1

Minor HealthTEC Projectteam Opdrachtgevers

Mayra Asschert Sylvie Bogaerts Julia Blom Kim Bogaerts Yves Lamberts

2

Inhoudsopgave

Inleiding ................................................................................................................................................... 3

Projectactiviteiten ................................................................................................................................... 4

Kwaliteitsborging ..................................................................................................................................... 5

Projectorganisatie ................................................................................................................................... 5

Planning ................................................................................................................................................... 6

Marktonderzoek ...................................................................................................................................... 7

Conclusie marktonderzoek ...................................................................................................................... 8

Persona .................................................................................................................................................... 8

Cultural probe.......................................................................................................................................... 9

Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 10

3

Inleiding Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Deze achteruitgang in de hersenen kan verschillende oorzaken hebben. Het kan zijn dat de zenuwcellen in de hersenen kapotgaan, dat de verbindingen tussen de zenuwcellen kapotgaan of dat de cellen en de verbindingen het niet meer goed doen. Door deze afname van cellen, functioneren de hersenen steeds minder goed. Er zijn verschillende vormen van dementie, de meest voorkomende vorm is de ziekte van Alzheimer.1 Bij de ziekte van Alzheimer ontstaan er plaques tussen de hersencellen, doordat het eiwit amyloïd samenklontert. Dit belemmert de communicatie tussen de hersencellen. Daarnaast ontstaan er ook tangles in de hersencellen, doordat een ander eiwit, genaamd ‘tau’, samenklontert. Bij de ziekte van Alzheimer is het tau-eiwit veranderd. Het is als het ware anders gevouwen, waardoor het eiwit een afwijkende vorm heeft. Door de afwijkende vorm zorgen deze eiwitten ervoor dat het transport van voedingsstoffen door de cel niet goed verloopt, waardoor de cel uiteindelijk afsterft.2 Alzheimer is een progressieve ziekte, de ziekte neemt steeds verder toe en er sterven steeds meer hersencellen af. Iemand met Alzheimer kan daardoor dingen steeds minder goed onthouden en begrijpen, daarnaast krijgt hij moeite met communiceren en redeneren. Hoe de ziekte zich precies ontwikkelt verschilt per persoon. Alzheimer is in verschillende fases te onderscheiden met ieder zijn eigen kenmerken. In de vroege fase ziet men kleine veranderingen in het gedrag of de capaciteiten van de persoon. Vaak valt het als eerste op dat de persoon recente gebeurtenissen vergeet. Daarnaast kan iemand in de vroege fase van Alzheimer: zich herhalen; nieuwe ideeën trager begrijpen; de draad van een verhaal verliezen; verward zijn; minder vloeiend spreken; het moeilijk vinden om beslissingen te nemen; zijn interesse in andere mensen en activiteiten verliezen. In de middenfase worden de veranderingen duidelijker. De persoon heeft bijvoorbeeld meer hulp nodig bij dagelijkse activiteiten zoals eten, wassen en aankleden. Ook zal hij steeds meer dingen vergeten, herhalen en moeite krijgen om mensen te herkennen. Daarnaast kan iemand in de middenfase van Alzheimer: sneller overstuur, boos, agressief of achterdochtig worden; verward zijn over waar ze zijn; weglopen of de weg kwijtraken; verward zijn over de tijd; ’s nachts opstaan omdat hun slaap/waakritme verstoord raakt; problemen hebben met de waarneming en in sommige gevallen hallucinaties. In de laatste fase heeft de persoon nog meer hulp nodig. Geleidelijk wordt hij volledig afhankelijk van anderen. Het geheugenverlies is groot; de persoon kan bekende voorwerpen en plekken niet meer herkennen. Daarnaast kan iemand in de laatste fase van Alzheimer: moeite hebben met kauwen en met slikken; veel afvallen, ondanks veel eten; incontinent raken; geleidelijk de spraak verliezen; onrustig worden en op zoek zijn naar iets of iemand; verdrietig of agressief zijn. De levensverwachting bij Alzheimer kan uiteenlopen van 3 tot 20 jaar. De gemiddelde levensverwachting voor iemand met de ziekte van Alzheimer is 8 tot 10 jaar.3 Een op de vijf mensen krijgt dementie. Bij vrouwen is de kans nog groter; een op de drie vrouwen krijgt tijdens haar leven dementie. Hoe ouder iemand wordt, hoe groter de kans op dementie. Boven de 90 jaar heeft maar liefst 40% van de mensen een vorm van dementie.1 Van alle mensen met dementie heeft 70% Alzheimer.3 Nederland telt op dit moment ruim 280.000 mensen met dementie. Door de vergrijzing (vergrijzing houdt in dat het aantal 65-plussers flink stijgt)4 en het ouder worden van de bevolking zullen in 2040 ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie.1 Hoewel er andere aandoeningen zijn die veel vaker voorkomen, zoals bijvoorbeeld artrose en diabetes, heeft dementie een heel grote impact op de volksgezondheid. In 2040 is het de aandoening die de meeste sterfte en de hoogste ziektelast veroorzaakt. Door de vergrijzing zal de druk op de zorg toenemen. Veel meer mensen hebben in de toekomst een aandoening en moeten hiervoor behandeld worden. De behoeften van ouderen liggen niet alleen op het gebied van medische zorg, maar ook op het gebied van welzijn. Meer inzet op het gebied van welzijn kan ouderen helpen om een goede kwaliteit van leven te behouden ondanks ziekte en beperkingen.5

4

Het bedrijf waarmee wij samenwerken is WATCH SEM en is opgericht door Sylvie en Kim Bogaerts te Eindhoven. Het principe van WATCH SEM: door je levensstijlkeuzes en dagelijkse ritmes vast te leggen, kun je jouw gezondheid en kwaliteit van leven verbeteren. Wetenschappelijk onderzoek naar chronische pijn en levensstijlkeuzes bewijst dat je minder pijn ervaart, wanneer men een gezonde levensstijl en vast dagelijks ritme aanneemt. Dit principe is toegepast op patiënten met beginnende dementie, zodat zij hun kwaliteit van leven zo lang mogelijk thuis kunnen behouden. Doordat de vergrijzing toeneemt en steeds meer mensen dementie, waarvan 70% Alzheimer, krijgen zal de druk op de zorg toenemen. Door mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen zal een deel van de druk op de zorg afnemen. WATCH SEM is een applicatie voor een horloge om mensen met beginnende dementie/Alzheimer te helpen. Het horloge zorgt voor een vast ritme in hun leven gebaseerd op: slapen, eten en bewegen. Het horloge geeft vele belangrijke geheugensteuntjes om je persoonlijke ritme vast te houden en dementie tegen te gaan. Het horloge is via verschillende devices aan te passen en is ook door mantelzorgers en familie in te zien. Met behulp van WATCH SEM, Sleep, Eat, Move kunnen ouderen met beginnende Alzheimer langer kwalitatief zelfstandig thuis blijven wonen met hun eigen persoonlijke leefstijl. Om er zeker van te zijn dat WATCH SEM een positieve bijdrage kan leveren aan het langer zelfstandig thuis blijven wonen, moet dit eerst worden onderzocht. Daarnaast wordt het ontworpen voor ouderen (65-plussers) en moet het daarom gebruiksvriendelijk zijn. Hieruit vloeit voort de volgende onderzoeksvraag: Is WATCH SEM geschikt voor 65-plussers en hun mantelzorgers en biedt het een goede ondersteuning aan de dagelijkse activiteiten van de betrokkenen?

Projectactiviteiten De projectactiviteiten zijn onder te verdelen in 3 fases: de opstartfase, de onderzoeksfase en de realisatiefase. Deze fases zijn hieronder verder uitgewerkt. Opstartfase - Het inlezen en eigen maken van de opdracht - De meegeleverde informatie eigen maken - Alle punten voor het project duidelijk krijgen en weten wat er van ons verwacht wordt Onderzoeksfase - Doelgroeponderzoek plegen - Literatuuronderzoek plegen - Onderzoek doen naar concepten, waarom WATCH SEM en wat is er nog meer mogelijk Realisatiefase - We gaan interviews houden met de doelgroep - We gaan interviews houden met de mantelzorgers en de familie van de betrokkenen - We gaan demo testen uitvoeren met de demo WATCH SEM bij de doelgroep (in afwachting) - Uiteindelijk gaan we met al deze informatie een samenvatting maken met daarnaast een

conclusie

5

Kwaliteitsborging Binnen dit project is aandacht besteed aan kwaliteitsborging en wel op twee terreinen. Dit wordt hieronder verder in detail toegelicht. 1. Kwaliteitsborging van het projectverloop Bij het opzetten van een project dient rekening te worden gehouden met hetgeen wat wij exact willen bereiken. Deze scope van het project bevat een beschrijving van het uiteindelijke eindproduct, de benodigde mensen en middelen en de tijdsplanning. Nu kunnen wij tussentijdse controle punten benoemen waaraan voldaan moet worden. Het is gebruikelijk bij een project dat er een stuurgroep wordt benoemd. Deze zorgt ervoor dat zwaarwegende problemen met de doorlooptijd en/of financiering tijdig worden opgelost. 2. Kwaliteitsborging van het eindproduct WATCH SEM Hier moeten wij letten op aspecten als ontwerpeisen, gebruikersinterface en duurzaamheid. Wij hebben vastgesteld dat het voor de doelgroep van groot belang is dat door middel van eenvoudige signalen duidelijk wordt gemaakt wat het moment is in hun dagritme. De interactie met de gebruiker vindt plaats middels goed herkenbare beeld- of geluidssignalen. Middels sensoren zal er een passieve controle plaatsvinden. De aangeboden technologie zal uitgebreid getest moeten worden in samenwerking met de doelgroep om verkeerd gebruik te voorkomen. Ten slotte lijkt het raadzaam om de verzamelde gebruikersgegevens regelmatig te controleren. Dit levert inzicht op hoe effectief het eindproduct wordt toegepast.

Projectorganisatie De opdrachtgevers van het project zijn Sylvie en Kim Bogaerts, de oprichters van WATCH SEM. In het kader van de projectbegeleiding heeft onze docent, Geert-Jos van der Maazen, de rol van stuurgroep binnen dit project. Zoals eerder beschreven levert Geert-Jos een belangrijke bijdrage aan een soepel projectverloop. Het projectteam is als volgt samengesteld; Mayra Asschert, Julia Blom en Yves Lamberts. Wij hebben ervoor gekozen de projectdocumentatie te beheren in Googledrive. Binnen het projectteam neemt Julia Blom ook de rol van projectleider op zich. Stakeholders Naast het eerdergenoemde bedrijf WATCH SEM en onze minor HealthTEC, zijn de volgende twee bedrijven ook belangrijke stakeholders binnen het project: Dementie Coöperatie Oisterwijk en Saar aan Huis. Deze bedrijven zijn gespecialiseerd in de ouderenzorg en zijn toegespitst op de ondersteuning van mantelzorg bij ouderen. Budget Uit de beschikbare informatie leiden wij af dat de begrote kosten vooral gericht zijn op de begeleiding van het projectteam, het voorbereiden van een test situatie, uitvoering en evaluatie/eindpresentatie. Deze kosten zijn geschat op 10.000 euro, 150 uur x 60 euro per uur. Er zijn geen ontwikkelkosten opgenomen voor de applicatie zelf.

6

Planning

7

Marktonderzoek Binnen het project is er gekeken naar hulpmiddelen betreffende geheugensteuntjes voor dementerende ouderen. Er komen drie vergelijkbare producten naar voren: 1. Robot Tessa Robot Tessa is een sociale robot die de eerstvolgende geplande afspraak of taak uitspreekt. Zij ondersteunt bij de dagelijkse structuur en geeft suggesties voor activiteiten. Robot Tessa is met name bedoeld voor mensen met dementie, fase 2 en 3, die nog thuis wonen. Mantelzorgers of familie zijn in staat om via een handige applicatie op gezette tijden de Tinybot uitspraken te laten doen via een agenda functie of een directe boodschap in te spreken. De boodschappen/ berichten kunnen zeer divers zijn, eventueel geïnitieerd door domotica met als belangrijkste doel mensen met dementie in deze fase te activeren. Naast gesproken berichten kan de desktop robot ook persoonlijke muziek afspelen op ingeplande momenten. Het programma van de dag werkt net zo eenvoudig als een agenda. Als familielid, mantelzorger of zorgverlener schrijft u een berichtje en selecteert u het tijdstip wanneer Tessa het moet melden. U kunt een berichtje inplannen op elk moment, vanaf elke locatie en wanneer het u uitkomt.6

Verschillen met WATCH SEM: - Robot Tessa staat op een centrale plek in het huis van de bewoner, WATCH SEM zit daarentegen

om de pols. - Robot Tessa is niet visueel en werkt alleen maar met geluid(en), de WATCH SEM werkt met

foto’s, geluiden en trillingen. - Het belangrijkste verschil is dat robot Tessa bedoeld is voor dementie in fase 2 en 3, terwijl de

WATCH SEM zich richt op mensen met dementie fase 1. 2. De Dayclock De DayClock is een kalenderklok die een oplossing biedt voor oudere (dementerende) personen en hun naasten. De DayClock is een geheugensteun die ouderen helpt met de dagelijkse planning. Het laat op een visuele manier de datum, de tijd en de dag van de week zien. Het biedt de mogelijkheid voor familie en mantelzorgers om berichten, agenda-afspraken en foto’s op de DayClock te plaatsen. Deze worden verstuurd vanaf de smartphone, laptop of computer. Hiermee wordt de grip op de tijd en op het leven vergroot, ondersteunt het familie/mantelzorgers bij de zorg en maakt het verbinden en onderhouden van contact op afstand tussen mensen mogelijk.7

Verschillen met WATCH SEM: - De Dayclock staat op een centrale plek in het huis van de bewoner, WATCH SEM zit daarentegen

om de pols. - De Dayclock heeft niet de combinatie: slapen, eten en bewegen, die WATCH SEM wel heeft. - WATCH SEM heeft een GPS functie en de Dayclock beschikt niet over die functie. 3. De BBrain De BBrain Family Dementieklok is een klok die speciaal is ontworpen voor mensen die aan dementie lijden en hun naasten. Het heeft grote overeenkomsten met de Dayclock, aangezien ze beschikken over dezelfde functies. De BBrain geeft de gebruiker meer grip doordat de klok de weekdag, de datum, de tijd en het dagdeel weergeeft en uitspreekt. De klok is op afstand te beheren door familieleden, vrienden en zorgverleners. Via de app noteer en beheer je afspraken in de agenda, zoals een afspraak met de dokter of stuur je herinneringen over bijvoorbeeld medicijninname. Verder kunnen de gebruikers betrokken worden doordat berichten en foto’s gedeeld worden. Zo geeft de klok structuur in het leven van mensen met dementie.8 Verschillen met WATCH SEM: - De BBrain staat op een centrale plek in het huis van de bewoners, WATCH SEM zit daarentegen

om de pols. - De BBrain heeft niet de combinatie: slapen, eten en bewegen, die WATCH SEM wel heeft. - WATCH SEM heeft een GPS functie en de BBrain beschikt niet over die functie.

8

Conclusie marktonderzoek

Uit deze kwalitatieve vergelijkingen blijkt dat de marktpositie van WATCH SEM extreem gunstig uitpakt. De concurrentie lijkt niet direct te kunnen volgen, omdat WATCH SEM de enige applicatie is met de combinatie: slapen, eten en bewegen.

Persona

Leonie Jansen

GESLACHT Vrouw

LEEFTIJD 66 jaar

NATIONALITEIT Nederlands

WOONOMGEVING Culemborg

LEEFSITUATIE Samenwonend

WERK Gepensioneerd

DEMOGRAFIE

Leonie heeft al 40 jaar de diagnose MS (Multiple Sclerose), maar door de medicatie die Leonie inneemt en door veel te bewegen heeft ze de ziekte goed onder controle. Leonie gebruikt een Apple Watch om haar hartslag/bloeddruk te controleren en zo kan ze zien of ze voldoende beweging krijgt op een dag door middel van een stappenteller. Daarnaast oefent ze veel op de powerplate, waardoor ze haar spieren goed kan blijven trainen. Samen met haar echtgenoot heeft ze een fysiopraktijk gehad, maar door haar diagnose MS kon ze uiteindelijk het werk als fysiotherapeut niet meer uitoefenen. Daarom heeft ze de laatste 8 jaren de administratie van de praktijk bijgehouden. Door de diagnose MS heeft Leonie in de toekomst meer kans op een verminderde concentratie, geheugenverlies en moeilijkheden bij het plannen en organiseren.

INTRESSES - Tuinieren en huishouden

- Afspreken met kennissen om te winkelen, te bridgen, te wandelen of bij te kletsen

- Leonie fietst en tennist graag samen met haar man

KLACHTEN - Leonie is niet meer in staat om lange afstanden te hardlopen

9

Stakeholdersanalyse

In het middelpunt van ons project staat de gebruiker van WATCH SEM. De stakeholders in de binnenste cirkel hebben direct contact met de gebruiker. De stakeholders in de buitenste cirkel hebben alleen indirect contact met de gebruiker. Om nog sneller inzicht te krijgen in al deze relaties hebben wij de stakeholders in 3 categorieën onderverdeeld, namelijk: omgeving, gezondheid en ondersteuning. De opdrachtgevers zijn meer in detail uitgewerkt. Er zijn verschillende rollen achter de opdrachtgever die goed moeten worden uitgewerkt om tot een goed eindproduct te komen.

Cultural probe Een voorbeeld van cultural probe is actief problemen en gebruikerservaringen inventariseren en benutten. Een voorbeeld binnen het kader van WATCH SEM: het horloge geeft wel geheugensteuntjes, maar de melding is te kort zichtbaar. Leerpunten hieruit kunnen verwerkt worden in een overzicht van meest gestelde vragen (Frequently Asked Questions). Deze informatie kunnen wij samen met de opdrachtgevers gebruiken om passende oplossingen te bedenken en deze kunnen wij terugkoppelen naar belanghebbenden, zoals de mantelzorgers of de thuiszorg, zodat de gebruiker de juiste instructie krijgt. Al het voorgaande draagt ook bij aan de ontwikkeling van toekomstige software updates van WATCH SEM.

10

Literatuurlijst 1. Alzheimer Nederland. Wat is dementie? https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie

(accessed 23 March 2020). 2. Alzheimer Nederland. Oorzaken alzheimer. https://www.alzheimer-

nederland.nl/dementie/oorzaken-preventie/oorzaken (accessed 23 March 2020). 3. Alzheimer Nederland. Fases van alzheimer. https://www.alzheimer-

nederland.nl/dementie/soorten-vormen/ziekte-van-alzheimer/fases (accessed 23 March 2020). 4. Zorg voor Beter. Cijfers: vergrijzing en toenemende zorg.

https://www.zorgvoorbeter.nl/veranderingen-langdurige-zorg/cijfers-vergrijzing (accessed 23 March 2020).

5. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De impact van de vergrijzing. https://www.vtv2018.nl/impact-van-de-vergrijzing (accessed 23 March 2020).

6. Robotzorg. Tessa, sociale robot. https://www.robotzorg.nl/product/tessa-sociale-robot/ (accessed 23 March ).

7. Dementie-winkel. DayClock 10 - Kalenderklok - Contact en zorg op afstand. https://www.dementie-winkel.nl/DayClock-10-Kalenderklok-Op-afstand-te-beheren (accessed 23 March ).

8. BBrain Bringing generations together. BBrain: een klok met een missie. https://bbrain.eu/?gclid=EAIaIQobChMI1qLYtrjY6AIVx-d3Ch2dcQvSEAAYASAAEgIAwvD_BwE (accessed 23 March ).