Moandblad vuur 't Twentse volk

Twentse Taalbank

I D S h . k AI l GROTESTRAAT 147 e C r1 van me 0 50 m. vanaf Postkantoor

Nederlands grootst gesorteerde zaak voor Stap in bus of trein, DAMES- EN HEREN REGENKLEDING d e reiskosten worden u met de laagste prijzen vergoed!

~~~~~~~~ Ne zaak van 'n ooln stempel Da's zeker en gewis Is veur de T ukkers De beste reclame dee d'r is

D at is :

J. H. Smit-Hengelo HERENKLEDING

Willemstraat 46 - T elefoon 3777

H. J. Prins

'n mooi schilderiej koop iej better en veurdeliger biej .. de Twentse Keunsthaandel' '

W.deClercqstr. 4:5 HENGEL

I Sturka I sportkleding ~HET HELE GEZIN

H!:NGELO "'_.· .....

Klaant'n van BIS~CHOFF Bint almoal vollof Ne dame of heer .. . Ze kom t aaltied weer

wan t:

Bischoff hef 't beste wat er is!

Oawer! uugt ow van disse woarheed

I{UI s HENGELO- Telgen 21

tt'n oold adres in 'n nie.j hoes"

Grote sortering Gero-artikelen Thee - Bet- en Ontbijtsen·iezen KeukenuitzetreD, Speelgoederen

M. BILBERDINK Marktstraat 25 hoe k Willemsplein, Hen gelo

W illems

VESPA aait an de spitse op 't vlakke /aancf en in de bergen

Langestroat 21 HENGEL Kuierdroad 34:38

Twentse Taalbank

serv ice voor

VELDH ~JES hef allns wa'j begeert A'j oew kamers installeert

J. B. VELDHU!S meubels en tapijten

v. d. Heydestraat 22, Haaksbergen

Coop. Boerenleenbank

RENGELO (0) verzorgt a lie bankzaken

Paral :elweg L S. 29 - HENGELO telefoon K. 5400 - 2390

Voor elke sport

'THOEN

de

VAKMAN

v. d. BERG is gesorteerd! 1-leb iej ·t daor a! ees probeerd? A'j ow kamer installeert Ki)'j daor koop'n wa j be~;eert !

Komt oak 's kieken, joa ?

P. v. d. BERG's MEUBELZAAK

OELERWEG 26, te lefoo n 4231 , Hengel

huisbrand o 9ie

Voor uw oliehaard Ievert de c oop eratie huisbrandolie en petroleum. Vraag inlichti ngen bij de ald. stollen van deze cooperaties:

Tukkers ... , mag ik effen 't woord? Gooit ow geld nig oaver board Tukkers .. ak ow roan mag ... spoort!!! Goa'j doar almoal mec akkoord?

Brengt dan ow geld noar de

N u tssp oor baan k Drienerstroate 26 Hengel

AI rier iej wied, a! rier iej kot Wa'j koopt biej Elbert geet ncOJt kopot

G. ELBERT & ZN. Rijwielen M::>toren - Bromfietsen Waarbekenweg 54 - Telef. 3336 - Hengel

HET SPEELGOEDPALEIS

TEUTELINK Enschedesestr. 22 - Tel. 2814 - Hengelo

Schuurman hef allns wa'j in hoes gebroek'n kant ! ! !

Kopkes, schottelkes en aile dinge. dee de v1 ouw neudig he!.

G J S h Ottoweg 55 n . . C UUrman Telef. 6815 • Heng.t

Twentse Taalbank

Erkeode Broederij ,.DE EIERBOND"

Levert vitale Hy-Line kuikeos DENEKAMP

Tel. 0541 3- 204

Coop. Aan- en Verkoopvereniging

DEURNINGEN Telefoon K 5402 - 201

veevoeders, rneststoffen brandstoffen, zaai- en poo'l:goed

Aile veevoeders onder C .L.O.-kontrole I

Het Wonder van HengeloJ Magazijn voor :

Rijwielen -onderdelen en electra Willemstr . 27, Tel. 3913, HENGELO (0.1...

• lasschen

e AuloSpuilwerk

Besturen van Twentse Toneelverenigingen

* U weet tach oak, dateen goede vakkundige costumering en grimage het halve succes is van uw uitvoering. Daarom naar een lijksgediplomeerd grimeur.

Iialbertsma Bornsestraat 28 Te1efoon 2504 ALMELO

Hengeler menschen, zegt 't voort Met dit sprekwoord goa 'k akkoord: ,Wie de schoen past, trekt haar aan" Meer doot dit dan biej v.d. Laan!

Sj. v .d. La an Schoenhandel en Reparatieinrichting

Marktstr.l9, Tel.3059. HENGELO

Coop. Boereo1eeobank

HKEDINGEN" te GOOR verzorgt aile bankzaken

Diepenheimseweg 25 - Tel. 5H0-654

Voorradig Electrische Veescheermachines merken: Hauptner, Aesculaap, Econom

Slijpen van aile soorten veesclleermesjes

F.. 1.. .. H d M !;.', BLEEKERSTR.I8 IJDS l)peflJ , V, , eer \J ZO, ENSCHEDE

COoP. BOERENLEENBANK

Borne

VERZORGT ALLE BANKZAKEN Grotestraat 162- Tel. 476

FILI'-1EN i! niet alloen ons werk, maar ook onze HOBBY! ! I

Foto Prins HENGELo Wij helpen U verder met uw lilmerij

A. D. v.d. VUURST A.annemersbedrijf

I Sedert drie ge neraties I H ENGELO 10) - Dennenbosweg 21

Henny J. van Egteren C. F . Klaarstraat 18a - Tel. 2il65- Eoschede

I Lid van de Selectiegroep I

van Nederlandse Dameskappers '

Gedip1omeeJd Dames- en Hereokapper Manicure - Pedicure Schoonheidsspecial ist Medisch gediplomeerd Haarkundige .

Twentse Taalbank

Kiekebeernd 'n speukenkieker van Hoksebarge

J. Wilmink, Hengelo Bernardus Laarveld, de speukenkieker van Hoksebarge, is joonk ewodd.,n in 't jaor 1761 op 'n boerenspil in 'n Honesch. Op 17 mei 1804 trouwen bee met Hendrika

· Bekhof. Doo Bernard Laarveld, destieds better bekend as Kiekebeernd, op 12 sept. 1819 ofsti:irf, bar bee in 't gaanse Twent· sche laand nen groten roop as speuken• kieker, dee de gebeurtenisse in de kommende tied met akelige duudelukheed veuroet zeen kon. Zien weddevrouw trouwen later met Johannes ten Hagen en sti:irf op . 11 april 1837 in de leeftied van 57 jaor. 't Bint ter nich vi:ille, dee zukke boetenge-wone gawe n hebt mettekregen as Kieke-beerd oet Hoksebarge. Meugeluk, dat ver• schillende van zukke leu rechtevoort werkt as para-psychologen. Red.

A'j in tioksebarge 't mollenpad opgaot, de bekke oawer, dan bi'j in 'n Honesch. Daor venergens wor in 't jaor 1761 'n jeunken geboren - 'n kleen mensenkeend, zoas d'r zovolle komt kieken op dizze wereld, dag in, dag oet. Mer de wieze moor, dee dat jeunken zien mooder holpen har, wus, dat dit gin gewoon keend was net as de aan-deren, dat wus ze. En ze vertellen de ge-lukkige mooder en vader dan ook op slag: ,,'t Keend is met 'n helm op geboren!" Gaot dat ees anstaon: met 'n helm op geboren! Dat betekenen as dat hee in zien later leem zovol as nen helderzeenden zol ween, 'n meenske met 't tweede gezichte! 't Is ook oettekommen. Zien vaar, dee 't kleene keerl-ken hen angeem gung, vertellen 't an de naobers en an de leu, deet hee sprok oon-derweggens: .. Oonze Beernd is met . 'n helm op geboren!"

In ziene jonge jaoren hef Beernd nich volle biezeunders edaon of ezeg, meer doo hee oolder wor en wiezer, doo hee meer har mettemaakt, kwam 't mangs oawer em hen : hee zag vuurspeuksels of ,vuurschichten" zoas ze in Hoksebarge zeit. Och jao, wat lag dat daor ammaol ofgele-gen, den Honesch, · dat grote Hoksebarger Ven, jao dee hele buurte daor! Vromde leu kwammen d'r haoste nooit; 't lag te wied van de grote weg of, den Postweg, den van Hollaand, van Deemter of an, duur Twente

gung, mer nich duur disse streken. 'n Enke-len haozenvosker zag iej mangs gaon, mer meespads waren 't meer gewone kremers, keerls met kopenschop, dee de aarme en ofgelegen boeren en boertschoppen . op-zochen. En van disse leu heuren Beemd wal ees wat vertellen oawer de grote wereld daorboeten. Dan losteren hee met neus en bek en dan dachen hee daoroawer nao as e in zien berre lag. Leren deden ze doode-tieds nog nich volle. Daor hadden ze gin tied en gin gelegenheed vuur. Mer asse met de paar beeste en scheupe, dee zien Vaar bar, oawer 't veeld dwellen, of asse 's aoms nao ne heten dag, of benaamd as 't weer op veraanderen stun, van dee blauwe vlamkes duur 't heete zag daansen, asse de heldere steerne an de loch zag floonkeren of de weend zo weemeudig duur de beume heu· ren soezen, dan was 't em mangs net, of hee iets begreep en verstun van dee dinge, van de groezelige tekens, zoas de leu zeen . En ees op ne nach, doo hee a lange nich meer biej zien eegen volk wonnen, mer knech was biej nen boer in de naoberschop, doo lag hee wakker vuur zik hen te kieken en kon meer nich slaopen. Den vergangen dag har 'e lang ekuierd met nen keerl, deet oet 't Meunsterse kwam en den har em vol verteld van dinge, deet 'r zo bint tusken hemmel en eerde . en waor wiej, gewone menske gin weet van hebt. Allen s gung em duur 't heuf, tot op eenmaol - wor daor nich eklopt op de niendure? Hee losteren en heuren zien hette boonsken - jao, daor ha'j ' wier: klop - klop - klop! Beernd was 't, of hee 't berre oet wor etrokken, hee kon nich meer blieven liggen, hee mos d'r oet. Baole 'n paar kloompen an de veute en zo gung Beernd in zien oonderbokse de del oawer en deer de nienduur los .. .. ..

KOPEN BIJ DE SPAR IS SPAREN BIJ DE KOOP

149

Twentse Taalbank

KEUKEN- INRICHTINGEN

Voor iedere platte-grand wordt de juiste keuken ontworpen.

Ook voor U willen wij gaarne een ontwerp maken en voor een goede uitvoering zorgen

AlgemeneHoutbewerkings lndustrie Binnenhaven 136 - tel. 7259 - ENSCHEDE

WEGENBOUW RIBBERINK HENGELO

ASFALTWEGEN Mevrouw: Voor iets Goeds naar

LEVENSMIDDELENBEDRIJF

BEN BUIJVOETS Weemenstraat 5 . telefoon 2929 - Hengelo

Eerste Twentse Radiateurenfabnek

ENSCHEDESESTRAAT 180 Telefoon 3406 - HENGELO

Koelsystemen voor iedere motor

I Goed spuitwerk I is nooit te duur! AUTO SPUITINRICHTJNG Bevelsborg Binnenhavenstraat 68 telef. 4432 - Hen~elo !ill

I Uw adres voor:

I Asphalt, Mastiek en Ruberoidbedekking Fa H J BOLL OJdtnzaalststr. 209 • • tel. 3696 - Hengelo OPPERICHT 1845

't Is de waorheid as ik zeg : Veur iets fijns naor Derkink, Oe!erweg\'.

OELERWEG 64 N!EUWSTRAAT 7-9 teldoon 2857 telefoon 6752 -Coop. Boerenbond te Borne

Opgericht 1896 Telef, K 5409-327

Het vertrouwde adres voor aile soorten

Veevoeders Ochtendvoer Gemengd graan Kuikenzaad Opfokvoer Duivenzaak Kunstmeststoffen Poot en zaaigoederen Landbouwwerk tuigen

en gereedschappen Brandstoffen Best rijdin gsmidcielen

voor land- en tuinbouw

Wij leveren ALLE veevoedersen pluimvf'e-voeders onder C.L o .. controle decontrole VAN f'n VOOR de boer. .. Broederij DUBBELINK BORNE, telefoon 346

Het ad.tes voor aile rassen kuikens en jonge hennen

J OPPERICHT 1845

-Firma H. VAN WEZEL Fzn. EXPEDITIE- en TRANSPORTBEDRIJF HENGELO

WIEJ VEURT VAN ALLENS Telefoon 3650 Telefoon 3935

150

Twentse Taalbank

Nums was te zeen. Hee leup 't erf oawer en dee 'n slagboom op. En doo wor 't em wa groezelig temeude: hee zag ne begraffenisse ankommen en hee kon duudelijk zeen. wee 't er in de kiste lag: 't was Jonkman, nen boer oet de buurte . Langzaam trok ·n stoct vuurbiej en doo zag e niks meer. 't Was net toveriej: aliens was in eenmaol vot. Beemd dee 'n boom wier daal en gung wier naor berre. Mer den nach dreumen e dat Jonkman nen boom an 't umhakken was en op eenmaol...... daor veul den boom en Jonkman d'r oooder - dood!

's Aandernsmorns was e 'n luk stil eo w it en de vrouwe vreug oonder 't broodetten wat em schotten. En doo kwam e met 't vertelsel vuur 'n dag. 'n Iedereen mus ter rech urn lachen. .. Iej liekt wa gek met dee kwakeriej" zee de boer. ..lej geleuft toch nich an vuurspeuk-sels?" .. Gaot mer baole an 't werk!" kommendere:1 de vrouwe .,en haalt ow nich zukke rare dinge in 't heuf!" En zo wor de hele zaak vergetten. 'n Paar dage later was Beernd an 't tuffel-stekken op 'n kaamp. Daor koomp 't juogste zonke van de boer har anlopen en rop: .. Beernd, Beernd, gaot gauw met, iej mut helpen, Jonkman hef 'n oongeluk ehad!" 't Was of 't Beernd in de beene was gaon zitten; hee kon eers nich op of daal. Daor ha'j 't now! Mer hee benom zik nog a gauw en gung hen kieken . Helpen hoom hee nich meer. Jonkman was dood . ... . . 't Was ge-buurd in 't Langeler brook.

Een paar jaor gungen hen en Beernd har a vake wat van te vuurten 'zeen, wat ook oet was kommen. En as 't nich aait precies oetkwam, zoas hee 't zeg har, dan wussen de boeren 't toch wa zo te dreeien, dat 't wa oet was ekommen! Zo was hee a n paar mao! 's nachens opperoopen urn 't laandhekke los te doon. Dan ees was 't nen dooien dee hee zag, dan wier 'n wich en nen jongen keerl deet haole trouwen gun-gen. En aait kwam 't oet. Ook har hee a ee.s 'n mao! op mutten staon doo hee gin zin har. Nen boer mut harre werken, be-naamd nen knech in dee dage en oonzen Beernd har d'r nich vol zin in urn in keulte en regen naor boeten hen te gaon. Mer 't geklop heul an en daorum gung Beernd ees kieken wat 't now wier was. In de veerte zag e dat d'r braand was. Dat mos ween biej Groskaamp. Hee wol net nao binnen gaon en zien volk waorschouwen, doo ' t opees wier vot was. V ol prakkesaozies gung Beernd wier naor berre hen en mos d'r meer a!

*J.Korfe SiNDS 1884

u.w specialist in Heren~ en Jongenskleding en Modes

Marktstraat 4. Tel 2927. ENSCHEDE

Oaver de fietsen van

Herman Olthof sprekt de nH~nsen aait vollof

w ant UNION. bet be s te mer k is si ~ r i ij k en onmon ig sterk. G H . OLTHOF-JANSEN

Rij wlelha ndel en Reparatieinrichting Industriestraa t 187 - Tel 2178- HENGELO

DE BESTE VLOER

,FLOOR FLEX" Oldenzaa!se Bouwmaterialenhandel n.v.

Haverstraa t 23 Nieuwstraat 22

ENSCH E DE HENGE LO

Oew adres veur kleere

AUTOBEDRIJF .. KLEI]SSEN''

ALMELO

Het adres voor 101 0 10 service

BORNSESTRAAT 132 telefoon 2266 - 3355

152

Twentsche Fourniturenhand~l

J. W agelaar & Zn. Vv'illemst raa t 38. Tel. 5681. Enschede

Het adres voor kleermakers- £n naaistersfournituren en -gcreedschappen

Vlieseline, Dominator- Sti kga ren s, D ric-boompjes. Ribfix - Manchester en Persk ussens, merk .. W ag en"

~-··-MORSMAN wasrnachines, stofzuigers, koelkasten en elektrische huishoudelijke artikelen.

SLOETSWEG 178 - HENGELO ZONSTRAAT 25 - HENGELO

Koopt oew rookgerei ook in 't nieje jaor weer biej :

Twentse Taalbank

,l)aor zit c! " rcup Beernd, .,daor, in ' n a p-pelboom! Ik kwam em tegen biej 't ,Of-schot". En now wi'k miej met em houwen, dat wi'k!". Beernd begint te tellen: , Da 's eenc, cia's twcec en slot met geweld in 'n boom en de dt!wel reup: .,Nog ces!". Mer Beernd gaf em tot bescheed: , . .Ik slao geen duwel dree mao!, mer met God en Marieje begin ik wier opnieje!" · Biej 't hclll·en van dee heilige namen, heu-ren ze 'n gekraak van geweld en Beernd timmcrt mccr vcdan tot 'n Zwatten d'r gollend tusken oet gung. ,Zo, dat hef em oppeknapt", zee Beernd met voldooning, ,den koomp vuurlopig nich 'vier.''

Doo oonzen Speukenkieker zon dreeenveer-tig jaor was, trouwen e. Hoo 't kwam, dat e nich · eerder in 't huwelijksbootje" is estapt. kan 'k ow nich vertellen. 'tWas in de meimaond van 1804 dat Beernd den gewichtigen stap deer. In de oole beuke in de roomse kerke van Hoksebarge stect 't eschreem, dat hee met zienen Henrica of Hendrika te hope de lasten en lusten van 't leem wol delen. Of e an ziene vrouw eer tookeumstige huwelijkleem precies oet de deuke hef edaon, weet nums . Een zonne, Jan, hebt ze had, vuur zo veere . bekend 1s. Hee har zik in de herlstmaond van 't jaor daorvuur biej publieke veilinge van 'n Heer Pestoor W olferink oet Enske de ,,Kaspers-wonninge" op 't Meulenveld (Mollenveeld) met 'n stuk groond d'r biej ekof. Now boer-ken hee dus zolf. Ziene vrouwe was 'n stuk jonger as hee: veerentwintig jaor was zee. 't Zal in dizze jaoren wa ween wes, dat Beernd wat rostiger wor en zik meer oawer-gaf an naodenken en fielsefeern. As e daor 's weentersaoms urn 't losse veur zat met de vrouwe en zonne en as d'r dan miskien mangs wa ees 'n naober kwam kuiern, as boeten aliens duustre nach was en de weend jollen, dan kwam e los en begun te ,pro-feteren". Zo hef e vuurspeld, dat 't naogeslachte wa-gens zol leren kennen waor gin peerde vuur zatten urn ze te trekken . Jao,'t zol nO{! zo wied kommen, dat de ,keurkes" (karren) duur de loch zollen vleegen! Dat aliens is oette-kommen, want wee kent de vleegmesienen nich? Kieke-Beernd hef nog vol meer zeg. Hee hef zolfs de radio vuurspeeld! , Oonze keenskeender zolt 't metmaken, dat ze de pieren in Engeland kant heuren. De radio-muziek koomp al vol wieder vot as oet En-gelaand ...... Kiekebeernd, de tegenswoordige leu weet nich valle meer van ow of. In dee tieden, doo aliens nog zo gemeudelijk was - al mankeren d'r dootertied ook heel wat! -in dee tieden zaggen de mensken vol meer as rechtervoort. Z e leem meer met de netuur met, ze waren zo bliej, net as oonze oole vuuroolders, de Germanen, dat 't wier Mirreweenter was, da'w wier vuuroet gun-

153

De nachtwacht (de heer G. C. Morshuis) die Ianger dan vijftig jaar heeft gl!waakt voor de veiligheid van de rustende burgerij .

(Zie pag. 15'11

gen met de tied. 't Elektries kennen zee nich, aliens was zo deurster, dat ze wa vake dinge mossen zeen zo 's aoms. waor wiejleu now urn lacht. D waallechjes trok-ken oawer 't heed; dat waren zieltjes van ongedeupte gestoarm keender; de kwakel-buske zagen zee in 'n tweedoonkern an vuur heemennekes of lilleke deers; 't geluud van de venveugel schrikken eer op en ne steerne dee verscheut , betekenen geluk of oongeluk. Kiekebeernd leem millen in de oole tied. As hee in ziene verbeeldinge zag dat d'r ven-ergens in Brammelo nen dooien in hoes wor edraogen biej Zwerink, dan betekenen dat. dat e de waorheed sprok. D 'r was 'n oon-weer; doonder en lochen waren nich van de loch; 't was 'n zwaor schoer, dat oawer Brammelo trek. Nen boer wor etroffen en dood binnen ebracht : biej Zwerink! Beernd hef ook nog in de kaste zotten in Almelo. Dat was, naodat Napoleon was verslagen en aile leu wier opgeruumd aom halen doffen. Mer Beernd vuurspelen, dat Napoleon wier zol kommen en met em de Fraanse soldaoten. Dat wor em kwaoluk enommen vanzolfs. Ze dachen dat hee 't met de Fraansen heul. Hee was dooter-tied een jaor of dreeenvieftig-veerenvieftig Hee was 58 jaor, dat e steurf. Op 'n twaalf-den van de heerfstmaond 1819 is e henne-gaon.

An al oonze lezers 'n gelukzaolug niejjaor Red. en Adm. , Twenterlaand".

Twentse Taalbank

NACHTWACHT GE R·RIT MORSHUIS G. Klaas. O otmarsum

Als men 's avond in Ootmarsum bij het gemeentehuis een kanon zou af~ schieten in de richting Denekamp, zou dat zonder het minste bezwaar kunnen, want dan zijn de straten eenzaam en verlaten. Vooral in de winteravonden denken er maar wei~ nigen over om hun woning te ver~ Iaten. En toch moet deze rust een maal per jaar wijken voor een eeuwenoud gebruik en wei op de laatste avond van het jaar: oude~ jaarsavond! Inderdaad eetiwenoud, dat is be~ grijpelijk, want toen O otmarsum een stad werd, zal ook de instelling van de nachtwacht een fei t zijn ge~ weest . Bij Gerrit Morshuis , in het dagelijkse Ieven vermomd a ls tabaks~ bewerker, kunnen we meer te weten konien . Hij stamt uit een geslacht van nachtwakers , die 's nachts het uur omroepen, tenminste, Gerrit' s overgrootvader was ook a! nacht~ waker. Het beroep als zodanig werd in 1921 afgeschaft. Gerrit is dus maar 1 nacht in functie en wei op oudejaarsnacht. In zijn w oning ach~ ter de oude van Bentheimersteen gebouwde kerk hangt het portret van zijn vader met duffelse jas, zwarte pet en dikke gebreide wol~ len das. Gerrit gaat echter gewoon in burger. Meer dan 30 jaar doet hij het a! ,van oald jn niej". Zijn vader begon vroeger iedere avond om 11 uur aan zijn ronde tot ha lf vier of 's winters half vijf. Oat was een hele r ek en soms niet van gevaar ont~ bloot. Bij stormachtig weer droeg hij bijvoorbeeld een korf om het hoofd om zich tegen afwaaiende dakpannen te beschermen. Niet zon~ der trots vertelt Gerrit dat zijn over~ grootvader Ebbe eens met zijn ,be~ leerde hoond" ( afgerich te hond) zeven dieven had gepakt; zelf werd hij in het hoofd geschoten door een der onverlaten. Maar M orshuis deinsdf' niet terug; , dat was ter nich biej".

154

In zekere zin w as het ook een ver~ trouwenswerk, want geen deur mocht gesloten worden, de nacht~ waker moest overal toegang hebben, omdat het brandgevaar vroeger groot was en diefstal of ander ,on~ raod" niet denkbeeldig, zoals we boven zag en. We hebben nergens kunnen vinden dat hij ooi t misbruik heeft gemaakt van zijn vertrou~ wensposit ie. Ieder uur kondigde de nachtwacht het uur aan na eerst te hebben ge~ rateld. Het is nog niet zo erg lang geleden, hooguit 50 jaar, dat de bakkers de nachtwacht kwamen vra ~ gen: ., Kun je vannacht kloppen om 3 of 4 uur?" N og zeer sterk in het geheugen van oude mensen lig t , 'n Oalen Mos~ hoes" met zijn onafscheidelijke zwarte hond, dikke knuppel en pijp~ je. Het was een imponerende ver~ schijning : hij had een stem en een gestalte om de meest onverschrok~ kene het bloed in de aderen te doen stollen . Overal ging Gerrat Moshoes dan ook op a£ waar de zaak niet pluis sc.heen, hij was oersterk, vr.ees kende hij niet. Overigens had hij een har t van goud. De nachtwacht had een gewoonte van de vroegere klopjes overgenomen, namelijk het wekken van de mensen voor de godsdienstoefening . Hij deed dit nu Kerstnacht voor de Nachtmis door met zijn stok enige kloppen op de deuren der huizen te geven Voor deze bewezen dienst mocht hij Nieuwjaarsdag een fooi komen ha~ len. Zo 'n collecte huis aan huis bracht heel w at op, want Morshuis was een sympathieke man. De grate zak van zijn duffel bolde dan ook ten laatste aardig op van a! de munt~ stukken. Wist hij echter een arm gezin dan nam hij niets aan, inte~ gendeel. Zijn grate hand v erdween in zijn zak en kwam tevoorschijn gevuld met geldstukken, die hij voor de weduw e o f zieke op tafel depo~ ·

Twentse Taalbank

neerde. En In die hand van Mars~ huis kon heel wat in. Het loon voor de nachtwacht was 40 cent per nacht, later 60 cent. Ger~ rit kan voor zijn oudejaarsommegang van het stadhuis 5 gulden halen. .. Mer ik doo 't met plezeer" zegt Gait, .,ik zing geerne en haol vol van zangfilms. Op 't karkkoor was 'k tenor. En biej 't vloggelen zing ik ok veur". Trots toont hij zijn ra~ tel met inscriptie: .. Opgedragen aan den nachtwaker van eenen nacht te Ootmarsum. Silvesteravond 1935. A.C.Meiling." Tegen 12 .uur verlaat Gerrit Morshuis zijn huis. Met rus~ tige pas, de rate! in de hand, wan~ delt hij naar de Markt, het plein voor het stadhuis. Langzaam stro~ men de mensen toe, mannen, vrou~ wen, paartjes, zelfs kinderen. Plot~ seling galmen 12 heldere slagen van de kerktoren over de doodstille men~ ~enmassa. Na de laatste slag klink de rate! en de nachtwaker Morshuis roept met heldere stem door de vriesnacht: ,.Twaalf uur heit de klok - de klok heit twaalf!" Een luid gejuich breekt los uit honderden ke~ len. Dan zingt Gerrit als eerste aile burgers zijn heilwens toe. Na de eerste regel zingt ieder mee. Komt burgers komt, nu allen tcrstond het nieuwe jaar intreden. Ik wens U op deez ' vasten grond vee! heil. geluk en zegen. H et oude jaar dat is verdween, het nieuwe zijn we ingetreen. Verheugt U burgers, in Uw lot, wilt Hem, de Heere, prijzen! Knielt neder voor de grote God. wilt Hem vee! eer bewijzen! D e nachtwacht wenst U met elkaar vee! heil en zegen in 't nieuwe jaar! Ik wens aan ied're stadgenoot vee! heil, geluk en zegen. En ook aan elk zijn dagelijks brood hem van de Heer gegeven. En dat wens ik in deze stond aan elke burger met hart en mond.

Als het lied uit is, wensen allen el~ kaar: Vol heil en zegen in 't nieje

. jaot! ;, want iedereen kent ledereei'l. De nachtwacht doet nu zijn omme-gang gevolgd door de vele aanwe-zigen waaraan zich telkens anderen toevoegen. De jeugd zorgt voor het aloude wegschieten van het oude jaar. De tocht gaat door de nauwe, bochtige straatjes. Steeds meer men-sen sluiten zich aan of staan in de deuropeningen waar hun dan ook geluk gewenst wordt door de pas-serenden. Oak kinderen zijn er bij die mogen opblijven tot de Nacht-wacht voorbij is. Op dertien vaste punten in de stad houdt Gerrit stil, ratelt en gezamenlijk zingt men weer het lied. Overal waar jaar in jaar uit, ja , eeuw in eeuw uit de nacht~ wacht halt hield om 't uur om te roepen staan ook nu de mensen stil. Ieder in Ootmarsum kent die plaat-sen. Bij de Iaatste halte (bij Ten-niglo) gaat de nachtwacht in de hoogte. Met stoel en a! wordt hij hoog opgetild. Een hulde, de enig~ ste hulde in .een heel jaar gebracht aan de man , die er voor waakte dat hun welverdiende nachtrust na een dag hard werken niet verstoord werd. Voor Gerrit was het de laat~ ste maal precies de 25ste keer dat hij op dezelfde stoel van de familie Tenniglo de hoogte in ging. Zie-daar een schoon gebruik, een zeer oude traditie. Mage ze nog lang , heel lang in ere worden gehouden als een herinnering aan vervlogen tijden.

Aan onze abonnees Evenals in 1956, zal het eerste nummer van ,.Twenterlaand''s nieuwe jaargang in Februari verschijnen. In verband met enige actuele stukken, moest ook in dit nummer zowel de Midden-Twentse woorden lijst , als onz e historische bijdrage vervallen. Ten gerieve van vele abonnees zullen de abonnementsgelden niet per kwartaal maar over het gehele jaar ineens worden gelncas-seerd ter besparing van P.T.T.-incassokosten.

MAKELAARSKANTOOR

ROTTINK N.V. Deldenerstraat 36-38, Tel. 3041 , Hengelo (0.)

V ASTE GOEDEREN + ASSURANTIEN + HYPOTHEKEN

1?5

Twentse Taalbank

~ -·

I Gebr. Kooy ENSCHEDE

~ ISOLATIES

~ ETERNIT Asbestcemenl-golfpl a ten- en -bu izen:

bmndvrij boa rd , p~aten. enz .

~ FLOORFLEX VLOEREN

Verkoop ook aan particulieren

(Parkweg 1101

..........................

N. V. Aanneming- Mij v. h.

H. W. te Pas Enschede

Burgerlijke- en

Utiliteitsbouw

Gewapend Betonbouw

Grond- eh W aterbouw

Wegenbouw

Twentsche Almanak voor zover nog voorradig, verkrijgbaar in de boekhandel

G EWEVE N ETI KETTE N Geweven namen . Letters en cijfers, Geweven etike t ten.

Bandfabriek BUDDEKE Binnenhaven 28, Enschede

Jan Stokkentre OUDE

METALEN ENSCHEDE

telefoon I 0866 (2 lijnen}

'156

SCHOONHEIDSSALON . . A I II

II (.Xl.ll\.to.Ute. Dames! Een goede huidverzorging geeft een jeugdig uiterlijk. Laat U inlichten over aile schoon · heidsbehandelingen door onze sc hoonhe ids-

specialiste A Jansen W ee menstraat 43 • tel. 2619-Hengelo(O)

Fa G. Ribberink Aannemer van

Bouw- en Betonwerken

Onderhoud gebouwen

HE~GELO (0}

OLDENZAALSESTRAAT II

Twentse Taalbank

BIEJ OONS IN tT TUKKERLAAND Adriaan Buter, Goor

Wiej hebt d'r weer 'n jaor opzitten. A'w achterum kiekt, dan meuge wie nich moppem, duch Tukker. In de wiede weald zut 't d'r walliswaor slim oet , meer ik kieke (in dit heuks~ ke) allenig in 't Tukkerland urn miej hen .

Zes en vieftig is krek teen jaor nao zes en veertig, zo'k menen. Oat he'w konnen merken an de jubileums. Urn d'r een paar t~ neumen: de Scho1e veur Maatschappelijk Wark ,.Twen~ te" in Hengel bestun teen jaor en ok met de Kloompenbeurze in En~ ter was dat 't geval. Nao 'n oorlog zint d'r verscheidene nieje dinge in 't aole Twente opkommen, meer da'w 't aole toch nog lange almaol nich an de lengebande hebt, ko'j op~ maken oet 't fee~tvieren in Hokse~ barge en Ensche. ,.Jorzo" en ,.Men-ko" hebt 175 en hoonderd jaor be-staon. In 'n Achterhook zegt ze dan: ,.dee bunt neet stik zo niej meer".

Toch zo'j haoste zeggen, dat ze van

157

In Enter geet 't kloompmaken had achter-oet. In 'n oorlog ha'j d'r nog zon 120 be-ddcvcn, noe meer 'n stuk of twaalven. Zc zcukt 't noc meer in de kwaliteit as in de kwantiteit. Veur de tiende maol hcht ze ne ,,beurs" hollen waor 't woo lange hoo meer geet urn 'n' mooi produkt, al wodt d'r nog wal heel wat verkof ok.

niejs weer joonk zint wodden, want ze zint zo vlugge en wierig as 'n wich van umtrent doezend wekke. Nichtrum: dat is wal te begriepen met zovol vrouwvolk daagluks urn oe hen! Toch wodt ze beteun, dee vrouw~ leu. De fabrikanten wilt d'r zik me~ kaar wal urn houwen. Meer biej Jorzo hebt ze zik wat betters oet~ prakkezeerd. Ze hebt tehoop daon met Ter Weme in Nee (Neede, G eld.) en van 't Katholieke nood~ kerkske in Bente! biej Deeln (.,'t Bot~ terkerkske neumt ze dat daor, want de boeren hebt 't konnen bouwen van wat ze in 'n oorlog an de hotter vedeend hadden!) hebt ze

Twentse Taalbank

Firma H; REEFtv1AN Aannemer van

Bouw- en Betonwerken

HENGELO (0.)

Ann inksweg 48 - telefoon 2407

8/oemenmagazijn

K. HUNIA & Zn Tuindorpsrr. 38. re lefoo n 2751. Hengelo Hri nk strnat Ia te'efoon 2681, Hengelo

GROENTE- EN FRUITHAL

J. SCHUTTE N een prettig en verrr0uwd t~dres

BOT HA STRAAT 22 H ENGELO

~ DAMES- en HE RENKAPPE R

. ~e?be~n~ ~rr~w~d~ ndustriest • a a t 130. Hugelo

AANNEMERSBEDRIJF

GEBR. KREIJENVELD voor

BURGER- en BETONBOUW

Tuindorpsrra at 48. tel. 237 I. Hengelo

Banketbakkerij

MAISON GUST AF Het kwaliteitshuis W ecmenstraat 20 HENGELO (0)

IJzerwaren Gereedschappen Haarden en kacbels Hu i sboudelijke artikelen

'). r/{,1Leijll voor elke primeur de beste grimeur Tonee lkapper · Brugstraat 6 Hengelo (0.)

MANLEU I Draeg iej leu 'n .,konfektie" -model o f is oew heur .. nao r maot" 'eknipt?

Nem 't letste en gao naor : £'! • • HERENKAPPER u ern t w I e ff e r Leeuwe d kstraot 11

Heng e lo (0)

Laot griep of aander ongemak Oew nich te pakken nemmen Gaot naor miej too. de man van 't vak Dee 't ongemak kan remmen.

Drogisterij ,TUINDORP" H E V d HAAR C . T. Storkstroot 33

• • • • tel. 3751 . Henge lo(O)

Voor uw toiletartikelen

DROGISTERIJ POSTMA MOLENSTRAAT 9 HENGELO (0.)

15&'

Voor uw

drukwerken

naar · ...

fa G.W. tenT usscher Borne ~ tel. 265 ~ 323

Komt ees duurde roetengluull''n En bekiekt mien manufactuur'n Dan is 'twa wisse. kameroad Da'j ook bi'j mi'j koop'n gaot

I Magazijn ,,DE STER'' D. H . TERHAAR . C. T. Storkstr . 31. tel.2988. Hengelo

Twentse Taalbank

n febriekske maakt. 't Geet eer net as Mohammed en 'n barg. At de vrouwleu nich naor 't febriek wilt kommen, dan mut 't febriek meer naor de vrouwleu.

Hengel mag dan nimmer ne stad wodden konnen (allenig 'n groot dorp, zo he£ 'n borgemeister van Ensche miej kottens anvetrouwd). dat he£ ok ziene veurdelen. 't Is d'r vol veiliger as in Almelo en Ensche in de straoten. En 't wil d 'r veiliger worden, noe ze d'r 'n vekeers~~ maquette hebt, dee de jongs van de plisie en dee van Stork en Heemaf zolm maakt hebt. Ze wilt d'r ne vekeersschole umhenbouwen!

Ensche is nog aait naa gedaon op ziene Twentse Schouwburg. Da's ok te begriepen, want 't ding kost de gemeente wal nen plear geld, meer toch meender dan at ze vewoch had~ den. Oat kump umdat 't volk d'r zo good kommen wil. Net ' t zolfde wat ze d'r geeft: of 't meziek is, toneel, ballet of opera. Noe he£ de Opera oet Meunster d'r wes met .. Im weis~ sen Rossi" ( wat niks met oons Twentse peerd he£ te maken) en tooken veurjaor wilt de leu van .. Forum" naor Meunster gaon.

Tukker he£ kottens nog in Meunster wes, ok veur ne oetwisseling. Ze hadden de Redaksie van .. Twenter~ laand" netjes bod daon, doo 't 'n Regierungsprasident Franz Hacke~ thai ( umdat e d 'r met oetscheiden, hoonderd beuke cadeau deer an zie~ nen collega, 'n Commissaris van Oaveriessel, lr. J. B. G. M. Ridder de van der Schueren. Dee he'w he~ lemaols veur niks van den vrende~ likken meneer kregen. De volgende hoonderd is ne · kwestie van toe~ schen: de openbare bibliotheken van hier en van achter 'n paol hebt dat zo met mekaar eregeld.

't Was ne eenvoldige plechtigheid, meer 'the£ Tukker toch good edaon, dat zowat weer meugluk is, a! geet 't oons mangs nog van 'n zoeren bot ....

Oewen Tukker.

159

STUD IE

Ben Thiiss, Enschede*)

Hier faalt de povre geest Geknecht door onvermogen En ziet geen wegen meer V erzwakt door moeizaam pogen

Beperkt door 't menselijk zijn Blijft hem de dingen duister Geen zekerheid die blijft Slechts phrase zonder luister

Gedachten dwalen a£ Een droombeeld komt naar voren Het wezen bant de schijn Helaas, 't gaat weer verloren

Doch eenmaal zal het zijn Oat in een schouwend weten De geest , van stof ontdaan Vrij is van deze keten.

* B. Thiiss, geb. 9~5~1934 te En~ schede; Onderwijzer.

ZIEN GEHEIM.

Ik stel miej Oew vuur as nen Huun zo groat en staark. As nen eeken, den zik wottelen duur de tieden en tieden hen. lej bint vuur miej d 'r Enen, den gramstai:irig ween kan, umda'j de pi:itte en teelders van de tempel-trappen smeten. Mer Enen ook, den net:;pmin zien traonen ooit bedwung, jao, dee zi:ilms in 't openbaar leut zeen, zoas biej 't wiede oetzich op de stad. Urn a! dee naobieje en begriepelukke dingen grip miej zovi:il temeer wat lej vuur oons verbai:irgen heulen doo 'j hen bidden gungen op 'n berg of Oew stilzwiegend en met vuurgen drang in de verlaotenheed terugge tri:ikken.

Gk. - Hgl.

Twentse Taalbank

DE VROUWLEU Sprekwiezen oet Twente

' (H. Klaassen, Albergen)

(II)

Een vrouwleu~muulken trek meer as zeuven peerde.

* Row in 't werk, glad in de kerk -mot 't de vrouwleu wezen.

* As wichter nao 't maark gaot, dan verdeent de kremers geld.

* Wat vrouwleu kont van een niere twee maol soep kokken.

* As vrouwleu in de koffie blaost, dan koomp ter gaa 'w 'n grommelschoer.

* 'n Kuulken in de kinbakken, kan jonge wichter versmakken.

* Aole wieve zint gen jongen. * Volle meekes geewt volle zorgen.

Waor de vrouw 't hoe's regeert, daor geet 't op 'n doer verkeerd.

* Aole keerls en jonge wieve gif voile kinder en voile gekieve.

* As de keerls wat mekeert, dan kriegt de vrouwleu de schold.

* 'n Rieke broed brech aske an 'n heerd.

* Ne vrouw kan n ringelduufken ween, mer ok ne 'totteldoeve.

* N e weddeman krig wa ne vrouw wier, mer de wichter genne mooder.

IN 'N HEMMELSKEN GAOREN.

In 'n hemmelsken gaoren, zo heilig en stil Dot aliens Maria, wat 't Jezuskind wil; Zee nemt Hem bie 't hendke, zee nemt

Hem op 'n schoot W at is toch dat Keendke a vlugge en groot!

Van wieden steet Jozef, den heiligen man Vank zachte en zeutkes 'n slaopleedke an Maria zingt wieder de hemmelske wies Zingt: heia kapeia, of ' t kump oet 't paradies

Leef Jezus mos slaopen, leef Jezus weez stil Het doot aile engel, wat ' t Keendke meer wil Zee zingt 'r van gloria, dat 't soest deur

de beum' Mien Keendeke slop now en lacht in den

dreum

Toon Berghuis, Oldenzaal

( Naar het W estfaals).

r Tweoterlaand en -Jeu

( Moandblad vuur 't Twentse volk "'\ ..J en -sproake Abonnementsprijs: 90 cent per kwartaal. La sse nnmmers 45cent.

REDAKTIE ~n ADMINISTRATIE-ADRES: Uitgeverij .. Twenterlaand" Kortenaerstraat 29 - Hengelo (0.) Telef. K 5400.7987 Bank: De T wentsche Bank N.V. Postrekeningnummer 820018 SAMENSTELLING: TWENTSE SCHRI)VERS

REDAKTIE-ADVIESRAAD: GerC~rd Vloedbeld sr., Almelo ( voorzitter van de Twentse Kring van Sassische schrijvers) Toon Berghuis. Oldenzaal. Jan Wilmink, Hengelo (0.) Arend Lamm, Hengel a (0.) Adriaan Buter, Enschede/Goor.

Op ' t umslag : Foto Prins, Hengel.

160

Twentse Taalbank

Wat zas as di:i$ was kas!

TASCHE dut alles wat e kan urn oewleu naor tevreanheed te bedeenen

HUISHOUDTEXTIEL VOERINGSTOFFEN

JAPONSTOFFEN

D. Jordaan & Zonen T extielfabrieken N.Y.

HAAKSBERGEN

Tukkers. a ' j oew eegen belang beseft Kiek ie j biej V an Merks tein , wa nt den hef't

v. MERKSTEIN ~~~~~~rpstroat Oew zaa k ve ur : ve 'l icht ing. was rnachines , stofzoegers, !'lektr. k lokken, scheerapp .. enz .

Cooperatie is het a llens umvatt ende woord veur ne organisatie dee a llenig de belangen ' van eur !eden op ' t oog hef. want ... . winstbejag kan ' nooit eer doe! ween; van-daor ee r naa rn :

,VOLKSBELANG" met eer devies :

,.NICH UM 'T GEWIN MER VEUR 'T GEZIN"

Cooperatie .,Volksbelang"

Haaksbergen Bi'j ook a/ lid ?

W e.e gin goeie pen is 'ewend, gef bliek dat e HOBBELINK 's pl'n ni g kend G. HOBBELINK, kantoorboekhandel, T uindorpstr. 6. telef. 3865, Hengelo

Coop . Boerenleenbank, DELDEN 4 troeven in een hand ~ le Grundig radio en televisie ~ 2e P hilips radio en televisie ~ 3e Telefunken rad io en televisie ~ 4e S :ernens radio en televisie

Specialisten

ALLE BANKZAKEN SPOORSTRAAT 9, telefoon 0 5407- 437 1 Radioko Sp:uen brengt welvaart, Ook voor U.

Nieuwstr 57·, tel.390 9 Hengolo (0) C. F Klaorstraot 28 _j tel. 4863, Enschede

Spaar mee bij de Boerenleenbank te OLDENZAAL DENEKAMP

WEERSELO LATTROP DEURNINGEN DE LUTTE SAASVELD ROSSUM

OOTMARSUM

Twentse Taalbank

OLDENZAAL

ak met rneer dan 50 toonkarners

Versteeg's verve veur hoes en erve

F. Ve rsteeg Glas- en Verfha ndel

Molenstraat 20 - Hengelo (0.)

COoP . ZUIVEL F ABRIEK ,NOOIT GEDACHT"

OOTMARSUM Prima melk en melkprodukten

Roomboter steeds eerste kwalitei t

Steeds meer tevreden klanten dragen onLe MAXIS-korsetten ~n Beha

de Renner is toch goedkoper Marktstraat ti - Hengelo

Fa. B. ten Eekelder on be twist

de schoenenspecialist

En schedestraat 5 HENGELO(O)

speciaal adres:

muziek-handel

B u L T

Oldenzaal

Yoor kousen, sokken, knopen en kousenreparatie

,bet spinnewiel" Tuindorpstraat 41, Tel. 4994, Hengelo

VOOR BETERE HERENKLEDING HOEDEN EN MODES

oos*v~ se~ S :ti\iS 1i9S

• Gt"Otestraat 63, ALMELO

Timmerfabriek

HANNINK HENGELO (0 .) Telefoon 3701

Levering van KOZIJNEN RAMEN DEUREN TRAPPEN enz.

voor utiliteits- en woningbouw

-3 ) Gunstig gelegen industrieterreinen, ruime arbeidsmarkt.

b) De grootste markt van Twente.

c) Een prachtige omgeving.

INLICHTINGEN: STADHUIS RIJSSEN

Twentse Taalbank

'1. ~ II ,,0 .. o-ILme~ta.. de icieale koffie.melk

l I

u proeft de room

Ve rk rijgba ar in flessen va n 230 gram (36 cent) en 400 gram (52 cent)

V erkoopk.antoor ,M.ultifarm ' ' Boekelo

V oor verhuur van - ~~ -gelegenheidskleding ·

uw adres I v. Riebeek~~ 4 2~E~!e~e~Tel. 8159

ann ex Toneelkleding

HENGELER LEU ! haa lt oew vleis biej de j ongs van

VAN GELDER want d ee kent oe w allemoale

Veur kalfs. ruod - en peerevleis dus ooar ' t VLEESPALEIS

v. Buuren & Trutmans Cronjestraat 15, TeL 2552, HENGEL

verhuusd oew duur de gaanse weerld

Vroagt me-er ee 's urn te komm 'n proaten

n-~--------------~. I Eis het bestel eis SOLA-tafelbestek

I Gegarandeerd I voor het I even I Sola-speciaalzaak W emenstraat 6, HENGELO, Tel. 7832 Kotmansweg 6b, HENGELO, Tel. 4981 -

W ilt U U w tuin Iaten aanleggen, bijplanten of veranderen . Bezoekt U den de ,.ERICA KWEKERIJEN" te Borne. U it honderd-duizenden pla nten a ls Bloem- en Sierheesters, C oniferen , Rozen, V ask- en Rotsplanten kunt U een keuze mal:en. De ,.E RICA-KWEKERIJE N " zijn de nooiste kw ekerijen in T wente met de groot~te voorraden.

G eopend aile werkdagen tot 5 uur, andere uren a ileen bij telefonische of schriftelijke afspraak.

Een motorrijwizl. scoter, of bromfiets? Het grootste rijgenot v e rscha ft U :

N S U lmporteur J. Huiskes prijzeo vanaf f 535.- T el. 101 - D e ld en

Lekk're en gezoonde pankooke, met mel

van de Grutter

Erven ten Cate oet Boorn

Tub bergen met Vasse

en Hezingen

Rustige, bosrijke omgeviog •

Eenvoudige eo gemoedelijke bevolking • Lage tal'ieveo

en belastiogen

INLICHTINGEN : V V V

Twentse Taalbank

0a0b0c0d149150151152153154155156157158159160161e161f161g161h