Net klaar met 4th AML? 5th AML volgt snel!

De veranderingen van de komende richtlijn voor de banken uiteengezet

1

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

Inhoud Introductie ................................................................................................................................................... 2

Achtergrond ................................................................................................................................................ 2

1. UBO-register publiek toegankelijk ................................................................................................... 2

2. Spelregels klantenonderzoek en -monitoring aangescherpt ....................................................... 3

3. Verbeterde due diligence hoog risico derde landen ..................................................................... 4

4. Slagkracht fiscale opsporingsinstanties en toezichthouders vergroot ....................................... 5

4.1 Een centraal register voor financiële relaties .............................................................................. 5

4.2 Europese uitwisseling van vertrouwelijke informatie ................................................................. 5

4.3 Sanctionering om gegevens registers up-to-date te houden ................................................... 5

5. PEP-lijsten gestandaardiseerd ........................................................................................................ 6

6. Toegang tot informatie voor houders van onroerend goed ......................................................... 6

Impact: data, processen en beleid onder de loep ................................................................................. 6

Tijdspad voor implementatie .................................................................................................................... 7

VP&P: bewezen aanpak voor implementatie wet- en regelgeving .................................................... 8

2

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

Net klaar met 4th AML? 5th AML volgt snel! De veranderingen van de komende richtlijn voor de banken uiteengezet

De leestijd voor dit whitepaper bedraagt circa 10 minuten

Introductie

Op 19 april 2018 bereikte het Europees Parlement overeenstemming over de goedkeuring van amendementen op vierde anti-witwasrichtlijn (4th Anti Money Laundering Directive - AML) die in 2015 is uitgebracht. Deze is slechts kort geleden (25 juli 2018) in Nederland als de Implementatiewet vierde anti-witwasrichtlijn in werking getreden. Tegelijkertijd is de vijfde Europese anti-witwasrichtlijn (5th AML) op 19 juni 2018 alweer definitief gepubliceerd. De herzieningen op de richtlijn werden in juli 2016 voorgesteld na de aanslagen in Parijs en Brussel, evenals in reactie op de Panama Papers. Een van de pijlers van Voogt Pijl & Partners is de implementatie van wet- en regelgeving. Tijdens opdrachten en ook in de markt kwamen er toch nog veel vragen kregen over dit onderwerp. Derhalve hebben we de gelegenheid te baat genomen om kort de belangrijkste implicaties uiteen te zetten.

Achtergrond

Hoewel de 5th AML goeddeels een update is van de 4th AML, heeft het toch weer aardig wat gevolgen. Onder andere buiten de traditionele financiële sector. Denk aan bepalingen voor handelaren in zowel cryptomunten als kunst. We richten ons in dit whitepaper echter specifiek op de impact voor de banken. Zonder daarbij volledig accuraat te zijn of juridisch advies te geven, de richtlijn moet immers nog in Nederlandse wet worden omgezet, volgen hierna de belangrijkste implicaties. Daarna volgen kort de grootste aandachtspunten, te weten: 1. UBO-register publiek toegankelijk 2. spelregels klantenonderzoek en -monitoring aangescherpt 3. verbeterde due diligence hoog risico derde landen 4. slagkracht fiscale opsporingsinstanties en toezichthouders vergroot 5. PEP-lijsten gestandaardiseerd 6. toegang tot informatie voor houders van onroerend goed. Tot slot geeft dit whitepaper handvaten voor de voorbereiding van de implementatie.

1. UBO-register publiek toegankelijk

De 4th AML verplichtte lidstaten registers voor het economische eigendom op te stellen. Het zogenoemde Ultimate Benefical Owner (UBO) register. Destijds moest er wel sprake zijn van een "rechtmatig belang" om de gegevens in te zien. In 5th AML is de wijze waarop invulling wordt gegeven aan dit begrip door de lidstaten zelf in te vullen. Deze invulling moet overigens flexibel genoeg zijn om preventief werk door de autoriteiten, ngo's en onderzoeksjournalisten mogelijk te maken op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering. Het ligt derhalve in de lijn der verwachting dat de noodzaak om een rechtmatig belang aan te tonen zal verdwijnen. Daarmee worden de UBO-lijsten publiek toegankelijk.

3

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

Uitzondering blijven wellicht de regels rondom trusts. Immers moet de nieuwe richtlijn ervoor zorgen dat ook trusts de regels voor economisch eigendom naleven. Dit betreft overigens een nuance. Informatie over trusts dient wel in het register opgenomen te worden. Maar toegang tot de informatie mag pas verleend worden als rechtmatig belang is aangetoond. Trusts worden verplicht UBO informatie ter beschikking stellen aan autoriteiten of anderen die legitieme belangen tonen. In dit verband wordt de lidstaten ook de discretionaire bevoegdheid verleend om ruimere toegang te verlenen tot informatie over UBO’s van trusts. De lidstaat moet ervoor zorgen dat informatie over de UBO wordt bewaard in een centraal register. In beide gevallen is de verzameling gegevens die beschikbaar is voor het publiek beperkt tot bepaalde essentiële gegevens. Te weten:

• de geboortemaand en -jaar van de UBO

• het land van verblijf

• de nationaliteit

• de aard en omvang van het gehouden economisch belang. Bovendien biedt 5th AML de lidstaten de mogelijkheid te voorzien in maatregelen die moeten voorkomen dat UBO’s onevenredige risico’s zouden kunnen lopen. Denk aan fraude, ontvoering of chantage. Tegelijkertijd behouden de lidstaten ook het recht om een ruimere toegang tot informatie te bieden, in overeenstemming met hun nationale wetgeving. Verder moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de nationale UBO-registers van de verschillende lidstaten met elkaar verbonden zijn, om zo de internationale samenwerking op dit vlak te vergemakkelijken. Daarnaast moeten lidstaten hun UBO-verificatiemechanismen versterken om ervoor te zorgen dat de informatie accuraat en betrouwbaar is. Met name met betrekking tot de verificatie van identiteit en de (grensoverschrijdende) wettelijke erkenning daarvan. Overheden en de relevante autoriteit worden hiertoe geacht een maatstaf te leveren met goedgekeurde nationale identificatiemethoden. Overigens hanteert de 5th AML het uitgangspunt dat dergelijke wijzigingen “technologie neutraal”, dus zonder zware IT implementatie moeten kunnen worden doorgevoerd. De lidstaten moeten ook afzonderlijke UBO-registers voor bankrekeningen invoeren. In tegenstelling tot UBO-registers van het bedrijf zullen deze lijsten niet publiekelijk beschikbaar zijn en alleen toegankelijk zijn voor autoriteiten. Daarnaast wordt op schriftelijke aanvraag toegang verleend tot economisch eigendom van trusts die een bedrijf bezitten buiten de EU. Ten slotte kunnen lidstaten een online registratie eisen om toegang te krijgen tot dergelijke informatie. Deze mag vergezeld gaan van een vergoeding die de administratieve kosten van het register niet overschrijdt. Overigens is in Nederland bij de vertaling van 4th AML in de nieuwe WWFT het bestaan en toepassing van een dergelijk UBO register niet opgenomen. Op dit punt is op dit moment dus veel onduidelijk over de gevolgen voor de Nederlandse financiële sector.

2. Spelregels klantenonderzoek en -monitoring aangescherpt

Voorafgaand aan een nieuwe zakelijke relatie moeten financiële partijen in de toekomst een aantal extra stappen nemen in het klantonderzoek en klantmonitoring. Bijvoorbeeld:

• informatie inwinnen over klanten en UBO uit derde landen met verhoogd risico. Zo moeten bijvoorbeeld de redenen voor voorgestelde transactie worden geverifieerd, alsmede van de betrokken natuurlijke en rechtspersonen. Daarnaast moeten in het dossier details over de bron van financiering en de herkomst van het vermogen de UBO zijn opgenomen. Daarbij is het verplicht het eerder genoemde UBO register te raadplegen. En daarom zullen UBO’s een expliciete verplichting krijgen om de partijen informatie hierover te verstrekken die vereist is voor het register.

4

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

• banken moeten de autoriteiten op de hoogte brengen als er tijdens het klantonderzoek en/of -monitoring proces verschillen worden geconstateerd tussen de eigen dossiers en de informatie in het register. De lidstaten worden in de richtlijn geacht hiertoe mechanismen in te voeren. Dit om ervoor te zorgen dat de informatie in de registers nauwkeurig en actueel is. Niet uit te sluiten valt dat er ook sancties zullen worden toegepast als partijen geen gevolg geven aan dergelijke vereisten. Extra interessant in dit kader is dat de EU naar alle waarschijnlijkheid haar actieplan voor Europees gecentraliseerd toezicht eind december 2018 zal presenteren. Het is niet uit te sluiten dat er vereisten vanuit de toezichthoudende rol van de ECB uit voort zullen vloeien. En dat zou betekenen dat voornoemde rapportagelijnen ook uitgebreid moeten worden richting de ECB

• verder voorziet de richtlijn in het vergroten van de controle op zakelijke relaties en het selecteren van transacties die mogelijk nader onderzoek vereisen. In dat kader dient er vanuit 4th AML al op regelmatige basis aan het senior management gerapporteerd te worden over afwijkende transacties gegevens en mogelijke gevolgen voor de klantrelaties. Nieuw in de 5th AML is dat zelfregulerende entiteiten hier ook jaarlijks over dienen te rapporteren

• wat wel zal een verruiming in de 5th AML helpen om de hiervoor genoemde aanpassingen op te pakken. Het wordt namelijk voor het uitvoeren van cliëntenonderzoek toegestaan om in het proces de identiteit van de klant via elektronische weg vast te stellen. Dus zonder daarbij face-to-face contact te hebben.

3. Verbeterde due diligence hoog risico derde landen

De 5th AML legt striktere due diligence-eisen op aan zakelijke relaties of transacties waarbij “derde landen” betrokken zijn. De Europese Commissie heeft een lijst opgesteld met landen die aangewezen zijn als een verhoogd risico. Hieronder vallen bijvoorbeeld Afghanistan, Irak, Iran, Syrië en Noord-Korea. De 5th AML introduceert specifieke vereisten met betrekking tot deze landen om controlemaatregelen op EU-niveau te harmoniseren. Deze omvatten onder andere vereisten voor:

• het verkrijgen van aanvullende informatie over de klant en de UBO

• het achterhalen van de herkomst van de middelen evenals de bron van het vermogen

• het in kaart brengen van de redenen voor de transactie

• een vereiste om toestemming van het senior management te verkrijgen om de relatie tot stand te brengen of voort te zetten.

De richtlijn beoogt ook dat de lidstaten aanvullende beperkingen opleggen aan het onderhouden van zakelijke relaties of transacties met tegenpartijen uit deze landen. Hieronder valt bijvoorbeeld:

• rapportageverplichtingen voor financiële transacties met tegenpartijen in derde landen met een hoog risico

• dat voor de eerste transactie gebruikt wordt gemaakt van bankrekeningen die zijn gevestigd in landen met EU- of gelijkwaardige AML-normen

• beperking van de oprichting van bedrijven door personen uit derde landen met een hoog risico

• de oprichting van bedrijven door hun eigen onderdanen in derde landen met een hoog risico

• dat een uitgebreid onderzoek door toezichthouders wordt opgelegd en/of verhoogde externe auditvereisten voor de zakelijke tegenpartij of dochterondernemingen

• voor EU-banken en financiële instellingen relaties met instellingen in derde landen met een hoog risico te herzien, te wijzigen en indien nodig te beëindigen.

Specifiek wordt in de 5th AML aandacht gevraagd voor klanten die een onderdaan zijn van een derde land. Met name als deze in de desbetreffende lidstaat verblijfsrechten of burgerschap aanvraagt in ruil voor kapitaaloverdrachten, aankoop van onroerend goed of staatsobligaties, of belegging in rechtspersonen.

5

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

4. Slagkracht fiscale opsporingsinstanties en toezichthouders

vergroot

De voorgestelde wijzigingen zijn ook bedoeld om de bevoegdheden van fiscale opsporingsinstanties en financiële inlichtingeneenheden (Financial Intelligence Units - FIU's) te versterken. Specifiek op de volgende drie aandachtsgebieden.

4.1 Een centraal register voor financiële relaties • Lidstaten moeten uiterlijk op 10 september 2020 centrale registers of centrale systemen voor het

opvragen van elektronische gegevens opzetten. Deze hebben tot doel om tijdig vast te kunnen stellen

op welke wijze natuurlijke of rechtspersonen relaties hebben met financiële instellingen.

• Dit heeft bijvoorbeeld impact voor bankrekeningen, spaarrekeningen of kluisjes. Deze kunnen met de

5th AML niet langer anoniem worden afgesloten of verkregen.

4.2 Europese uitwisseling van vertrouwelijke informatie • 5th AML is ook bedoeld om de uitwisseling van vertrouwelijke informatie tussen AML-regelgevers en

prudentiële toezichthouders van banken te verbeteren.

• De rechten en bevoegdheden van de nationale financiële-inlichtingeneenheden van de EU worden

uitgebreid en de samenwerking en uitwisseling van informatie tussen FIU's en andere relevante

instellingen wordt verder vergemakkelijkt.

• FIU's krijgen bijvoorbeeld toegang tot de gecentraliseerde bankrekeninggegevens waarnaar

hierboven wordt verwezen.

• De lidstaten hebben de plicht ervoor te zorgen dat de bevoegde autoriteiten een verzoek om bijstand

niet weigeren op grond van het feit dat het belastingaangelegenheden betreft. Ook niet als het

nationale recht geheimhouding of vertrouwelijkheid van de zaak vereist, behalve in geval van een

lopend onderzoek of procedure.

• De informatie die in de registers beschikbaar is, moet worden bewaard gedurende vijf tot tien jaar

nadat het bedrijf of de rechtspersoon, of trust, uit het register is geschrapt.

• Het kader voor de samenwerking van de FIU met derde landen moet door de Commissie uiterlijk op 1

juni 2019 worden beoordeeld. Daarin wordt ook de mogelijke instelling van een coördinatie- en

ondersteuningsmechanisme meegenomen.

4.3 Sanctionering om gegevens registers up-to-date te houden • De Europese wetgevers introduceren ook passende mechanismen om ontoereikende, onjuiste of

verouderde informatie over uiteindelijk gerechtigden in registers te bestrijden door de bevoegde

autoriteiten de mogelijkheid te geven eventuele geconstateerde afwijkingen te melden.

• Het is een vereiste voor de lidstaten om ervoor te zorgen dat passende maatregelen worden

genomen om de discrepanties tijdig op te lossen. En, als dit voorkomt, in de tussentijd in het centrale

register hiervan een verwijzing op te nemen.

6

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

5. PEP-lijsten gestandaardiseerd

Wijzigingen in klantenonderzoeksmaatregelen ten aanzien van PEP's (Politically Exposed Persons – Politiek Prominent Persoon) zijn ook opgenomen in de 5th AML. EU-lidstaten moeten een standaard PEP-lijst samenstellen en publiceren. Deze omvat instanties en functies die op nationaal niveau als PEP kunnen worden aangemerkt. Hieronder vallen ook nationaal geregistreerde internationale organisaties. De EU zal ook een EU-versie van de lijst publiceren. Deze lijsten zijn ontworpen om het voor kleinere banken gemakkelijker te maken om de PEP's te identificeren en monitoren.

6. Toegang tot informatie voor houders van onroerend goed

Informatie over eigendom van onroerend goed door een natuurlijke of rechtspersoon wordt centraal beschikbaar gesteld voor overheidsinstanties. Hiervoor is geen centraal vastgoedregister vereist. Als alternatief kunnen systemen voor het verzamelen van elektronische gegevens worden gebruikt.

Impact: data, processen en beleid onder de loep

Van de belangrijkste wijzigingen in de richtlijn zijn de volgende zaken van grote invloed op de operationele afdelingen van banken:

Mogelijke impact 5th AML Operationeel gevolg

Toegang van het publiek tot nationale registers van economische begunstigden van bedrijven die in de EU actief zijn, inclusief aansluitende onderlinge koppeling van nationale registers

Niet uit te sluiten valt dat banken een rol krijgen bij het uitrollen van de registers. Alsmede een bepalende rol bij de inrichting en verificatie van de start database. Hiervoor is projectmatig inzet te verwachten. Vervolgens zullen instellingen zullen de informatie die beschikbaar is in de CDD/KYC dossiers opnieuw moeten beoordelen en eventuele hiaten dichten

EU-lidstaten moeten een standaard PEP-lijst samenstellen en publiceren. De EU zal ook een EU-versie van de lijst publiceren.

Overheid moet toegang hebben tot informatie over eigendom van onroerend goed.

Processen voor het verkrijgen, vastleggen en bijwerken van eigendomsinformatie moeten worden ontwikkeld en vastgelegd Als de UBO van een bedrijf niet kan worden

geïdentificeerd en alleen de directeur bekend is, moet dit worden vermeld in het register van de begunstigde

Financiële instellingen zullen moeten rapporteren:

- # meldingen van verdachte transacties - # meldingen van verdachte transacties

doorgestuurd naar de Financial Intelligence Unit (FIU)

- # schendingen van de anti-witwasrichtlijn en opgelegde sancties

Inrichten van effectieve mechanismen om het verzamelen en verzenden van informatie tijdig te coördineren naar de juiste relevante stakeholders en toezichthouders.

Bescherming van klokkenluiders die witwaspraktijken tegen discriminatie op de werkplek en bescherming van hun identiteit melden

Zeker stellen van dergelijke bepalingen in HR beleid

Strengere criteria voor de beoordeling van zakelijke relaties en transacties in derde landen met een verhoogd risico op witwassen van geld

Bedrijven moeten de EU lijst van landen met een hoog risico herzien en voorbereidingen treffen om de KYC-processen aan te aanpassen.

7

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

Tijdspad voor implementatie

De belangrijkste mijlpalen voor de introductie van 5th AML zijn als volgt:

• de richtlijn is in werking getreden op 9 juli 2018

• de lidstaten hebben tot 10 januari 2020 om hun nationale wetgeving aan te passen aan de nieuwe richtlijn. In dat kader is het overigens nog interessant om op te merken dat de EU-wetgevers onlangs de besprekingen hebben afgerond over een voorstel voor een richtlijn inzake de bestrijding van het witwassen door het strafrecht. Het ligt in de lijn der verwachting dat deze richtlijn binnenkort zal worden aangenomen

• de opstelling van registers met betrekking tot informatie over economische eigenaren van rechtspersonen moet uiterlijk op 10 januari 2020 plaatsvinden

• de opstelling van die registers met betrekking tot trusts moet uiterlijk op 10 maart 2020 plaatsvinden

• de Europese Commissie heeft de opdracht gekregen om de vele registers op EU-niveau uiterlijk 10 maart 2021 onderling te verbinden.

8

B u s i n e s s t r a n s f o r m a t i e i n d e f i n a n c i ë l e s e c t o r

VP&P: bewezen aanpak voor implementatie wet- en regelgeving

De uitdaging voor de meeste financiële instellingen is tegenwoordig de nalevingskosten te verminderen, terwijl tegelijkertijd alle besturingselementen robuust moeten zijn en doeltreffend werken. Voogt Pijl & Partners (VP&P) benadert de implementatie van CDD, KYC en AML-vereisten door gestandaardiseerde werkprocessen te ontwikkelen die voldoende gedetailleerd zijn om rekening te houden met semantische vereisten, verschillen in rechtsbevoegdheid en omvang en risico van haar klanten. Bekijk bijvoorbeeld hoe wij dergelijke trajecten aanpakken. Voogt Pijl & Partners heeft ruime ervaring in het optimaliseren van processen als gevolg van wet- en regelgeving. Specifiek op het gebied van KYC en CDD. Bekijk bijvoorbeeld eens hier hoe wij, en onze samenwerkingspartners, dergelijke trajecten aanpakken. Werp een blik op onze afgeronde cases of neem contact op met een van onze specialisten.

Vele concullega’s gingen u al voor. Een greep uit onze opdrachtgevers:

Neem vrijblijvend contact met ons op.

Voogt Pijl & Partners t. 033 4570460

Utrechtseweg 35 e. info@vp-p.nl

3811 NA Amersfoort i. www.vp-p.nl