New NIEUWSBRIEF - VVNK · 2018. 2. 4. · Siegfried Bing de uitgave van Le Japon artis-tique...

• Vanhetbestuur:statutenwijzigingSSK,hulpbijverspreidingfolders,aanenafmeldenbijexcursies.(pag2)

• Evenementen: 13 november (Park de Hoge Veluwe,KröllerMüller Museum en Jachthuis St. Hubertus)(pag3)

• ArtnouveauornamentiekinDenHaag:RozenburgenLeJaponartistique(pag4)

• Boekbespreking: GedurfdVerzamelen (pag 10) enDeduizelingwekkendejaren(pag11)

• TerugblikexcursieRijswijkop16september(pag15)• Tentoonstellingsagenda(pag16)

• Zaterdag13november:BezoekaanDeHogeveluwe,KröllerMüllerMuseumenJachthuisSt.Hubertus)

BELANGRIJKE DATA

NIEUWSBRIEFoktober 2010 nr 4

Vere

nigi

ng V

riend

en N

ieuw

e Kun

st 1

900

www.vvnk.nl/

secretariaat:Steenstraat

89A2,6828CHArnhem,tel:

06

16230042,email:

[email protected]

IN DIT NUMMER

Statutenwijziging SSK

Zoals al eerder vermeld ligt er eenvoorstel tot wijziging van de statuten vande Stichting Schone Kunsten dat conformartikel 10 lid 1 van die statuten door eenAlgemeneLedenvergadering vandeVVNKdienttewordengoedgekeurd.Eentoelichting en de volledige tekst kunnenwordengedownloadvanonzewebsitewww.vvnk.nl.Detoelichtingisookapartbijdezenieuwsbrief gevoegd samen met de invulstrookvoor deelname aan het evenement op zaterdag 13 november: Park de HogeVeluwe, KröllerMüller Museum en JachthuisSt Hubertus. De volledige tekst kan opverzoekookdoordepenningmeesterTheadeHilster (tel 0299432522)worden toegezonden.Op13Novemberzalom12:00uurookeenbuitengewoneALVwordengehouden.Deagendais:

• Opening • Bespreking en besluitvorming over

de statutenwijziging van de SSK • Wat verder ter tafel komt • Sluiting

Hulp bij verspreiding foldersOns ledental is gestaag klimmende.

Uiteraard vinden wij dit een verheugendeontwikkeling. Onze folder speelt daarbijeen niet onbelangrijke rol. Graag zoudenwij de hulp van u willen inroepen bij deverspreiding.Dit kan door foldersmee tenemen naar cursussen op het gebied vandeArtNouveau/ArtDecomaarookdoorbehulpzaam te zijn bij de verspreiding vanonze folder bij musea, antiekwinkels, galeries etc. Leden die ons daarbij willen on

dersteunen kunnen zich per emailmeldenbij [email protected] telefonischbijBenStork0623552634.

Aan/afmelden bij excursiesHet gevolg van een stijgend ledental is

dat er meestal meer aanmeldingen voorexcursies zijn dan plaatsen.Omdie redenheefthetbestuurbeslotendaterbijovertekeningmaximaal1introducémeemagwordengenomen.Verderhetvriendelijkemaardringendeverzoekomuzospoedigmogelijkaftemeldenalsmenonverhooptverhinderdis.Dankunnenwijalsnogiemandvandereservelijsteenplezierdoen.

VAN HET BESTUUR

VVNK Nieuwsbrief 2010 nr 4 pagina 2

Park de Hoge Veluwe, Kröller-Müller Museum en Jachthuis St Hubertus. Excursie op zaterdag 13 november a.s.

HeleneKröllerMüller(18691939)verzamelde van 1907 tot 1922 schilderijenvankunstenaarsuithaartijd.Bijhaarkeuzewerd zij geadviseerd door kunstpedagoogDrH.P.Bremmer.DefavorietvanmevrouwKröllerwasVincent vanGoghwaarvan zij91schilderijenenca180werkenoppapierkocht.

Haar verzameling groeide uit tot eenindrukwekkende collectie die zij in 1935schonkaandeNederlandseStaatonderdevoorwaardedatereenmuseumvoorzouwordengebouwd.HetgebouwiseenontwerpvanarchitectHenryvandeVeldeenstaatinParkDeHogeVeluwe.Helenewasde eerste directeur.In de vijftiger jarenkozenhaaropvolgersvoor uitbreiding vande verzameling meto.a. moderne beeldhouwkunst en inde zeventiger jarenontwierpWimQuisteen nieuwe vleugelaanhetmuseum.

Op de HogeVeluwe liet het echtpaarKröllerMüller door Berlage een jachtverblijfbouwen.DevormisontleendaaneenhertengeweiendenaamSintHubertusaandebeschermheiligevandejacht.Nietalleenhetgebouwmaarookhetgrootstedeelvanhet meubilair werd door Berlage ontworpen.Inhetgebouwzijnwerkentezienvan

Altorf,Lebau,VanZijl,MendesdaCostaenRädecker.DrievanonzeledenzijnrondleiderinhetJachthuis,inprincipeleidenzijonsrond.

Toegang en Parkeren

Park De hogeVeluwe is een Stichtingendeentreeprijzenzijnhoog.BijdeingangOtterlokrijgenVVNK ledenenhun introducésopvertoonvanhunVVNKpasjeeenvoucher,ditwordtverrekendmetdedeelnamesomvoor leden€24en voor introducés€27.Demuseumkaartnoch60/65+gevenreductie;VerenigingRembrandtkaarthoudershebbengratisentreeookvoorhunauto.Indedeelnamesomisbegrependeentreeprijsvoorpark,museum,lezing,rondleidingeneenkopjekoffiemetcake.Parkerenkanvoordeingangá€2.Voor€6kuntudeautomeenemeninhetpark.Degenendiehunautovoorde ingangparkerenkunnenverderwandelenofgebruikmakenvaneenwittefiets.DeafstandtoegangshekOtterlotot het KröllerMöller Museum bedraagt3km.DeafstandvanhetmuseumnaarhetJachtslotisca7kmdiewehetsnelstkunnenoverbruggenmeteenauto.Daaromeenvriendelijk verzoek aan degenen die methunautohetparkingaanhiervoordevrijeplaatseninhunautobeschikbaartestellenaandegenendiemethetopenbaarvervoerkomen.Graag inuwopgaveaangevenofuanderenmeewiltnemenenhoeveelplaatsen u hebt. Het bestuur restitueert hiervoorperauto€4vandeparkeerkosteninhetpark.

Aanmelding uiterlijk 7 november a.s.Aanmelden kan via de bijgevoegde aanmeldstrook en via internet (www.vvnk.nl/evenementen.html). Graag opgeven of umet openbaar vervoer of auto komt.Al

EVENEMENTEN


Programma10:30uur ontvangstmetkoffieencakeinMuseumKröllerMüller.11:00uur lezingdoorDrsAngelineBreemer'KeuzesvanmevrouwKröllerMüller'en

ArchitectuurKröllerMüllerMuseum.12:00uur kortevergaderingbetr.StatutenwijzigingSSK,zieeldersindezeNieuwsbrief.12:30uur lunch voor eigen rekening in zelfbedieningsrestaurant Maître Jacques

Ukuntookeenzelfmeegebrachteboterhametenindebeeldentuin.13:30uur bestuurslidmevrouwLieskeTibbeneemtgeïnteresseerdenmeevooreen

rondleidinglangsenkeletopstukkenuitdecollectie.Vooralinteressantvoordegenendiedevastecollectievanhetmuseumalkennen.

13:30uur GROEP1gaatperauto(carpool)ofwittefietsnaarhetJachthuisStHubertusvooreenrondleiding.Aanvang14:00uur.GROEP2gaatmeemetLieskeTibbeofbekijktzelfdemuseumcollectie.

14:30uur GROEP2gaatnaarhetJachthuis(zieboven)voorderondleidingom15.00uur.GROEP1kannaderondleidinginhetJachthuismetdeauto(carpooling)ofwittefietsnaarhetmuseum,hetmuseonderofwandeleninhetpark.


leen degenen die nietmeekunnenomdathetmaximaleaantalwordtoverschreden krijgenhiervan uiterlijk 8 november bericht. Opalleanderenwordtgerekend.Indienmenonverhoopt verhinderdiswilmenditgraagzospoedigmogelijkdoorgeven, dan kan iemandandesinuwplaatsmee.

Telefonische informatievanaf7november bij Resl von Bönninghausen 0302316910bijvoorkeurtussen9:00uur10:00uurenop13novembervia0612874553.

Bereikbaarheid PerautosnelwegA1,A50ofA12rich

tingEde,Otterlo.VolgdaardebordenParkDeHogeVeluwe.

Vanaf station EdeWageningen rijdt elkhalfuur bus 108sVeolia naar Otterlo. OpderotondeinOtterlostaptuoveropbus106VeoliadiestoptvoorhetKröllerMüllerMuseum, reistijd ca 25 minuten. Zie ookwww.anwb.nl/routeplanner.De laatstebussenvertrekkenvanhetmuseumom17:16en17:46uur.

Hetparkisgeopendvan9:0018:00uurenhetmuseumisopenvanaf10:00uur.

Informatie over Park DeHogeVeluwevindtuonderwww.hogeveluwe.nl.


Dit artikel is geschreven aan de hand van een scriptie ingezonden voor de VVNK scriptieprijs

Muriël Geenen

Inhetvoorjaarvan1888introduceerdeSiegfriedBingdeuitgavevanLe Japon artis-tique (Parijs 18881891) met de volgendewoorden: 'This art is permanently boundtogetherwithours.Itislikeadropofbloodthathasbeenmingledwithourblood,andno power on earth is able to separate itagain.' De Parijse kunsthandelaar, verzamelaarencriticushadhetoverdeJapansekunst; zijn uitspraak illustreert het belangdat hij hechtte aan de invloed van dezekunstopdeEuropese.Endatwasnietonterecht,wanneermendekunst(nijverheid)productie uit deze periode beschouwt. Erwaren vele voorbeelden te vindenvanwesterseproductenmeteenJapanse inslag.DatwasookspecifiekinNederlandhetgeval,waarhetzogenaamdeJaponismemet name aansloeg in de keramiek, als eerste bij de HaagsePlateelbakkerijRozenburg.

Eenkleine120jaarlatervondmijneerste kennismakingmet het tijdschrift plaatsin hetVan Gogh Museum, tijdens de tentoonstellingDe oorsprong van L'Art Nouveau. Het Bing imperium (26november2004 tot27februari2005).Ikwasonmiddellijkonderdeindrukentoenikenigetijdlatereenonderwerpvoormijnafstudeeronderzoeknodighad,wasdekeuzealsnelgemaakt.Mijn

oriënterend literatuuronderzoek zorgdevervolgens voor een scherpere omlijningvanmijnafstudeeronderwerp:erwerdhieren daar voorzichtig melding gemaakt vaneenmogelijkeinvloedvanLe Japon artistiqueophetRozenburgkeramiek.Ikwildeweteninhoeverrehiervansprakewasgeweestenwistdatikmoestbeginnenmethetschetsenvaneenkunsthistorischecontext,waarin deNieuweKunst, het Japonisme en deNederlandsekeramiekaandeordemoestenkomen.

Het Japonisme en de Nieuwe KunstInhet algemeenverstaanweonder Ja

ponisme de brede invloed die de Japansekunst vanaf circa 1860 uitoefende op deWestersekunst.HetJaponismeheefteffectgehadopdekeuzevanonderwerp,vormgeving,materiaalentechniekvandeWestersekunstenaar die genoeg had van het historismeen,indezoektochtnaareennieuwestijl,deJapansekunstginggebruikenalseenrijkebronvaninspiratie.HetJaponismewasvooraleenFranseaangelegenheid,maarde

invloedervanwasinheelWestEuropa merkbaar.Ten tijde vanBings uitspraakover de Japansekunst kende het Japonisme eenhoogtepunt in Frankrijk. Hetlandvanderijzendezonwasookpopulair bij nietkunstenaars: erwerdenverzamelingenaangelegd

met Japanse kunst, winkels geopend waarmendezeproductenkonkopen,publicatiesuitgebracht met allerlei aspecten van hetVerreOosten als onderwerp en tentoonstellingen georganiseerd waar het publiekzichkonverbazenoverderijkecultuurvanJapan.

InNederlandspeeldehetJaponismeeenrolvanbetekenis indezogenaamdepictu

ART NoUVEAU oRNAMENTIEK IN DEN HAAG: RozENBURG EN LE JApoN ARTISTIqUE


rale of versierende verschijningsvorm vandeNieuweKunst.DezeNederlandsevariantvandeArtNouveau ismedeontstaanuiteen,onderzogenaamdekennersvandegoede smaak gevoelde, vrij algemene onvredemetdetoestandvandekunstnijverheid.DeNieuweKunst is daarmee onderandere het resultaat van de inspanningenvaneenaantaltheoreticienkunstenaarsdatzich inspande voor een vernieuwing in deversieringskunst, waarmee het peil van denationale (kunst)industrie weer op niveaugebrachtmoestworden.DeNieuweKunstisgrofwegteverdelenintweestromingen,namelijkdeversierende(ofpicturale)endeconstructieve. Jan Veth verwoordde dezetweedelingvoorheteerstin1894.DepicturalerichtingdoorVethgeassocieerdmetschilders, exclusief tekenonderwijs en dezucht naar ongebreidelde versiering pasteindesmaakvaneengrootensteedswelvarender wordend publiek. Het ornamentspeelde een belangrijke rol en productenwerdenweelderig gedecoreerd,waarbij ervaak een opvallende overeenkomst aan tewijzen is met de FransJapanse ornamentiek. Het Japanse ornament decoratiesmet driedimensionale floralemotieven diezonder schaduwwerking zijn weergegeventegen een achtergrond zonder ruimte ofdiepte bereikte Nederland onder andereviaFrankrijk:eengroepkunstenaarslietzichhierdoorbeïnvloedenengingovertotverwerkingvangestileerdeaspectenvanfloraenfaunaalsversieringsmotieven.

De constructieve richting werd doorVethgeassocieerdmeteenvoud,eerlijkheidvan het handwerk, goede vormgeving vanhetgebruiksaardewerk,socialistischegelijkheidsidealen en antikapitalistische tendensen.Degebruiktevormenmoestenlogischvoortvloeienuithetmateriaalenhetdoel

vanhetvoorwerp.Hetmocht inbeperktemategedecoreerdworden,mitsinovereenstemmingmet hetmateriaal en de toegepastetechniek.

Keramiek in NederlandKort na 1890 bloeide de Nederlandse

kunstnijverheidop.Alsgevolgvandegroeiende welvaart en de afschaffing van deoktrooibelastingwerden er nieuwe aardewerkfabriekenopgerichtdiezich,alsreactieop het eerder besproken intensieve streven naar een nieuwe vormgeving, richttenop deNieuweKunst. In de productie vandezenieuwe fabrieken iser ingrote lijnensprakevanhetzelfdeonderscheidalserbinnendestromingtezienis:enerzijdswordter een groep fabriekenopgerichtwaarvan(eengrootdeel van)de fabricage te rekenen is tot de versierende richting. EnkelevoorbeeldenzijndeFaienceenTegelfabriekHolland(Utrecht,18941933),deFirmaWeduwe N.S.A. Brantjes & Co. (Purmerend,18951904), de N.V. Plateelbakkerij ZuidHolland(Gouda,18981965)endePlateelfabriekPurmerend(19031907).

Aan de andere kant zien we het ontstaanvanfabriekenzoalsdeFayencefabriekAmstelhoek (Amsterdam, 1894/951910)en Plateelbakkerij De Distel (Amsterdam,18951923), waar producten werden vervaardigd die onder te brengen zijn bij deconstructievevariant.Indeliteratuurwordtdoorgaansmeeraandachtbesteedaandezerichting,daarveelauteursdetoepassingenervan zien als het meest geslaagde antwoordopdezoektochtnaareennieuweenverantwoordegebruikskunst.

De eerste groep fabrieken dankt haarbestaansrechtaandeHaagsePlateelbakkerijRozenburg.Ditbedrijfhadeendermate


grootsuccesmethaaraardewerkdatfabriekenzoalsHolland,BrantjesenZuidHollandde producten begonnen na te volgen.Hetgaathieromdegroepproductendievanafcirca1890/1892bijRozenburgontstondenindepicturalevariantvandeNieuweKunst.Ditsieraardewerkwasopdehierbovengenoemde FransJapanse decoratiewijze versierdmetnaturalistischemotievenvanfloraenfauna,diezonderschaduwwerkinginheldereenlichtekleurenaangebrachtwerdenop een lichte ondergrond. Bij Rozenburgwerden ook andere soorten decoratiestoegepast,ookopgebruiksaardewerk,maardittypekomtnietinaanmerkingvoormijnonderzoek.

Le Japon artistiqueTussenmei1888enapril1891gafSieg

friedBingeentijdschriftuitoverdeJapansekunstgetiteldLe Japon artistique, documents d'art et d'industrie.Hetwerdmaandelijks indrietalenuitgegeven;naastdeFranseversiewasereenEngelseuitgave(Artistic Japan)eneen Duitse (Japanischer Formenschatz). Elktijdschriftbevatteeenkortessaywaarinenkelekleinezwartwitillustratieswarenopgenomeneneen,doorgaans,tientalpaginagrotekleurenlithografieën,dievoorzienwarenvan een gedegen toelichting. De artikelenbehandelden allerlei aspecten van de Japansekunst,nietalleendehoutsnede,maarbijvoorbeeld ook het theater en de edelsmeedkunst.MethetbladwildeBing,zoalshijzijn lezerskunstenaars,verzamelaarsenbelangstellenden in het voorwoord ervanvoorhoudt, de liefhebbers in staat stellenzicheenjuisterbeeldvandeJapansekunsten cultuur te vormen; demeestemensenkendendezenamelijkalleenvandeetalagesvandecommerciëlebazaars.Deproductendiemenhier aanboodwaren inmeerdereopzichten goedkoop te noemen (prijs en

kwaliteit).Hetbladwasdaarnaastbedoeldalsinspiratievoorkunstenaarsdiezichbezighieldenmet(hetontwerpvan)toekomstigekunstnijverheidsproducten.

Rozenburg en het maandblad Le Japon artistique had een zekere be

kendheid inNederland, hoewelwe vrijwelnietswetenoverdeoplageendeverspreiding ervan.Wel is bekenddat het bijvoorbeeldaanwezigwasopdeHaagseAcademie,waarhetgebruiktwerdalszogenaamdvoorbeeld of ornamentboek.Kunst en kunstnijverheidsscholen gebruikten dit soortboeken voor hun studenten (aankomendarchitecten,kunstenaars,ambachtsliedenenvormgevers) om zemet behulp ervan toteen verantwoorde eigentijdse vormgevingte laten komen.Daar vele plateelschildershunopleidinghaddengenotenbijdeHaagseAcademie (en Rozenburg de leerlingschilders er in de avondurennaar toe stuurdevoor eenopleiding),was het tijdschrift viadeAcademiebijhunbekend.Bovendien,endat is misschien nog wel belangrijker, washet aanwezig in de bedrijfsbibliotheek vanRozenburg.

Om tot een uitspraak te komen overdematevanhetgebruikvanhettijdschriftindefabriek,hebikdeillustratiesinde36exemplarenvanLe Japon artistiqueletterlijknaastdedecoratiesophetRozenburgkeramiek gelegd. In dit onderzoek, waarin opvallendeenminderopvallendegelijkenissentussenbeideaantetreffenzijn,zijndrietypenovereenkomstennaarvorengekomen,die somsook alle driemet elkaar samenvallen.Hetbetrefthierovereenkomstenophet gebied vande compositie, de gebruikte onderwerpen of thema's en demanierwaaropelementenvandevoostellingvormgegevenzijn.


Wat betreft degebruikte onderwerpen, kent de spaarzame literatuur eentweetal beschrevenvoorbeelden, namelijk het gebruik vande gouden regen eneen zwemmendekarper als decorvoorenkelevazenenwandborden,dieres

pectievelijk als een kleurenplaat in en eenomslagvanLe Japon artistiquevoorkwamen.Minstens zo interessant is een wandbordof schotelwaar ik tijdensmijn onderzoekopstuittewaaropweeendecoratievan een vleermuis aantreffen,die regelrechtlijkt te zijn overgenomenvaneenillustratie in Le Japon artistique.Deophetwandbordafgebeeldevleermuisis een exacte kopie van het voorbeeld enook de achtergrond vertoont grote overeenkomsten;zowordtdemaangedeeltelijkoverlapt door de vleermuisvleugel.Alleendewolkenzijnverschillendweergegevenenheeft het wandbord heeft een gestileerde

silhouetvaneenbosals achtergrond gekregen. Tijdens eenzoektocht naar detitel van een anderwerk van Hokusaistuitte ik per toevalop de oorspronkelijke afbeelding metdevleermuis,dievandeze Japansekunste

naar bleek te zijn. De illustratieinhettijdschriftisookzeerverwantaaneenvergelijkbaar wandbord uit 1901;deze vleermuis is alleen ietsgroterendewolkenzijnnetietsandersvormgegeven.( fig 1-4 )Ookanderedierendiealsafbeeldinginhettijdschriftvoorkomen, zijn bij Rozenburg gebruikt als onderdeelvanenkeledecors.Zozijnbijvoorbeelddespin,aldannietincombinatiemeteenspinnenweb,dekikker,dehagedis,desalamander,deschildpad,dehaanenverschillendesoortenvissentezienophetsieraardewerkvanRozenburg.

Bijeengebruiktecompositie ishetnatuurlijkmoeilijkeromtebewerendathiervoorafbeeldingeninhettijdschriftalsvoorbeeld hebben gediend, daar de gebruiktecompositie net zo goed aan de eigen fantasie ontsproten kan zijn; wellicht ook nahetbestuderenvan allerlei afbeeldingen inhet bladmet soortgelijke composities.DecompositievandeplaatmetvogeltjesenbloesemtakkenvanHokusaiisvergelijkbaarmetveledecorsbijRozenburg,metnamebijheteierschaalporselein. De asymmetrie,dediagonalerichtingen de afwisseling tussenopenenopgevulde vlakkenzijn bij beide herkenbaar.Eengoedvoorbeeldhiervanishetdecorvaneenvaasjeuit 1914, waarop de plaatsing in het vlak van vogels

Fig. 1. Wandbord, 1899-1903. Particuliere collectie.

Fig. 2. Illustratie uit Le Japon artistique

Fig. 3. Katsushika Hokusai, Quick Guide to Drawing, 1812

Fig. 4. Wandbord, 1901.

STANYA collectie.

Fig. 5. Vaasje, 1914, h16 cm. Particuliere collectie.

Fig. 7. Plaat DB, Le Japon artistique.


en planten vergelijkbaar is metHokusai's compositie.(Fig56)

Als laatste indezereeksvergelijkingenietsoverde invulling vandevlakkenophetkeramiekmetfijnarceerwerkofstippeltjes.Inverschillendebronnenwordt gesuggereerd dat deze uitwerking

geboren is uit technischenoodzaak, daar de vlakkentegrootzoudenzijnomzenetjesegaalintevullen.Ditisongetwijfeldwaar,maartochvermoed ik dat deze techniek ook uit artistiek oogpuntisgebruikt.InLe Japon artistique vinden we enkeleplatenwaaropeenvergelijk

bare techniek is toegepast, zoalsde plaatmet de vlinders.Het isniet ondenkbaar dat de plateelschildersnaaraanleidingvandezevoorbeeldengeïnspireerdzijngeraaktomdetechniektoepassenof dat zij, door bestudering vandezevoorbeelden,bevestigdwerdenindejuistheidvanhunkeuzevoordezetechniek.Hoedanookwas er voor de asbak uit 1899

geen technische noodzaakomheteropafgebeeldefantasieornament te stippelen.Andere voorbeelden metgestippelde ornamenten ofvlakvullingtreffenweaanop

een vaasuit 1901en inhetdecormetvogelsenorchideeënopeenbonbonnière uit 1904. (Fig7,8,9,10)

Tot slotIn de bedrijfsbiblio

theek waren nog 39andere titels aanwezig;een aantal hiervan –bijvoorbeeld Fantaisies Décoratives (Parijs 18861887) en L'Art Japonais(Parijs 1883) – lijkt opmin of meer dezelfdewijze gebruikt te zijnalsLe Japon artistique,maardehoeveelheidaangetroffenovereenkomstentussenvormgeving,motiefkeuzeenuitwerkingvan(eenonderdeelvan)deRozenburgdecoratiesendezeboeken isvelemalenkleinerdandie

met Le Japon artistique. Omdatdirecteur J. Jurriaan Kok lieverdeze voorbeeld of ornamentboeken aanschafte dan dat hijinvesteerdeinkunstenaarsdieinstaatwarenhuneigenornamentiek teontwikkelen, speeldenzeeenbelangrijkerolbijRozenburg.Maar alleen al gezien het groteaantalgelijkenissentussendedecoraties op de producten ener

zijdsendeillustratiesinhetbladanderzijdskangeconcludeerdwordendatLe Japon ar-tistiquehétbelangrijkstevoorbeeldboekbijRozenburgwas.EndaarmeewerdhetbijdefabriekgebruiktopeenmanierdieSiegfriedBingmetde introductievanhetbladvoorogen had, namelijk als inspiratiebron voorkunstenaars die zich bezighieldenmet hetontwerpvankunstnijverheidsproducten.

Fig. 6. Plaat CA, Le Japon artistique.

Fig. 7. Plaat DB, Le Japon artistique.

Fig. 8. Asbak, 1899, Ø 15 cm. Collectie Gemeente Museum Den Haag.

Fig. 9. Vaas, 1901, h 23 cm. Collectie Boymans Van Beuningen, Rotterdam.

Fig. 10. Bonbonnière, 1904, h 12 cm.

Collectie Proportio Divina, Arnhem.


GEDURFD VERZAMELEN . Van Chagall tot Mondriaan Huibert Schijf en Edward van Voolen(red.),Waanders,Zwolle2010. ISBN9789040076626,200p.,29,50

Lyda Vollebregt

Verzamelen is een actueel onderwerpomdat er in de kunstwereld aandacht isvoor particuliere verzamelaars, hun verzamelingenmecenaat,ditnaasthetmecenaatvanbedrijven.InditkaderishetboekGedurfdVerzameleneeninteressantboekomdat je leest hoe in de periode rond 1900ercontactgelegdwerdmetkunstenaarsenhoedehandelverliep.Hetboekgaatoverhet Joodsmecenaat en kunst tussen1885en1940.

EerstwordterstilgestaanbijdeopkomstvandeJoodsebourgeoisietegenheteindevandenegentiendeeeuw indegrote stedenvanEuropa.Verschillendekapitaalkrachtige Jodenprofileerdenzichtoenalskunstmecenas.InNederlandwerderbescheidenverzameld en het mecenaat kwam spora

dischvoor.Opvallendwasdat deNederlandsjoodseverzamelaarszichnietspeciaal richten op werk vanjoodse kunstenaars. Hunkeuze werd bepaald doorhunsmaakenvriendschappen met kunstenaars. DatgoldzekervoorVanWezel,BeffiealsSlijper.

De levens vandrie gepassioneerdejoodsekunst

verzamelaars: Andries van Wezel (18561921),WillemWolffBeffie (18801950)enSalomonSlijper(18841971)endeopbouwvandecollectieszijnuitvoerigbeschreven.Zij steunden in die periode betrekkelijkonbekendekunstenaarszoalsPietMondriaan,JozefenIsaacIsraels,JanSluijters,AlexejJawlensky en Marc Chagall, grondleggersvan stromingenuit demodernekunst:DeHaagseSchool,Amsterdamseimpressionistenennuinternationaalgewaardeerdekunstenaars.

Van Wezel verzamelde schilderijen entekeningen van bekende Nederlandse enFranse schilders uit zijn tijd, onder andereCamilleCorot, JacobMaris, J.B. JongkindenIsaac Israëls. Hij liet in 1921 honderdvijftigwerkennaaanhetRijksmuseum.VanWezelwasmet enkele anderen een voorlopenopditgebied.

Beffie, rijk geworden in de diamanthandel, legde tussen1912 en 1918 eengrote verzamelingavantgardekunstaan.Naast het werk vanJan Sluijters en LeoGestelbezathijschilderijenentekeningenvan Kandinsky, Klee,

Marc, Jawlenski en andere kunstenaars vandegroepDerBlaueReiteruitMünchenenwerkvanFransekunstenaarsalsLeFauconnierenMaillol.In1920boodhijzijn500kunstwerkenalsbruikleenaanhetStedelijkMuseumaan,maardathadgeen interesse. Later is zijn collectieviadekunsthandeloverdewereldverspreidgeraaktenlangseenomwegzijndriewerkenvanChagallinhetStedelijk

BoEKBESpREKING

Willem Wolff BeffieAndries S. van Wezel


terechtgekomen.

Salomon Slijper verzamelde schilderijen en tekeningen van Mondriaan.Slijper leerdeMondriaan in1914kennen inLarenwaarhij geregeld met hem omging totMondriaan in1919verhuisde naar Parijs. Decorrespondentie bleef enSlijper zocht hem een paar

keeropinParijs.Slijperliet195werkenvanMondriaan,waarvaner109reedsinbruikleen van het museum waren, na aan hetHaags gemeentemuseum.Zo verkreeg hetmuseumeencollectievanwereldfaam.

Zeerrecent is ineen lavanhetHaagsGemeentemuseum een vroeg werk vanMondriaan afkomstig uit het legaat vanSlijper gevondenendit jaar gerestaureerd,nadat de tekening“Veld met bomengroepbijavond”(1906)albijnaveertigjaaronopvallenden inslechtestaat inhetmuseumdepot had gelegen. Sinds kort vormt hetlandschaphethoogtepuntvandetentoonstellingKoelmodern,realismeinNederland(19071944).

De publicatie Gedurfd Verzamelenstoeltopeenonderzoeksprojectdoorexpertsophetgebiedvankunstgeschiedenis,socialegeschiedenisenmecenaat.Debijlage

met brieffragmenten, de noten en delijstmetliteratuurmaakthetboektoteengedegenstudienaarhetjoodsmecenaatschap.Het is goed te lezen, rijkgeïllustreerd,hetmaaktjenieuwsgierigomdatdetotnutoeonderbelichterolvan joden in het stimuleren en verzamelenvancontemporainekunstinNederlandtoegankelijkbeschrevenwordt.

BoEKBESpREKING

Salomon B. Slijperr

Is er wel nieuws onder de zon? Meeslependegeschiedschrijvingoverbegin20steeeuwtoontparallellenmetnu

Veranderingen gaan sneller dan ooit.Datvindenwenu.Maarwevondenheteeneeuwgeledenookal,enPhilippBlomillustreertdatmeteenverhelderendgedachtenexperiment.DatschrijftBernardHulsmanin zijn uitvoerige boekbespreking die wijhebbenovergenomenvan:

http://www.nrcboeken.nl/recensie/iserwelnieuwsonderdezon

De duizelingwekkende jaren. Europa 1900-1914 .PhilippBlom,VertalingToonDohmen,DeBezigeBij,530blz.34,90

De 19de eeuw eindigde pas in 1914,luidt een historisch cliché. Er was een'GroteOorlog'voornodigomeeneindetemakenaanvermolmdekoninkrijkenalshettsaristischeRuslandendeHabsburgsedubbelmonarchieendewegteeffenenvoorhetmoderne,20steeeuwseEuropa.

De duizelingwekkende jaren. Europa19001914 van de Duitse historicus enschrijverPhilippBlom(1970),datvorigjaarinEngelandalsTheVertigoYearsverscheen,is een grondige afrekening met dit cliché.'DemodernewereldwasaleenfeitvoordatdeeersteDuitsesoldaatdeBelgischegrenswasovergestoken',aldusBlominhetlaatstehoofdstukvanDeduizelingwekkendejaren.Debelangrijkste intellectuele,wetenschappelijkeenemotioneleveranderingendiehetEuropavande20steeeuwhebbenbepaald,


vonden allemaal plaats in de jaren vóór1914.

En dat waren er nogal wat, zo heeftBlom indedaaraanvoorafgaandeveertienhoofdstukken latenzien.Zijnveelzijdigheidkomthemgoedvanpasbijzijnindrukwekkendebeschrijvingvandeeerstevijftienjaarvande20steeeuwinEuropa–eerderpubliceerdeBlomondermeereengeschiedenisvanverzamelingenenverzamelaars(ToHaveandToHold)envande18deeeuwseFranse encyclopedisten (Enlightening theWorld), een gids vanOostenrijksewijnen,twee romans en een vertaling van GeertMaksAmsterdam.

Blom schrijft net zomakkelijk over deschilderijenvanKazimirMalevitsj,descheikundigeontdekkingenvanhetFranseechtpaarCurieendeopkomstvanwarenhuizen,als over de schokkende muziek van IgorStrawinsky, de racistische opvattingen vandegrondleggervandeantroposofieRudolfSteiner en de Wereldtentoonstelling van1900 inParijs.AlleenEinsteinsrelativiteitstheorie legt hij op zo'n onnodig ingewikkeldemanieruitdatergeentouwaanvastteknopenis.

Omtebewijzendatde20steeeuwinEuropanietpasmetWOIbegon,nodigtBlominde inleidingde lezeruittoteengedachtenexperiment.Ditmoethettijdperk19001914ontdoenvandeschaduwdiedeoorlogen alles wat daarna kwam, erover hebbengeworpen.'SteluvoordatunietszouwetenoverdemoordinSarajevo,overdeSomme,de beurskrach, de Reichskristallnacht, Stalingrad,Auschwitz,Hiroshima,deGoelagofdeBerlijnseMuur,maardatdegeschiedeniszichnademillenniumwisseling kalm inhetmenselijkgeheugenhadgenesteld.'

Het resultaat vanBloms experiment iseenbeschrijvingvandeeerstejarenvande20steeeuwdieinveelopzichtenophetbeginvande21stelijkt.'Nietinhetminstvanwegehunopenkarakter:in1910enzelfsin1914hadniemandeenduidelijkideehoedetoekomsteruitzouzien,wiedemachtzouhebben,welkpolitiekstelseldominantzouworden, ofwelk soort samenleving uit deonstuimigeveranderingentevoorschijnzoukomen.'

Na deze opmerking is het onmogelijkom De duizelingwekkende jaren te lezenzonder voortdurend vergelijkingen te makenmetdehuidigetijd.Bijnadagelijkskrijgje als krantenlezer ingepeperd dat digitalisering, mondialisering, klimaat en kredietcrisesenzovoortszorgenvoorsnellereengrotere veranderingen dan ooit tevoren.Maarishetookwáár?

De moderne man wordt steeds onzekerder, zo lees je regelmatig in lifestylebijlagen.Ditzoukomendoordater tegengesteldeeisenaanhemwordengesteld.Eenbeest in bed moet hij zijn, maar ook eenzorgzamevaderenzachteechtgenoot.Maardemanwaseeneeuwgeledenookalonzeker,legtBlomuitinhethoofdstukoverhetjaar1908–elkjaarheefteenhoofdstukmeteen eigen thema. Dat kwam onder meerdoordesuffragettesdievrouwenkiesrechteisten en radicale feministes als deDuitseAnitaAugspurg(18571943)diehethuwelijkalsslavernijbeschouwden.'Hethuwelijkenseksualiteit,vrijeliefde,homoseksualiteit,geboorteplanningenabortus:alleswerdterdiscussiegesteldintraktaten,toesprakenendebatten, alsof Nietzsches herwaarderingvan alle waarden slechts een kwestie vantijdwas.'


DegroteonzekerheidvandeEuropesemanhad,onderheelveelmeer,tweegevolgen.Veelmannenbeklemtoondenhunmannelijkheiddoorhetdragenvansnorrenendoorelkaarvoortdurenduittedagenvoorduels. Nooit eerder duelleerden mannenzovaakomhuneeralsinhetbeginvande20steeeuw,aldusBlom.

Andere mannen kregen juist 'vrouwelijke' zenuwziekten en waanvoorstellingen,diesomsleiddentotgruweldaden.ZovermoorddedeZuidDuitsedorpsleraarErnstAugustWagnerin1913eerstzijnvrouwenvier kinderen en schoot hij later, nadat hijdrielitermelkhadbesteldvoordevolgendedag en rustig een pul bier had gedronken,

metzijnMausernogachtdorpelingendood.'Neurasthenie'was in het Europa van eeneeuw geleden een ware volksziekte dievooralmannentrof.

Of neem een verschijnsel als terreur.De beginjaren van de 21ste eeuw hetenhettijdperkvandeWaronTerror,maarhetaantalslachtoffersvanterreurinhetEuropavandeafgelopenjarenvaltinhetnietbijdatvanhonderd jaar geleden. InRuslandwerden om de haverklap aanslagen gepleegdopministers en hoge ambtenaren – Blomspreektvan70.000slachtoffersvanterreur,alleenalinRusland.

En wie denkt dat de wereld pas eendorp is geworden sinds dedoorbraak vaninternet,heefthetmis.Persfoto'senkrantenzorgdeneeneeuwgeledenookalvooreenverkleining van de wereld, beweert Blom,'enverleendeneendwingendkarakteraanrealiteitendiesomszoverwegspeeldendathetnetzogoedsprookjeshaddenkunnenzijn'.Hetzelfde geldt voor reizen.VeelmoderneEuropeanengaannueenweekjemetvakantieinThailand,maarhonderdjaargeledenveranderdenspoorwegen'kuststedendieeengeneratieeerdernogonbereikbaarverweghaddengeleken,inpopulairevakantiebestemmingenvoordemassa's'.

Zogaathetmaardoor.Vreemdelingenhaat?HonderdjaargeledenwasinveelEuropese landen een virulent antisemitismeheelgewoon.Seksualiseringvandesamenleving?SintPetersburgteldeeeneeuwgeledenzo'n50.000prostituees,datwilzeggen:1hoerop10mannen.Genetischemanipulatie?Hetwemelde toen inEuropaookalvan'eugenetische'verenigingendiepleittenvooreenverbeteringvanhetmenselijkrasdoor bijvoorbeeld de minder bedeelden


testeriliserenoftedoden.Depopulariteitvanretroarchitectuur?Hetverlangennaareengeïdealiseerd,eenvoudigerverledenalsreactie op de razendsnelle moderniseringdeed zich ook al een eeuw geleden voor.Ooktoentierdenneostijlenwelig.

Erzijnweinigaspectenvanhetpolitieke,sociale, culturele en dagelijkse leven vandeEuropeanendieBlomnietbehandelt inDe duizelingwekkende jaren.Hij begint bijLouisBlériotdiein1909alseersteoverhetKanaalvloog,behandeltdandetoenmaligetechnische verbeteringen van auto's, locomotieven en fietsen, gaat vervolgens eveninopdesuperieureDuitsetechniekdankzijhet goede onderwijs, legt daarna kort uitwaaromHenryFordzulkegoedeengoedkope auto's konmaken en eindigtmet deverheerlijking van snelheid door ItaliaanseenRussischefuturisten.

ZoisBlomsboeknetzoduizelingwekkendgewordenalsdejarendiehetbeschrijft.Soms vliegt de auteur uit de bocht.OvereenaffichevandeOostenrijksekunstenaarGustavKlimtbeweerthij bijvoorbeelddathet legebeeldvlakeenprovocatiewasaanhetadresvandeWeensemiddenklassediezoverzotwasopsalonsvolsnuisterijenenornamenten.Maar alsKlimt natuurlijk ietsníet was, dan was het antiornamentalist.In veel van zijn schilderijen zijnmenselijkefiguren juistoverwoekerddoorkrullenenversieringen.Ditlaatsteverklaartookwaarom Klimt de best betaalde Oostenrijksekunstenaarvanzijntijdwas,zoalsBlomeenpaarkeervermeldt.ZijnschilderijenpastenjuistgoedindeWeensesalons.

Ook op zijn grenzeloze bewonderingvoorSigmundFreud,eensleutelfiguurinDe

duizelingwekkende jaren,valtwel ietsaftedingen.Blomwindtzichopoverhetgebrekaan erkenning voor deWeense psychiaterin zijneigen stad.Hij kreeger slechtseenbijzonder hoogleraarschap aangeboden.Achterafgezienwasdie'miskenning'geheelin lijnmetdecriteriavoorwetenschappelijkonderzoekdieeenandereWener,KarlPopper, later zou formuleren.Volgens hemkanFreudswerkonmogelijkwetenschappelijkwordengenoemdenvalthethoogstensindecategoriegenialespeculaties.

Op de vraag of de veranderingen eeneeuwgeledensnellerengroterwarendannu, geeft Blomuiteindelijk geen antwoord.Wel laat hij overtuigend ziendat al in hetbegin van de vorige eeuw het 'moderne'levensgevoel heerste, met onzekerheid enfragmentatie als belangrijkste kenmerken.Ookspeculeerthijnietoverhoehetbeginvande21steeeuwzaleindigen.Ofdehuidigeduizelingwekkende jarenopeenzelfdegrotekladderadatschzullenuitlopenalsdievanhonderd jaar geleden, kanhij de lezernietvoorspellen.NetzoalsdeEuropeaneninde jaren19001914nietwistendathuneenrampzaligeoorlogstondtewachten.


Op16septemberzijnwemeteenselectgezelschapvan17personen'sochtendsopbezoek geweest bij het Instituut CollectieNederland.Wehebbendaarkunnenproevenaandeverzamelingbeeldendeentoegepaste kunst (schilderijen, tekeningen engrafiek, beeldhouwwerken, keramiek,meubelen en glaskunst) die daar worden beheerdenregelmatigwordenondergebrachtinRijksgebouwenenmusea.'sMiddagszijnweonder de enthousiaste begeleiding vande secretaris van de HistorischeVereniging RijswijkdeheerWimDammersdewijk Leeuwendaal doorgewandeld en hebben daarveelinteressantevilla'skunnen bekijken. Behalve ArtNouveau architectuur zijnweookvoorbeeldenvandeAmsterdamseSchoolendeNieuwe Zakelijkheid tegengekomen.Klapopdevuurpijl was het onverwachtebezoekdatweaandeopenbare basisschool NicolaasBeetsindeaanliggendewijkCromvliet mochten brengen. Dit fraaie staaltje architectuurvandeRijswijksearchitect M. Zwanenburg

in functionalistische vormen van deNieuwe Zakelijkheidisin1924 gereedgekomen. Deschool bevatnog veel originele details,zoalsduidelijktezienopdefoto'svanonslid de heerFransRoosen.

Volgendjaarzaldeexcursiewordenherhaald.

TERUGBLIK ExcURSIE RIJSWIJK op 16 SEpTEMBER

Boven: trap

Nicolaas Beets-school. Rechts

pand Geest-

brug weg

Links: twee panden aan de Geesbrugweg. Boven: Hal Nicolaas Beetsschool. Rechts: Overgeblevenen op excursie in Rijswijk.


Ina van Gent en Ben Stork

AmsterdamVanGoghMuseum0205705200/www.vangoghmuseum.nlIllusie en werkelijkheid. Naturalis-tische schilderijen, foto's en film, 1875-1918. 08-10-2010 t/m 16-01-2011Inhet laatstekwartvande19deeeuw

was het naturalisme een van de dominante stromingen in de schilderkunst. In dezeeerste overzichtstentoonstelling over hetnaturalismewordtde stromingvanuit verschillende invalshoekenbelicht: de thematiek,hetschilderprocesendereactiesvandecriticienhet publiek.Ookwordtde impact van deze intrigerende en vaak levensgrotewerkenopdevroegefilmgetoond.

Vincent van Gogh en het natura-lisme. 08-10-2010 t/m 16-01-2011VincentvanGoghwaseengrootbewon

deraarvandekunstenaarsvanhetnaturalisme.Hijhadvelegoedkopeprentennaardeschilderijen van deze meesters verzameld,diehijtallozemalenheeftbestudeerdendievoor hem een grote inspiratiebron vormden.Een selectie vandezeprentenenVanGoghswerkzal tezienzijnopde tweedeverdiepingvanhetRietveldgebouw.

Buiten schilderen: mythe en reali-teit. T/m 23-01-2011Indejaarlijksepresentatie'Atelierprak

tijk' staat het schilderij Rotsen bijVillervillesurmer vanCharlesFrançoisDaubignyuitdecollectie van MuseumMesdagcentraal.Ditwerk werd gezienalseenmijlpaalvoorhet impressionisme,omdathetvolgensdeeerstebiografieoverDaubignyuit 1875volledigbuiten zou zijngeschilderd.

Bergen–MuseumKranenburgh072–5898927www.museumkranenburgh.nlKranenburgh voor de Kunst.T/m 31-10-2010 *)Over en weer: Henri en Friso ten Holt t/m 31-10-2010 *)

Domburg – Museum Marie Tak vanPoortvliet0118584618www.marietakvanpoortvlietmuseum.nlJan Sluijters in de Caldic Collectie. T/m 14-11-10 *)

DrentsMuseumTijdelijkgesloten.

Elburg – Museum Elburg0525681341/www.museumelburg.nlJos Lussenburg - Op golven van verbeel-ding. T/m 8-1-2011Geen kunstenaar heeft

zijnnaamenpersoonlijkheidzósterkverbondenmetdestadElburgenhaarbevolking als Jos Lussenburg (1889–1975).Veel

TENTooNSTELLINGAGENDA per september 2010


Elburgersherinnerenhemnogalsbevlogendirigententientallenbewonersvandestadhebbeneenschilderijvanheminhuis.Ookelders op deVeluwe en in de voormaligeZuiderzeestedenishetwerkvandekunstenaarnogsteedsmateloospopulairenwordenherinneringenaandeeven innemendealsflamboyantepersoonlijkheidgekoesterd.

Voor MuseumElburg is dat voldoende reden omhet 100 jarig jubileumin2010tevierenmeteengroteoverzichtstentoonstel

lingwaarindenadrukzalliggenopwerkuitparticulierecollecties.Eenexpositiewaarinalle aspecten vanhet kunstenaarschap vanJos Lussenburg aan de orde komen. Nietalleen zijn schilderijenmet stoere botters,maar ook stillevens, portretten, stadsgezichten, landschappenen interieurskomenruimschootsaanbod.

'sGravenhageGemeentemuseum0703381111/www.gemeentemuseum.nlGerrit Benner. Schilderijen, particu-liere schenking. T/m 17-10-2010 *)HorrixenMutters:tweeHaagsemeubel

fabrikanten. Nederlandse wooncultuur inde19eeeuwendeeerstehelftvande20eeeuw.18092010t/m12122010.*)

Groningen–KunstlievendGenootschapPictura0503122953/www.pictura-groningen.nlEdzard Koning 'Terug in Pictura' Natuur en figuur van een Gronin-ger schilder. T/m 17-10-2010Na een inspirerende jeugd in de pro

vincieGroningenennahetdoorlopenvande Haagse kunstacademie werd de jonge

EdzardKoning aangetrokkendoorde velekunststromingenrond1900.AlsImpressionistenals volgelingvandeHaagseSchoolwashijeenromanticusdiegeloofdeineenbezielde natuur. Na zijn studieperiode inGroningen,DenHaagenParijs,vestigdehijzichopdeafgelegenVeluwe.Zelfnoemdehijzijnstijlverdroomdimpressionisme.

Behalve als schilder werd hij zeer gewaardeerd om zijn illustraties van VanEedensDeKleine Johannes (1898)enEllain het Feeenrijk (1902).ZijnmedewerkingaandeVerkadeAlbums(19141919),zijnkalendersendeVoorhetKindansichtkaarten(1935)zijnookzeerbekend.Edzardswerkenwordengekenmerktdoor zijn intensestudievandenatuuren van het boerenleven; kinderen endieren spelen ookeen belangrijke rolin zijn werk. Zijnwerk is karakteristiek voor de vroeg 20ste eeuwse topografie van nederlandse dorpsgezichten enlandschappen.VoorheteerststeldehijzijnwerktentooninhetKunstlievendGenootschapPicturawaarhijin1907deelnamaandeTentoonstellingvoorLevendeMeesters.Hijwas eenbekenden geliefd schilder enzijnwerkisvaaktentoongesteld.Ruimééneeuw later is hij terug in Picturamet eenbreedoverzicht van zijn oeuvre uit de familie collectie. Een deel van dewerken istekoop.

Groningen–NoordelijkScheepvaartmuseum0503122202www.noordelijkscheepvaartmuseum.nl'Fietsen met Fongers' T/m 31 okt 2010 Totenmet31oktober2010 staathet


Noordelijk Scheepvaartmuseum in hetteken van de tentoonstelling "Fietsen met Fongers".Eind negentiendeeeuw, om precieste zijn in1885,ontstond in de noordelijke binnenstadvan Groningen een

rijwielfabriek die tot de meest vooraanstaandeophetEuropesecontinentzouuitgroeien.GroningenheeftmetFongerseenmerk van internationale klasse binnen zijngrenzen gehad.De tentoonstelling 'FietsenmetFongers'wildeaandachtvestigenopditvermaardebedrijf,datin1970zijnpoortenslootmaar125jaarnadestartnogaltijdtotdeverbeelding spreekt, zowel vanfietshistorici,liefhebbersvanindustrieelerfgoeden–niettevergetenveelbewonersvandestadGroningen.

HoornAffichemuseum0229299846/www.affichemuseum.nlVASTE TENTOONSTELLINGHoogtepuntenuitklassiekeNederland

seaffiches

Opdetweedeetagevanhetmuseumiseenselectiefoverzichttezienvan100jaarNederlandseaffiches.

Deze tentoonstellingwordtondersteundmeteen presentatie op videodieeenbeeldgeeftvan de (internationale)ontwikkelingen van hetaffiche met enkele flitsenvandeverschillendedruktechnieken.

LarenSingerMuseum0355393939/www.singerlaren.nlDutch Utopia. Zo zagen ze ons graag. Maar zo waren we niet. Ame-rikaanse kunstenaars in Nederland 1880-1914. T/m 16-01-2011 *)SingerMemorialCollectie.Hoogtepun

tenuiteigenverzameling.t/m27032011*)

Otterlo–KröllerMüllerMuseum0318591241/www.kmm.nlHet scheppen van een blijvend mo-nument - Van landgoed tot natio-naal park De Hoge VeluweT/m 7 november 2010 *)

Rotterdam–Kunsthal0104400300/www.kunsthal.nlEdvard Munch. T/m 20-02-2011Voor het eerst wordt in Nederland

uitgebreid aandacht besteed aan EdvardMunch(18631944);eenvandemeestfascinerendekunstenaarsuitdelaatnegentiendeenbegin twintigsteeeuw.DeKunsthalRotterdam presenteertmet ruim honderdvijftigschilderijen en werkenoppapier eenoverzichtvan het oeuvre van deNoorse schilder, die bijhet grote publiek vooral bekend is door hetschilderij 'De Schreeuw'(1893). Alle werken inde tentoonstelling zijn afkomstig uit particuliere collecties en worden éénmalig samengebracht;eenabsolutebuitenkansvooriedereendiehetoeuvrevanEdvardMunch(beter) wil leren kennen. Munch schildertoverhet leven,overde liefdeendedood;diepeemotieszoalseenzaamheid,angsteninnerlijkespanningenzijndeleidraadinzijnwerk.Doordethematiek,dekrachtigecom


positie,vloeiendelijnvoeringenhetbijzondere kleur enmateriaalgebruik raken zijnschilderijenonstotopdedagvanvandaag.

Rotterdam – Museum Boijmans vanBeuningen0104419400/www.boijmans.nlDe grote ogen van Kees van Don-gen. T/m 23-01-2011De tentoonstelling 'De groteogen van

Kees van Dongen' laat circa tachtig internationaletopwerkenzienvandebefaamdeschilderKeesvanDongen.Maarliefstzestigschilderijeneneenselectietekeningen,kera

miek,affichesenfotomateriaalwordenspeciaal voorde tentoonstelling overgevlogen uit internationaletopcollecties,vanNewYorktotMonacoenvanGenèvetot Moskou. De werkentonen de weidse blik vandeze in Nederland geborenkunstenaar,dieinParijswereldberoemd werd metzijnkleurrijkevrouwenpor

tretten.Vrouwenmetgroteogen,acrobates,naakte vrouwen, vrouwen gekleed in decouture van de ontwerper Paul Poiret envrouwendiehijschilderdetijdenszijnverrereizen. Ook zijn eigen geliefden en goedevriendinnen–zoalsdeminnaresvanPabloPicasso,metwieVanDongen inParijseenatelier deelde – werden door de schildervereeuwigd.

Scheveningen–MuseumBeeldaanZee070–3585857/www.beeldenaanzee.nlHenri Gaudier-Brzeska (1891-1915). Beelden en tekeningen uit de collectie van het Centre Pom-pidou. T/m 12-12-2010De Franse kunstenaar Henri Gaudier

Brzeska (18911915) is een van de belangrijkste vernieuwers van de modernebeeldhouwkunst. GaudierBrzeska legdezichtoeophetdirectehakkeninsteen.Ineen periode vanvierjaarmaaktehijportretten, naakten, dieren en decoratieve stukken,diewordengekenmerkt door eenoriginele synthesevan kubisme, primitivisme en abstractie.Daarnaastmaaktehijveletekeningendienauwverwantzijnaanzijnsculpturen.

BijhetuitbrekenvanWOImelddeGaudierBrzeska zich bij het Franse leger. Op23jarigeleeftijdsneuveldehijaanhetFront.Deze tentoonstelling, die wordt georganiseerd in samenwerking met het CentrePompidouinParijs,isheteersteretrospectiefvanzijnwerkinNederland.

Utrecht–CentraalMuseum0302362362/www.centraalmuseum.nlRietvelds Universum. Rietveld, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier en Theo van Doesburg20-10-2010 t/m 30-01-2011De tentoonstelling Rietvelds Univer

sumlaatziendatdeUtrechtsearchitectenontwerperGerritTh.Rietveld(18881964)veelmeerheeftontworpendandeklassiekeRoodblauwestoelenhetberoemdeRietveldSchröderhuis.Hijrealiseerdemeerdanhonderdgebouwenenvelemeubelen.

HetCentraalMuseumplaatstRietveldswerk in een brede context.Door de per

Redactie [email protected]

[email protected]


soonenzijnmaniervan werken centraal te stellen ente vergelijken metberoemde tijdgenoten als Wright,Le Corbusier, MiesvanderRohekomthet creatieve genievan Rietveld in eennieuwlichttestaanenwordtereenbeeldgegegevenvanRietvelds bijdrage aan 20steeeuwse architectuur en design. De tentoonstelling wordtgerealiseerdinsamenwerkingmethetNederlandsArchitectuurinstituut.

BELGIE

Antwerpen–ZilvermuseumSterckshof003233605252/www.zilvermuseum.beWiener Werkstätte Zilver en Bel-gisch zilverdesign. Tot 12-12-2010

Antwerpen – Koninklijk Museum voorSchoneKunsten003232387809/www.kmska.beEnsor ontmaskerd 07-10-2010 t/m 13-02-2010

Brussel–PaleisvoorSchoneKunsten003225078200/www.bozar.beEnsor, componist en schrijver 07-10-2010 t/m 23-01-2011

BrusselINGCultuurcentrum003225472292/www.ing.be/art

Ensor ontmaskerd.07-10-2010 t/m 13-02-2011

Gent–DesignMuseum003292679999www.design.museum.gent.beArt deco en art nouveau uit Ne-derland. Een selectie uit de collec-tie van het Drents Museum Assen20-11-2010 tot 27-02-2011

De collectie Alonso van art nou-veau tot Studio Glass Movement 23-10-2010 tot eind 201

Gent–MuseumvoorSchoneKunsten003292400700/www.mskgent.beHareng Saur / Ensor en de heden-daagse kunst. T/m 27-02-2011

DUITSLAND

Essen–FolkwangMuseum00492018845444www.museum-folkwang.dePictures of a metropolis: the Im-pressionists in Paris.02-10-2010 t/m 30-01-2011

Wuppertal–VonderHeydtmuseum00492025632626www.bonnard-ausstellung.deBonnard – Magier der Farbe.T/m 30-01-2011

*)Zievooreenuitgebreiderebeschrijvingdeeerderverschenennieuwsbrieven.

New NIEUWSBRIEF - VVNK · 2018. 2. 4. · Siegfried Bing de uitgave van Le Japon artis-tique...

Documents

Transcript of New NIEUWSBRIEF - VVNK · 2018. 2. 4. · Siegfried Bing de uitgave van Le Japon artis-tique...