MycotoxinenMartine Bruinenberg

Mycotoxinen: definitie

● Steeds vaker vragen over mycotoxinen: Wat zijn mycotoxinen nu precies? Hoe vaak komen mycotoxinen voor? Wat voor (gezondheids) problemen a.g.v.

mycotoxinen?

● Mycotoxinen zijn gifstoffen die door schimmels bij bepaalde temperaturen en luchtvochtigheid worden geproduceerd.

● De gifstoffen kunnen bij opname de stofwisseling ernstig verstoren.

2

Mycotoxinen: herkomst

● Afkomstig van schimmels

● Veldschimmels: Fusarium (DON, Zealaron) - DON en Zea overleven

conservering.

● Kuilschimmels: Penicillium roqueforti (Roquefortine C, mycofenolzuur); Aspergilus fumigatus (gliotoxin, fumigaclavins, e.a.); Monascus ruber (monacolin K, citrinine).

Kuilschimmels zowel in gras- als in maiskuilen – maiskuilbelangrijkere bron dan graskuil (Driehuis e.a., 2008).

Mycotoxinen

● Mycotoxinen werken cumulatief

● Co-contaminatie verergert problemen

● Symptomen aspecifiek

● In praktijk: geen duidelijk ziektebeeld niet als primaire oorzaak aangeduid: oorzaak

ziektebeeld eerder gezocht in voeding (bv bij acidose).

● Geen wettelijke normen (m.u.v. aflatoxinen)

Mycotoxinen: symptomen

● (Bloederige) diarree, sterfte (T-2);● Lagere voeropname, braken (DON);● Vermindering vruchtbaarheid (ZEA);● Effect op penswerking (Penicillium);● Verhoogd celgetal (DON);● Aantasting immuunsysteem (aflatoxine);● Productiederving door:

verminderde voeropname pensverzuring;

● Slechte pensvulling;● Onvolledige vertering;● Teruglopende conditie.

Voorkomen van mycotoxinen in ruwvoer

● Vroegrijpe maisrassen gebruiken want: kans op fusariumtoxinen grootst bij koud, vochtig weer. Risico: slecht, nat groeiseizoen!!!

● Neergeslagen gewas: meer kans aantal schimmels komt uit bodem.

● Oogsten als gewas voldoende droog is; bij te nat gewas kunnen broeibestrijdingsmiddelen helpen.

● Stoppels weghalen.

Voorkomen van mycotoxinen in ruwvoer

● Schoon werken, geen grond, schone kuilplaat;

● Goed aanrijden;

● Hoge voersnelheid vermindert schimmels;

● Recht snijvlak;

● Toxinebinders? (registratieprocedure, 2012)

Aandachtspunten mycotoxinen

● Eenmaal gevormde toxines blijven aanwezig.Voorbeeld, Penicillium:

Overleeft in kuilvoer (ook gras); Actiever bij grotere temperatuurwisselingen

(a.g.v. condensvorming); Ook bij lage zuurstof concentraties.

● Hygiënisch werken met kuil: twijfelpartijen niet aan kalveren voeren!

Mycotoxinen: pilot

● Hoe groot is het probleem nu werkelijk?

● Project opgezet in samenwerking met Nutriad. Doel: Voorkomen mycotoxinen op Nederlandse bedrijven; Verband tussen mycotoxinen en gezondheidsstatus

en productie.

Mycotoxinen: pilot

• BLGG AgroXpertus monstername

• Uitvoer analyses door Nutriad / universiteit Gent 24 mycotoxinen, 21 kwantitatief, 3 kwalitatief. Schimmel Penicillium Roqueforti: kwalitatief.

• 34 veehouders (melkvee, kalveren) Kuilanalyses; Uitgebreide vragenlijst.

Mycotoxinen: pilot

Mycotoxinen: resultaten

Resultaten

● Nivalenol in 32 van 34 kuilen: Geen direct risico voor melkvee; In combinatie met andere factoren verminderde

productie en gezondheid.

● Penicillium Roqueforti in 29 van 34 kuilen: In veel gevallen geen P.r. mycotoxinen gedetecteerd.

Oorzaak: monsters zijn gestoken volgens gangbare werkwijze.

● DON (Deoxynivalenol): 16 bedrijven.

● ZEA (Zearalanone): 11 bedrijven.

Mycotoxinen: pilot

14

Mycotoxinen: bedrijfsgezondheidsstatus

● DON+ZEA;

● 5 bedrijven boven 500 ppb;

● Ieder van deze bedrijven: ook co-contaminatie met in elk geval 2 andere mycotoxinen;

● Gezondheidsstatus: Iets langere tussenkalftijd dan gewenst; 1 bedrijf diarree en waargenomen abortussen; 1 bedrijf veel dunne mest; 1 (kalver) bedrijf luchtweginfecties. Maar: conditiescore was goed; Niet meer klauwproblemen dan op andere

bedrijven.

Case 1: DON+ZEA aanwezig, maar relatief laag

● 5 mycotoxinen (Niv, DON, 15-ADON, HT-2, ZEA – gehaltes allemaal onderin spreidingstraject)+ Penicillium roqueforti (geen P.r. mycotoxinen):

25% doffe vacht; Enkele abortussen; Melkziekte; Baarmoederontsteking; Zoolzweren; Tussenklauwontsteking; (Lage weerstand); Lage opname; Verminderde melkproductie.

Case 2: Hoge gehaltes aan mycotoxinen, 5 verschillende + P.r.

● Aangetroffen mycotoxinen: Niv (702); DON (753); 15-ADON; Alternariol (251); ZEA (1687); Penicillium roqueforti (geen P.r. mycotoxinen).

● Nauwelijks problemen: Lage score op mest.

Case 3. 1: Mycotoxine, wel problemen

● Nivalenol: 73● Penicillium roqueforti (geen P.r. mycotox)

● Problemen: Klauwproblemen; Verminderde productie; Niet goed drachtig worden; Kalverdiarree.

Mycotoxinen, conclusies

● Mycotoxinen komen veel voor in kuilen;

● Op geteste bedrijven zagen we soms klachten m.b.t. gezondheid en productie;

● Klachten zijn niet eenvoudig terug te voeren om mycotoxinen: Soms weinig mycotoxinen veel klachten Soms veel mycotoxinen geen of nauwelijks

klachten

● Subjectiviteit vragenlijst?

Bedankt voor uw aandacht

Vragen?