te verkopen. Reumatisch en

geruïneerd vertrok hij naar Taormina en Nice

waar hij een klein pension beheerde. Alle

huizen van Park Meerwijk zijn inmiddels

particulier eigendom.

Huidige situatie

Bij de oplevering bestond Park Meerwijl uit

zeventien villa's, waaronder zeven vrijstaande

en twee dubbele woonhuizen. Daarnaast

waren er twee driedubbele panden. Opvallend

is dat alle huizen een volstrekt unieke vorm

kregen. Wat ze gemeen hebben is het baksteen

- het basismateriaal van de Amsterdamse

School - het hout en het riet, al is één huis

voorzien van dakpannen. Bovendien werden

in nagenoeg alle panden tegels uit het

magazijn van Heystee gebruikt. Anno nu - 87

jaar na oplevering - zijn er nog veertien

huizen over. Het driedubbele huis van Kramer

aan de Meerweg is na een brand in 1922

verdwenen. Huize Beukenhoek van Kropholler

bleef na een brand in 1952 wel behouden,

maar is nauwelijks nog herkenbaar doordat

de eerste verdieping een plat dak kreeg in

plaats van een rieten kap. De huizen van

architect Blaauw (Beek en Bosch, Boschkant

en Meerhoek) behoren samen met de

dubbele villa aan de Meerwijklaan van La

Croix tot de best bewaard gebleven panden

van Meerwijk.

Tentoonstelling

Tijdens de tentoonstellingsmaanden is in de

oudbouw van het museum werk te zien van

kunstenaars die in Park Meerwijk hebben

geëxposeerd en gewoond. Bewoners waren

onder andere Henri ten Holt en Le Fauconnier

van Het Signaal. Andere kunstenaars die in

Park Meerwijk neerstreken, waren Jaap

Weyand die in De Ark aan de Meerwijklaan 1

woonde, Jan Fijn en Dirk Filarski.

De bovenverdieping van het museum is gewijd

aan het collagewerk van Harald Vlugt (1957),

een hedendaagse kunstenaar die in de jaren

zestig en zeventig in Meerwijk opgroeide. Hij

was zelf verantwoordelijk voor de inrichting.

Direct bij binnenkomst van de bovenzaal hangt

het werk van Toon van Driel (1945), als

cartoonist bekend van onder andere de strip

rond de voetbalclub FC Knudde in het

Algemeen Dagblad. In de nieuwe vleugel wordt

aandacht besteed aan de huizen en interieurs

van Meerwijk. Te zien zijn foto's van Bernard

Eilers uit 1918 en hedendaagse interieurfoto's

van Theo Baart, evenals tekeningen, tegels,

behang en meubilair.

Gegevens voor dit artikel zijn ontleend aan het

boek Park Meerwijk. Villapark te Bergen.

Manifest van de Amsterdamse School van Eline

van Leeuwen (1942-2004) en Erik Mattie.

Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 3

De Amsterdamse School zet zich in Bergen op de kaart

DOOR SANDRA JONGENELEN

HOOFDREDACTEUR

In museum Kranenburgh staat de komende maanden Park Meerwijk centraal, een villapark in Bergen dat

in 1918 werd geopend. Wat het park zo uniek maakt, is dat alle zeventien landhuizen in de stijl van de

destijds onbekende Amsterdamse School zijn ontworpen. Er bestonden al wel Amsterdamse-Schoolbouwwerken,

maar de bouwkunst kreeg vanwege de grootschaligheid in Bergen voor het eerst landelijke bekendheid en

zette zich daarmee op de kaart.

De familie Van Lange woont sinds2003 in Park Meerwijk aan deMeerwijklaan 4.

‘We waren ons niet bewustdat het zo bijzonder was. De vorige eigenaar kwam pas ná de aankoop met degeschiedenis. Voor ons washet huis liefde op het eerstegezicht. Het is heel apart.Let ook op de schuine erf-afscheidingen. Niks looptparallel.’

Page 4: nieuwsbrfKranenb33.pdf

Park Meerwijk is ontstaan op initiatief van de

Amsterdamse tegelhandelaar Arnold Heystee in de

moeilijke jaren van de Eerste Wereldoorlog, in een tijd

waarin bij velen de verwachting bestond dat als alles

achter de rug zou zijn, er betere tijden zouden aanbreken

waarin ook plaats was voor een nieuwe, moderne kunst

en architectuur. Heystee nam hierop een voorschot. Hij

gaf vijf architecten - Johan Staal, Margaret Kropholler,

Cornelis Blaauw, Chris la Croix en Piet Kramer - geheel de

vrije hand in het bouwen van zeventien landhuizen op een

speciaal daartoe aangeschaft perceel te Bergen. Toen

Heystee het villapark na een bouwperiode van krap acht

maanden officieel opende, toog de vaderlandse pers

massaal richting Bergen om de nieuwe bouwkunst te

aanschouwen. Het was de eerste architectuurtentoon-

stelling op ware grootte in Nederland.

Gewrochten

En als zo vaak bij de lancering van een nieuwe stijl, die

later bekend zou worden onder de naam Amsterdamse

School, waren de meningen verdeeld. Sommige critici

waren zeer te spreken over de geboetseerde vormen,

waarbij alle gevels en de kap in één organische vorm

leken te versmelten. De opperheerschappij van de

kubussen was voorbij. Maar niet iedereen kon de schok

van het nieuwe bekoren. Dit moge blijken uit de woorden

van een criticus in het vaktijdschrift De Bouwwereld. Hij

schreef: ‘Het is bijna de moeite waard ter wille van het

wanstaltige een kijkje te gaan nemen.’ Daarbij bezigde hij

de volgende termen: ‘Gewrochten’, ‘lelijk’, ‘dubbel

treurig’, ‘ongezond en ziekelijk’ en ‘een huis om altijd

hoofdpijn in te hebben’. Daarbij maakte hij vergelijkingen

met een tank, een duikboot en een oorlogsschip.

Bij het lezen van zowel de positieve als de negatieve

recensies valt op dat echt goed kijken ook een kunst is.

Dezelfde criticus uit De Bouwwereld heeft het over de

ongewone materialen die zijn toegepast, terwijl het toch

alleen maar gaat om baksteen, hout en riet. Een andere,

meer positieve recensie ziet zonnige en lichte interieurs,

terwijl een derde de huizen donker en bedompt vindt,

kluizen waar nog geen straaltje licht in binnendringt.

Zelfmoord

Ook hoofdarchitect Jan Frederik Staal was ongenuanceerd

en vreemd genoeg uiterst negatief. Na de oplevering

distantieerde hij zich volledig van zijn eigen creaties. Hij

schreef: ‘Het werk te Bergen is zowat twee weken na het

begin van uitvoering met toewijding door den principaal

behandeld. Toen is het scharrelen, knoeien, marchandeeren

zachtjes begonnen en krachtiger en krachtiger geworden.

Het resultaat is nu verhanneste huizen in een miserabele

uitvoering. Het beminnenswaardige dorpje Bergen Binnen is

voor de vijf architecten van Meerwijk een plaatsje geworden,

dat nooit meer bezocht kan worden…’

En in een andere brief: ‘De villa’s zijn, waar de architecten

geen macht over de uitvoering hadden, eenvoudig

verschrikkelijk uitgevoerd met de grofste afwijkingen van de

tekeningen. B.v. aan de door mij gebouwde huizen ontbreken

onmisbare terrassen, aanbouwen en tuinmuren, alle kleuren

zijn verkeerd, en de technische uitvoering is beneden het

laagste peil. In den tijd dat deze villa’s gebouwd werden, zijn

mijn haren uitgevallen of grijs geworden en ben ik de

zelfmoord zeer nabij geweest. Het is, in ernst, in het Park

Meerwijk een weerzinwekkende knoeiboel, die, zo mogelijk,

niet door vreemdelingen moet bekeken worden.’

Kraamkamer

Hoe dan ook: De heftige kritieken naar aanleiding van Park

Meerwijk zetten de Amsterdamse School als nieuwe stijl op

de kaart. Vandaar dat aan het boek ook aanvankelijk de

ondertitel ‘Kraamkamer van de Amsterdamse School’ werd

meegegeven.

De schat aan gegevens die door het onderzoek van Eline van

Leeuwen naar boven kwam, rechtvaardigt deze benaming

meer dan voldoende. Niet alleen de recensies in de vele dag-

4 Vrienden van museum Kranenburgh

DOOR ERIK MATTIE,

ARCHITECTUURHISTORICUS EN MEDEAUTEUR VAN HET BOEK PARK MEERWIJK,

VILLAPARK TE BERGEN. EEN MANIFEST VAN DE AMSTERDAMSE SCHOOL

‘Een huis om altijd hoofdpijn in te hebben’, schreef een criticus naar aanleiding van de oplevering van Park

Meerwijk aan het begin van de vorige eeuw. ‘Lelijk’, ‘dubbel treurig’ en ‘ongezond en ziekelijk’. Opvallend is

dat de recensent dat negatieve oordeel deelde met hoofdarchitect Staal, die het resultaat ‘een weerzin-

wekkende knoeiboel’ noemde, zo vertelde Erik Mattie tijdens de opening van de tentoonstelling op 1 oktober.

Hieronder volgt zijn volledige inleiding.

Tentoonstelling van Park Meerwijken de schilders van Het Signaal

Page 5: nieuwsbrfKranenb33.pdf

Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 5

en weekbladen in die tijd, maar ook het brievenboek van

Staal geven een uniek inzicht in de wordingsgeschiedenis en

de perceptie van een nieuwe architectuurstroming. Het was

door dit onderzoek, waarbij bijna letterlijk de onderste steen

werd bovengehaald, dat het boek geschreven kon worden

met een hernieuwde plaats voor Park Meerwijk en de

Amsterdamse School in de architectuurgeschiedenis.

De analyse van de afzonderlijke woonhuizen geeft daarbij

een heel ander beeld van het park dan het beeld dat de

critici in 1918 beschreven. De herontdekte en niet eerder

gepubliceerde foto’s van de beroemde fotograaf Bernard

Eilers uit 1918 en de contemporaine interieurfoto’s van

Theo Baart maken in één oogopslag duidelijk wat er zo

bijzonder is aan Park Meerwijk.

Rijksmonumenten

Nu meer dan 85 jaar na oplevering zijn de huizen

internationaal erkend als topwerken van de twintigste-

eeuwse architectuur en zijn alle huizen afzonderlijk en het

park als geheel bestempeld als rijksmonumenten. Het

toenmalige evenement - een tentoonstelling van landhuizen

- ging vergezeld van een tentoonstelling van schilderijen.

Expressieve werken van de schildersgroep Het Signaal. Bij

het verschijnen van het boek leek het daarom een aardig

idee een zelfde soort tentoonstelling van landhuizen en

schilderijen in te richten. Dus een tentoonstelling van Park

Meerwijk en de schilders van Het Signaal.

Zowel bij het maken van het boek als bij het inrichten van

de tentoonstelling heeft iedereen een stapje extra gedaan,

uitgever, vormgeefster en het museum Kranenburgh met de

al dan niet vrijwillige medewerkers. Daarbij konden wij van

alle huizen de interieurs uitgebreid onderzoeken. We kregen

nog net niet van ieder huis de reservesleutel mee, maar het

scheelde niet veel. Door het enthousiasme van iedereen die

bij dit project betrokken was, heeft het onderzoek van Eline

van Leeuwen de juiste plaats gekregen.

Villa De Bark in Park

Meerwijk is ontworpen

door architect Staal en

vormt met het tuinhuisje

van De Ark de entree tot

Park Meerwijk

zwart-wit foto,

Johan Schilstra, 1980

Page 6: nieuwsbrfKranenb33.pdf

6 Vrienden van museum Kranenburgh

In februari 1997 stapte ik als prille bewoner

van Bergen voor het eerst museum

Kranenburgh binnen. Op dat moment was de

tentoonstelling Bouwkunst in Bergen en

Bergen aan Zee te zien, samengesteld door

Eline van Leeuwen en Wim Vroom. Park

Meerwijk vormde een onderdeel van de

tentoonstelling.

Voor mij is het dan ook heel bijzonder om u

vandaag ruim acht jaar later welkom te heten

bij de opening van de tentoonstelling en bij de

presentatie van het boek over deze villawijk.

Een speciaal welkom aan de bewoners van

Meerwijk, die al in een vroeg stadium hun

medewerking hebben verleend aan de

totstandkoming van het boek en een bijdrage

hebben geleverd aan de tentoonstelling.

U zult de komende tijd, nog meer dan

gewoonlijk, groepen geïnteresseerden in uw

wijk moeten dulden en nieuwsgierige blikken

moeten weerstaan.

Wim Vroom, initiator van beide projecten,

heeft Kranenburgh in meerdere opzichten

een grote dienst bewezen. Allereerst de luxe

dat je voorafgaand aan de tentoonstelling al

weet dat er een publicatie verschijnt, zonder

dat je je zorgen hoeft te maken over de

inhoud, de kosten en de totstandkoming. Ten

tweede heeft Wim samen met Erik Mattie met

de samenstelling van de tentoonstelling

gezorgd voor zoveel interessant materiaal

dat het museum de komende tijd wel

verzekerd moet zijn van grote stromen

bezoekers.

Marjolein Menalda heeft het briljante idee

gehad om de inhoudelijke tentoonstelling over

Meerwijk te koppelen aan het tonen van werk

van kunstenaars die er woonden. Zo kunt u straks

in de villa werk bewonderen van Henri le

Fauconnier, Henri ten Holt, Jaap Weyand, Dirk

Filarski, Jaap Mooy, Harald Vlugt en Toon van

Driel. De eerste vijf in dit rijtje behoeven geen

introductie. Harald Vlugt, visual artist, was hier

vorig jaar te gast in de tentoonstelling Links!

Boven hangt recent werk dat voor een deel in

grote afmetingen op verschillende plaatsen in

Nederland en het buitenland is te zien. Jouw zaal

boven is werkelijk een juweel geworden, Harald.

Toon van Driel, striptekenaar en bekend van

onder andere Stamgasten en FC Knudde stelt

cartoonachtige schilderijen tentoon. Ik vind het

ontzettend leuk Toon, dat je je museumprimeur in

Kranenburgh beleeft. De humor die je werk

meebrengt, zal op deze plek voor sommigen even

wennen zijn, maar is verfrissend en aanstekelijk.

DOOR OLGA KRUISBRINK,

DIRECTEUR AD INTERIM

Tijdens de openingsplechtigheid op 1 oktober nam ook Olga

Kruisbrink, directeur ad interim van museum Kranenburgh,

het woord. Haar ingekorte bijdrage leest u hieronder.

Museum Kranenburgh toont van 25

februari t/m 14 mei 2006 een overzicht van

schilderijen en tekeningen van de

Alkmaarse schilder Dirk Oudes (1895-

1969). De Stichting Dirk en Jaap Oudes die

zich inzet voor een grotere bekendheid van

vader Dirk en zoon Jaap, zal bij die

gelegenheid een monografie laten

verschijnen over het leven en werk van

Dirk Oudes. Daarin wordt beschreven hoe

hij als jongen het gebied rond Alkmaar

leerde kennen. Van zijn vader leerde hij het

vak van uurwerk-maker en handelaar in

goud en zilver. Zijn hele leven zou Dirk

Oudes verknocht blijven aan het platteland

en zijn bewoners. Korte tijd - in de jaren

twintig - had hij een winkel in Alkmaar, maar

hij deed die spoedig over aan zijn broer

Gerrit om zelf de contacten te kunnen

onderhouden met boeren en buitenlui.

Vanaf 1930 ontstond bij hem de behoefte

te gaan tekenen en schilderen. Oudes had

veel contact met de groep schilders die

zich later zou verenigen in de groep

Doorwerken. Na zijn eerste exposities in

1938 steeg zijn bekendheid. De Bergense

criticus-schilder Kasper Niehaus, de

schilderes Sally Koning in Groet en de

Duitse schilder Erwin Bowien die destijds

in Egmond aan den Hoef woonde,

stimuleerden hem en prezen zijn werk

aan. Zo kwam Oudes in contact met de

Franse naïeve schilder André Bauchant,

met kunsthandelaren en kunstenaars als

Jaap Kuijper, Constant Nieuwenhuys en

Piet Stenneberg. In de laatste tien jaren

van zijn leven exposeerde Dirk Oudes

vooral in het Kunstenaars Centrum Bergen.

Boek

In het boek wordt veel aandacht besteed

aan deze contacten. Alle tentoon-

stellingen waaraan hij deelnam worden

gedocumenteerd. Verder wordt zijn

ontwikkeling op de voet gevolgd, met de

invloeden van de zeventiende-eeuwse

boerenschilders en later van Van Gogh,

de Vlaamse expressionisten en Picasso.

Dirk Oudes was als kunstenaar een

eenling die met groot gemak zijn originele

verbeelding wist te koppelen aan

impulsen van andere kunstenaars die hij

meestal alleen van afbeeldingen kende.

Zijn werk straalt nog steeds evenveel

schilderplezier en levenslust uit als tijdens

zijn leven. Het boek van circa tweehonderd

pagina's wordt rijk geïllustreerd met

omstreeks zeventig afbeeldingen van

topwerken in kleur. Een dertigtal gaat

vergezeld van een korte kunsthistorische

toelichting. Auteur van het boek is Rob

Smolders, kunstcriticus en publicist. Hij

was tot 2003 directeur van Museum De

Wieger in Deurne, waar hij tweemaal het

werk van Dirk Oudes exposeerde.

Voorintekening

De Stichting Dirk en Jaap Oudes biedt

belangstellenden de mogelijkheid tot

1 januari 2006 in te tekenen op dit boek

met een korting van € 7,45 (€ 32,50 in

plaats van € 39,95). Mail uw bestelling

met het aantal boeken dat u wilt naar

[email protected]. Of stuur een

kaartje naar Stichting Dirk en Jaap

Oudes, Leijparkweg 53, 5022 AB Tilburg.

Bellen kan ook: 06-137 70 170. U ontvangt

bericht over de wijze van betalen en de

adressen waar het boek kan worden

afgehaald.

Monografie Dirk Oudes

Juweel en museumprimeur

Page 7: nieuwsbrfKranenb33.pdf

Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 7

Harald Vlugt, Concert in the Egg,

2005 Ingeschilderde collage voor 9 x 12 meter

digitale print op doek, locatie: Muziekgebouw aan 't IJ

courtesy; kunstenaar

De tentoonstelling is financieel mogelijk

gemaakt door de genereuze bijdrage van het

Bouwfonds Cultuurfonds en BRTArchitecten in

Alkmaar. Achter op het cahier uit 1997 zien we

beide sponsors terug. Ook toen droegen zij het

museum al een warm hart toe. Ook zijn wij veel

dank verschuldigd aan de grote groep

particulieren en instanties die werk ter

beschikking wilden stellen, waaronder het

Stedelijk Museum, het Nederlands Architectuur-

instituut, het Tegelmuseum Otterloo, de

gemeente Holten, het Gemeentearchief

Amsterdam, het Gemeentearchief Bergen en

de gemeente Bergen. Tot slot wil ik alle

medewerkers en vrijwilligers bedanken.

Beste mensen, jullie hebben met z'n allen

een reuze klus geklaard.

‘Ik ga er van uit dat iedereen Eline heeft gekend, zo begon

Vroom zijn toespraak, waarna hij vertelde over de

bouwkunsttentoonstelling in 1997 in museum Kranenburgh,

die zijn vrouw had geïnspireerd kunst-geschiedenis te gaan

studeren. Later besloot ze haar doctoraalscriptie aan Park

Meerwijk te wijden en wist ze een enorme hoeveelheid

materiaal boven water te krijgen.

Na haar overlijden bleven vijf dikke ordners documentatie

achter, die na verloop van tijd van de woonkamer naar de

bovenverdieping verhuisden. Vroom vond dat er iets moest

gebeuren. Het was zonde van zoveel moeite. Kon iemand

haar werk niet afmaken? Niet lang daarna kwam hij in

contact met architectuurhistoricus Erik Mattie, die het boek

uiteindelijk schreef op basis van Elines opzet. ‘Mijn vrouw

zou het heel mooi hebben gevonden’, zei Vroom. ‘Het boek

is gemaakt met smaak, stijl en kwaliteit en wars van luxe,

helemaal zoals Eline was.’

Vroom roemde ook de medewerking van de huiseigenaren

van Park Meerwijk. ‘De fotograaf en architectuurhistoricus

wilden álles zien - ook de wc en gang - en openden hier en

daar zelf deuren. Dat is een aantasting van privacy, die de

bewoners met een ongelooflijke charme hebben ondergaan

en zelfs hebben gestimuleerd. Dat is uitzonderlijk.’

Ook complimenteerde hij museum Kranenburgh. ‘Dat

wordt in toenemende mate een professioneel museum,

vrijwel geheel met vrijwilligers. En ik kan dat beoordelen,

want ik heb bijna mijn hele leven in een museum gewerkt.’

Wim Vroom: ‘Mijn vrouw zou het heel mooi hebben gevonden’

DOOR SANDRA JONGENELEN

HOOFDREDACTEUR

Tijdens de openingsbijeenkomst kwam ook Wim Vroom aan het woord. Hij is de echtgenoot

van Eline van Leeuwen, postuum medeauteur van het boek Park Meerwijk, villapark te Bergen.

Een manifest van de Amsterdamse School.

Page 8: nieuwsbrfKranenb33.pdf

Tentoonstellings-programma 2004-07(behoudens wijzigingen)

25 febr 2006 t/m eind mei 2006

Dirk Oudes en selectie Bergense School

begin juni t/m eind september 2006

De Nieuwe Kring en selectie werk van kunstenaars

die in Bergen woonden of werkten;

Portretten Emo Verkerk, Peter Bes en Koos Breukel

eind sept. t/m begin februari 2007

Thé Lau; hedendaagse kunst

eind februari t/m eind mei 2007

Jan van Herwijnen; hedendaagse kunst, selectie

Bergense School

begin juni t/m eind sept 2007

Lucebert, de late tekeningen; selectie

Bergense School

Agenda6 november

open dag tgv het 12,5 jarig bestaan van museum

Kranenburgh. Gratis toegang

13 november

lezing door Erik Mattie, medeauteur van het boek

Park Meerwijk. Manifest van de Amsterdamse School

en medesamensteller van de tentoonstelling.

Aanvang 12.00 uur. Deelname voor vrienden gratis.

Anders € 7, - pp (incl. entree). Museum open vanaf

11.30 uur

18 december

Vocaal Ensemble Kranenburgh. Tweede Kerstconcert

in de Ruïnekerk. Soliste: Maria Delver. Begeleiding:

Ellen Verburgt. Aanvang: 13.00 uur. Entree: € 10, -

Kaartverkoop vanaf 12 november bij de boekhandel

en de balie van museum Kranenburgh

6 en 20 november, 4 en 18 december

Zondagochtendconcerten museum Kranenburgh.

Aanvang concert: 10.45 uur. Champagne en koffie

met petit-four. Concert en entree inclusief rondleiding

€ 15, - . Concert en entree exclusief rondleiding € 8,

Voor de Vrienden is de rondleiding gratis. Inlichtingen

[email protected].

Voor meer informatie kijk op:

www.museumkranenburgh.nl

Mailinglijst

Te laat voor een tentoonstelling? Een lezing gemist?

Zorg dat u op de mailinglijst van museum

Kranenburgh staat. Dan krijgt u alle informatie

elektronisch thuisgestuurd en hoeft nooit meer

iets te missen. Meld u aan via

[email protected]

Bestuur Stichting Vrienden

van museum Kranenburgh

Bert Snater

voorzitter

072 - 511 92 45

[email protected]

Wil de Vries-Vorenkamp

secretaris

072 - 589 51 24

[email protected]

Frans Thomas

penningmeester

072 - 581 23 34

[email protected]

Harry Wals

lid

072- 581 48 57

[email protected]

Hannah Bruel

lid

072 - 581 32 50

[email protected]

COLOFON

Uitgave van de Stichting

Vrienden van

museum Kranenburgh Bergen

Postbus 37

1860 AA Bergen NH

Hoofdredactie

Sandra Jongenelen

[email protected]

Vormgeving

KenS ontwerpers, Alkmaar

Druk

Ter Burg Offset, Alkmaar

museum Kranenburgh

Hoflaan 26, 1861 CR Bergen NH

tel: 072 - 589 89 27

Openingstijden:

di. t/m zo. van 13.00 tot 17.00 uur.

Meer informatie:

www.museumkranenburgh.nl

Nieuwsbrief 33 | oktober 2005 8

Toon van Driel,

Bezoekregeling, 2005

acryl, 70 cm x 100 cm

Gewijzigde openingstijden: van zaterdag 22 oktober

t/m zondag 30 oktober is het museum geopend van

12.00-17.00 uur. Dagelijks: Expositie van kinderwerk-

stukken, gemaakt tijdens de Kinderboekenweek in

het kader van de tentoonstelling Park Meerwijk.

Manifest van de Amsterdamse School

Zondag 23 oktober

Paint-in van 13.00-17.00 uur. Kosten: € 2,00 per kind

Maandag 24 oktober t/m vrijdag 28 oktober

Rondleidingen van de tentoonstelling Park Meerwijk

en naar Park Meerwijk zelf. De rondleiding eindigt

bij het Oude Hof. Aanvang: 12:00 uur. Kosten € 9,00

p.p inclusief koffie en entree

Woensdag 26 oktober

Kinderactiviteit in het kader van de Amsterdamse

School. Van 14.00 tot 16.00 uur is Erik Winder

aanwezig om karikaturen te tekenen.

Kosten € 2,00 per kind

Vrijdag 28 oktober

Lezing door Toon van Driel, striptekenaar en schilder

en ex-bewoner van Park Meerwijk. Zijn werk is te

zien op de tentoonstelling over Park Meerwijk.

Aanvang 20.00 uur. Het museum is geopend vanaf

19.30 uur. Kosten € 8,00 p.p inclusief koffie.

Reserveren via museum Kranenburgh: 072 589 89 27

Zondag 30 oktober

Prijsuitreiking van het kinderproject van de kinder-

boekenweek. Aanvang 11.00 uur. Juryleden: Wim

Vroom, striptekenaar Toon van Driel en Frans Tauber

van BRTArchitecten

Paint-in van 13.00-17.00 uur

Kosten: € 2,00 per kind

Kunst10daagse 2005