Terug naar Ingelse & Cath

Ankara van 6 januari tot 21 juni 2007 (peter)

10 dagen geleden hadden we de final conference van mijn project. De nacht tevoren bevond ik mij aan de binnenzijde van een poort. Beatrix komt er aan en ze bonst keihard op de deur. ‘Komt er nog wat van?’ roept ze. Als ze eindelijk is binnen gelaten, is ze razend en schreeuwt. Ik weet niet meer hoe de droom is afgelopen. De poort was ongetwijfeld die van de Courts of Appeal en Beatrix was verontwaardigd, omdat wij ons werk netjes en op tijd hebben geleverd en de Courts of Appeal niettemin voorlopig nog niet ‘in action' komen.

Ook de laatste Project Steering Committee meeting is achter de rug en het concept final report is rondgezonden. Afgezien van wat restklusjes zijn we in feite klaar. Ietsje te vroeg, één à twee weken. Genoeg voor de EU manager van het project om ons ‘mismanagement’ te verwijten en om dwars te liggen bij de agendering van de afwikkeling. Erger is inderdaad, dat de hoven van beroep nog even niet komen. De getrainde 1000 rechters en officieren van justitie en 1200 ‘court clerks’ moeten dus wachten. Hoe lang? Dat valt niet te zeggen. Ik gok op een jaar, wat niet te lang is. Met wat herhaalwerk kan de gedane investering denk ik wel geconsolideerd worden.

1 juli verlaten wij ons huis in Ankara, bedroefd en gelukkig. Wij gaan hier niet graag weg. We hebben een geweldige tijd gehad, alle vier, en zijn veel ervaringen rijker geworden. We zijn gaan houden van Turkije en de Turken. We zullen ze missen. We gaan nog rondreizen met de klok mee door noord, oost, zuidoost, zuid en west Turkije en steken dan over van Çesme naar Ancona. Begin augustus weer in Amsterdam, waar we zeer naar uit zien. Een beetje een verscheurd gevoel.

Het afgelopen half jaar viel er weer veel te beleven.

Het projectDe trouwe lezer van deze berichten weet dat er – om die 2.200 personeelsleden van de toekomstige hoven te trainen – drie handboeken moesten worden geschreven: respectievelijk voor civil judges, voor criminal judges en prosecutors en voor de court clerks. De boeken zijn klaar, maar ze waren een nagel aan mijn Turkse doodkist. Alleen al de eindfase: van elk handboek waren steeds verschillende

versies + vertalingen (Turks en Engels) in omloop. Daaraan werd ijverig maar helaas ook gelijktijdig door uiteenlopende experts gewerkt. Geregeld dook er een nieuwe of juist een oude versie van vooral het criminal handbook op waaraan de ‘laatste hand’ was gelegd, zodat dat weer in de vergeten Turkse mastercopy moest worden verwerkt. Dat moest op zijn beurt weer vertaald worden in de Engelse mastercopy, waaraan echter ondertussen door een ander was gesleuteld. En ga zo maar door. Ik heb geprobeerd enige discipline door te voeren, het is me niet gelukt. 

Toen er in de Engelse mastercopy plotsklaps enorme lappen Turkse tekst verschenen met rare tekens ertussen, vroeg ik me af of bij mij de stoppen waren doorgeslagen. Mijn language assistente opperde dat het aan de computer moest liggen. Maar ja, die verzint toch geen Turks? Het bleek door het vertaalprogramma te komen.

Ik heb het nog niet gehad over annexes, acknowledgments, tables of contents en vooral de noodzaak voor mijn counterpart en de zijnen om steeds toestemming van hogerop te krijgen. Ik laat dat ook maar na, ik word er terugkijkend weer doodmoe van.

De in totaal 11.000 handboeken zijn – voor zover ik weet – ter bestemder plaatse aangekomen en in ieder geval gedurende de seminars enthousiast gebruikt. Deze laatste zes maanden zijn ook overigens niet altijd over rozen gegaan. Zo had ik nogal eens problemen met een van de collegae op het ministerie. Hij voelde zich – kort gezegd – onheus behandeld. Ik zie dat anders, maar weid er hier niet over uit. Twee assistentes verlieten het schip op een wel erg ongelukkig moment, respectievelijk 3 en 2 maanden voor het einde. Het is gelukt dit ongeluk om te toveren tot een geluk: met hulp van de EU vond ik binnen twee dagen na de aankondiging van het laatste vertrek een nieuwe assistente. Zij, Evrim, is een zegen voor het project en voor mij. Ze heeft zich pijlsnel ingewerkt, neemt me geweldig veel uit handen en doet dat goed. Vrolijk, zelfverzekerd, buitengewoon geestig en nooit in paniek. De laatste twee maanden zijn de drukste en meest ontspannen maanden van het project geweest.

De seminars voor die 2.200 toekomstige Court of Appeal werkers (de ‘Roll out’) waren eigenlijk wel een succes. We organiseerden er in totaal 37 in de maanden januari tot en met mei in Ankara, Istanbul, Izmir, Erzurum, Gaziantep, Samsun en Antalya. Soms, zeker nadat je er een paar hebt bijgewoond – ik was er bij ruim 20 –, slaapverwekkend, maar ook vaak opwindend. Omdat er wat mis gaat: handboeken te laat verstuurd, geen tolken of geen apparatuur of de elektriciteit die uitvalt. Of gewoon omdat de discussie interessant en/of hevig was.

 

Er waren drie typen seminars, weer: civil judges, criminal judges en prosecutors respectievelijk auxiliary staff. Telkens gaven 4 of 5 Turkse trainers, opgeleid in ons Train the Trainers program, gedurend twee dagen inleidingen voor groepen variërend van 40 tot 100. Twee EU-experts gaven elk ook een inleiding en ik hield – naast mijn counterpart – steeds een openings- en afsluitspeechje. Ik deed mijn best om niet iedere keer hetzelfde te vertellen, maar dat is na 10 keer niet eenvoudig. Veel discussie en Q & A sessie’s. Eigenlijk net zo als zoiets bij ons gaat. De discussies waren overigens vooral praktisch, soms erg op het detail en zelden principieel. Het gehoor was doorgaans zeer geinteresseerd hoe onze benadering is.

Het aardige van veel seminars in de provincie is dat je Turken uit alle delen van het land ontmoet en dat je ook wat kan sightseeën.

Ziektes en ongelukkenHet laatste half jaar wordt ook gekenmerkt door ongelukken en andere ellende.

2

Eind januari waren Danielle en ik een weekendje naar Kayseri (Cappadocië). Ondanks beroerd Hollands miezerweer, hebben we in Zelve (in de buurt van Göreme) genoten van een wandeling door het sprookjeslandschap van tufsteen en huis- en kerkgrotten Tijdens de rit ’s avonds naar het hotel zijn we van de weg gleden door onverwachte ijzel, vervolgens met Volvo en al door de lucht gezweefd en 3 meter naar beneden gestort. De auto gleed opeens weg, naar de middenberm zonder vangrail maar wel met een greppel van ruim een meter diep. Danielle lag lekker te slapen. Ontwakend riep ze: wat gebeurt er? Wel, ik had geen tijd om antwoord te geven. Ik probeerde de auto terug te sturen en dat lukte. Maar helaas iets te veel. Het was net een film. Geen plotselinge botsing maar het langzaam maar toch met een vaart van ik denk 80 km/u die inmiddels wel aardig was afgenomen eerst naar die middenberm glijdend, het leek wel zeilend, en toen naar rechts. En daar was er geen houden meer aan. Heb ik nog geremd? Ik weet het niet eens meer. Een halve meter voor een betonnen brugrandje doken we naar beneden en we kwamen temidden van grote stenen in een weiland tot stilstand. Tot onze verbazing konden we nog praten met elkaar en hadden we niets. Nu ja, ik had een pijnlijke linker bil, maar dat is een aangenaam gevoel bij wat het allemaal had kunnen wezen. De motor was stilgevallen. Toen ik startte, deed ie het gewoon en de autoradio begon ook weer vrolijk te spelen. Niet dat we verder konden rijden (het linker voorwiel keek naar links achter en het rechter naar rechts voor), maar toch.

Het was goed koud en blootgesteld aan de gierende wind was de overlevingskans kort. Dus toen we de weg op waren gekropen, was het zaak snel een lift te krijgen. Bellen met de ANWB of diens Turkse collega had geen zin: geen bereik. Er kwamen sporadisch auto's voorbij en die probeerden we tot stoppen te bewegen. Maar het werkte niet. Die rotzakken. En hoe ver moet je dan de straat op gaan staan, zodat ze je goed zien en je net niet dood wordt gereden? En zodat ze niet zouden schrikken en plots remmen om ook naar beneden te duiken? Hoeveel auto's moeten er op een hoop komen, voordat je niet meer voor jezelf en tegen de vriesdood opkomt? Uiteindelijk stopte er toch een auto, die langzaam remde. Pas toen merkte ik ècht hoe glad het was. Om te voorkomen dat ze weer weg zouden rijden, rende ik balancerend voorover en achterover duikend maar wonder boven wonder zonder te vallen. Een bijzonder aardig gesluierd Turks gezin nam ons toen mee naar Kayseri. De man vertelde dat hij ons helemaal niet had gezien, maar dat zijn vrouw ons op het laatste moment ontwaarde. Misschien dus toch geen rotzakken al die anderen, die met hun neus tegen de ruit geconcentreerd op het wegdek zullen hebben getuurd. De Turkse familie heeft ons mee naar huis genomen en een maaltijd voorgezet. Roerend.

Op zondag 13 mei 2007 is Danielle van haar paard gevallen: arm gebroken. Op de röntgenfoto’s is te zien dat de bovenarm net onder de kop is gebroken en dat het lange stuk daaronder een cm of 4 naar binnen en vervolgens omhoog is geschoven. Het verwondert niet dat ze veel pijn had en nog heeft. De Turken lieten zich weer van hun beste zijde zien. Het Güven ziekenhuis moge een privé-instelling zijn, bij ons zal je toch ook in zo’n instelling niet gauw zó snel en adequaat worden behandeld. En vooral attent en vriendelijk. De orthopaed die meldt dat Danielle geopereerd moet worden, neemt de tijd en legt alles geduldig en duidelijk uit.

Met een zieke Leon thuis (longontsteking) moest ik uiteraard mijn vlucht naar Izmir, waar ik voor een seminar moest zijn, afzeggen. Dus mijn – nieuwe – assistente en de travel agency ingelicht. En wie stond er vervolgens een uur later op deze zondag bij Danielle's ziekenhuisbed? Eerst mijn assistente Evrim. We waren helemaal verbouwereerd, toen ze binnen stapte en belangstellend vroeg hoe het ermee ging en of ze iets voor ons kon doen. Enige tijd later kwam daar Elif, één van onze vaste contacten bij de travel agency met dezelfde vraag.

Drie weken later krijg ik een telefoontje van Danielle's Turkse ziektekostenverzekeringstussnpersoon. ‘Hoe gaat het met Madam Danielle? Wens haar een goed herstel’ etc. Ik dacht, nu mag je wel ter zake komen, maar dat was het. Hij had natuurlijk de rekening van het ziekenhuis ontvangen en belde uit loutere belangstelling.

3

Soms vraag je je af waarom Turkije eigenlijk bij de EU moet. Er zijn heel wat bezwaren aan te voeren. Als je door leest, kom je er een paar tegen. Voor de economie of de stabiliteit in het Midden-Oosten

dan? De Islam connection? Nee, omdat ze zo buitengewoon aardig, vriendelijk, behulpzaam en letterlijk goedhartig zijn. Dat zal beschavend werken, wij kunnen er veel van leren.

Maar we waren er nog niet met de ongelukken. Een maand of vier geleden schoot Siemen met voetballen keihard de bal tegen de arm van zijn vriend Mark: arm gebroken. Twee maanden later schoot Mark de bal keihard tegen de arm van zijn vriend Luigi: arm gebroken. Begin juni maakte Luigi de cirkel rond en schoot de bal keihard tegen de arm van zijn vriend Siemen: arm gebroken. Ze zijn

nog steeds goede vrienden. In het ziekenhuis kenden ze me inmiddels en werden we nog vlotter geholpen.

PolitiekHet zijn spannende tijden in politiek Turkije. Ik neem aan dat daar het nodige van in NL is doorgedrongen. Hier is mijn versie.

In mei liep de termijn van de president Sezer af. De president heeft in Turkije nogal wat te vertellen: veel sleutelbenoemingen (de chief van de generale staf, en verder benoemingen in de universitaire wereld en rechterlijke macht) en een tamelijk uitgebreid vetorecht dat door de – overtuigd seculiere – Sezer enthousiast is gebruikt. De verkiezing van een opvolger is dus vrij belangrijk. Het parlement kiest de president in maximaal 4 ronden: in de eerste twee ronden kan een kandidaat slechts worden verkozen met de stemmen van tweederde van de 550 parlementsleden; in de derde en vierde ronde is een absolute meerderheid van het aantal leden vereist.

Lange tijd heeft de oppositie (belangrijkste oppositiepartij: de seculiere CHP onder leiding van Deniz Baykal) bepleit dat de verkiezingen die regulier in november gehouden moesten worden, zouden worden vervroegd, zodat een vers parlement de president zou kiezen. De regerende – islamitische – AKP, die 353 en dus net niet 367 of tweederde van de 550 zetels bezet, wilde daar niet aan en schoof na lang wikken en wegen de minister van buitenlandse zaken Gül als kandidaat naar voren. Verkiezing van Gül zou betekenen dat premier, ministers en president allen AKP’ers zouden zijn. Op zichzelf in een land dat voor meer dan 90% moslim is, niet zo verbazend. Maar voor de seculiere elite (militairen en rechterlijke macht) en de CHP is dat een bijna onverteerbare dreiging.

Bij de stemming in het parlement op vrijdag 27 april verscheen – zoals aangekondigd – de oppositie niet en Gül haalde dus net de vereiste tweederde niet. De stemming werd verwezen naar de tweede ronde. Die moest de weg vrij maken voor de derde ronde en dus voor verkiezing van Gül door de AKP meerderheid in het parlement. Daar nam de CHP geen genoegen mee: er waren in die eerste ronde volgens hen niet voldoende leden aanwezig. Als je tweederde stemmen van de leden moet hebben, dan moeten er tenminste ook zoveel leden aanwezig zijn om een geldige stemming te kunnen houden. En er waren iets van 359 leden present. Wat je noemt een logicistische redenering: op het eerste gezicht klinkt het wel logisch, maar nader beschouwd is het onzin. Je moet natuurlijk onderscheid maken tussen het vereiste quorum om een zitting te kunnen houden en het vereiste aantal voor het nemen van een beslissing, in dit geval de verkiezing van een president. De grondwet maakt dat onderscheid ook duidelijk in artikel 96.

De voorzitter van het parlement negeerde dan ook het standpunt van de CHP en kondigde aan om de tweede ronde gewoon te houden. De CHP zocht het hogerop en legde de zaak voor aan het Constitutionele hof. De partij kreeg onmiddellijke steun van de militairen. Nog dezelfde avond nadat de eerste ronde was gehouden en dus vóór de behandeling van de zaak in het Constitutionele hof, verscheen op de website van de generale staf van de militairen een verklaring, die in het Engels alsvolgt luidde.1

“It is being observed that certain circles that are waging a relentless struggle to erode the founding principles of the Turkish Republic starting with secularism have recently increased their efforts. These activities, which are constantly being brought to the attention of the pertinent authorities in an appropriate manner, encompass a broad spectrum of activities ranging from their wish to question and redefine the founding principles to the creation of

1 Ik heb de statement met enkele reacties op onze site gezet.

4

alternative celebrations to our national holidays, which are the symbol of our state's independence and the unity and integrity of our nation.

The people engaged in these activities do not hesitate to exploit our people's sacred religious sentiments, and they work to conceal their true aims by dressing up these efforts, which have become an open challenge to the state, in the apparel of religion. The way they use women and children in particular in the front line of their activities carries striking similarities to the destructive and separatist activities being conducted against our country's unity and integrity.

(volgt een opsomming van die ‘activities’2)

The fact that the above mentioned activities took place with the permission and knowledge of the authorities whose duty it is to intercede in and prevent them makes the issue all the more serious. It is possible to list more examples.

This reactionary mindset, which is opposed to our Republic and has no other aim than to undermine the founding principles of our state, has been encouraged by certain developments and rhetoric in recent days and is broadening the scope of its activities.

(-)

The question that has come to the fore in the recent run up to the presidential elections is focused on the secularism debate. This situation is being watched in trepidation by the Turkish Armed Forces. It must not be forgotten that the Turkish Armed Forces do take sides in this debate and are the sure and certain defenders of secularism. Moreover, the Turkish Armed Forces are definitely on the receiving end of the debates being argued and the negative commentary, and they will make their position and stance perfectly clear if needs be. Let nobody have any doubt about this.

In short, anybody who opposes the idea as stated by the founder of the Republic the Great Leader Ataturk of "Happy is the man who says I am a Turk!" is an enemy of the Turkish Republic and will stay that way.

The Turkish Armed Forces remain steadfast in their unwavering commitment to carry out in full the duties given to them by law to protect these qualities. Its allegiance to and faith in this commitment is certain.

The public has been respectfully informed.”

Duidelijke taal en deze ‘e-coup’ is dreigend genoeg gezien de ‘echte’ coups van 1960, 1971 en 1980 en de ‘postmoderne coup’ van 1997. De ‘trepidation’ is wederzijds zullen we maar zeggen. Cemil Çiçek, Minister van Justitie en woordvoerder van het kabinet, en Erdoğan hebben wel scherp gereageerd3, maar de dreiging hangt. Het Constitutionele hof stelde de CHP op dinsdag 1 mei in het gelijk. De motivering van de uitspraak is nog steeds niet bekend. Het zal mij benieuwen. Ik geloof dat ik redelijk goed in staat ben om creatief maar toch overtuigend een rechterlijke uitspraak op te schrijven, maar hier lijkt me dat knap moeilijk. Tenzij je met ‘extreme’ redeneringen komt, zoals het ‘bedreigde’ belang van de Turkse staat in samenhang met de beginselen van Atatürk. Maar daarmee kun je iedere ingreep motiveren.

Het merkwaardigste van deze gebeurtenissen vind ik de opvattingen in wat ik zou noemen liberale kringen: mensen die – los van religie – hun politieke keuzen maken en die niet eng nationalistisch of Kemalistisch denken. Persoonlijk zou ik verwacht hebben dat deze mensen – ook al zouden ze de AKP niet vertrouwen – toch zouden wensen dat het democratische proces wordt gevolgd. Per slot van rekening is er in mijn ogen in redelijkheid onvoldoende gegronde aanleiding om aan te nemen dat de AKP geen enkel vertrouwen verdient en in feite op een islamitische coup afstevent. Ik kwam bedrogen uit. Een buitengewone redelijk denkende ‘verlichte’ persoon met wie ik erover sprak, erkende onmiddellijk dat de uitspraak van het Constitutionele hof juridisch van geen kant deugt. En wat de

2 Voor wie geinteresseerd is in die ‘activities’, zie de volledige verklaring op onze site.3 Erdoğan: ‘extremely inappropriate conclusions’, en Çiçek: ‘the General Staff is an establishment which receives orders from the government and whose responsibilities are defined in the Constitution and laws. (-) According to the Constitution, the Chief of the General Staff reports to the Prime Minister as part of his duties and responsibilities.

5

militairen doen, kan ook niet. Maar deze persoon keurt het toch niet af en beschouwt de ontwikkelingen als extreem, die dit optreden rechtvaardigen. Het resultaat is nu dat er op 22 juli alsnog vervroegde verkiezingen komen, gelijktijdig met een inderhaast in elkaar getimmerde grondwetswijziging die het systeem moet aanpassen. Daartegen loopt inmiddels ook weer een CHP-zaak bij het Constitutionele hof. Sezer heeft de grondwetswijziging geveto-ed en waarschijnlijk komt het uit op een referendum, als het Constitutionele hof de CHP niet weer in het gelijk stelt. Komt de grondwetswijziging er niet (tijdig), dan zijn er twee mogelijkheden:- de AKP haalt op 22 juli minder dan 367 zetels en dan herhaalt de geschiedenis zich als Gül

kandidaat blijft (wat hij heeft aangekondigd) en de oppositie volhardt;- de AKP haalt 367 zetels of meer en Gül kan makkelijk worden verkozen. In dat geval zal blijken

wie het sterkst is: de door de AKP beheerste regering of de militairen. Ik ben er in het geheel niet gerust op. Let nobody have any doubt about this.

Paradoxaal genoeg is het nu de Islamitische AKP die de toetreding tot de EU bevecht en bereid is de noodzakelijke hervormingen in behandeling te nemen, terwijl de seculiere en links genoemde CHP een conservatieve en afhoudende benadering kiest.

Vrijheid van meningsuitingIn Turkije hebben journalisten het in 2006 moeilijker gekregen. In dat jaar werden bijna 300 journalisten en schrijvers vervolgd voor ‘insulting Turkishness.’4 Weliswaar worden denk ik de meesten vrijgesproken, maar dat doet uiteraard niet af aan de druk die ervan uitgaat.

De moord op Hrant Dink in januari veroorzaakte hier een schok. Ook in Nederland is daar natuurlijk uitvoerig over bericht. De eindeloze discussies hier over wat je allemaal niet mag zeggen zonder de ‘Turkishness’, (het gedachtengoed van) Atatürk of de nationale eenheid te schaden, scheppen inderdaad een atmosfeer waarin een gek of labiele persoon makkelijk kan denken een heldendaad te verrichten of alleen maar zijn land te ‘dienen’ door zoiets te doen. Een klein duwtje door geld en wapen te geven, zoals hier kennelijk is gebeurd en door een verdachte is bekend, kan dan voldoende zijn. Het beangstigende is dat er nog wel wat meer ‘targets’ rondlopen. De verdachte die geld en wapen gaf, riep bij zijn arrestatie al ‘Orhan Pamuk, be smart, be smart!”

Het verschil tussen ‘Sir’ en ‘die man’Ter aanvulling op de voorbeelden die ik in eerder berichten heb gegeven, hier nog een paar.- De schrijfster van een biografie van Atatürk's vrouw waarin een passage voorkomt dat Atatürk in

vrouwenkleren een pand ontvluchtte waar hij dreigde te worden gepakt, wordt vervolgd. Het wordt gezien als een verwijt van lafheid en dat mag niet.

- De leider van een Koerdische partij werd veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf, omdat hij herhaaldelijk ‘Sir’ gebruikte om Öcalan aan te duiden.

- Atilla Yayla, een hoogleraar politicologie aan de Gazi Universiteit in Ankara, waagde het om tijdens een lezing vorig najaar in Izmir te stellen dat het één-partij-bewind vanaf de jaren twintig onder Atatürk en nadien niet zo progressief was als de officiële ideologie leert, maar in sommige opzichten juist regressief was. Europeanen zouden verbijsterd zijn als ze overal die portretten en standbeelden, groot en klein, van slechts één man zouden zien. Volgens Yayla leidt het Kemalisme meer tot achteruitgang dan tot vooruitgang. De professor werd door het universiteitsbestuur geschorst en – als ik de schaarse berichten mag geloven – afgelopen week ontslagen. De officier van justitie vervolgt hem omdat hij het erfgoed van Atatürk, die hij ook nog aanduidde met ‘die man’, heeft beledigd. Nationalisten noemen Yayla een verrader. Het is een schrale troost dat er ook studentendemonstraties zijn geweest die Yayla steunen, dat de liberale pers er hier en daar schande over spreekt en dat het best mogelijk is dat hij wordt vrijgesproken, bijvoorbeeld op grond van het vierde lid van artikel 301 waarover nu iets meer.

Artikel 301 Turks Wetboek van strafrecht

4 Freedom of the Press 2007: A Global Survey of Media Independence, a report about the situation in 2006 released by Freedom House, an independent nongovernmental organization that supports the expansion of freedom in the world.

6

Veel van de vervolgingen zijn opgehangen aan artikel 301 van het nieuwe wetboek van strafrecht.5 De Turkse regering worstelt met de bepaling. De EU zou graag zien dat het geschrapt wordt. De oppositie is fel tegen. Erdoğan heeft NGO’s om hun mening gevraagd, maar de zaak ligt al weer een tijdje stil.

Het gaat vaak om ‘A person who explicitly insults being a Turk’. Het is mij niet duidelijk wie of wat hier de beledigde is. Ik ga ervan uit dat een belediging steeds een persoon, organisatie of instituut vereist. Waarom kan de bepaling – voor zover het ‘being a Turk’ betreft – niet worden vervangen door een bepaling die ‘insulting being a Turk or being a national of another country’ eventueel aangevuld met ‘being a Jew’, ‘being a Muslim’ or any other religion, ethnic origin, sex etc met straf bedreigt? Je daar verliest niets mee en neemt de nationalistische, discriminatoire smaak weg. Ondanks nogal wat gesprekken met collegae, heb ik geen antwoord gekregen op deze vraag.

Maar, doorslaggevend zal – ook bij deze optie – het vervolgingsbeleid blijven. Als ieder commentaar op Atatürk dat van de gebaande paden afwijkt tot een klacht van de advocaat Kemal Kerincsiz, voorzitter van de vereniging ’Eenheid van Juristen’ leidt en als iedere klacht van hem tot een vervolging leidt, dan blijft de druk op de pers groot, ook al leiden veel (de meeste?) klachten niet tot een veroordeling.

Turken: hiërarchieHiërarchie lijkt hier een van de kernproblemen te zijn. Ali Bilen, head of unit op het department of EU-affairs, gaf weer eens een voorbeeld. Iemand moet worden benoemd en de relevante plaatsvervangend Secretary General vraagt vier hooggeplaatsten maar ondergeschikten van hem om advies. In een daartoe gehouden vergadering krijgt de in anciënniteit jongste als eerste het woord. Hij geeft gemotiveerd advies: A is de beste. De een na jongste geeft gemotiveerd advies: B moet je hebben, en de één na oudste vindt dat het C moet zijn. Dan komt de oudste (20 jaar ervaring): ik adviseer de persoon te nemen die u, plvv Secretary General, in gedachten heeft. Pvv SG: dat is precies het antwoord waar ik op hoopte en ik zal dit advies volgen. Ik vroeg of dit niet een grap of een luchtige vorm van uitdrukken was. Ali Bilen verzekerde me dat het bloedserieus was.

Die hiërarchie zie je overal: in de politieke partijen en de partijlijn, in het ministerie, in de Bar Association enz. Naar ik heb begrepen ook in raadkamer. Natuurlijk zijn er ook opstandigen, maar die worden op een slechte plaats gezet of de partij uitgemikt etc. In zekere zin zie je dit ook in de houding ten opzichte van bepaalde instituties, zoals Atatürk en – in het algemeen gesproken – de wet. We zagen het: iedereen die Atatürk bekritiseert, krijgt op zijn donder als ie niet al strafrechtelijk wordt vervolgd. Als Arinç, de voorzitter van het parlement, oppert dat het secularisme moet worden geherdefinieerd, wordt ie heftig aangevallen en schijnen zijn kansen op het presidentschap bepaald te verminderen. Ervaren en naar het lijkt deskundige en verstandige rechters met wie ik praat over de verhouding tussen artikel 6 EVRM en hun eigen wet, zijn buitengewoon huiverig om bij conflict tussen die twee het verdrag te laten voor gaan, ook al schrijft de Constitutie dat voor. De gedachte om zelf in voorkomende gevallen de wet op zij te zetten – en dus niet te wachten op de Court of Cassation –, wordt niet makkelijk aanvaard laat staan in praktijk gebracht. Hetzelfde geldt voor een creatieve interpretatie van de wet lòs van de conventie. Hiermee hangt samen het ontbreken van een open discussie. In veel gevallen – ook als ik praat met naar het mij voorkomt ‘verlichte’ personen – loopt de discussie vast op algemeenheden of ondoordringbare defensielijnen, zoals: zo zijn Turken nu eenmaal, wij zijn anders. Het lijkt alsof men het zelfs niet aandurft om veronderstellenderwijs te spreken over genocide op de Armeniërs in 1915 of om dit probleem eens te benaderen vanuit het perspectief van de Armeniërs, uitsluitend om dat andere standpunt te begrijpen. De grote binding aan het standpunt van de hiërarchisch hogere en aan de standaarden die van bovenaf komen is vervolgens natuurlijk ook bepalend voor de houding ten opzichte van de vrijheid van meningsuiting. Als je de minister beledigt, wordt de rechter ingeschakeld. Als je opmerkingen maakt die impliceren dat je een voorstander bent van een Kurdische staat (delen van Iran, Irak en Turkije) dan loop je de kans op een flinke gevangenisstraf. De Dyarbakır functionaris (was het de onderburgemeester?) die een uitnodiging naar Barzani (president van het min of meer autonome

5 In de Engelse vertaling die ik heb: Insulting being a Turk, the Republic, the organs and institutions of the State ARTICLE 301- (1) A person who explicitly insults being a Turk, the Republic or Turkish Grand National Assembly, shall be imposed a penalty of imprisonment for a term of six months to three years.  (2) A person who explicitly insults the Government of the Republic of Turkey, the judicial bodies of the State, the military or security organisation shall be imposed a penalty of imprisonment for a term of six months to two years. (3) Where insulting being a Turk is committed by a Turkish citizen in a foreign country, the penalty to be imposed shall be increased by one third.(4) Expression of opinions with the purpose of criticism does not require penalties.

7

Kurdische deel van Irak) stuurde voor het Nevroz feest, wordt vervolgd, omdat hij dit in de Kurdische taal deed. De vele starre meningen over de genocide kwestie, over de Kurden, over het secularisme en de sluiers (Sezer kwam niet naar het concert van het Nederlands blazers ensemble, zie hierna, omdat de koningin niet bereid was ministers met een gesluierde echtgenote niet uit te nodigen) krijgen door dit alles geen frisse tegenwind. Van mij mag je best vinden dat er geen genocide heeft plaats gevonden, maar het wordt niet erg geloofwaardig als je het tegendeel niet eens mag beweren. Ik zou zeggen: het is in het belang van de gevestigde mening dat ze het aandurft aangevallen te worden. Gesprek tijdens een seminar met een paar rechters. Een van hen begint over separatisme: die is in strijd met de democratie. PI: maar je mag toch wel een separatistische mening hebben en uitdragen? Judge: ze (de Kurden) hebben hele families vermoord. PI: maar peacefully die mening uitdragen? Judge: ze zijn niet peacefully. PI: waarom wordt men voor de mening vervolgd. Judge: die mening is in strijd met de democratie. De vrijheid van meningsuiting is niet limitless. PI: in de meeste landen mag je de mening, zolang peacefully, wel hebben en uitdragen. Judge: jullie moeten begrijpen dat we een developping country zijn. Een paar jaar geleden hadden we nog de doodstraf. Jullie mogen niet jullie maatstaven aanleggen. Ik denk: maar die mening kun je toch wel vrij laten? Maar ook: misschien heb je wel gelijk + wij hebben makkelijk praten.

Turken, algemeenTussen Gordion (van de knoop) en Beypazarı vragen we de weg aan een groepje oudere mannen op de veranda van een theehuis in een piepklein dorpje. Eerst handen schudden en thee? Ja graag natuurlijk. Het bleken enorme nationalisten te zijn. Ze hadden erg met hun eigen politie te doen: burgers mogen op politieagenten schieten maar omgekeerd mag het niet. In Europa mogen ze met knuppels slaan (ze hadden waarschijnlijk Rostok ivm de G8 beelden gezien) en bij ons niet. Ook hadden ze erg met de militairen te doen. Maar het waren extreem lieve mannen.

Hoe treffend de verschillen tussen Turken en West-Eurpeanen zijn, merk je als je weer even in het gewone Europa bent. Zwitserland biedt een fraaie tegenstelling. Ik was daar om mijn dierbare Gotte, (peettante) die op 25 maart op haar 90e overleed, te begraven. Lopend naar de kerk liep de talrijke familie de weg af. Een auto die ons tegemoet kwam bleef staan en zette de motor af. Het moet een bekende zijn geweest, want de begrafenisstoet zag er weliswaar netjes uit, maar fleurig, niet in begrafenispak. De stoet moest oversteken en rechtdoor naar de kerk. Maar wat gebeurde daar? Ze gingen linksaf in plaats van rechtdoor, na 40 meter staken ze over en met een U-sliert terug om dan toch de weg naar de kerk te vervolgen. Ah, ik zag het, de stoet volgde die omweg omdat er een zebra was. Zwitserland.

Weer op weg naar het vliegveld, taxichauffeur: ‘is die koffer zwaar? Ik heb last van mijn rug.’ Bij aankomst rondde mijn broer Philip CH 8,60 naar boven, naar 9 af. Vond ik te royaal voor deze zeurkous. Maar het werkte wel: moeiteloos tilde de Zwitser de koffer uit de auto.

In Turkije heb ik nog nooit meegemaakt dat iemand, voetganger of automobilist, rekening houdt met een zebra, hier rondt de taxichauffeur minstens even vaak naar beneden als naar boven af en het gewicht van een koffer is geen kwestie in de arbeidsvoorwaarden.

28-2-2007 Beatrix csBezoek van Beatrix + Willem Alexander en Maxima. Kinderen vormen haag bij aankomst op vliegveld. Siemen in pimpopak. Aanschaf niet te voorkomen nadat we zeker 25 winkels hadden geprobeerd voor

een gewone broek. Maar hij zag er wel erg stoer en mooi uit. Leon, ook in het nieuw, sprak de koningin over school. Siemen (en Mark) spraken Willem Alexander + Maxima. Siemen: zo in het echt is Maxima veel mooier. ’s Avonds concert van het NL blazers ensemble aangeboden door de koningin (contraprestatie). Geweldig concert met klassiek, Argentijnse tango van Astor Piazzolla, jazzy en turks + boerenklompendans, alles van grote klasse. Een van de hoboïsten gaf een prachtige droeve solo ten beste. Waarbij hij bij een langere rust herhaalde malen zijn instrument weer naar zijn mond leek te brengen om het dan met een verteerde blik toch nog even na te laten. Hij maakte er een hartverscheurende performance van. 

8

Daarna buffet receptie. Willem Alexander gesproken. Het kan aan mijn uiteenzettingen over mijn project en de rechterlijke macht in Turkije hebben gelegen, maar aan zijn vragen af te meten, leek Willem Alexander me niet goed begrepen te hebben. ‘Ja, ja, je hebt natuurlijk veel soorten recht, zoals administratief recht en familierecht’. Dat was op zichzelf wel juist, maar heeft niet echt te maken met de instelling van appelcolleges. De koningin leek er meer vat op te hebben. We kwamen via het project al snel te spreken over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Ze was niet echt geïnteresseerd in diplomatieke antwoorden (die ik ook niet wilde geven, maar kennelijk maakte ik die indruk). Ik heb trachten duidelijk te maken dat een zwakke plek in de onafhankelijkheid hier niet zozeer de verhouding ten opzichte van de rest van de overheid is, maar die ten opzichte van de collegae rechters en dan met name die hoger in de hiërarchie. Verhagen mocht ik nog wat onderhouden over 301. Duidelijk gemaakt dat het mijns inziens te ver gaat volledige schrapping van het artikel te verlangen. Aandacht vragen voor de wijze waarop het artikel wordt gebruikt, is belangrijker. Maar OK: wijziging zal een signaal in de goede richting kunnen zijn. En toen zag ik de hoboïst van de solo van het NL blazers ensemble. Ik stapte op hem af en zei: ‘ah u was de droeve man, pracht solo’ of woorden van gelijke strekking. Hij keek mij niet begrijpend aan en ik probeerde uit te leggen wat ik bedoelde. ‘Oh dat was Bart, die staat daar.’ Nog even voort gepraat en toen naar Bart, die ik maar gemakshalve met dezelfde tekst benaderde. Helaas: wederom een niet begrijpende reactie. En na uitleg: nogmaals ‘Oh dat was Bart, die staat daar.’ Ik heb de echte Bart niet te spreken gekregen. Het is bekend, maar nu toch wel bewezen: ik ben tamelijk klunzig in gezichten (en namen). Deze buffet receptie was ook op zichzelf een bijzondere ervaring. Als receptie zeer geslaagd. Van buffet hebben we weinig gemerkt. Afgezien van enige tot weemoedigheid stemmende bitterballen, heeft voedsel ons niet bereikt en dus sloten wij de avond thuis af met de pizza-resten die de jongens ons hadden nagelaten. Jammer dat ik die Maxima niet gesproken heb. Dat zou ik eigenlijk nog het meest bijzondere hebben gevonden.

Turkse woordenSpreek precies uit zoals geschreven (ş=sj): şinitzel, şoför, konyak, kuaför

De familie

Danielle en ik hebben veel hard gewerkt, ook thuis. De jongens trouwens net zo goed: aardig wat huiswerk. De zweep moest er vaak over, want vanzelf gaat het niet. Daarnaast hebben we ons goed vermaakt: enkele concerten waaronder een erg goede Jazz zangeres in een kelder in Bilkent. De 6th graders (Leon) gaven ook een concert. De jongens zijn vooral graag in beweging, voetballen bij Gençler Birliği, op de Amerikaanse legerbasis en achter het huis. Tennissen: Danielle organiseerde het tweede jeugdtennistoernooi. En vaak op stap.

Tommy is geheel geïntegreerd en taalt niet naar Amsterdam. Hij moet er toch aan geloven. Deze keer niet met de auto. Hij vliegt met vrienden van ons mee naar Nederland, begin augustus.

9

En dan nog ...................

10

CappadociëDanielle en ik zijn het weekend na de final conference en wat daar allemaal bij hoorde naar Cappadocië geweest. Het was voor mij de 5e poging en eindelijk geslaagd. Wij vlogen ballon over en wandelden door de Pigeon Valley bij Göreme en door Ihlara Valley. Schitterend.

11

En nu inpakken en wegwezen.

Maar eerst nog een farewell feestje a.s. vrijdag. Omdat op die dag de verhuizer komt, mogen we dat feestje houden bij Carla (de landbouwattachée) & Olivier. Ze verzorgen ook de hapjes. Ze hebben de aardigheid van de Turken overgenomen.

Terug naar Ingelse & Cath

12