Modus partus en borstvoeding bepalen deontwikkeling van de bacteriele populatie(microbiota) in onze darmenGut microbiota of healthy Canadian infants: profiles by mode of delivery andinfant diet at 4 months

Azad MB, Konya T, Maughan H, Guttman DS, Field CJ, Chari RS, Sears MR, Becker AB, Scott JA, Kozyrskyj AL; CHILDStudy Investigators. CMAJ. 2013;185:385-94.Reviewer: drs. G. Biesbroek, Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp/Wilhelmina Kinderziekenhuis, Utrecht

VraagstellingWat is het effect van modus partusen voeding op de bacteriele koloni-satie van de darm in zuigelingen?

StudieopzetPopulatiegebaseerde prospectievecohortstudie.

SettingCross-sectionele studie binnen deCanadian Health Infant Longitudi-nal Development (CHILD)-cohort-studie.

StudiepopulatieDe eerste 24 kinderen van hetCHILD-cohort die geboren werdenin Winnipeg, Manitoba, in Canada,en van wie ontlasting beschikbaarwas rond de leeftijd van 3-4 maan-den werden geselecteerd voor deel-name. De gemiddelde leeftijd waar-op ontlasting van de kinderen werdverzameld, was 17,4 (± 3,2) weken.

InterventieAan de ouders werd gevraagd eenvragenlijst in te vullen over de voe-ding (exclusief, gedeeltelijk of geenborstvoeding) en medicatiegebruik.Uit het partusverslag werd de mo-dus partus, maternaal antibiotica-gebruik, duur van gebroken vliezenen GBS-dragerschap genoteerd. De

feces werd geanalyseerd op de sa-menstelling van de microbiota enop dragerschap van Clostridium diffi-cile.

ResultatenZes/24 (25%) kinderen werden ge-boren met een sectio caesarea; 10kinderen (42%) kregen exclusiefborstvoeding en 5 kinderen (21%)gedeeltelijk borstvoeding.Microbiotaprofielen van de darmbestonden hoofdzakelijk uit Actino-bacteria (mediane abundantie36,4%, voornamelijk Bifidobacterium)of Firmicutes (mediane abundantie43,8%, verschillende bacteriele ge-nera). De volgende resultaten wer-den gevonden in relatie tot voedingen modus partus:– Escherichia/Shigella was minderaanwezig (p < 0,001) en Bacteroides(p = 0,02) was afwezig in kinde-ren geboren met een sectio cae-sarea;

– de bacteriele families Peptostrep-tococcaceae (p = 0,002) en Verru-comicrobiaceae (genus Akkerman-sia; p = 0,01) waren meer aanwe-zig in kinderen die kunstvoedingkregen;

– de prevalentie van C. difficile waslager in kinderen met exclusieveborstvoeding (20% vs. 71%;p = 0,01);

– de diversiteit aan bacteriesoorten(p = 0,006) was hoger in kinderendie kunstvoeding kregen vergele-ken met borstvoeding.

ConclusieVoeding en modus partus beınvloe-den de commensale bacteriele po-pulatie en dragerschap van C. difficilein de darmen van jonge kinderen.

BesprekingOns lichaam is gekoloniseerd metmiljoenen bacterien die bekendstaanals onze microbiota. Zij spelen eenfundamentele rol in onze gezond-heid door ontwikkeling van het im-muunsysteem, ontwikkeling van debarrierefunctie van huid en slijmvlie-zen en door metabolieten en voe-dingstoffen vrij te maken in de darm.Een ontregeling van het bacterieleecosysteem wordt dan ook steedsvaker in verband gebracht met ziekte,zoals inflammatoire darmziekten,necrotiserende enterocolitis, obesi-tas, allergieen en astma. Aangeziende samenstelling van de microbiotazich in de eerste levensjaren ontwik-kelt, is het belangrijk te weten hoedeze ontwikkeling plaatsvindt enwelke factoren hierop van invloedzijn. De huidige studie laat zien datde modus partus en zuigelingenvoe-ding van invloed zijn op de samen-

j ourna l c lub

T i j d s ch r K inde r geneeskd 2013 - 81 - nr 3 75

stelling van de microbiota in dedarm. Op de leeftijd van 3-4 maan-den zagen de onderzoekers dat com-mensale bacterien (Escherichia/Shigellaen Bacteroides) minder voorkomen naeen sectio. Tijdens of na de geboorteworden kinderen direct gekoloni-seerd met bacterien uit de ‘omge-ving’: bij een vaginale partus metbacterien uit de vagina van de moe-der, bij een sectio met name doorhuidbacterien (Dominiguez-BelloMG, et al. PNAS. 2010). Hoelang ditverschil blijft bestaan en wat de con-sequenties hiervan zijn voor de ge-zondheid van het kind is vooralsnogonbekend. De huidige studie laatzien dat er op een leeftijd van 3-4maanden nog steeds een verschilaanwezig is. Interessant genoeg ob-serveerden de onderzoekers ook ver-schillen in diversiteit tussen primaireen secundaire sectio’s. Mogelijk dater bij secundaire sectio’s additioneleblootstelling aan de vaginale micro-biota van de moeder plaatsvindt doorhet breken van de vliezen.Daarnaast observeerden de onder-zoekers minder diversiteit aan bac-teriesoorten in de darm van borst-

gevoede kinderen. Dit kan verklaardworden doordat alleen een beperktaantal bacterien oligosachariden uitde moedermelk kunnen metaboli-seren. Ook werd een lagere preva-lentie van C. difficile gevonden inborstgevoede kinderen: een patho-geen geassocieerd met intestinaleen atopische ziekte. Recent onder-zoek laat zien dat moedermelk eengrote diversiteit aan bacterien bevaten dat borstvoeding hierdoor mo-gelijk rechtstreeks een gunstige rolheeft op de ontwikkeling van demicrobiota van het kind (Hunt KM,et al. PLoS One. 2011). Ook bevatmoedermelk immuunstimulerendecomponenten (Labbok MH, et al.Nat Rev Immunol. 2004) die indi-rect kunnen bijdragen aan de ont-wikkeling van de microbiota.Op basis van deze resultaten sugge-reren de auteurs dat de langeter-mijneffecten van de modus partusen borstvoeding niet onderschatmoeten worden. Kinderen geborenvia een sectio hebben een verhoogdrisico op astma, obesitas en diabe-tes type 1, terwijl borstvoeding hiertegen beschermt.

Het belangrijkste minpunt in dezestudie is het ontbreken van eerdereen longitudinale data, waardoor eencausaal verband tussen voeding ofmodus partus en de samenstellingvan de microbiota moeilijk te ma-ken is. Eerdere studies hebben latenzien dat de modus partus direct nade geboorte de grootste verschillengeeft. Daarnaast bevat het onder-zoek een relatief kleine groep kin-deren, waardoor ook geen correctieis gedaan (of mogelijk was) voor descheve verdeling in andere beın-vloedende factoren zoals antibioti-cagebruik.Ondanks deze beperkingen bena-drukt deze studie dat we bewustmoeten omgaan met blootstellingenvroeg in het leven en de keuzes diewe hierin maken (modus partus envoeding) gezien de invloeden oplange termijn. Ook stimuleren deauteurs tot meer onderzoek naar deontwikkeling van onze microbiotaen de rol in gezondheid en ziekte.Met de CHILD-cohortstudie hopenze hier in de toekomst meer inzichtin te krijgen.

76 T i j d s ch r K inde r genee skd 2013 - 81 - nr 3