Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans,...

28
Driemaandelijks ledentijdschrift Kortenberg/Zaventem - januari/februari/maart - nr 1 - 2017 DE KAARDEBOL Startdag: 18 februari met Breugelmaaltijd Verantwoordelijke uitgever: Ewoud L’amiral - Vissegatstraat 3 | 3071 Erps-Kwerps | Verschijnt driemaandelijks | Afgiftekantoor Kortenberg - P 806150 BELGIË - BELGIQUE PB 3070 Kortenberg 2/2839

Transcript of Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans,...

Page 1: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Driemaandelijks ledentijdschrift Kortenberg/Zaventem - januari/februari/maart - nr 1 - 2017

DE KAARDEBOL

Startdag: 18 februarimet Breugelmaaltijd

Vera

ntw

oord

elijk

e u

itge

ver:

Ew

oud

L’am

iral

- V

isse

gats

traa

t 3 |

307

1 Er

ps-K

wer

ps |

Ver

sch

ijnt d

riem

aan

deli

jks

| A

fgif

teka

nto

or K

orte

nbe

rg -

P 80

6150

BELGIË - BELGIQUEPB 3070 Kortenberg

2/2839

Page 2: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

2 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Over de afdelingen

Korte uitleg

Natuurpunt Kortenberg

Natuurpunt Kortenberg zet zich in voor het behoud van de natuur in groot Kortenberg. Ze organiseren ook heel wat leuke activiteiten in en rond de natuur. De afdeling wordt gerund door een bestuursteam en verschillende beheerteams in de natuurgebieden en telt meer dan 400 leden, gedragen door vrijwillige medewerkers.

Heb je iets te melden, of wil je graag meewerken? Stuur dan een mailtje naar Ewoud L’Amiral,[email protected]

Natuurpunt Zaventem

Natuurpunt Zaventem is actief in Zaventem. Een team van gedreven vrijwilligers maakt daar werk van meer en betere natuur. Wil je graag meewerken? Heb je iets te melden? Laat het ons weten.

Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, [email protected]

Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631)Pieter Brueghel de Jongefotograaf: Ophelia2 via Wikipedia

Page 3: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Voorwoord

Beste Natuurpunters,

Terugblikken op wat er in de wereld is gebeurd in het woelige jaar 2016, gaan we niet meer doen. Terwijl er heel wat negatiefs gebeurde op onze planeet, laten we bij Natuurpunt zien dat er nog hoop is. De afgelopen 15 jaar, sinds de oprichting van Natuurpunt, zijn we er opvallend op vooruitgegaan. Het laatste jaar meer dan ooit. In Kortenberg zijn er nog nooit zoveel gezinnen lid geweest! 415 of ruim meer dan 5% van de Kortenbergse gezinnen geven ons het vertrouwen voor onze inzet voor natuur, landschap en leefkwaliteit in onze gemeente. We gaan er trouwens in heel Vlaanderen op vooruit. Begin dit jaar hadden we het doel gesteld om de kaap van 100.000 leden te

ronden. We zijn er geraakt! Vandaag staat de teller op 101.065 gezinnen. Onze familie was nog nooit zo groot. Daar mogen we met z’n allen bijzonder trots op zijn. Dank daarvoor! 2016 was een mijlpaaljaar voor Natuurpunt Kortenberg en de Groene Vallei met de opening van ons bezoekerscentrum. In 2017 gaan we met ons bezoekerscentrum trouwens meteen naar een upgrade: het bezoekerscentrum krijgt een vergaderruimte in de natuur. Daarnaast wordt het centrum een uitvalsbasis voor het project ‘educatief natuurbeheer’ met scholen, en zullen er teambuildings georganiseerd worden. Een vaste medewerker zal al die activiteiten in goede banen leiden. Tot slot kon een perceel vlak naast het centrum aangekocht worden. Op dat nieuwe perceel zien de projectpartners ook grote kansen voor de uitbouw van het centrum.

Met de Groene Vallei bouwen we aan een positief verhaal waarvan iedereen in de regio beter wordt. Samenwerking is de sleutel voor het succes, maar daarnaast is ook het harde werk van de vrijwilligers van elementair belang. Momenteel is er een netwerk van een 70-tal vrijwilligers dat aan het bezoekerscentrum bouwt, werkt en erover brainstormt. Geef die vrijwilligers vertrouwen en verantwoordelijkheid, en dan zijn ze in staat dromen te realiseren.

2016 was ook het jaar van de grote herstelwerken aan de vijver van de Molenbeekvallei. De vijver werd leeg gelaten om structurele herstellingswerken aan de dijk en afloop uit te voeren. In de tweede fase dit jaar werken we aan een nieuwe toegang voor wandelaars en plaatsen we een vogelkijkhut.

Ook voor de Rotte Gaten was 2016 een topjaar! Het jarenlange beheer en de doorgedreven

Voorwoord Ewoud L’Amiral

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 3

Lees verder op pg. 4

Page 4: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

4 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Voorwoord (vervolg van pg. 3)

inzet werden beloond met enkele uitschieters: naast de gevlekte orchis, de bosorchis en de brede wespenorchis is er een vierde orchideeënsoort bijgekomen, de bijenorchis. In de Rotte Gaten hopen we in 2017 met de steun van de gemeente Kortenberg ons avonturenpad in realisatiefase te brengen.

Zoals jullie zien, tonen we in de praktijk dat er nog hoop is voor de natuur. Dat wij, met onze natuurgebieden, onze activiteiten en andere realisaties, ervoor zorgen dat de natuur nog een toekomst heeft in Vlaanderen. We zijn een vereniging van doeners, niet van klagers. We zijn een toegankelijke vereniging van mensen met een hart voor de natuur. Alleen als het echt nodig is, als het niet anders kan, slaan we met onze vuist op tafel. Wil je meer weten? Tijdens onze startdag op 18 februari blikken we eerst terug op 2016, dat een meer dan succesvol jaar was. Wat hebben we gerealiseerd en wat is er niet gelukt? Het is goed om eens terug te kijken op die afgelegde weg van 2016. Het bestuursteam van Natuurpunt Kortenberg heeft ook nieuwe doelen voor 2017 scherpgesteld. Graag willen we die met jou delen en luisteren naar wat jij daarvan vindt. Misschien wil jij er graag nog een extra prioriteit bij op de agenda voor 2017? Laat het ons weten. Maar het wordt vooral een gezellig ontmoetingsmoment! Dit is hét moment om kennis te maken met de Kortenbergenaren die opkomen voor natuur en biodiversiteit in jouw buurt. Dat gaan we doen bij een lekkere Breugelmaaltijd.

Nogmaals, dank voor jullie steun! Het is voor onze afdeling een aanmoediging om met nog meer inzet dan vandaag verder te ijveren voor meer natuur in Kortenberg.

Ewoud L’Amiral, Voorzitter Natuurpunt Kortenberg

Laatste werkdag van 2016 in het Silsombos © Dominik De Buyser

Page 5: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 5

Nieuws

Nieuws

De ligging van de luhthaven: baan en routegebruik.

Het masterplan van de luchthaven zadelt Vlaanderen op met een tweede Doel.

De essentie

Sinds half november 2016 staat de luchthavenregio (Erps-Kwerps, Humelgem, Steenokkerzeel, Kortenberg, Sterrebeek, Nossegem, Veltem-Beisem, Kampenhout, Herent …) in rep en roer. De luchthavenuitbater, Brussels Airport Company (BAC), pakte immers uit met een masterplan 2040. In die visienota streeft de luchthavenuitbater naar een forse uitbreiding van de luchthaven, niet zozeer in het aantal vliegbewegingen maar wel

in het aantal passagiers. Nu zijn er dat een 23 miljoen op jaarbasis, in 2040 moeten er dat minstens 40 miljoen zijn. Bijna een verdubbeling dus.

Die uitbreiding in passagiers (maar ook in vracht) vergt ook een uitbreiding in infrastructuur, zo beweert de luchthavenuitbater. Het masterplan streeft naar een verlenging met 900 meter van de baan 25L, de historische landingsbaan, waardoor die baan ongeveer de langste van Europa wordt. En dat in een dichtbevolkte regio als Vlaanderen. Daarnaast moet ook de Runderenberg, een groene long tussen Nossegem, Kortenberg en Humelgem, eraan

DE LUCHTHAVEN VAN ZAVENTEM HEEFT GEEN UITBREIDING NODIG!Tekst: Henk Cuypers

Page 6: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

6 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Nieuws

geloven omdat de luchthaven daar een nieuw bedrijventerrein en een rechtstreekse aansluiting met de E40 wil.Dat is het discours van de luchthavenuitbater in een notendop. Het Burgerforum Leefbaarheid Midden-Brabant, waarvan ook Natuurpunt deel uitmaakt, is niet te spreken over deze megalomane plannen van de luchthaven en vecht voor de leefbaarheid van de dorpen, de mensen en de open ruimtes rond de luchthaven. Wij geven wat duiding en achtergrond bij dit actuele luchthavendossier dat de leefbaarheid van onze streek aantast.

De configuratie van de luchthaven telt twee parallelle banen: de 25L / 07R, decennialang de historische landingsbaan, en de 25R / 07L, de historische startbaan. Eigenlijk ligt de luchthaven aan de verkeerde kant van Brussel. Vliegtuigen moeten immers tegen de wind opstijgen en landen, en vermits 80% van de winden westenwinden zijn, had de luchthaven beter aan de westkant van Brussel gelegen.

Bij normaal baangebruik (80% van de tijd) wordt er opgestegen van de 25R, waardoor de vliegtuigen als ze normaal rechtdoor vliegen, boven Brussel opstijgen. In de praktijk worden nogal wat vliegtuigen

afgeleid over de zgn. Noordrand (Vilvoorde, Grimbergen, Meise …) of de zgn. Oostrand (Wezembeek-Oppem, Kraainem en Sterrebeek). Sporadisch wordt er opgestegen op de zgn. dwarspiste (nu de 01/19, tot voor kort de 02/20 genoemd). Klassiek wordt er bij normaal baangebruik geland op de 25L. Bij alternatief baangebruik (concreet bij oosten- en zuidenwinden, vooral bij zeer koud weer in de winter en zeer warm weer in de zomer) wordt er opgestegen van de twee parallelle banen (de 07R en vooral de 07L) en geland op de dwarspiste over Kraainem en Wezembeek-Oppem.

Sinds de jaren 2000 trad er echter een verschuiving op in dit patroon. De nachtvluchtensaga (DHL) en de verschillende spreidingsplannen (Durant, Anciaux, Landuyt, Schouppe, Wathelet …) hadden als resultaat op het terrein dat er meer en meer afgeweken wordt van het normaal baangebruik. Er wordt meer opgestegen op de 07R (eerst in de richting van het baken van Huldenberg met de bocht over Meerbeek en Leefdaal/Bertem, nadien sinds twee jaar rechtdoor richting Tildonk, Wijgmaal en Rotselaar). Het oosten van de luchthaven, dat traditioneel geconfronteerd werd met landende vliegtuigen, krijgt daardoor meer en meer opstijgers te verduren.

Het masterplan 2040 in een notendop

De belangrijkste doelstellingen van de strategische visie van de luchthaven zijn:• Verdubbelen van het passagiersvervoer (van 23 naar 40 miljoen).• Voor cargo (vracht) streeft men naar een jaarlijkse vermeerdering van 4,7%.• Men wil een capaciteitsuitbreiding

Page 7: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 7

Nieuws

tot 93 bewegingen per uur (nu zijn er dat 74 per uur). De luchthaven argumenteert dat die uitbreiding in capaciteit nodig is om piekmomenten (in de ochtend en in de vooravond) op te vangen.• Men zal grotere vliegtuigen inzetten en ijveren voor een betere bezettingsgraad van de vliegtuigen.

Zaventem wil een “hub” worden voor passagiersvervoer, een transit voor passagiers die in Zaventem overstappen op een andere vlucht. Om die reden zal er een nieuw terminalcomplex gebouwd worden en denkt men ook aan twee nieuwe pieren. Die zijn vooral nodig om tijdens de piekuren de toevloed van passagiers op te vangen.

De luchthavenuitbater maakt zich sterk dat de uitbreiding resulteert in een groei in volumes van zomaar eventjes 78%. De luchthaven zweert bij het bekende economisch adagium: “stilstaan is achteruitgaan”. Zonder bijkomende investeringen mist Brussels Airport de boot, is de slagzin van BAC.

Maar er is meer:

De luchthaven spiegelt ons voor dat de 60.000 bestaande jobs in de luchthavenregio

(20.000 direct verbonden aan de luchthaven en 40.000 indirect) tegen 2040 verdubbeld zullen zijn. Eenzelfde verhaal horen we voor de zgn. “toegevoegde economische waarde”. Die zou ook verdubbelen.

Het masterplan vergt een uitbreiding van de luchthaven en activiteiten op de luchthavensite en daarbuiten. Er komen een nieuw terminalcomplex en twee nieuwe pieren. Men spreekt over een nieuw bedrijventerrein op de Runderenberg, naast de bestaande piste 25L. Er komt een rechtstreekse (zuidelijke) ontsluiting van de luchthaven via een aftakking op de E40. Daarnaast legt de luchthaven twee opties op tafel.Optie 1 betreft de verlenging van de bestaande taxibaan aan de 25L.

Optie 2 spreekt van een verlenging met een 900 meter van de baan 25L naar het oosten.

Page 8: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Nieuws

8 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

De Runderenberg, de groene ruimte tussen Nossegem, Humelgem en Kortenberg, wordt opgeofferd. Het is onduidelijk wat er daar exact zal gebeuren. Nieuwe bedrijventerreinen? Spin-offs? Vertrekterminal op termijn? De rechtstreekse aftakking van de E40 komt pal naast een woonwijk en door de Runderenberg. Daar moet een nieuw bedrijventerrein komen. Zijn wij tegen jobs? Neen, maar in de bestaande bedrijvenzone in Zaventem staan nu al vele panden leeg.

Waarom komt de luchthaven nu naar buiten met dit megalomane plan?

Louter om de piekmomenten op te vangen! Om extra capaciteit op de piekuren te creëren (we spreken over zes bijkomende vluchten per uur!), wordt de luchthaven uitgebreid. De Brusselse geluidsnormen, die al sinds 1999 in een besluit van de Brusselse regering verankerd zijn, maken dat er haast is om deze plannen uit te voeren. Die Brusselse normen zijn immers nu pas uitvoerbaar gemaakt door een vonnis. Luidruchtige vliegtuigen die Brussel overvliegen, krijgen voortaan fikse boetes. Vroeger werden de overtredingen genoteerd maar werden er geen boetes geïnd. De luchtvaartmaatschappijen zetten BAC daarom nu onder druk om de routes over Brussel te verleggen. Door baan 25L langer te maken, verlegt BAC de facto de luchthaven naar het oosten. Zo kunnen alle vluchten uitsluitend over het Vlaams Gewest vliegen. Vlaanderen heeft immers geen geluidsnormen. En geen boetes.

Officieel legt BAC twee scenario’s op tafel. De verlenging van 25L met een kleine kilometer, ofwel baan 25L volledig uitrusten met een parallelle taxibaan. De verborgen agenda

van BAC gaat evenwel veel verder. Eerst wil BAC de taxibaan binnenhalen, 5 jaar later volgt de verlenging van de 25L en dan ligt de weg open voor een extra startbaan. Volgens sommigen dwars georiënteerd, ook weer in de open ruimte ten oosten van de huidige luchthaven. Anderen, waaronder de Franstalige ombudsman van de luchthaven, dromen van een vierde baan diep in het achterland naar Herent toe en parallel met de 25L en de 25R.

Gevolgen voor de regio

Het ergst zijn de sociale gevolgen. Een uitbreiding naar het oosten zorgt voor een drastische verschuiving van lusten en lasten van de luchthaven. Brussel zal van de lusten genieten, de Vlaamse Rand van de lasten. De voorgestelde verlenging van de taxibaan aan de 25L betekent de doodsteek voor de Steenokkerzeelse deelgemeente Humelgem. Als de baan 25L wordt verlengd, wordt ook Erps-Kwerps onleefbaar. Maar ook in Zaventem, Nossegem en Sterrebeek zal de hinder drastisch toenemen. Mensen hebben zich al decennia lang gevestigd in functie van het baan- en routegebruik. Met dit plan gooit de luchthaven alle spelregels van tafel. De prijzen van de bouwgronden in de getroffen regio stuiken in mekaar. Duizenden inwoners zien de waarde van hun woningen verdampen. Die dorpen worden onleefbaar en gaan dezelfde weg op als Doel.

We zwijgen dan nog over het klimaatprobleem. De wereldwijde consensus zegt dat tegen 2040 de fossiele brandstoffen gebannen worden. Het masterplan 2040 van BAC voorziet net het tegenovergestelde. Of zullen de vliegtuigen in 2040 op water vliegen? Nu reeds kent de luchthaven op vlak van leefmilieu een uitzonderingspositie. Kerosine wordt niet belast, er is geen CO2-

Page 9: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Nieuws

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 9

plafond, er is geen controle op emissies van fijn stof. De luchthaven moet nog steeds geen milieueffectenrapport (MER) maken. De Groene Vallei die de natuurgebieden in de regio (Torfbroek, Silsombos, Kastanjebos …) verbindt, komt zwaar onder druk te staan. Deze uitbreiding is een aanslag op de enige open ruimte in de regio.

Bestaande mobiliteitsproblemen in het hart van dit land worden alsmaar erger. Hoe zullen al die bijkomende passagiers zich verplaatsen? Hoe zal de bijkomende cargo die de luchthaven wenst, vervoerd worden? Hoeveel extra vrachtwagens zullen er op de Brusselse ring – die nu al hopeloos verzadigd is – bijkomen?

BAC pampert de omwonenden met het voorstel om een dialoog te organiseren met 60 omwonenden, zorgvuldig geselecteerd door een consultancybureau. Wij stappen niet mee in dat doorzichtig manoeuvre. Via een burgerforum willen wij de burger maximaal informeren en de krachten

bundelen met de gemeentebesturen om dit megalomane plan te stoppen. Wij vragen de Vlaamse politieke partijen om dit masterplan van tafel te vegen. Maak eerst werk van een “vliegwet” om de burgers rechtszekerheid te geven. Dat is de eerste prioriteit vooraleer de luchthaven ons opzadelt met haar asociale project.

Henk Cuypers

Namens het Burgerforum Leefbaarheid Midden-Brabant

Je kan nog altijd de petitie tegen deze megalomane plannen ondertekenen. Zodra we 15.000 handtekeningen hebben verzameld, kunnen we een hoorzitting afdwingen in het Vlaams Parlement om onze stem te laten horen! Graag een seintje indien je tot het burgerforum wil toetreden. Dit is de link naar de petitie: http://www.petities24.com/burgerforum_groene_vallei_beschermt_de_leefkwaliteit

Page 10: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

10 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Natuurgebied in de kijker

VerrassendNossegem

Tekst: Godelieve Gallant

Tussen het voetbalveld en de landingsbanen in Nossegem ligt een bosje dat langzaam maar zeker ‘geciviliseerd’ wordt. Een hondenweide, een kinderparcours en bijenhotels kregen er een plekje, een pad is in aanleg. Nochtans kunnen er ook met minder zware ingrepen op de site een paar pareltjes behouden blijven.

De attente wandelaar met een beetje zin voor avontuur vindt hier seizoen na seizoen zijn gading. In het voorjaar kan je genieten van een weelde aan vroege bloeiers: ook hier vormen de elders befaamde boshyacinten een geurend tapijt. Lelietje-van-dalen, salomonszegel, bosanemoon, speenkruid en talrijke andere bloemetjes zijn in de prille zon een streling voor het oog. Op de grote grasvelden is wat snoeiwerk nodig om de ruimte open te houden, of zullen de schapen die er binnenkort komen dat werk doen?

Kniel er even neer, want in het begin van de zomer zijn de bijenorchis en de brede wespenorchis hier alom aanwezig. Ook de grote muggenorchis heeft er zijn intrede gedaan. Zomerbloeiers ontbreken evenmin: duizendguldenkruid (een gentiaanachtige), sint-janskruid en genoeg andere bloemetjes en grassen om de flora even voor open te slaan.

In de verschillende boomsoorten schuilen spechten en KBV’tjes (kleine bruine vogeltjes). Buizerd en torenvalk hebben er hun thuis, en boomvalken op doortrek komen er de libellen van boven de kruinen van de grote acacia’s plukken.

In het najaar en door de seizoenen heen kunnen mycologen op verkenning: grote, kleine, witte, bruine en oranje paddenstoelen liggen op de loer. Dag- en nachtvlinders en andere insecten zweven er door de lucht en op de grond vormen achtergelaten dode bomen een toevluchtsoord voor woelers.

Ook ’s winters valt er wat te beleven. Dan laten onze overwinteraars zich zien: merel, roodborstje en fazant roepen toe, tegen een mooi decor van kale bomen, restjes dauw en omgeploegde akkers in rust.

Bovenaan zijn de percelen bij het kinderhoekje wild gelaten. Er huppelen konijntjes langs de nieuw opgetrokken ‘bergen’, waar hier en daar kleine rolkeien te vinden liggen. Iets verder biedt het open landschap een verademing.

Natuurgebiedin de kijker

“De attente wandelaar met een beetje zin voor

avontuur vindt hier seizoen na seizoen zijn

gading.”

Page 11: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 11

Natuurgebied in de kijker

Rustige akkerbouw wisselt af met de gejaagdheid van de treinen. De stilte na de landing of het vertrek van een vliegtuig is van korte duur. De glooiingen van het landschap contrasteren met de geometrie van de bakens en de hekkens rond het vliegveld.

Een ‘wielerterrorist’ roept je terug naar de echte wereld. Tijd om – van ver – even gedag te zeggen aan Beethoven op het kerkhof, en nog even te genieten van de wind die de graanvelden streelt. We zijn weer een mooie wandeling rijker in verrassend Nossegem.

“Even gedag zeggen aan Beethoven.”

Boshyacint

Torenvalk

Topografische kaart Nossegem © NGI - Topomapviewer

Page 12: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

12 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Vrijwilliger in de kijker

Op een grijze decemberochtend ontmoeten we Godelieve Gallant, bestuurslid bij Natuurpunt Kortenberg. Godelieve heeft er dan al een goede wandeling op zitten samen met hond Mick. Ze vertelt er meteen bij dat ze tijdens een gelijkaardig tochtje in november het geluk had een paar kraanvogels te spotten.

Tekst: Lynn Roels

Ben je een groot vogelliefhebber?

“Jazeker. Vogels boeien me al heel lang, en de laatste jaren kan ik nog meer tijd vrijmaken voor die interesse. Ik ben lid van de Vogelwerkgroep Oost-Brabant. Dat is een grote, regionale werkgroep van vogelliefhebbers binnen Natuurpunt, die zich focust op het waarnemen en bestuderen van vogels. We tellen meer dan 330 leden. De werkgroep organiseert veel activiteiten, waaronder cursussen, uitstappen en reizen. Ook aan de reizen neem ik meestal deel. Zo gaan we in het voorjaar op verkenning in Lesbos.”

“Ik heb ondertussen veel vrienden tussen de vogelkenners, en een jaarlijkse activiteit zoals de Belgische Vogeldag is de perfecte gelegenheid om elkaar terug te zien. Dat is altijd heel leuk. Het publiek is ook divers. De Vogelwerkgroep Oost-Brabant heeft bij wijze van spreken leden van 7 tot 77 jaar. Al moet ook wel gezegd dat de echte experts vaak oudere mannen zijn … Maar om die

tendens wat tegen te gaan hebben we ook een werkgroep speciaal voor vrouwen: Dé Duifkes. Heel plezant!”

Is het dan jouw passie voor vogels die je naar Natuurpunt heeft geleid?

“Misschien wel, hoewel mijn passie voor vogels zeker ook kadert in een algemene belangstelling voor de natuur. Als kind al zat ik liever in de bossen dan achter de schoolbanken. Op een bepaald moment werd dat voor mijn ouders toch wat problematisch,

Vrijwilligerin de kijker

Godelieve en Mick

Page 13: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 13

Vrijwilliger in de kijker

en toen stuurden ze me op pensionaat. Ik heb daar wel perfect Nederlands geleerd, thuis was onze voertaal Frans.”

“Vroeger had ik ook berg- en ijsklimmen als hobby. Samen met een groep gelijkgezinden ging ik dan klimmen ergens in Europa, de Calanques in Zuid-Frankrijk bijvoorbeeld, of de Dolomieten in Italië en de Tatras in Slowakije, waar je de gemzen bijna kan aanraken. Wat ik wel vreselijk vond, was om tijdens al die jaren klimmen de gletsjers in Frankrijk of Zwitserland letterlijk te zien krimpen. Op tien à twintig jaar tijd was het verschil enorm. Daarom volgde ik ook de klimaatcursus in Kortenberg dit najaar, om die evolutie beter te begrijpen.”

“In elk geval, natuurbeleving speelde dus al vroeg een belangrijke rol in mijn leven, en ik was dan ook snel betrokken bij natuurverenigingen. In de jaren 70 was ik aangesloten bij Aves, zowat de Franstalige tegenhanger van de toenmalige Wielewaal. In de jaren 80 verhuisden we van het Brusselse naar Sterrebeek, en zo ben ik uiteindelijk bij Natuurpunt beland. Ik ben ook lid van andere verenigingen, maar de natuur heeft bij mij toch een streepje voor, dus bij Natuurpunt is mijn engagement toch het grootst.”

Welke vorm neemt jouw engagement bij Natuurpunt Kortenberg aan?

“Ik help bijna altijd mee op de maandelijkse werkdagen voor vrijwilligers, en ook op de teamdagen voor bedrijven draag ik meestal een steentje bij. Daarnaast ben ik betrokken bij het bestuur van de vereniging. Een van de thema’s die ik op bestuursvergaderingen vaak onder de aandacht breng, is toegankelijkheid. Ik was vroeger verpleegkundige, en vanuit die professionele achtergrond vind ik het belangrijk dat de

natuur toegankelijk is voor mensen die minder mobiel zijn. In het Silsombos hebben we nu al een kleine route die geschikt is voor rolstoelgebruikers, aan Het Silsomhof. We willen ook de gele wandeling achter Het Silsomhof nog aanpassen, zodat dat stuk toegankelijk wordt voor iedereen, en bijvoorbeeld ook voor kinderwagens.”

“Verder zit ik nog in de werkgroep ontsluiting voor het nieuwe bezoekerscentrum van de Groene Vallei. Daar ontwikkelen we een toekomstvisie voor het bezoekerscentrum. We bekijken er hoe we het best vorm kunnen geven aan de drie centrale functies van het bezoekerscentrum: het informatiecentrum, de brasserie en de loods. De bedoeling is om de infrastructuur daar op termijn zo goed mogelijk aan aan te passen. We willen ook volwaardige toegangspoorten voor het hele gebied van de Groene Vallei, vier in het totaal. Daarvoor werken we uiteraard samen met de omliggende afdelingen van Natuurpunt.”

Het klinkt alsof jullie veel inzetten op het project van het bezoekerscentrum. Klopt dat?

“Jazeker. Het is het ook waard. Het nieuwe bezoekerscentrum is volgens mij een van de grootste troeven van Natuurpunt in onze regio. Het heeft veel potentieel en kan echt een groot verschil maken in wat we het grote publiek te bieden hebben. Uiteindelijk is de Groene Vallei een omvangrijk natuurgebied dat zich uitstrekt van Kortenberg over Herent, Kampenhout en Steenokkerzeel, tot helemaal in Hofstade. Dankzij het bezoekerscentrum en onze toekomstplannen kunnen we de aantrekkingskracht van dat gebied vergroten.”

“Het is ook mooi om te zien hoe de verschillende lokale afdelingen van Natuurpunt daarvoor de handen in elkaar

Page 14: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

14 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Vrijwilliger in de kijker

slaan. De laatste jaren is de samenwerking tussen de afdelingen er sterk op vooruitgegaan. Er heerst een groot gevoel van samenhorigheid binnen de regio. Ook met andere partners, zoals de gemeenten en de provincie, bestaat er een goede verstandhouding. Die evolutie moeten we verderzetten: het wordt de sterkte van de Groene Vallei.”

Dat zijn mooie woorden. Heb je om af te ronden nog tips voor wie de natuur wil verkennen?

“Ik vind het altijd de moeite om op ontdekking te gaan in de eigen nabije omgeving. Verken eens de voet- en buurtwegen dichtbij, en doe wat onderzoek naar hun geschiedenis. In Sterrebeek is er bijvoorbeeld ‘Zwette Jan’, een wandelpad dat vroeger de bedding was van een tramlijn tot in Brussel. Dagelijkse wandelingen dichtbij kunnen heel boeiend zijn. Je kan bijvoorbeeld de juiste naam proberen te vinden van dat KBV’tje (kleine bruine vogel) of plantje, die boom of paddenstoel,

door te zoeken in een natuurgids of andere documentatie. Wat ik ook warm aanbeveel, zijn uitstapjes naar natuurreservaten wat verder weg: de Kalmthoutse heide in de zomer, het Mechels Broek … In Damme kan je duizenden vriezeganzen bezoeken die daar overwinteren, en aan de IJzermonding in Nieuwpoort kan je op zoek gaan naar zeehonden.”

“Om bij te leren over de natuur ga ik zelf ook naar de jaarlijkse meeting van Brakona, de Vlaams-Brabantse koepel voor natuurstudie. Die vindt plaats in het Provinciehuis in Leuven, dit jaar op 4 februari. Er zijn dan boeiende presentaties over heel uiteenlopende onderwerpen, en je krijgt ook het ‘laatste nieuws’ uit deze en andere regio’s. Echt een aanrader. Een leuke website is ook waarnemingen.be. Daar kan je zien welke soorten er in jouw buurt werden waargenomen, en je kan er je eigen waarnemingen registreren. Genoeg mogelijkheden dus om aan de slag te gaan!”

Godelieve en Mick op wandel © Lynn Roels

Page 15: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 15

Natuurlijk Erfgoed Natuurlijk!

Natuurlijk Erfgoed

Natuurlijk!‘Den Everberg’ Ontstaan en evolutie van het landschap op en rond de Everberg.

Tekst: Walter Sevenants

‘Den Everberg’ (of ‘Mierenberg’) is een bijzondere plek in Everberg. Volgens sommigen stond het eerste kasteel van de Heren van Everberg op de top van deze heuvel. Aan de voet staat de Kruisborrekapel, waarover verschillende sagen en legenden de ronde doen.

Naar aanleiding van de viering van 900 jaar bestaan van Everberg werd in 2012 door de Archeologische Werkgroep Kortenberg (Erfgoedhuis Kortenberg vzw) een archeologisch onderzoek opgestart op en rond

de Everberg om na te gaan of er inderdaad een kasteel had gestaan. Het onderzoek liep tot 2015. Welke archeologische ontdekkingen er allemaal gedaan zijn en of er daadwerkelijk een kasteel heeft gestaan, kan je lezen in het recentste nummer van Curtenberg (december 2016), het tijdschrift van het Erfgoedhuis Kortenberg.

In de Kaardebol gaan we echter in op de onderzoeksresultaten die meer met de natuur dan met cultuur te maken hebben. Hoewel de mens toch steeds om de hoek komt kijken … In dit nummer gaan we wat dieper in op het ontstaan en de evolutie van het landschap op en rond de Everberg. In een volgende uitgave schetsen we de evolutie van het bosbestand op de Everberg gedurende de laatste 10.000 jaar.

Zicht op de Everberg vanuit het noordwesten © Hendrik Trappeniers

Page 16: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

16 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Natuurlijk Erfgoed Natuurlijk!

De Everberg, een heuvel opgebouwd uit zand en ijzerzandsteen

De Everberg ligt als een afgeknotte kegel in de glooiende Brabantse akkers en velden. Het niveauverschil tussen de voet en de top van de heuvel bedraagt bijna 25 meter. Hoe en wanneer is deze heuvel ontstaan én hoe komt het dat deze heuvel er nog steeds staat?

De klassieke verklaring voor het ontstaan van de heuvels met ijzerzandsteenbanken is het zeebankenmodel van professor Guldentops uit 1957. Hij stelde dat deze zijn ontstaan als zandbanken in de Diestiaanzee, parallel aan de toenmalige kustlijn. Recent wetenschappelijk onderzoek heeft echter aangetoond dat deze theorie niet meer klopt. Een nieuwe verklaring voor het ontstaan van deze heuvels werd door professor Noël Vandenberghe in 2014 voorgesteld.(*)

Van 12 tot 10 miljoen jaar geleden was het land vlak en veel lager gelegen. In het grensgebied van België, Nederland en Duitsland zakte de aarde weg in een scheur doorheen de aardkorst, die werd ingenomen door de Rijn. De plaatselijke rivieren waterden af in de richting van deze verzakking. Vanuit Centraal-België stroomde een rivier (de Hagelandse Rivier) recht naar het noordoosten en schuurde zo een vallei uit van meer dan 100 meter diep. Door de stijging van de zeespiegel liep dit rivierdal onder water en vormde zich 10 miljoen jaar geleden een golf (de Hagelandse Golf) vanaf Kortenberg over Leuven, richting Westerlo tot Beringen, die snel werd opgevuld met glauconiethoudend zeezand.

Van 8 tot 2 miljoen jaar geleden was deze Hagelandse Golf volledig opgevuld met

zeezand. Door het geleidelijk verzakken van Nederland en het opheffen van de Ardennen en de Eifel, kwam de opgevulde Hagelandse Golf schuin te liggen. In de bodem van dit opgeheven land werden door het insijpelende regenwater ijzerdeeltjes mee naar beneden getransporteerd, waar ze neersloegen tussen de zandkorrels en zo de gekende ijzerzandsteenbanken vormden.

Vanaf 700.000 jaar geleden sneden rivieren zich diep in het land in en spoelden zandlagen weg. De dikste ijzerzandsteenbanken boden echter weerstand, waardoor deze in het landschap uitstaken. De hellingen zijn zeer steil omdat de top van de heuvels werd beschermd door een ijzerzandsteenkap, daar waar hun voet bestond uit gemakkelijk uitspoelbaar zand. Het zijn heuvels waarvan de toppen getuigen van een vroeger bestaand landoppervlak.

Een deken van leem …

Tijdens de periode die het Weichseliaan genoemd wordt (117.000 tot 12.000 jaar geleden) wisselden lange periodes van extreme koude (ijstijden) af met kortere, minder koude periodes (tussenijstijden). Tijdens de ijstijden was het zo koud dat in onze regio vegetatie amper de kans kreeg om te groeien. Vanuit het noorden werd door de wind zand en leem opgewaaid en meegevoerd naar het zuiden. Daar werd eerst het zwaardere zand afgezet (Kempen), verder zuidwaarts werd het lichtere leem (zogenaamd ‘loess’) afgezet. Deze leemafzettingen zijn ettelijke meters dik en komen vooral voor op het Henegouws, het Brabants en het Haspengouws plateau. Het toenmalig landschap van ijzerzandsteenheuvels en valleien werd door een deken van leem afgedekt.

(*) Michiel Dusar heeft deze theorie mooi beschreven in een artikel in Natuur en Landschap, het ledenblad van Natuurpunt Oost-Brabant, 2015.

Page 17: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 17

Natuurlijk Erfgoed Natuurlijk!

Topografische kaart Everberg © NGI - Topomapviewer

Van oerbos naar een open landschap

Vanaf de periode die het Holoceen genoemd wordt (12.000 jaar geleden tot nu) treedt een klimaatsverbetering op en raakt het volledig landschap bebost. Eerst met berk en den, daarna gevolgd door andere soorten zoals hazelaar, esp en eik. Wat we nu ‘oerbos’ zouden noemen.

Onderzoek heeft aangetoond dat in die periode de hellingen steiler en de valleien ook veel dieper waren dan nu. Tijdens ons onderzoek konden we dit ook vaststellen. Uit boringen bleek dat de lager gelegen delen rond de Everberg momenteel tot 1,50 m hoger liggen dan ca. 10.000 jaar geleden. Hoe komt het dat de valleien opgevuld raakten? De valleien rond de Everberg waren ‘droge valleien’. Dit betekent dat er nagenoeg geen natuurlijke beken voorkwamen. En als er al beken waren (zoals mogelijk de Zoo), sneden die zich diep in het landschap in en stroomden deze zelden of nooit over. Het kan dus niet dat de valleien opgevuld raakten door grond die door beken bij overstromingen werd afgezet (zogenaamd alluvium).

Onderzoek van de grond waarmee de valleien opgevuld zijn, toont aan dat dit hoofdzakelijk leem is dat van de omringende heuvels is afgespoeld (zogenaamd colluvium). Zolang een landschap onder bos ligt, houdt de vegetatie de leem voldoende vast en kan er dus geen leem van de hellingen afspoelen (eroderen). Het colluvium in de dalen dateert dus

vanaf de periode dat de hellingen niet meer bedekt werden door een bosvegetatie. Men neemt aan dat vooral de mens zelf hiervoor verantwoordelijk is, meer bepaald door de landbouw. Om akkers aan te leggen, worden delen van het oerbos gerooid. Deze akkers liggen soms braak, waardoor de leem niet meer wordt vastgehouden en dus door het regenwater wordt afgespoeld en in de lager gelegen en vlakkere valleien weer afgezet. Dit proces werd in onze streken ingezet vanaf ongeveer 4.300 voor Christus en loopt tot op vandaag nog steeds door.

Stortbuien en modderstromen …

Verplaatsing van de grond van de hellingen naar beneden kan verschillende oorzaken hebben. Wanneer na hevige regenbuien het water op de open akkers een weg zoekt naar de lager gelegen delen, kunnen door de kracht van het water echte geulen uitgesleten worden, waarbij al heel wat bodemmateriaal wordt meegesleurd. Het meeste materiaal wordt echter verplaatst bij twee specifieke weerfenomenen. Ten eerste bij zeer hevige (na)zomeronweders wanneer de akkers, na

Page 18: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

18 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Natuurlijk Erfgoed Natuurlijk!

de oogst, net geploegd werden. Ten tweede bij regenbuien na een periode van strenge vorst en plotse dooi in de late winter/vroege lente. De bovenste laag van de bodem is reeds ontdooid, maar de aarde daaronder is nog bevroren. Het regenwater kan dan helemaal niet in de bodem dringen en spoelt de helling af. De bevroren ondergrond fungeert dan als een soort glijbaan waarop het regenwater samen met de ontdooide grond in modderstromen naar beneden glijdt.

Dat daarbij zeer veel aarde wegspoelt en in de dalen terechtkomt zullen velen van ons al zelf ondervonden hebben. Elk jaar verschijnen, spijtig genoeg, regelmatig nieuwsberichten over water- en modderoverlast. Door de hoeveelheid modder en de snelheid waarmee deze zich verplaatst, konden ook grote en zware obstakels meegesleurd worden.

Zo verhaalde Frans Trappeniers dat in de winter van 1941-‘42 boordstenen van tientallen kilo’s zwaar door een modderstroom meegesleurd werden van de Rosbergstraat tot aan de voet van de Everberg.

Frustrerend vast te stellen dat dit – vooral door de mens veroorzaakt – erosieproces eigenlijk al meer dan 5.000 jaar bezig is. En dat we nog steeds met de negatieve gevolgen ervan geconfronteerd worden én nog steeds geen afdoende oplossingen hebben gevonden of toepassen.

De hellingen van de Everberg zelf zijn echter niet geërodeerd. Dit betekent dat de hellingen nagenoeg altijd bebost moeten zijn geweest. Maar meer hierover in de volgende editie van de Kaardebol.

Erosiegeul aan de Tervuursesteenweg © Walter Sevenants

Page 19: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 19

Column

De GeneralistWinter

Tekst: Ludo Luykx

De eerste roffel van de grote bonte specht weerklinkt vroeg dit jaar. Gefluister draagt ver. De dagen lengen terug, maar de tijd krimpt. Het is winter en ik geniet op deze korte dagen van het uitstervend genoegen om op lange wandelingen te verdwalen. Alles in de natuur lijkt stil te staan. Het licht is kleurloos, grijs en grauw, maar zolang ik zelf in beweging blijf, denk ik niet aan de kou.

In dit seizoen voel ik mij altijd terug die kleine jongen die naar een zoen van zijn moeder verlangt. Ik dacht: ik zet mijn fiets bij de jeugdgevangenis in Everberg en loop nog eens via Billekensberg naar Bertem en dan via die wondermooie holle weg langs de E40 terug. De tellers van waarnemingen.be weten dat je hier aan het waterresevoir tijdens de vogeltrek op heldere dagen tot in Mechelen kan kijken. Je staat hier hoog en kijkt ’s morgens vroeg tussen de nevels naar de onbeschaamde schoonheid van de Groene Vallei.

Vandaag, in de eerste krakende kou van het nieuwe jaar, zijn de achterblijvers (standgasten) zo hard bezig met overleven dat ze mijn bestaan negeren. Een winterkoninkje, amper twee suikerklontjes zwaar, weet duidelijk niet waar kruipen. Het mag een wonder heten als het beestje het einde van de dag haalt. De kleine landschapselementen bieden het nauwelijks dekking door de snel aanvriezende

miezerige regen. We zitten met een ongeziene ‘inversie’. De lucht bij de grond is kouder dan de luchtlagen erboven. Normaal hoort het andersom te zijn. Normaal daalt de temperatuur gemiddeld met een halve graad per honderd meter die je stijgt. Vandaag is het anders, vandaag ligt er een warme luchtlaag als een deksel boven deze ijskoud bevroren vallei. Voor dieren en planten kan zo’n inversie behoorlijk vervelend zijn, zeker als het regent en vriest tegelijkertijd. De regen uit de warmere bovenlaag wikkelt zich dan als een dikke laag ijs op en rond alles waar hij terechtkomt. Wondermooi voor het oog, dodelijk voor alles wat leeft.

Ik ken dit natuurfenomeen van mijn vorige zomervakantie. In Gorski Kotar, een oeroud

Gorski Kotar © Ludo Luykx

Page 20: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

20 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

natuurgebied in Kroatië, waren de littekens van wat zo’n inversie kan aanrichten jaren later nog duidelijk zichtbaar. Het gewicht van het ijs dat zich aan de takken van de bomen hechtte, decimeerde en verminkte er de bossen. De gids waarmee ik op pad was, vertelde mij hoe hij het geluid van de onder het gewicht knakkende en krakende bomen erger vond dan wat hij meemaakte in de Balkanoorlog. Een bijkomende eigenschap van een inversielaag is dat geluid ertegen gereflecteerd wordt. Bij een inversie is geluid daardoor op aanzienlijk grotere afstand hoorbaar.

Godelieve Gallant vertelde me onlangs een ander verhaal. Zij ging vogels spotten op een plaats waar het regelmatig limonade regent. Godelieve had hier in België haar dosis aan grijs en grauw bereikt, en weet als geen ander dat de woorden ‘grijs’ en ‘grauw’ in de vogelwereld een heel andere betekenis en gevoelswaarde hebben. Voor vogelliefhebbers is Oost-Europa tegenwoordig een zegen. Voor een prikje kan je daar geweldige vogelreisjes maken. Godelieve ging met zo’n groep nog een stapje verder, tot helemaal in Georgië. Ze hoopte

er waarschijnlijk de roodvoorhoofdkanarie te spotten. Of citroenkwikstaarten en scharrelaars. Sinds mensenheugenis werd er hier tussen de bergketens van de Kaukasus thee geteeld. De globalisering had hier echter anders over beslist. De concurrentieslag met China was verloren en de lokale bevolking werd verplicht over te schakelen op immense citrusplantages. Niemand stond er echter ooit bij stil dat de regen hier valt op dezelfde plaats als waar hij verdampt. De wolken zitten er gevangen tussen de bergketens. Tijdens het vogels spotten kon Godelieve dus genieten van de smaak van limonade op haar lippen.

Ik ken Godelieve van op de klimaatcursus. Het belangrijkste wat we daar leerden, is dat de tijd dringt, en ook, dat je weer en klimaat nooit ofte nimmer met elkaar mag verwarren. Weer is iets tijdelijks: warm, koud, nat, droog. Een momentopname. Weer kan je met een relatieve zekerheid per gebied maximum 10 dagen vooraf voorspellen. Klimaat daarentegen gaat over een tijdsspanne: de gemiddelde waarden van de elementen neerslag, temperatuur, enzovoort, over een periode van minstens

dertig jaar. Klimaat is een complex gegeven met onoverzichtelijke variabelen en dubieuze onzekerheden. Een wetenschap in haar kinderschoenen.

De gerenommeerde klimaatwetenschapper James Hansen bracht onlangs een grimmig rapport uit. De aarde is de laatste 115.000 jaar nog nooit zo warm geweest. Sinds de industriële revolutie werd de aarde

Holle weg langs E40 © Ludo Luykx

Column

Page 21: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 21

maar liefst 1.3 graden warmer. Dat weten we zeker. Dit werd gemeten en staat vast. Adaptatie en mitigatie zijn de sleutelwoorden om er tegenaan te gaan. Adaptatie is de verzameling maatregelen die door staten en mensen genomen worden om de impact van klimaatverandering terug te dringen, om ons aan te passen aan de gevolgen. Zo zijn dijken aan de kust een vorm van adaptatie. Mitigatie is een vorm van maatregelen die staten en mensen nemen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Het gaat dan om groene energie, energie-efficiëntie en de opslag van CO2. Het is aan ons om staten en mensen, met onmiddellijke ingang, daartoe te dwingen.

Maanlicht heeft één seconde nodig om ons te bereiken. Zonlicht heeft hier acht minuten voor nodig. Niets gebeurt in real time. Alles wat we zien is verleden tijd. Zelfs in ons eigen hoofd liggen we een miljoenste van een seconde achter. Je kan er niet langer omheen. Ook zonder ons wordt het straks vijf voor twaalf. De aarde warmt op. De tijd is op. Wat voor een rups het einde van de wereld is, is voor de vlinder slechts het begin. Een koude rilling loopt over mijn rug. We hebben te lang stilgestaan.

© Ludo Luykx

Column

Page 22: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

22 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ActiviteitenJanuariZONDAG 29 JANUARI

ALGEMENE LEDENVERGADERING NP ZAVENTEM

Natuurpunt Zaventem nodigt je uit op haar algemene ledenvergadering. Om 14.30 uur start er een winterwandeling van 4 km. Om 16 uur wordt het jaarverslag voorgesteld, en daarna volgt een kaasbuffet met wijn en taart. Wie niet kan deelnemen aan de wandeling is uiteraard nog steeds welkom vanaf 16 uur. Leden betalen 5 euro als tussenkomst in de onkosten, niet-leden betalen 8 euro.

Vooraf inschrijven, met vermelding van het aantal leden en niet-leden, is noodzakelijk.

Afspraak: om 14.30 uur (wandeling) of 16 uur (vergadering + buffet) aan de Snuifmolen, Leuvensesteenweg 194, 1932 Sint-Stevens-Woluwe Info en inschrijven: Bernadette Kinart, [email protected]

DINSDAG 31 JANUARI : WINTERCAFÉ NP KORTENBERG: BEGRAZING ALS BEHEERMIDDEL IN NATUURGEBIEDEN

Tijdens deze infoavond proberen we inzichten te verschaffen over de wereld van natuurbegrazing. Wat zeker aan bod komt, zijn de algemene effecten van begrazing, de effecten van verschillende types van grazers, en op welke manieren we deze kunnen inzetten in een beheer van aantrekkelijke en natuurlijk waardevolle terreinen.Onze eerste spreker is Brecht Laukens, docent natuur en milieu aan het KTA Horteco in Vilvoorde. Naast zijn job als docent heeft hij een eigen begrazingsbedrijf, waarbij hij vooral schapen en geiten inzet in functie van botanisch graslandbeheer.

Deze boeiende avonden zijn gratis en hebben als bedoeling om tot een beter inzicht te komen over het behandelde thema.

Afspraak: om 20 uur in het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60, 3071 Erps-Kwerps Info: Ewoud L’Amiral, [email protected] of 0476 26 16 34

Page 23: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 23

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ActiviteitenFebruari

ZATERDAG 18 FEBRUARI

STARTDAG MET BREUGELFEEST NP KORTENBERG

De algemene ledenvergadering van Natuurpunt Kortenberg is vooral een gezellig ontmoetingsmoment! Dit is hét moment om kennis te maken met de Kortenbergenaren die opkomen voor natuur en biodiversiteit in jouw buurt. Dat gaan we doen bij een lekkere breugelmaaltijd. We vragen wel om je in te schrijven als je wil deelnemen aan de maaltijd. De kostprijs is 15 €.

Extra: Naar jaarlijkse gewoonte gaan we een Gouden Kaardebol uitreiken aan iemand die zich het voorbije jaar of de voorbije jaren verdienstelijk

heeft gemaakt voor de biodiversiteit in Kortenberg en zetten we ons 400ste lid in de bloemetjes. Wie dat is, houden we nog even geheim!

Afspraak: om 18 uur voor de lokale vergadering en receptie, of om 19 uur voor het breugeliaans feest, in het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60, 3071 Erps-Kwerps Info en inschrijven: Ewoud L’Amiral, [email protected] 0476 26 16 34

ZONDAG 12 FEBRUARI : WERKDAG NP KORTENBERG IN HET SILSOMBOS

Op deze tweede werkdag van het nieuwe jaar gaan we met de vrijwilligers van Natuurpunt Kortenberg aan hakhoutbeheer doen in het Silsombos. Naar goede gewoonte beëindigen we de werken rond 12 uur en kan wie wil daarna blijven voor een deugddoend hapje en drankje. Afspraak: om 9 uur aan het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60 in Erps-Kwerps.Info: Luc Vrolix, [email protected] of 0475 20 61 12

Page 24: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

24 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

MAANDAG 20 FEBRUARI : STRATEGISCHE VISIE 2040 UITLEG DOOR BELGIAN AIRPORT COMPANY (BAC)

Op deze infoavond komt de luchthavenuitbater zelf tekst en uitleg verschaffen bij de ‘strategische visie 2040’. Zo verneem je alles hierover uit eerste bron. Maar lees zeker ook het artikel op pg. 5 en volgende, voor een kritische noot.Afspraak: om 19 uur in Zaal Blauwgrond, 3de verdieping van het Administratief Centrum, Dr. V. Dewalsplein 30, Kortenberg

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ZONDAG 12 MAART : WERKDAG NP KORTENBERG IN HET SILSOMBOS

Natuurpunt Kortenberg steekt de handen uit de mouwen in het Silsombos. We ruimen het kroonhout op ter hoogte van het perceel Vissegat. Zoals altijd werken we ongeveer van 9 tot 12 uur en sluiten we af met een deugddoende versnapering. Afspraak: om 9 uur aan het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60 in Erps-Kwerps.Info: Luc Vrolix, [email protected] of 0475 20 61 12

ZATERDAG 18 FEBRUARI : WINTERWANDELING NP ZAVENTEM

Natuurpunt Zaventem organiseert een winterwandeling voor FEMMA Sterrebeek, onder begeleiding van Hilde Slembrouck. Verdere details worden later bekendgemaakt.Info: Hilde Slembrouck, [email protected]

Activiteiten Maart

Page 25: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 25

ZATERDAG 18 MAART : ZWERFVUILACTIE NP KORTENBERG

Half maart is een ideale periode om het zwerfvuil langs de wegen weg te halen. De kans dat je in de sneeuw of boven een ijskoude grond moet rapen, is dan minder groot, maar de vegetatie is nog niet zover opgegroeid dat je niks meer kan vinden. Traditiegetrouw organiseert Natuurpunt Kortenberg ieder jaar een zwerfvuil actie. Inmiddels heeft de gemeente het initiatief ook opgepikt. Van 11 tot en met 17 maart kan je speciale vuilniszakken en ander materiaal afhalen om bijvoorbeeld je eigen straat van zwerfvuil te ontdoen. In samenwerking met de gemeente organiseert Natuurpunt Kortenberg een aanvullende actie. Hierbij richten we ons concreet op de straten waar nog geen zwerfvuil is verzameld. Dit zijn meestal straten die door de open ruimte lopen. Dit jaar komen we samen op zaterdag 18 maart. We roepen al onze leden, en liefst ook zo veel mogelijk andere vrijwilligers, op om te helpen. We hebben allemaal belang bij een propere gemeente en een propere open ruimte! Voor dit werk ontvangen we ook een subsidie.Afspraak: om 14 uur bij het Oud Gemeentehuis van Everberg, Gemeentehuisstraat 11, 3078 EverbergInfo: Paul van Leest, [email protected], 02 757 09 79

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ActiviteitenApril

ZONDAG 2 APRIL : VOORJAARSWANDELING IN HET HOGENBOS

Maak kennis met dit prachtige, eeuwenoude bos tijdens deze voorjaarswandeling onder deskundige begeleiding van natuurgids Ludo Luykx. Afspraak: om 14 uur aan het rondpunt voor de ingang van Huntsman, helemaal aan het einde van de Everslaan in EverbergInfo: Ludo Luykx, [email protected]

Page 26: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

26 Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ZATERDAG 22 APRIL : WERKDAG NP ZAVENTEM

Op de ‘Dag van de Aarde’ houden wij, in samenwerking met Sterrebeek2000, onze traditionele werkdag in onze gebiedjes (Bombazijnen, 't Imbroek, Rode Beuken en Noskoem Boske). De werkdag duurt ongeveer van 9 tot 17 uur. Werkkledij, handschoenen en stevig schoeisel voorzien, en liefst ook klein werkgerief meebrengen (snoeischaar, takkenschaar, hark en spade). Tijdens de middag is er een broodjeslunch met soep voor de vrijwilligers die een volledige dag komen meehelpen.Afspraak: om 9 uur aan het kapelletje op ’t Imbroek in Zaventem (Michielsstraat) Info: Bernadette Kinart, [email protected]

ZONDAG 9 APRIL : WERKDAG NP KORTENBERG IN HET SILSOMBOSWerkdag voor vrijwilligers van 9 tot 12 uur, met na afloop mogelijkheid tot hapje en drankje. Deze keer leggen we ons toe op de controle van de weides en de wandelpaden, en het vrij-

maken van de vogelkijkwand. Afspraak: om 9 uur aan het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60 in Erps-Kwerps. Info: Luc Vrolix, [email protected] of 0475 20 61 12

ZATERDAG 8 APRIL : VOGELWANDELING ‘VROEGE VOGELS’

Eerste vogelwandeling ‘Vroege Vogels’ van Natuurpunt Zaventem, onder begeleiding van Jean-Paul Martens en Lieve Lebegge. We doen het mooiste deel van het Silsombos (4-5 km). Laarzen voorzien bij nat weer. Afspraak: om 8 uur aan het bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60 in Erps-KwerpsInfo: Jean-Paul Martens, [email protected]

Page 27: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040

Natuurpunt Kortenberg - Januari 2017 27

Activiteiten Kortenberg en Zaventem januari - april 2017

ZONDAG 23 APRIL : VOORJAARSWANDELING IN DE ROTTE GATEN

In het voorjaar kan je in de Rotte Gaten tal van voorjaarsbloeiers bewonderen. We gaan op wandel door dit verrassend natuurgebied vlak bij de kern van Meerbeek, onder begeleiding van conservator Paul van Leest en hulpgids Ludo Luykx. Afspraak: om 14 uur aan de kerk van Meerbeek, Sint-AntoniusstraatInfo: Paul van Leest, [email protected], 02 757 09 79

ZATERDAG 29 APRIL : VOGELWANDELING ‘VROEGE VOGELS’

Tweede vogelwandeling ‘Vroege Vogels’ van Natuurpunt Zaventem, onder begeleiding van Jean-Paul Martens en Lieve Lebegge. We doen de Molenbeekvallei (4-5 km). Laarzen voorzien bij nat weer. Afspraak: om 8 uur op de parking aan het kerkje van Beisem in Veltem-Beisem (Kerkstraat)Info: Jean-Paul Martens, [email protected]

Page 28: Natuurpunt Kortenberg · Stuur dan een mailtje naar Daniel Blockmans, daniel.blockmans@uz.kuleuven.ac.be Op de cover ‘Winterlandschap met vogelval’ (1631) ... Het masterplan 2040