FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 (...

22
داﻧ ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺸﻜﺪه دوره5 ﺷﻤﺎره، 1 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﺑﻬﺎر1392 ﺻﺺ42 - 21 داده ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻮﻳﻦ روﻳﻜﺮد و ﻓﺎزي ﻫﺎيFIEP/AHP ﺟﻬﺖ رﺗﺒﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻨﺪي ﮔﻴﺮﻧﺪه) ﻣﻮردي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ: داﻧﺸﻜﺪه ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻠﻮم ﻫﺎي( ﺷﻬﺮﻳﺎري ﺳﻠﻄﺎﻧﻌﻠﻲ1 رﺿﻮي ﺳﻴﺪﻣﺼﻄﻔﻲ، 2 ﻋﺰت، اﺻﻐﺮي اﷲ زاده3 : ﭼﻜﻴﺪه ﻣﺪل داده ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻫﺎي ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺮاي ﻫﺎ ﻣـﻲ ﻓـﺮض ﻳـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ، ورودي ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺪن ﻛﺎرا ﺟﻬﺖ ﻧﺎﻛﺎرا واﺣﺪﺧﺮوﺟـﻲ) ﻫـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﻧﺴـﺒﺖ ﻳـﻚ ﺑـﻪ را( ﻫـﺎﻳﺶ ﻋﺪم. دﻫﺪ(اﻓﺰاﻳﺶ) اﺳـﺖ؛ واﺿـﺢً ﻛـﺎﻣﻼ ﻓـﺮض اﻳـﻦ ﺑـﻮدن ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﻧﻴﺰ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺿﺮورت، از اﺳـﺘﻔﺎده ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ از آﮔﺎﻫﻲ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻧﻘﻴﺼﻪ اﻳﻦ رﻓﻊ ﺑﺮاي ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، اﻧﺘﻈـﺎر ﻣﻨـﺎﺑﻊ، اﻳـﻦ ﻛـﻪ ورودي ﻛﺎراﻳﻲ داراي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺎي واﻗﻌـﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ، ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﻫـﺎي ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ. اﺳـﺖ ﺗـﺮ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻋﺪم ﻣﺪل اﻧﺴﺎﻧﻲ، ﺗﻔﻜﺮ و ﻗﻀﺎوت در ﻣﻮﺟﻮد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻫﺎيDEA ﻣﻲ ﻓﺎزي ﻣﻬﻢ ﻧﻘﺶ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗـﺮي ﻛـﺎراﻳﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﮋوﻫﺶ اﻳـﻦ در. ﻛﻨﻨـﺪ اﻳﻔـﺎ واﻗﻌـﻲ ﻣﺴـﺎﺋﻞ در ﻛـﺎراﻳﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺑﺮاي داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم ﻫﺎي ﻏﻴﺮﺷـﻌﺎﻋﻲ ﻣـﺪل از ﻓـﺎزي ﺧﺮوﺟﻲ دو و ورودي دو ﺑﺎ ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻞ از. ﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺎزي ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞ180 دوم و اول ورودي ﻛـﺎراﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮش ﺳﻄﻮح در ﻣﺪل ﺑﻪ ﺑﻪ ﻓﺎزي اﻋﺪادي ﺻﻮرت رﺗﺒﻪ ﻛﻠﻴﻦ و ﭼﻦ روش ﺑﺎ را ﻓﺎزي اﻋﺪاد اﻳﻦ ﻛﻪ آﻣﺪه دﺳﺖ ﻛـﺮده ﺑﻨﺪي رﺗﺒﻪ ﺑﺮاي ﺳﭙﺲ دا ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻨﺪي ﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدي ﺗﻜﻨﻴﻚ از ﻫﺎFIEP/AHP ﻛـﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺘﻔﺎده آﺧـﺮ رﺗﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻠﻮم و ﺣﻘﻮق داﻧﺸﻜﺪه و اول رﺗﺒﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻠﻮم و ادﺑﻴﺎت داﻧﺸﻜﺪه آن ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﻪ را. اﺳﺖ آورده دﺳﺖ واژه: ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺎي داده ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ) ورودي ﻛـﺎراﻳﻲ ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞ ﻓﺎزي، ﻫﺎيIEP ﻓـﺎزي ﭘﺮوﻓﺎﻳـﻞ،( ) ورودي ﻛﺎراﻳﻲFIEP ،( FIEP/AHP ﺳﻠﺴـﻠﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ، ﮔـﺮوه ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﺮاﺗﺒـﻲ،) ﺑﻮﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎورهBCG ( . 1 . دﻛﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮي اي اﻳﺮان ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻤﻠﻴﺎت، در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ2 . اﻳﺮان ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﻴﺎر،3 . اﻳﺮان ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﻴﺎر، در ﺗﺎرﻳﺦ: ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻳﺎﻓﺖ12 / 07 / 1391 : ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮش ﺗﺎرﻳﺦ29 / 11 / 1391 ﻧﻮ ﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟ: ﺷﻬﺮﻳﺎري ﺳﻠﻄﺎﻧﻌﻠﻲE-mail: [email protected]

Transcript of FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 (...

Page 1: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

شكده مديريت دانشگاه تهراندان ید

1، شماره 5 دوره 1392بهار و تابستان

21-42صص

جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده گيرنده بندي كامل واحدهاي تصميم رتبه

)هاي علوم انساني دانشگاه تهران دانشكده :مطالعه موردي(

3زاده اهللا اصغري ، عزت2، سيدمصطفي رضوي1سلطانعلي شهرياري

كننـد، يـك فـرض مـي ها براي سنجش كارايي هاي شعاعي تحليل پوششي داده مدل چكيده:هـايش) را بـه يـك نسـبت كـاهش هـا (خروجـي واحد ناكارا جهت كارا شدن بايد تمام ورودي

ضرورت، نادرستي و نيز غيرواقعي بـودن ايـن فـرض كـامالً واضـح اسـت؛ (افزايش) دهد. عدمكـه ايـن منـابع، انتظـار بنابراين، براي رفع اين نقيصه و افزايش آگاهي از چگـونگي اسـتفاده از

علـت بـه تـر اسـت. همچنـين هـاي متفـاوتي هسـتند، واقعـي هاي مختلف داراي كارايي وروديتـري توانند نقش مهم فازي مي DEAهاي اطمينان موجود در قضاوت و تفكر انساني، مدل عدم

براي ارزيـابي كـارايي در مسـائل واقعـي ايفـا كننـد. در ايـن پـژوهش بـراي ارزيـابي كـارايي انساني دانشگاه تهران با دو ورودي و دو خروجي فـازي از مـدل غيرشـعاعي هاي علوم دانشكده

مدل در سطوح برش مختلف كـارايي ورودي اول و دوم 180پروفايل فازي استفاده شد. از حل بندي كـرده دست آمده كه اين اعداد فازي را با روش چن و كلين رتبه صورت اعدادي فازي به به

اسـتفاده كـرده كـه FIEP/AHPها از تكنيك پيشـنهادي نشكدهبندي كامل دا سپس براي رتبهبراساس آن دانشكده ادبيات و علوم انساني رتبه اول و دانشكده حقوق و علوم سياسي رتبه آخـر

دست آورده است. را به)، پروفايـل فـازي IEPهاي فازي، پروفايل كـارايي ورودي ( تحليل پوششي دادههاي كليدي: واژه

مراتبـي، مـاتريس گـروه ، تحليـل سلسـله FIEP ،(FIEP/AHPكارايي ورودي ( .)BCGمشاوره بوستون (

مديريت تحقيق در عمليات، دانشكده مديريت دانشگاه تهران، تهران، ايران ايدانشجوي دكتر. 1 دانشيار، مديريت صنعتي، دانشگاه تهران، ايران. 2 دانشيار، مديريت صنعتي، دانشگاه تهران، ايران. 3

12/07/1391يافت مقاله: تاريخ در 29/11/1391تاريخ پذيرش نهايي مقاله:

سلطانعلي شهرياريه: مقال مسئول سندهينوE-mail: [email protected]

Page 2: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 22

مقدمههايي قادر بـه رقابـت و حفـظ و مملو از رقابت كنوني تنها سازمان متغيردر شرايط بسيار پيچيده،

ريـزي بـراي نيـل بـه وضـع ت از وضع موجود به برنامهبقاي خويش هستند كه با آگاهي و شناختـرين ي مهـم منزلـه تواند، بـه مطلوب خود بپردازند. در چنين شرايطي ارزيابي درست عملكرد مي

ها و عمليات و همچنين نيـل ايي براي بهبود فعاليت عامل شناسايي وضع موجود و نيروي محركهبيـان ديگـر، و غيرقابل انكـاري ايفـا كنـد. بـه به اهداف مطلوب و موردنظر سازمان نقش حياتي

ريزي و تـالش بـراي رسـيدن بـه چنـين شناخت وضع موجود يك سازمان، تعيين اهداف، برنامهكارگيري روش يـا اهدافي در گرو ارزيابي درست عملكرد بوده، ارزيابي عملكرد نيز خود در گرو به

تـرين و در عـين ري يكي ازكاربرديكارگي هاي علمي دقيق است. در اين پژوهش ضمن به روشهـاي علـوم انسـاني هاي ارزيابي عملكرد، سعي در تعيين كارايي دانشـكده ترين روش حال دقيق

دانشگاه تهران شده است. در اين مقاله ابتدا، ضمن بيان مسئله پژوهش و واحدهاي موردارزيابي، دسـت آوردن آن بـا بـه و چگـونگي DEAوژي پژوهش و روش فازي كردن مدل به بيان متدول

توجه به مفاهيم فازي پرداخته، آنگاه به معرفـي مـدل پروفايـل كـارايي هـر ورودي، اسـتفاده از متدولوژي بيان شده و فازي كردن آن براي همخواني و تطابق با مسئله پژوهش و سپس به بيان

ي خـود يعنـي روش پيشـنهاد بندي اعـداد فـازي پرداختـه، درنهايـت، متد چن وكلين براي رتبهFIEP/AHP بندي واحدهاي موردارزيابي مطرح و تشريح شده است. براي رتبه

بيان مسئله "تغييـر "اند كه كـامالً بـا گذشـته متفـاوت اسـت. هاي امروزي با محيطي مواجه مديران سازمان

طور مـداوم و پيوسـته دچـار تغييـر و . در اين محيط شرايط بهاستشاخص اصلي چنين محيطي هاي خود ملزم ند و براي بقاي سازمانا هاي جديد مواجه شود و مديران هر روز با چالش ميتحول

Wangوري خـود هسـتند ( پذيري جهت افزايش كـارايي و بهـره به افزايش دادن قدرت انعطافet al., 2009 واضح است كه مديران در اين وضعيت به ابزاري نياز دارند تا بتوانند از طريق آن .(

به رقبا و محيط تشخيص داده، تمهيدات الزم را در جهت رسيدن به اهداف ت خود را نسبتموقعيبعدي فراهم كنند. تخصيص بهينه منابع در يك سازمان، بنگاه يا صنعت مستلزم سنجش مستمر

دليل هاي دانشگاه به ). ارزيابي دانشكدهBernroider& Stix, 2007عملكرد واحدهاي آن است (هاي موجود ارزشـيابي و سـنجش هاي آنها از پيچيدگي خاصي برخوردار است. روش تنوع فعاليت

دليـل اسـتاندارد نبـودن، نتـايج آنهـا در هاي تجربي هستند كه به كارايي واحدهاي يادشده روشهـا بـه كـارايي واحـدها توجـه بر اين، اين روش مقايسه نيستند. افزون هاي مختلف قابل دانشكده

Page 3: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

23 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

روشي ها ). تحليل پوششي دادهJohnes,2006دهند ( واحدها را مدنظر قرار مي نداشته، تنها ستادهبراي ارزيابي كارايي واحدهاست كه كاربردهاي متعدد در سنجش كـارايي واحـدهاي 1ناپارامتري

,Beasley,1995, Abbott & Doucouliagos,2003, Avkiranدانشـگاهي داشـته اسـت (

2001, Wu et.al, 2006هاي علـوم گيري دانشكده وهش، متدلوژي فوق براي اندازه). در اين پژكند كه مديران ارزيـابي اين امكان را فراهم مي DEAشود. كار برده مي انساني دانشگاه تهران به

درستي از واحدهاي خود داشته، تصميماتي درست و منطقي براي تخصيص بهينـه منـابع اتخـاذ بـا ديـدي 2فـازي DEAود بـا ارائـه يـك مـدل ش كنند. در راستاي تحقق اين هدف سعي مي

تر بـراي سـنجش كـارايي مسائل واقعي است، مدلي دقيق 3تر كه ناشي از فازي بودن گرايانه واقعكـه اصلي پژوهش عبارت است از اين رو، مسئله ها در اختيار مديران قرار داده شود. از اين سازمان

بنـدي اي سـنجش كـارايي نسـبي و رتبـه تـوان مـدلي بـر در شرايط متغير محيطي، چگونه مـي هاي علوم انساني دانشگاه تهران ارائه كرد؟ اين پژوهش در دانشگاه تهران براي ارزيابي دانشكده

ي آماري پـژوهش، انجـام عنوان جامعه هاي علوم انساني اين دانشگاه، به عملكرد نسبي دانشكده. الهيـات و معـارف 3. اقتصـاد؛ 2 وم انساني؛. ادبيات و عل1ها عبارتند از: شده است. اين دانشكده

هـاي . زبـان 7 شناسي و علوم تربيتي؛ . روان6. حقوق و علوم سياسي؛ 5. تربيت بدني؛ 4اسالمي؛ . مديريت.9 . علوم اجتماعي؛8 خارجي؛

ادبيات پژوهش (FDEA)فازي DEAمدل

يي كـه تحـت شـرايط هـا هـا يـا سـازمان وري شـركت عملكرد و بهـره ابزاري است براي ارزيابيهـاي فـازي را بـراي فازي مفهوم تئوري مجموعـه DEAكنند. اطمينان محيطي فعاليت مي عدم

تحليـل DEAها را با نگرش و رويكرد برد و اين داده كار مي هب "هاي نامطمئن داده"نشان دادن مئن را بـا هاي مبهم و نامط . داده1فازي قادر است كه: DEAطور خالصه، يك مدل به كند. مي

هـا چگونـه كـه شـركت بـه ايـن . بينشي نسبت2هاي فازي اداره كند. استفاده از تئوري مجموعه. مشـخص 3دهند، ايجاد كند. هاي متغير و مبهم انجام مي هايشان را در شرايط و موقعيت فعاليت

كه اين ها كدامند، واحدهاي الگو يك واحد ناكارا چه واحدهايي هستند و نيزDMUكند كاراترين هـا DMUتري از بينانه . ارزيابي واقع4تواند بهبود داده شود. هاي ناكارا مي DMUچگونه كارايي

ها و ها با وروديDMU). در اين پژوهش براي ارزيابي كارايي Wang et al., 2009انجام دهد ( 1. Non-parametric 2. Fuzzy DEA(FDEA) 3. fuzziness

Page 4: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 24

DMUهـا، كـارايي شود و سـپس بـا حـل ايـن مـدل هاي فازي دو نوع مدل مطرح مي خروجيقطعيـت ذاتـي دست آمده اعداد فازي هستند كه براي انعكاس عدم هاي به آيد. كارايي دست مي هب

اطمينـان موجـود در قضـاوت و تفكـر علت عدم به روند. كار مي كه در مسائل واقعي وجود دارد، به تري براي ارزيابي كارايي در مسائل واقعي ايفا توانند نقش مهم فازي مي DEAهاي انساني، مدل

ديگر يك عدد قطعي نيست بلكه DMUفازي كارايي يك DEA). در مدلKao, 2006كنند (يك عدد فازي است يا به عبارتي يك مجموعه است كه داراي يك حداقل و يك حداكثر اسـت.

يك عدد قطعي اسـت DEAدر مدل قطعي rEنشان دهيم، rEرا با rاگر كارايي واحدي مثلدست آوردن تابع عضويت آن يك مجموعه (عدد) فازي است كه براي به rEفازي DEAاما در DEA). در زير بيان رياضي مدل Kao and Liu, 2000شود ( هاي سطح آلفا استفاده مي از برش

شود. فازي مطرح مي

FDEAبيان رياضي مدل بيان ديگر، ها تقريباً معلوم هستند؛ بهDMUايي از هاي مجموعه روجيها و خ فرض كنيد ورودي

هاي فازي وسيله مجموعه توانند، به مقاديري فازي باشند كه مي ~ijYها و خروجي ~ijXها وروديxμ)(ترتيب با توابع عضويت به ijX~ ij

μ)(و ~ ikY yik

ها و مقادير بيان شوند. از آنجا كه مجموعه ها و مقادير فازي هستند، بدون از دست دادن كليت بحث فرض قطعي حالتي خاص از مجموعه

صورت زير بيان تواند به فازي مي DEAكنيم كه تمام مشاهدات فازي هستند. بنابراين، مدل مي ): Kao and Liu, 2000شود (

)1(

signinnedunconstraivvu

Xvv

Yu

st

Xvv

Yu

MaxE

jk

s

jijj

t

kikk

s

jrjj

t

krkk

r

o

o

o

&0,

1)~(

~

)~(

~~

1

1

1

1

>≥

≤+

+=

=

=

=

=

ε

Page 5: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

25 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

)~(ترتيب به ~ijYو ~ijXهاي پشتيبان فرض كنيد، مجموعه ijXS و)~( ikYS باشند، آنگـاه شوند: صورت زير تعريف مي به ~ijYو ~ijXهاي آلفاي برش

)2( { } jixXSxX ijXijijij ij,,)()~()( ~ ∀≥∈= αμα

)3( { } kiyYSyY ikYikikij ik

,,)()~()( ~ ∀≥∈= αμα

)(αاز آنجا كه ijX وα)( ikY هـاي سـطح هاي قطعي هستند، با استفاده از برش مجموعهوسيله سـطوح متفـاوتي از فواصـل اطمينـان بيـان شـوند؛ توانند به ها مي ها و خروجي آلفا ورودي

قطعي با يك مجموعه سـطح آلفـا DEAهاي ي به يك خانواده از مدلفاز DEAبنابراين، مدل 10/){( ≤< ααijX ،1α0/){( α ≤<ikY هـاي سـطح آلفـاي شود. مجموعـه تبديل مي

شكل زير بيان شوند: توانند به ) فواصل قطعي هستند كه مي3) و (2شده در معادالت ( تعريف)4( )5( ])(,)[(}])(/)~({max,})(/)~({min[)(

])(,)[(}])(/)~({max,})(/)~({min[)( ~~

Uik

LikikYikikyikYikikyik

Uij

LijijXijijxijXijijxij

YYyYSyyYSyY

XXxXSxxXSxX

ikik

ikik

ijijijij

ααα

ααα

αμαμ

αμαμ

=≥∈≥∈=

=≥∈≥∈=

صورت زير تعريف شود: تواند به مي rزاده، تابع عضويت كارايي واحد گسترش براساس اصل)6( )},(/,,),(,)(min{sup)( ~~

,~ yxEzkjiyxz rikYijX

yxE ikijr

=∀= μμμ ),(جايي كه yxEr مدلDEA يعنيBCCياCCR نسـبتي باشـد، در اينجـا مـدلBCC

شود: درنظر گرفته مي

)7(

signinnedunconstraivvu

Xvv

Yu

st

Xvv

YuMaxyxE

jk

s

jijj

t

kikk

s

jrjj

t

krkk

r

o

o

o

&0ε,

1)(

)(),(

1

1

1

1

>≥

≤+

+=

=

=

=

=

دست آوردن تابع عضـويت نجا براي بهرويكردي كه در اي

rE~μ بـر مبتنـي شـود، مطـرح مـي است. αهاي سطح برش

Page 6: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 26

طبق اصل گسترش rE~μ مينيمم ،kjiyx ikYijX ikij

,,),(μ,)(μ ~~ اسـت. همچنـين ∀α≥)(xμدانيم كه بايد مي ijX~ ij

αμو ≥)(~ ikY yik

xμ)(بوده، حداقل يكي از آنها ijX~ ijيا

)(μ ~ ikY yik

ــه ــر ازاي ب kjiه ــا ∀,, ــر ب ــه αبراب ــه باشــد؛ ب rEzطــوري ك ــا = باشــد تα=)(μ ~ z

rE .10اكنون اگر فرض كنيم كه را اقناع كند 12 ≤<< αα :باشد داريم )8(

⎥⎦⎤

⎢⎣⎡⊆⎥⎦

⎤⎢⎣⎡ U

αij

Lαij

Uαij

Lαij

XXXX2211

)(,)()(,)(

)9( ⎥⎦⎤

⎢⎣⎡⊆⎥⎦

⎤⎢⎣⎡ U

ik

L

ik

U

ik

L

ikYYYY

2211)(,)()(,)( αααα

α≥)(xμترتيــــب دامنــــه گــــاه بــــه آن ijX~ ijα)(xμو ijX~ ij

αμو = ≥)(~ ikY yik

و α)(μ ~ =ikY y

ikيكي است. براساس اصل گسترش، براي پيداكردن تـابع عضـويت

rE~μ كـافي ،است كه حدود باال و پائين برش آلفاي

rE~μدست آوريم: صورت زير به را به

)10(

kiYyY

jiXxXts

yxEE

Uikik

Lik

Uijij

Lij

Lr

,)()(

,)()(.

),(min)(

∀≤≤

∀≤≤

=

αα

αα

α

)11(

kiYyY

jiXxXts

yxEE

Uikik

Lik

Uijij

Lij

Ur

,)()(

,)()(.

),(max)(

αα

αα

α

∀≤≤

∀≤≤

=

صورت زير نوشت: توان فرم كامل آنها را نيز به كه مي)12(

( )

⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪

⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪

>≥

+

+

=

=

=

=

=

=

∀≤≤≤≤

signinnedunconstraivvu

xvv

yu

ts

xvv

yuE

E

jk

s

jijj

t

krkk

s

jrjj

t

krkk

r

kjiYyYXxX

Lr

Uikik

Lik

Uijij

Lij

o

o

o

,0,

)(

.

)(max

min

1

1

1

1

,,)()()()(

ε

αα

ααα

Page 7: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

27 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

)13( ( )

⎪⎪⎪⎪⎪⎪

⎪⎪⎪⎪⎪⎪

>≥

+

+=

=

=

=

=

=

∀≤≤≤≤

signinnedunconstraivvu

xvv

yu

ts

xvv

yuE

E

jk

s

jijj

t

krkk

s

jrjj

t

krkk

r

kjiYyYXxX

Lr

Uikik

Lik

Uijij

Lij

o

o

o

,0ε,

)(

.

)(max

max

1

1

1

1

,,)()()()(α

αα

αα

صـورت زيـر بـه مـدل سـنتي يـك توان بـه كه در نهايت اين مدل رياضي دو سطحي را مي سطحي تبديل كرد:

)14(

( )

signinnedunconstraivvu

rinixvv

yu

xvv

yu

ts

xvv

yuE

jk

s

j

Lijj

t

k

Uikk

s

j

Urjj

t

k

Lrkk

s

j

urjj

t

k

Lrkk

Lr

o

o

o

o

,0ε,

,...,2,1,1)((

)(

1))((

)(

.

))((

)(max

α

>≥

≠=≤+

≤+

+=

=

=

=

=

=

=

)15(

( )

signinnedunconstraivvu

rinixvv

yu

xvv

yu

ts

xvv

yuE

jk

s

j

Uijj

t

k

Likk

s

j

Lrjj

t

k

Urkk

s

j

Lrjj

t

k

Urkk

Ur

o

o

o

o

,0ε,

,...,2,1,1))((

)(

1))((

)(

.

))((

)(max

>≥

≠=≤+

≤+

+=

=

=

=

=

=

Page 8: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 28

1معرفي پروفايل كارايي هر وروديكند يك واحد ناكارا ه فرض مييك معيار شعاعي سنجش كارايي است ك DEAكه با توجه به آن

هايش) را بـه يـك نسـبت كـاهش (افـزايش) دهـد. ها (خروجي براي كارا شدن بايد تمام وروديضرورت، نادرستي و نيز غيرواقعي بودن اين فرض كامالً واضح و مشـخص اسـت. بنـابراين، عدم

هـاي كـه ورودي ايـن منـابع، انتظـار براي رفع اين نقيصه و افزايش آگاهي از چگونگي استفاده ازهمچنـين وقتـي ).Tofallis, 1997تـر اسـت ( هاي متفاوتي هستند، واقعي مختلف داراي كارايي

ها نيز زياد باشد، تعداد زيادي از واحدها كـامالً كـارا ها و خروجي تعداد واحدها كم و تعداد وروديون تشـخيص و يعنـي توانـايي ايجـاد نتـايج بـد DEAخواهند شد و اين همان مشكل اساسـي

هـا DMUبدين علت است كه DEA). فقدان تشخيص در Ertay,et. al, 2006تفكيك است (ها و تعـداد زيـاد DMUبيان ديگر، تعداد كم پذيري زيادي دارند. به در انتخاب اوزان خود انعطاف

د هـا تعـدا پـذيري وزن ها باعث افزايش منطقه موجه شده، با توجه به انعطاف ها و خروجي ي ورودهـاي مختلفـي بـراي محـدود كـردن شـود. گفتنـي اسـت، روش هـا كـارا مـي DMUزيادي از مطرح شـده اسـت كـه در اينجـا از بحـث "محدودسازي اوزان"عنوان پذيري اوزان تحت انعطاف

,Bernroider & Stixشود ( ها خودداري مي اين روش ها و مشكالت وارده به پيرامون اين روش

ويژه هنگامي كه . افزايش قدرت تشخيص به1به بيان مدل پروفايل براي: ). در ادامه ابتدا،20073)(ها كم باشد؛ يعني روابط تجربي ها و خروجي به ورودي ها نسبتDMUتعداد smn يا ≤+

)*(2 smn ها اسـت). DMUتعداد nها و تعداد خروجي sها، تعداد ورودي mصادق نباشد ( ≤استفاده دليل تعيين ميزان استفاده يا عدم هايي براي واحدهاي ناكارا به لت تعيين بنچ مارك. سهو2

)، سپس بـا اسـتفاده از متـدولوژي Ling Kao,et. al, 2011وسيله هر واحد پرداخته ( از منابع بهده از دست آم هاي به شده در قسمت قبل، مدل پروفايل را فازي كرده آنگاه با توجه به كارايي بيان

دسـت آوردن مـاتريس و به (AHP)مراتبي حل مدل پروفايل فازي و با استفاده از تحليل سلسلهبيـان تكنيـك پيشـنهادي بنـدي كـاملي از واحـدها بـه مقايسات زوجي موردنياز براي انجام رتبه

FIEP/AHP كـار گرفتـه هاي معيني بـه پردازيم. از آنجا كه هر منبع تنها براي توليد خروجي ميشود، از يك منبع خاص ممكن است كه فقط در توليد چند خروجي خاص اسـتفاده شـود و از مي

تـوانيم بـا متغيرهـاي همين دليل مـا نمـي هاي ديگر استفاده نشود. به اين مبنع در توليد خروجيبيان ديگر، منابع مختلف هاي مختلف برخورد يكسان داشته باشيم. به مرتبط و نامرتبط با خروجي

ها شود. هاي متفاوتي از خروجي است صرف توليد مجموعه ممكن 1. Input Efficiency Profile (IEP)

گوييم. مدل پروفايل مي اختصار هبكارايي هر ورودي را در اينجا پروفايل

Page 9: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

29 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

فرم رياضي مدلدانستن اندازه كارايي فني (كلي) كافي نيست؛ آنچه مهم است بدانيم ايـن "كامباكار معتقد است،

توانـد بهبـود منـابع) موجـب ناكـارايي شـده و چـه انـدازه مـي هـا ( است كه كدام يك از وروديخروجـي sجهت توليد ixام يعنيi فرض كنيد كه منبع (ورودي) ).Kumbhakar, 1988("يابد

),...2,1(, sryr ها ايي از تمام خروجي زيرمجموعه sرود؛ همچنين فرض كنيم كه كار مي به =tsبوده و tيعني بـا توجـه بـه است؛ بنابراين، در اين مدل براي هر منبع يك مقدار كـارايي ≥آيـد. بـراي مثـال، كـارايي دست مـي شود، به هايي مي كه اين منبع ورودي صرف چه خروجي اين

)(ام kام واحد iنسبي منبع ikE آيد: دست مي ريزي خطي زير به با استفاده از برنامه

)16(

sru

x

yu

tsx

yuMaxE

irk

ij

s

rrjirk

ik

s

rrkirk

ik

,...2,1,0

1

.

1

1

=>≥

=

=

=

ε

Sهايي است كه منبع تعداد خروجيjشود ( وليد آنها ميام صرف تTofallis, 1997 حال بـا .( صورت زير است. مدل پروفايل فازي به شده در قسمت قبل، توجه به متدلوژي بيان

مدل پروفايل فازي كارايي هر ورودي

)17(

( )

sru

x

yu

x

yu

tsx

yuE

irk

Lij

s

r

Urjirk

Uik

s

r

Lrkirk

Uik

S

r

Lrkirk

Lik

,...2,1,0

1)(

)(

1)(

)(

.)(

)(max

1

1

1

=>≥

=

=

=

=

εα

α

α

α

α

α

α

Page 10: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 30

)18(

( )

srux

yu

x

yu

tsx

yuE

irk

Uij

s

r

Lrjirk

Lik

s

r

Urkirk

Lik

S

r

Urkirk

Uik

,...2,1,0ε

1)(

)(

1)(

)(

.)(

)(max

α

α

α

α

=>≥

=

=

=

=

لف از آلفا محاسبه شـد، بـراي هاي مخت ها در سطوح برشDMUكه كارايي تمام پس از اين شود. دست آمده از متد چن وكلين استفاده مي بندي اعداد فازي به رتبه

بندي اعداد فازي چن وكلين متد رتبه صورت زير است: هاي سطح آلفا بوده، فرم رياضي آن به بر برش متد چن و كلين مبتني

)19( ( )

( ) ( )∞→

⎥⎦

⎤⎢⎣

⎡ −−−

−=

∑ ∑

= =

= ndEcE

cEI

n

i

n

i

Lj

Uj

n

i

Uj

j

ii

i

,)()(

)(

0 0

0

αα

α

min)}({طوري كه به,

Ljiji i

Ec α= و}){(max,

Ujiji i

Ed α= .بندي هرچه معيار رتبه استjI

تر باشد، اولويت عدد فازي مربوطه بيشتر اسـت. از نظـر تئوريـك ايـن روش زمـاني داراي بزرگنهايت نزديك شوند. چن و كلـين معتقدنـد كـه در هاي آلفا به بي و تعداد برش nاعتبار است كه

). Chen & Klein, 1997ها كافي است ( ) براي تشخيص تفاوت=3nيا 4عمل (

بندي كامل واحدها رتبه مدل پروفايل و عدمحاصـل DEAايي در قـدرت تشـخيص نتـايج مـدل مالحظهكارگيري اين مدل بهبود قابل با بهرده براي محاسبه كارايي چهـا DEAكه مدل شود. براي مثال، توفاليس معتقد است، هنگامي مي

كـه وقتـي بـا مـدل پروفايـل كار رفته، بيش از نيمي از آنها كامالً كارا بودند؛ در حالي فرودگاه بهها از نظر تمام عوامل كامأل كـارا نبـوده اسـت و ايـن بيـانگر كدام از فرودگاه مسئله حل شد هيچ

آن بـا وسيله اين مدل و همچنين برتري و تفـاوت مهـم مالحظه و تشخيص قويي به بهبود قابلديگر، با ازريابي استفاده از هر ورودي بـه تنهـايي مـا است. از سوي DEAهاي سنتي ديگر مدل

باشد كـه ممكـن قادر به شناسايي بهترين شيوه كار در هر زمينه خواهيم بود. كامالً مشخص مي

Page 11: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

31 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

نباشـد؛ بنـابراين، هـر واحـد "بهترين شـيوه كـار "ها داراي است كه هيچ واحدي در همه زمينه). گفتنـي اسـت، بـا Tofallis, 1997اهدافي خواهد داشت كه براي رسيدن به آنها فعاليت كند (

كنـد. بندي كـاملي ارائـه نمـي وجود همه نقاط قوت مشخص مدل پروفايل، بازهم اين مدل رتبهرا انجـام DEAهـاي قبلـي بندي كارا/ ناكاراي سنتي و مدل اگرچه از نظر هر يك از ابعاد، طبقه

به هم از نظر همه عوامل و با توجـه د اما درنهايت اين مدل اولويت و رتبه واحدها را نسبتده ميدهـد. توفـاليس بندي كاملي از آنها انجام نمـي اي جامع مشخص نكرده، رتبه گونه به تمام ابعاد به

مـدل "كنـد: طور غيرمستقيم به اين اشكال اساسي مدل پروفايل اينچنين اشـاره مـي خود نيز بهسپس براي رفع اين مشـكل "به يك برنده مشخص نشود. شده ممكن است منجر پروفايل مطرح

). اكنون با توجه Tofallis,1996("هاي ارزشي ضروري است هنوز هم قضاوت"دارد كه: بيان ميبنـدي براي رفـع آن و انجـام رتبـه FIEP/AHPعنوان به اين اشكال اساسي، تكنيك زير تحت

,Ramanathan, 2006; Sinuny-Sternشـود ( گيري پيشـنهاد مـي تصميمكاملي از واحدهاي

et.al, 2000.(

FIEP/AHP 1 روش پيشنهادي ترتيب مراحل زير بايد طي شود: بندي كامل واحدها به براي محاسبه كارايي و انجام رتبه

دسـت . با استفاده از مدل پروفايل فـازي مسـئله را حـل كـرده، كـارايي هـر ورودي را بـه 1 آوريم. مي

AHPكارگيري به . 2. با استفاده از نتايج مرحله قبل، ماتريس مقايسات زوجي واحدها را با توجه به هر معيـار 2-1

آوريم. دست مي به آوريم. دست مي ها را نيز به . ماتريس مقايسات زوجي شاخص2-2دسـت اي بـه مراحل مختلف بـر هاي مقايسات زوجي، دست آوردن ماتريس . اكنون با به2-3

دهيم. انجام مي AHPبندي واحدها را با استفاده از آوردن اوزان و رتبه

روش پژوهشتوان با توجه به دو مالك: الف) هدف پژوهش (بنيادي، هاي پژوهش در علوم رفتاري را مي روش

م ها (توصيفي يا غيرآزمايشي، آزمايشي) تقسي كاربردي، تحقيق و توسعه)؛ ب) نحوه گردآوري داده). اين پژوهش از نظر هدف با توجه به ارائـه روش پيشـنهادي بنيـادي 83كرد (سرمد و همكاران،

1. Fuzzy Input Efficiency Profile/Analytical Hierarchy process method(FIEP/AHP)

Page 12: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 32

هـاي علـوم انسـاني دانشـگاه تهـران، دليل اجراي آن در عمل براي دانشـكده است. همچنين بهپيمايشي است؛ زيـرا بـه توصـيف روابـط ميـان -ها، توصيفي از نظر گردآوري داده كاربردي بوده؛ پردازد. متغيرها مي

هاي علوم انساني دانشگاه تهران هاي ورودي و خروجي دانشكده تعيين شاخصنياز بـه تعيـين DMUها براي ارزيابي يك هاي مختلف تحليل پوششي داده طور كلي، در مدل به

چه محصـولي توليـد DMUبيان ديگر، بايد ديد كه يك خروجي داريم. به هاي ورودي و شاخصگيرد. در پژوهش حاضر ابتدا، بايد ديـد كار مي كند و براي توليد اين محصول چه عواملي را به مي

هاي يـك ها و خروجي عبارت ديگر، ورودي كه منابع توليد و محصوالت يك دانشكده كدامند؟ بههـا ها (عوامل توليد) و خروجـي باشد؟ در يك سازمان توليدي تعيين وروديتواند دانشكده چه مي

هاي خـدماتي و محصوالت) و درنهايت پاسخ به پرسش باال چندان مشكل نيست اما در سازمان (ها طور اخص تعيين وروردي هاي دانشگاهي و واحدهاي آن به طور اعم و در سيستم غيرانتفاعي به

). پژوهشـگران و Jhones, 2006هـا بسـيار مشـكل اسـت ( ازمانگونـه سـ هـاي ايـن و خروجي ,Beasley, 1990; Beasley, 1995, Abbott & Doucouliagos, 2003نويسندگاني مانند (

Avkiran, 2001, Doyle, R.H. Green, 1993, Wu et.al, 2006( كـه در ايـن زمينـهاند. اما درنهايت مشكل اشاره كرده اند، همگي كم وبيش به اين واقعيت و هايي انجام داده پژوهش

هر يك براي ارزيابي عملكرد واحدهاي دانشگاهي با توجه به سيسـتم دانشـگاهي كشورشـان از اند. در اين پژوهش با ديـدي سيسـتمي بـه كـارايي وبيش متفاوتي استفاده كرده هاي كم شاخص

ده كـه در كـل سيسـتم نگريسته شده است. نگرش سيستمي به كارايي داراي ماهيتي پيچيده بوهاي يك سيستم بـه نسبت مجموعه خروجي"شود. در اين ديدگاه كارايي عبارتست از مطرح مي

هاي مختلـف توليـدي، اقتصـادي، اجتمـاعي و فرهنگـي اين تعريف در سيستم "هاي آن وروديهاي سيستم يا مخـرج كسـر هاي سيستم يا صورت كسر و همچنين ورودي كاربرد دارد. خروجي

التحصـيالن و مقـدار مـواد اوليـه يـا تواند، به شكل فيزيكي مثالً حجم محصول، تعداد فـارغ ميصورت معيارهاي ارزش مالي يا واحد پول رايج در هر كشـور بوده، يا به سرعت نيروي انساني و...

گيري شود. قيمت محصول و دردسترس بودن عوامل توليد، تابع شرايط محيطي، اقتصادي، اندازه، فرهنگي، تكنولوژيك و ... است. بنابراين، در چنين شرايطي ارزيابي درست عملكرد يـك سياسي

هاي ورودي ها وابسته به طراحي، تعيين و تبيين شاخص سيستم با استفاده از تحليل پوششي دادههمـين علـت در شود. به كار گرفته مي عنوان متغيرهاي اين مدل به و خروجي مناسبي است كه به

له با توجه به شرايط و موقعيـت سيسـتم دانشـگاهي كشـورمان، اهـداف و رسـالت يـك مقا اين

Page 13: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

33 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

شـرح زيـر شده در ديگر كشـورها، دو ورودي و دو خروجـي بـه هاي انجام دانشكده و نيز پژوهش انتخاب شد:

1x : ي هـا ارزش كادر اداري، اعضاي هيئت علمي و رتبه آنها براي هر دانشـكده طـي سـال78-80

2xيك دانشكده 80-78هاي : متوسط ميزان بودجه سال 1y : آنـان در التحصـيلي سطح نمره معدل فارغ توجه التحصيالن مقاطع مختلف با فارغ ارزش

80-78هاي طي سال2yو مقاالت منتشرشده هر دانشـكده در طـي يافته، كتب هاي پژوهشي خاتمه : ارزش طرح

هـاي ورودي و بـراي تعيـين شـاخص 15-10(گفتني است، از منابع 80-78هاي سالنيـاز از بررسـي اسـناد و مـدارك موجـود در هاي مورد خروجي استفاده شده است). داده

اه ريزي و بودجه دانشگاه تهران، پژوهشنامه دانشـگ دانشگاه تهران اخذ شد (واحد برنامههاي به حل مدل EMSافزار ها با استفاده از نرم سازي داده ). پس از فازي78-80تهران،

پروفايل فازي كارايي هر ورودي پرداخته شد كه به اختصـار نتـايج آن در زيـر تشـريح شود. مي

گيري و پيشنهادها نتيجهمـدل 180دن آوري اطالعـات و فرمولـه كـر كه گفته شد، در اين پژوهش پس از جمع همچنان

مدل به 180پرداختيم. گفتني است، اين EMSافزار ها با استفاده از نرم موردنياز، به حل اين مدلنياز يعني پـنج هاي مورد علت استفاده از مدل پروفايل فازي با دو ورودي و با توجه به تعداد برش

زم بـوده و نيـز بـا كه در هر برش محاسبه يك حد پايين و يك حد باالي كـارايي ال برش و ايندست آمده عنايت به تعداد واحدهاي موردارزيابي يعني نه دانشكده علوم انساني دانشگاه تهران به

دست آمده است: بيان ديگر، اين تعداد از رابطه زير به است؛ به = تعداد مدل موردنياز2×9×5×2=180

حد پايين و حد باالي كارايي هـر ؛5ها، ها، نه؛ تعداد برش ها، دو؛ تعداد دانشكده تعداد وروديدست آوردن حـدود پـايين و بـاالي كـارايي ورودي اول بـراي همـه . اكنون پس از به2ورودي، بندي اعداد فازي پرداخته كـه نتيجـه ) به رتبه19ها با استفاده از متد چن و كلين (رابطه دانشكده

اين نكته الزم است كـه ايـن اعـداد ) آمده است. ذكر 1) و نمودار شماره (1آن در جدول شماره (بيانگر كارايي ورودي اول هر دانشكده هستند. با توجه به مقدار كارايي هر دانشـكده در جـدول و

ها بجز دانشكده ادبيات وعلـوم انسـاني، )، كامالً مشخص است كه تمام دانشكده1نمودار شماره (

Page 14: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 34

كار گرفتـه و قدرت تشخيص باالي مدل بهناكارا هستند. ظهور تنها يك واحد كارا بيانگر توانايي . باشـد ها براي بهبود عملكرد خود دانشكده ادبيات مي مارك اين دانشكده شده است. بنابراين، بنچ

استفاده بهينه است كه اين بيانگر عدم 57٪براي مثال، كارايي ورودي اول دانشكده اقتصاد تقريباً هـاي رو، اين دانشكده همچون سـاير دانشـكده ز اينباشد. ا از ورودي اول توسط اين دانشكده مي

بايست با الگو گرفتن از دانشكده ناكاراي ديگر واحدي ناكارا است كه براي بهبود عملكرد خود ميمارك موجود بـراي تمـام واحـدهاي ناكـارا درصـدد عبارتي بنچ عنوان تنها واحد كارا به ادبيات به

افزايش كارايي خويش باشد. هايش و درنهايت اصالح و بهبود فعاليت

. ميزان كارايي ورودي اول ورتبه هر دانشكده از نظر اين ورودي1جدول هر دانشكده از نظر ورودي اولرتبه كارايي ورودي اول دانشكده

1 100٪ وعلوم انسانيادبيات 6 57٪ اقتصاد 4 63٪ الهيات

3 66٪ تربيت بدني 9 52٪ سياسي وعلوم حقوق

2 70٪ تربيتي وعلوم سيشنا روان 8 558٪ هاي خارجي زبان

7 559٪ علوم اجتماعي 5 61٪ مديريت

. ميزان كارايي ورودي اول و رتبه هر دانشكده از نظر اين ورودي1نمودار

محاسبه شد كه نمودار و جدول براي ورودي دوم نيز كارايي هر دانشكده همانند ورودي اولوضـوح از دست آمده اين ورودي براي هر دانشـكده اسـت. آنچـه بـه به ) بيانگر كارايي2شماره (

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

دانشكده

IEP Input Efficiency Profile (1)

Page 15: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

35 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

هاي اقتصاد و ها بجز دانشكده ) مشخص است، ناكارايي تمامي دانشكده2جدول و نمودار شماره (هـايي بـراي بهبـود عملكـرد عنـوان بـنچ مـارك توانند بـه هاي خارجي است كه اين دو مي زبان

ها معرفي شوند. براي مثال، دانشكده تربيت بدني كه در رتبـه دههاي ناكارا به اين دانشك دانشكدهآخر از نظر كارايي اين ورودي قرار دارد، بايستي براي بهبود عملكرد و نيز استفاده بهينـه از ايـن

بيـان ديگـر، مـديريت ايـن منبع خود از يكي يا هر دو واحد كاراي موجود الگـوبرداري كنـد؛ بـه ها به شناسـايي مشـكالت، هاي اين دانشكده سي روند انجام كار و فعاليتتواند با برر دانشكده مي

هاي خود پرداخته، اقدام به اصالح و رفع اين نـواقص ها و فعاليت نواقص و موانع موجود در برنامهشده، ظهور تنها دو واحد كارا توجه در نتايج ارائه ها نمايد. يكي از نكات بسيار مهم و قابل وكاستينه واحد موردارزيابي است كه اين نيز خود مهـر تأئيـدي بـر توانـايي و قـدرت تفكيـك و در بين

شده در توجه در نتايج ارائه شده است. از ديگر نكات مهم و قابل كار گرفته تشخيص باالي مدل به%) و همچنين وجـود دو دانشـكده بـا 100جدول و نمودار باال وجود دو دانشكده با مقدار كارايي (

شـده بندي ساده با استفاده از نتـايج ارائـه ) است كه اين باعث اختالل در رتبه83٪كارايي ( مقدار) به 2همين علت در ستون سوم جدول شماره ( شده است. بنابراين، ما نيز به DEAوسيله مدل به

دست آمـده، ترسـيم ماتريسـي ايم. اكنون براي تشريح بهتر نتايج به اين واحدها رتبه يكسان دادههـاي عملكرد دانشـكده هاي مختلف شبيه به ماتريس گروه مشاوره بوستن براي نشان دادن جنبه

كامل واحدها و نيز بيـان تكنيـك پيشـنهادي بندي بررسي، تبيين نقص موجود در زمينه رتبه تحتFIEP/AHP طـور ) را بـه 2) و(1شده در جـداول و نمودارهـاي ( براي رفع اين نقيصه، نتايج ارائه

ايم. ) خالصه كرده3ل در جدول و نمودار شماره (كام

. ميزان كارايي ورودي دوم و رتبه هر دانشكده از نظر اين ورودي2جدول رتبه هر دانشكده از نظر ورودي دوم كارايي ورودي دوم دانشكده

2 83٪ و علوم انسانيادبيات 1 100٪ اقتصاد 4 58٪ الهيات

7 23٪ تربيت بدني 5 52٪ سياسيوعلومحقوق

2 83٪ تربيتيو علومشناسيروان 1 100٪ هاي خارجيزبان

6 49٪ علوم اجتماعي 3 71٪ مديريت

Page 16: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 36

. ميزان كارايي ورودي اول ورتبه هر دانشكده از نظر اين ورودي2نمودار

هاي اول و دوم هر دانشكده . ميزان كارايي ورودي3جدول ارايي ورودي دومك كارايي ورودي اول دانشكده

83٪ 100٪ وعلوم انساني ادبيات

100٪ 57٪ اقتصاد

58٪ 63٪ الهيات

23٪ 66٪ تربيت بدني

52٪ 52٪ سياسي وعلوم حقوق

83٪ 70٪ تربيتي و علوم شناسي روان

100٪ 558٪ هاي خارجي زبان

49٪ 559٪ علوم اجتماعي

71٪ 61٪ مديريت

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1IEP

دانشكده

Input Efficiency Profile(2)

Page 17: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

37 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

هاي اول و دوم هر دانشكده ودي. ميزان كارايي ور3نمودار

استفاده از اين با ها دانشكده و نمايش كارايي ماتريس گروه مشاوره بوستون شبه ماتريس

هاي علوم انساني دانشگاه تهران، )، براي درك بهتر از نحوه عملكرد دانشكده4در نمودار شماره (شـكيل شـده اسـت، ترسـيم شـرح زيـر ت كه از چهار منطقه بـه BCGنموداري شبيه به ماتريس

گيرند كه از نظر هر دو ورودي كارا ايي قرار ميواحده. منطقه اول: در اين منطقه فقط 1ايم. كرده ايـن . منطقـه دوم: در 2ها داراي اين ويژگي نيسـت. يك از دانشكده باشند. در اين پژوهش، هيچ

از نظر ورودي دوم ناكارا هسـتند. گيرند كه از نظر ورودي اول كارا بوده، مي قرار اييواحده ناحيهكه از نمودار باال مشخص است، فقط دانشكده ادبيات و علوم انساني داراي ايـن ويژگـي همچنان

گيرند كه از نظر ورودي دوم كـارا بـوده، از ايي قرار ميواحده. منطقه سوم: در اين ناحيه 3است. هـاي هـاي اقتصـاد و زبـان ط دانشـكده نظر ورودي اول ناكارا هستند. در اين بعد ماتريس نيز فق

گيرنـد كـه از مي قرار اييواحده ناحيه اين . منطقه چهارم: در4خارجي داراي اين ويژگي هستند. هـاي خـارجي بقيـه هاي ادبيـات، اقتصـاد و زبـان نظر هر دو ورودي ناكارا هستند. بجز دانشكده

گيرند. ها در اين ناحيه قرار مي دانشكده

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

IEP

دانشكده

Input Efficiency Priofile

IEP(1) IEP(2)

Page 18: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 38

2x

1x

Economics

Foerign Languages

Psychology&EducationManagement

Theology&Slamic Studies

Physical Education&Sport

Law&Poltical Sciences

Social Sciences

Literature&Human Sciences

دانشكدهاي علوم انساني دانشگاه تهران BCG. شبه ماتريس 4نمودار

هاواحدبندي كامل براي رتبه FIEP/AHPكارگيري تكنيك پيشنهادي نتايج بهتواند رتبه يك واحـد را ) نيز مشخص است، مدل پروفايل نمي3كه گفته شد و از جدول ( همچنان

رغـم قـدرت بيـان ديگـر، ايـن مـدل علـي ورودي معين كند. بـه طور كلي يعني از نظر هر دو بهشده در پروفايـل كـارايي تشخيص و توانايي بسيار باالي خود در ايجاد تفكيك در بين نتايج ارائه

هر ورودي، توانايي تعيين رتبه كلي يك واحد را ندارد. براي مثـال، در ايـن پـژوهش ايـن مـدل هـا داراي يك از دانشكده باشد و كدام دانشكده چند ميكند كه به هر حال رتبه هر مشخص نمي

گيرنـده تصـوير كلـي رو، اين مدل بـه تصـميم رتبه اول و كدام يك داراي رتبه آخر است. از اينكند. براي روشن شدن موضوع فرض كنيد، مديريت دانشگاه درنظر دارد كـه بـا روشني ارائه نمي

موردارزيابي، مدير بهترين دانشـكده را هاي دانشكدهران استفاده از نتايج اين پژوهش، از بين مديبراي ارتقا به پست معاونت دانشگاه انتخاب كند؛ در اين صورت اولين سؤالي كه در اينجا مطـرح

هـا يـا بيان ديگر، رتبـه كلـي دانشـكده است، اين است كه كدام مدير بايد به وي معرفي شود؟ به) 3كه گفته شد و از جدول شـماره ( ي چگونه است؟ همچنانهاي موردارزياب عملكرد كلي دانشكده

همين علت براي رفـع ايـن نيز مشخص است، مدل پروفايل قادر به انجام چنين كاري نيست. بهايم كه نتيجه آن ضمن توضيحي مختصـر كار گرفته را به FIEP/AHPنقيصه، تكنيك پيشنهادي

) با استفاده از مـدل 3ارايي هر ورودي (جدول دست آوردن پروفايل ك پس از به در زير آمده است.

Page 19: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

39 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

) اقدام به تعيـين رتبـه هـر 5، با توجه به نمودار شماره (AHPپروفايل فازي و تلفيق اين مدل با ايم. بندي كامل اين واحدها كرده ها و درنهايت رتبه يك از دانشكده

Ranking DMUs

DMU1 DMU2 DMU3 DMU4 DMU6DMU5 DMU7 DMU8 DMU9

2x1x

هاي علوم انساني با استفاده از تكنيك پيشنهادي كدهبندي دانش . درخت تصميم رتبه5نمودار FIEP/AHP

هـاي بندي كامل دانشكده براي رتبه FIEP/AHP)، بيانگر نتايج تكنيك پيشنهادي 4جدول (

علوم انساني است: FIEP/AHP رتبه هر دانشكده با استفاده از تكنيك پيشنهادي .4جدول

وزن هر دانشكده با استفاده از دانشكدهFIEP/AHP

رتبه هر دانشكده با استفاده از FIEP/AHP

)1اول ( /166107886 ادبيات و علوم انساني

)3سوم ( /107994144 اقتصاد

)6ششم ( /106019101 الهيات

)7( هفتم /100633922 تربيت بدني

)9نهم ( /088909913 سياسي و علوم حقوق

)2دوم ( /123235493 تربيتيو علوم شناسي روان

)4چهارم ( /106808594 هاي خارجي زبان

)8شتم (ه /093735052 علوم اجتماعي

)5پنجم ( /106555895 مديريت

Page 20: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 40

FIEP/AHP. رتبه هر دانشكده با استفاده از تكنيك پيشنهادي 6نمودار

هـاي بندي دانشـكده ) مشخص است، رتبه6) و نمودار شماره (4كه از جدول شماره ( همچنان

ت زير است:صور مورد ارزيابي به<<خارجي زبانهاي<<مديريت<<الهيات<<بدني تربيت<<اجتماعي علوم<<سياسي وعلوم حقوق ادبيات<<روانشناسي <<اقتصاد

منابع .. تهران: انتشارات آگههاي تحقيق در علوم رفتاري روش). 1383( .و حجازي، ا .بازرگان، ع .،سرمد، ز

به استثناي اطالعات مربوط به ميزان بودجه تخصيص هاي مورد نياز الزم به ذكر است اطالعات و دادهريزي و بودجة دانشگاه اخذ شده داده شده به هر دانشكده(كه اطالعات مربوط به آن از واحد برنامه

اند: است) از منابع زير استخراج شده .1378-1380سال 24و 23، 22هاي دانشگاه تهران شماره پژوهشنامه (سالنامه)

بندي براي رتبه IEP/AHPها و رويكرد نوين ). تحليل پوششي داده1382هرياري،س. (صارمي، م. و ش .39-51، 63، دانش مديريتگيرنده. كامل واحدهاي تصميم

00.020.040.060.08

0.10.120.140.160.18

FIEP/AHP

دانشكده

FIEP/AHP روش پيشنهادي

Page 21: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

41 ــــــــــــــــــــــــ ...جهت FIEP/AHPهاي فازي و رويكرد نوين تحليل پوششي داده

Chiang Kao (2006). Interval efficiency measures in data envelopment analysis with imprecise data. European Journal of Operational Research, 174, 1087–1099.

Tofallis, C. (1996). Improving discernment in DEA using profiling. OMEGA, 24(3), 361-364.

Tofallis, C. (1997). Input dfficiency profiling: An application to airlines. Computer Ops Res, 24(3), 253-258.

Chiang, Kao, Shiang-Tai. Liu (2000). Fuzzy efficiency measures in Data Envelopment Analysis. Fuzzy Set and Systems, 113, 427-437.

Ling-Jing Kao, Chi-Jie Lu, Chih-Chou Chiu (2011). Efficiency measurement using independent component analysis and data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 210(2), 310-317.

Chen, C.B., Klein, C.M. (1997). A simple approach to ranking a group of aggregated fuzzy utilities, IEEE Trans, systems Man Cybernet. Part B: Cybernet. 27, 26-35.

Desheng (Dash) Wu., Zijiang Y., Liang Liang (2006). Efficiency analysis of cross-region bank branches using fuzzy data envelopment analysis. Applied Mathematics and Computation, 181, 271–281.

Bernroider, E., Stix, V. (2007). A method using weight restrictions in data envelopment analysis for ranking and validity issues in decision making. Computers & Operations Research, 34, 2637-2647.

Doyle, J.R., Green, R.H. (1993). DEA and multicriteria decision making. Omega, 21(6), 713-715.

Jhones, J. (2006). Measuring teaching efficiency in higher education: An application of data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 174, 443–456.

Johnes, J. (2006). Data envelopment analysis and its application to the measurement of efficiency in higher education. Economics of Education Review, 25, 273–288.

Beasley. JE. (1990). Comparing university departments. Omega-International Journal, 18(2), 171-183.

Beasley, JE. (1995). Determining teaching and research efficiencies. Journal of the Operational Research Society, 46(4), 543-556.

Page 22: FIEP/AHP€¦ · st v v X u Y E x y Max k j s j j ij t k k ik s j j rj t k k rk r o o o, ε 0 & 1 ( ) ( ) ( , ) 1 1 1 1 ≥ > ≤ + + = ∑ ∑ ∑ ∑ = = = = ﺖﻳﻮـﻀﻋ ﻊﺑﺎﺗ

1392بهار و تابستان ، 1 شماره ،5 دوره ،ی د ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 42

Abbott, M., Doucouliagos, C. (2003). The efficiency of Australian universities: a data envelopment Analysis. Economics of Education Review, 22, 89–97.

Avkiran, N.C. (2001). Investigating technical and scale efficiencies of Australian universities through Data Envelopment Analysis. Socio-Economic Planning Sciences, 35, 57-80.

Wang, M., Luo, Y. , Liang, L. (2009). Fuzzy data envelopment analysis based upon fuzzy arithmetic with an application to performance assessment of manufacturing enterprises. Expert Systems with Applications, 36, 5205–5211.

Ramanathan, R. (2006). Data envelopment analysis for weight derivation and aggregationin the analytic hierarchy process. Computers & Operations Research, 33, 1289–1307

Kumbhakar, S.C. (1988). Estimation of input specific technical and allocative inefficiency in stochastic frontier models. Oxford Economic papers, 40, 535-549.

Ertay, T., Da Ruan, Rıfat Tuzkaya, U. (2006). Integrating data envelopment analysis and analytic hierarchy for the facilitylayout design in manufacturing systems. Information Sciences, 176, 237–262.

Sinuny-Stern, Z., Mehrez, A., Hadad, Y. (2000). An AHP/DEA methodology for ranking decision making units. International Transactions in Operational Research, 7, 109-124.