Alf

red 

Har

tem

ink 

► P

lase

erdg

rond

 ► 

J. M

. va

n Be

mm

elen

 ► 

Wim

 Cha

rdon

 ► D

. J. 

His

sink

 ► 

Gees

tgro

nd ►

 Mar

thijn

 Son

neve

ld ►

 J.

 G. 

de G

eus 

► I

USS

 ► H

arco

 Jel

lem

a ► 

Folk

ert 

de V

ries

 ► S

tef 

Hoo

gvel

d ► 

Dra

inag

e ► T

uine

erdg

rond

 ► 

Rein

der 

Fedd

es ►

 Ede

lman

 boo

r ► 

Fran

k Bl

ok ►

 Joh

an B

oum

a ► S

tibo

ka ►

 Ev

elie

n Ve

rbau

wen

 ► F

. A. 

van 

Bare

n ► 

ITC 

en d

e lu

chtf

oto 

inte

rpre

tati

e ► 

Nesv

aagg

rond

 ► K

laas

 Jan

 Bee

k ► 

Pim

 Junge

rius

 ► R

ijpi

ng 

► S

BK ►

Toin

e Jo

ngm

ans 

► B

odem

mon

olie

ten 

► 

Will

em S

toop

 ► 1

:50.

000 

bode

mka

rter

ing 

► 

Folk

ert 

de V

ries

 ► I

SRIC

 ► L

eeke

erdg

rond

 ► 

Rob 

Com

ans 

► B

odem

 Inf

orm

atie

 Sys

teem

 ► 

Arn

old 

Breg

t ► M

arti

n Kn

otte

rs ►

 Le

kker

kerk

 ► S

teph

an M

ante

l ► 

Bode

mva

riat

ie ►

 Ger

ard 

Heu

veli

nk ►

 Th

eo S

pek 

► F

osfa

atve

rzad

igin

g ► 

Osca

r Sc

houm

ans 

► B

odem

verz

urin

g ► 

Lijb

ert 

Brus

saar

d ► W

. A

. J.

 Oos

ting

 ► 

Tech

nisc

he C

omm

issi

e Bo

dem

besc

herm

ing 

► 

Bode

mch

emis

ch b

asis

onde

rzoe

k ►

Sand

ra B

oekh

old 

► W

et B

odem

besc

herm

ing 

► 

Syst

eem

denk

en ►

 Enk

eerd

gron

d ► 

Gert

 Pee

k ► K

oopv

eeng

rond

 ► 

Veld

podz

olgr

ond 

► M

arth

ijn S

onne

veld

 ► 

Ooiv

aagg

rond

 ► M

arti

n Kn

otte

rs ►

 H

enk 

de B

akke

r ► B

ypas

s fl

ow ►

Fokk

e Br

ouw

er ►

 Dal

gron

d ► E

llis

 Lee

ters

 ► 

Moe

rpod

zolg

rond

 ► W

. C.

 H. 

Star

ing 

►

Kar

in B

lok 

 ► H

anne

ke v

an d

en A

ncke

r ► 

Jan 

Bokh

orst

 ► P

eter

 Doe

lman

 ► 

Inst

ituu

t vo

or B

odem

vruc

htba

arhe

id ►

 Ev

erha

rd v

an E

ssen

 ► R

eind

er F

edde

s ► 

Pete

r Fi

nke 

► H

eko 

Köst

er ►

 E. 

C. J

. M

ohr 

► 

Salo

mon

 Kro

onen

berg

 ► R

udy 

Rabb

inge

 ►

Leen

dert

 Jap

het 

Pons

 ► P

iete

r Ra

ats 

► 

Eric

 Sm

alin

g ► H

ans 

van 

Grin

sven

 ► 

Bori

s Ja

nsen

 ► S

imon

 Moo

lena

ar ►

 ROB

 ►

Will

y de

 Gro

ot ►

 Pol

derv

aagg

rond

 ►

Profiel van de N

ederlandse B

odemk

un

de

Dit gedenkboek is samengesteld ter gelegenheid van het vijfenzeventigjarig bestaan van de Nederlandse Bodemkundige Vereniging (NBV) in 2010. Het boek bestaat uit drie delen die in nauwe interactie met de NBV leden tot stand zijn gekomen. Eerst 31 ‘vensters’ die samen de Canon van de Nederlandse Bodemkunde vormen met daarin belangrijke momenten uit het leven en werken van markante personen, het reilen en zeilen van bodemkundige instellingen en hoogtepunten uit het bodemkundig onderzoek. Daarna wordt verslag gedaan van de verkiezing van De meest kenmerkende bodem van Nederland. Door de NBV leden zijn twaalf bodems genomineerd, die allen worden getoond en besproken met speciale aandacht voor de door hen verkozen zwarte enkeerdgrond. Het begrip ‘kenmerkend’ is op verschillende manieren door de indieners geïnterpreteerd in termen van nut, schoonheid, cultuurhistorische waarde en specifieke bodemkundige processen en dit resulteert in een brede visie op het begrip bodem.

Tenslotte hebben in het deel Bodemkundigen verhalen 27 leden hun persoonlijke ‘bodemverhaal’ opgeschreven: hoe ben ik in de bodemkunde terecht gekomen, wat heb ik gedaan en hoe zie ik de toekomst. Deze bodemverhalen geven een zeer persoonlijk beeld op basis van breed uitwaaierende carrières in binnen- en buitenland. Met recht wordt geconstateerd dat het vakgebied van de bodemkunde de wind in de zeilen heeft: de nu vaak als crisis aangeduide problemen rond voedselzekerheid, energiebehoefte, klimaatverandering, ontwikkelingshulp en ruimtelijke ordening kunnen niet zonder bodemkundige expertise worden opgelost. De canon en de bodemverhalen laten zien dat creativiteit, dadendrang, wetenschappelijke gedrevenheid en maatschappelijke betrokkenheid het vakgebied hebben gebracht op het punt waar het nu staat en deze drijvende krachten zijn ook voor de toekomst cruciaal.

ISBN 978-90-9025267-4

Bori

s Ja

nsen

► A

lfre

d H

arte

min

k ► P

lase

erdg

rond

►

Rob

Com

ans

► J

ohan

Bou

ma

► J

. M.

van

Bem

mel

en ►

W

im C

hard

on ►

D. J

. H

issi

nk ►

Gee

stgr

ond

►

Mar

thijn

Son

neve

ld ►

J. G

. de

Geu

s ►

Inte

rnat

iona

le B

odem

kund

ige

Vere

nigi

ng (

IUSS

) ►

Har

co J

elle

ma

► F

olke

rt d

e Vr

ies

► S

tef

Hoo

gvel

d ►

Dra

inag

e ► T

uine

erdg

rond

► R

eind

er F

edde

s ►

Edel

man

boo

r ► F

rank

Blo

k ► S

tibo

ka ►

ROB

►

Evel

ien

Verb

auw

en ►

F. A

. va

n Ba

ren

►

ITC

en d

e lu

chtf

oto

inte

rpre

tati

e ► N

esva

aggr

ond

►

Kla

as J

an B

eek

► P

im J

unge

rius

► R

ijpi

ng

►

Toin

e Jo

ngm

ans

► B

odem

mon

olie

ten

►

1:50

.000

bod

emka

rter

ing

► F

olke

rt d

e Vr

ies

►

Leek

eerd

gron

d ► B

odem

Inf

orm

atie

Sys

teem

►

Arn

old

Breg

t ► B

odem

chem

isch

bas

ison

derz

oek

►

Mar

tin

Knot

ters

► L

ekke

rker

k ► S

teph

an M

ante

l ►

Bode

mva

riat

ie ►

Ger

ard

Heu

veli

nk ►

Byp

ass

flow

►

Fosf

aatv

erza

digi

ng ►

Osc

ar S

chou

man

s ►

Bode

mve

rzur

ing

► L

ijber

t Br

ussa

ard

►

Tech

nisc

he C

omm

issi

e Bo

dem

besc

herm

ing

►

Sand

ra B

oekh

old

► W

et B

odem

besc

herm

ing

►

Syst

eem

denk

en ►

Enk

eerd

gron

d ► G

ert

Peek

►

Koop

veen

gron

d ► W

illy

de G

root

► V

eldp

odzo

lgro

nd ►

Be

drijf

slab

orat

oriu

m v

oor

Gron

d- e

n Ge

was

onde

rzoe

k ►

Mar

thijn

Son

neve

ld ►

Ooi

vaag

gron

d ►

Hen

k de

Bak

ker

► T

heo

Spek

► F

okke

Bro

uwer

►

Dal

gron

d ► E

llis

Lee

ters

► M

oerp

odzo

lgro

nd ►

W

. C.

H.

Star

ing

► K

arin

Blo

k ►

Han

neke

van

den

Anc

ker

► W

. A. J

. Oo

stin

g ►

Jan

Bokh

orst

► P

eter

Doe

lman

►

Inst

ituu

t vo

or B

odem

vruc

htba

arhe

id ►

Ev

erha

rd v

an E

ssen

► R

eind

er F

edde

s ►

Hek

o Kö

ster

► S

alom

on K

roon

enbe

rg ►

E. C

. J.

Moh

r ►

Leen

dert

Jap

het

Pons

► P

iete

r Ra

ats

►

Rudy

Rab

bing

e ► E

ric

Smal

ing

►

Sim

on M

oole

naar

► S

BK ►

Pol

derv

aagg

rond

►

Mar

tin

Knot

ters

► P

eter

Fin

ke ►

Han

s va

n Gr

insv

en ►

Will

em S

toop

► I

SRIC

►

Profiel van de Nederlandse Bodemkunde75 Jaar Nederlandse Bodemkundige Vereniging (1935 - 2010)

J. Bouma, A.E. Hartemink, H.W.F. Jellema, J.J.M. van Grinsven en E.C. Verbauwen (red.)

Bodemboek_omslag_DEF.indd 1 8-3-2010 11:05:39

Canon van de Nederlandse bodemkunde

51( )

F.A. van Baren (1905-1975)

Alfred Hartemink

Prof. dr. ir. F.A. (Ferdinand Alexander) van Ba-

ren (1905-1975) heeft met zijn mineralogisch en

bodemvormend onderzoek een belangrijke bijdrage

geleverd aan de ontwikkeling van de tropische

bodemkunde. Van 1950 tot aan zijn vroege dood

in 1975 was hij de stem en bindende kracht van de

internationale bodemkundige vereniging die sinds

1935 totaal was ingezakt. Met zijn uitgebreide net-

werk en kennis van zaken heeft prof. van Baren vele

generaties Nederlandse bodemkundigen geïnspireerd

en op weg geholpen.

Van Baren kwam uit een bodemkundig nest. Hij is

een van de twee zonen van prof. dr. J. (Jan) van

Baren, de eerste hoogleraar bodemkunde (toen

nog agrogeologie geheten) in Wageningen. Hij

groeide op in Wageningen en vertrok na de HBS

naar Indonesië, waar hij werkte voor een handels-

huis. Van Baren keerde naar Wageningen terug

en studeerde koloniale landbouw. In 1933 was hij de eerste promovendus van prof. dr.

C.H. Edelman en promoveerde op mineralogisch onderzoek van K-fixerende klei. Na zijn

promotie vertrok hij in 1937 nogmaals naar Indonesië en zette zijn onderzoek aan mine-

ralen voort o.l.v. prof. E.C.J. Mohr. Na twee jaar internering in Japanse kampen keerde

hij naar Nederland terug en heeft een uitgebreide erosiebestrijdingsstudieries naar de VS

gemaakt. In 1947 keerde hij terug naar Bogor en werd directeur van het Bodemkundig

Instituut. Op 1 augustus 1948 werd hij hoogleraar in de mineralogie en agrogeologie aan

de universiteit van Indonesië.

15

Prof. dr. ir. F.A. van Baren

De jonge Ferdinand met zijn vader (J. van Baren)

Bodemboek_DEF.indd 51 8-3-2010 10:03:20

Profiel van de Nederlandse bodemkunde

52( )

Het bodemkundig instituut in Bogor in 1948: ‘…15 academici en 130 man middelbaar en lager personeel...’

Hierna werd van Baren hoofd van de Afdeling Bodemkundig Onderzoek op het Koninklijk

Instituut voor de Tropen in Amsterdam en trad ook hier inde voetsporen van prof. Mohr. In

1950 werd hij Secretaris Generaal van de International Bodemkundige Vereniging (ISSS, nu

IUSS), een functie die hij tot aan zijn dood in 1975 bekleedde. In 1956 werd hij benoemd

tot Buitengewoon Hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht. In de jaren ’60 richtte hij

bodemtijdschrift Geoderma op en in 1966 het International Soil Museum (nu ISRIC – World

Soil Information) en was er directeur tot 1975. Ook was hij president van de KNAG, lid van

het UNESCO Panel on Humid Tropics Rresearch en bekleedde tal van andere functies.

Bodemboek_DEF.indd 52 8-3-2010 10:03:21

Canon van de Nederlandse bodemkunde

53( )

Het KIT in Amsterdam

Prof. van Baren heeft talloze publicaties op zijn naam staan, inclusief het standaardwerk

‘Tropical Soils A Critical Study of Soil Genesis as Related to Climate, Rock and Vegetation’

(samen met prof. E.C.J. Mohr), maar ook: Soil Science – a pillar of agricultural development;

Wetenschappelijke, practische en sociale aspecten van het bodemkundig onderzoek in Indo-

nesië; De ontwikkeling van de bodemkunde tot zelfstandig wetenschap; Pedological aspects of

agriculture in Africa; A century of soil science in Indonesia; en begin jaren ’70: Environmental

aspects of soil management and agricultural practices, waarin ook verontreiniging met pestci-

des en zware metalen aan de orde komt.

‘Tropical Soils’ (derde editie)

Bodemboek_DEF.indd 53 8-3-2010 10:03:24