Minisymposiumvoor verzorgenden in

verzorgingshuizen

‘Sterven op je eigen manier’

Doetinchem

14 juni 2012

Bert Buizert

Opzet

• Heel even voorstellen + toelichting op STEM• Introductie in omgaan met levenseinde +

cases (pauze tussendoor)

• Afsluiting

Wat vind U belangrijk?

• …..als U U nú een voorstelling maakt van de laatste fase (weken / maanden) van Uw leven?

• Geen pijn• Respect voor elkaar – zelf beslissen – • Thuis blijven• Mag niet te lang duren• Familie om je heen (gezin) • Afscheid kunnen nemen• Laatste wens kunnen uitvoeren• Begeleiding voor de familie (bij jongeren kinderen – zij kunnen dan ergens op terugvallen)

Wat vindt men belangrijk

familie / vrienden 61 %geen pijn hebben 57 %mijn waardigheid behouden 41 %mogelijkheid om zelf te beslissen wanneer mijn leven eindigt 38 %goede verzorging 34 %afscheid nemen 32 %volledig bij bewustzijn zijn 30 %medische zorg 27 %in mijn eigen woning blijven wonen 26 %genieten 26 %

Opvallende aspecten

• Taboe – Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven,

onzekerheid etc.

• Praten en denken over de dood– Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc.

• Sociaal sterven– Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal,

empathie, etc.

• Regie in de laatste levensfase– Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)

+

-

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

vertrouwenden

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)leven na de dood

• Voor mensen in deze groep is de dood al een deel van het leven. Ze zijn minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. Ze zijn sterk gericht op het gezin, gehecht aan regels, plichtsgetrouwheid en zorgzaam. Niet erg op zichzelf gericht.

• Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, niet veeleisend, tevreden met het standaardaanbod, volgzaam , R-R-R

• Ondersteunend: informatie in hapklare brokken, niet teveel alternatieven, aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn.

Vertrouwenden

• Praten en denken: laag • Regie – behoefte: betrekkelijk • Sociaal sterven: redelijk helder• Taboe: geen taboe

Sterfstijl: rationelen (15%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

rationelen

vertrouwenden

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: rationelen (15%)control over de dood

• Ze zoeken de balans tussen werken en genieten. Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid. Ze erkennen dat ze het denken over de laatste levensfase uit de weg gaan.

• Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, leunen op professionele kennis en ze zijn op zoek naar zekerheden.

• Ondersteunend: heldere feitelijke informatie, onderbouwd met argumenten, gescheiden van gevoelens

Rationelen

• Regie – behoefte: hoog – in het hier en nu• Praten en denken: beperkt• Sociaal sterven: niet helder• Taboe: behoorlijk groot taboe

Sterfstijl: socialen (33%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

rationelen

socialenvertrouwenden

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: socialen (33%)bang voor de dood

• Zorgeloos aan de buitenkant, levend in gevestigde kaders, niet al te opvallend. Mensen maken minder eigen keuzes, maar sluiten zich graag aan bij wat gebruikelijk is in hun groep. Verwachten als het over de dood gaat, dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden.

• Als patiënt: vasthoudend aan het leven, behoefte aan troost, verlichting, uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), weinig initiatief, verhoogde kans op eenzaamheid

• Ondersteunend: kleine porties informatie, herhaal dat, benoem emoties.

Socialen

• Regie – behoefte: zeer laag• Praten en denken: beperkt• Sociaal sterven: redelijk helder• Taboe: liever niet

Casus

Case 1 – Sociale

Hoe kom/blijf je in contact?• Dichterbij – erbij gaan zitten – aanraken op de schouder• Vertrouwen • Op de rand van het bed • Open lichaamshouding:

– Naar haar toe buigen– Oogcontact– STEM – gebruik – zacht

• Benoemen wat je ziet : Wat voelde u voo …… want ik zie dat u pijn heeft• Initiatief dat je wat kan betekenen voor haar • Vragen of ze bang is? • Proberen in te leven

Case 1 – Sociale

Wat valt u op in de communicatie?• Haar gezicht was vrolijker – ze glimlacht• Grapjes maken • Vertrouwen gewekt:

• Gaan zitten• Haar eigen moeder benoemen • Ze kijkt haar echt aan

• Ze spreekt de taal – amicaal• Ze stelt zich gelijk op en begrijpen • Ze komt nonchalant binnen • Pillen – ze benoemt de mogelijkheid – zonder dat ze het overneemt – ze

maakt het wat lastiger om nee te zeggen. • U bent mij niet to last – ik ga het direct regelen .

socialenpro-actieven

Sterfstijl: pro-actieven (18%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

rationelen

vertrouwenden

Sterfstijl: pro-actieven (18%)leven met de dood

• Mensen uit deze groep kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in hun laatste levensfase. Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden.

• Als patiënt: wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, veeleisend, zelfredzaam – afkerig van zinloos handelen

• Ondersteunend: inzicht geven in de alle opties, geef regie, geef kaders en verwijs naar andere informatie

Pro actieven

• Regie – behoefte: hoog• Praten en denken: makkelijk• Sociaal sterven: helder• Taboe: zeer zeker geen taboe

Casus

Case 2 – Pro actieveHoe kom/blijf je in contact?• Ik schrik ervan • Waarom bent u tot deze beslissing

gekomen• Serieus nemen:

– Luisteren– Laten vertellen

• Inhoudelijk er mee – er moet van alles geregeld worden

• Waarom op zaterdag en waarom om 11 uur

Hoe kom/blijf je in contact?• Erbij gaan zitten• Hoe stelt u zich dat voor? • Wat verwacht u van mij • Samenvatten:

• Als ik u goed begrijp

Case 2 – Pro actieve

Wat valt u op in de communicatie?• Als dit is wat u wilt, dan ….• Ze gaat zitten• Ze komt met alternatieven, maar ze vraagt of ze ze mag vertellen • Ze laat bij het weggaan de zaak open bij de mevrouw

Sterfstijl: onbevangenen (22%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

pro-actieven

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

socialen

rationelen

vertrouwenden

onbevangenen

Sterfstijl: onbevangenen (22%)leven zonder de dood

• Voor deze gemiddeld jonge trendsetters is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier.

• Als patiënt: dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, veel vrienden willen zien, ongevoelig voor autoriteit, afstand van zorgverleners

• Ondersteunend: korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, check naar emoties (ipv er al in te duiken), accepteer dat sommige dingen onbesproken (kunnen) blijven.

Onbevangenen

• Regie – behoefte: gericht op hier en nu• Praten en denken: zeer beperkt• Sociaal sterven: onduidelijk• Taboe: behoorlijk groot taboe

Casus

Case 3 – Onbevangene

Hoe kom/blijf je in contact?

Case 3 – Onbevangene

Wat valt u op in de communicatie?

Voor vragen - opmerkingen

Bert Buizert

Telefoon +316-51924150

Mail bert.buizert@stichtingstem.info

Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info

feitelijke zaken

Observatie van jezelf en de ander

gevoelszaken

feitelijke zaken

Observatie van jezelf en de ander

gevoelszaken

feitelijke zaken

Observatie van jezelf en de ander

gevoelszaken

feitelijke zaken

Observatie van jezelf en de ander

gevoelszaken

inhoud

afspraken

Observatie van jezelf en de ander

relatie

gevoel

inhoud

afspraken

Observatie van jezelf en de ander

relatie

gevoel

Als je inhoudelijk moeilijke klus moet doen• OBSERVATIE:

– Meer ruimte nodig om op jezelf en de ander te letten

– Als je observatie in de knel komt gas terugnemen

• AFSPRAKEN: – Minder ingewikkelde afspraken

willen maken

• GEVOEL: – Doen op het moment dat het voor

jou het beste is – Eventuele gevoelskwesties van te

voren de wereld uit helpen of accepteren dat dat nou eenmaal zo is.

– Afspraken maken om ergernis te voorkomen

• RELATIE:– Eventuele relatiekwesties van te

voren de wereld uit helpen of zorgen dat je ze parkeert etc.

– Tijdig bespreekbaar maken wanneer het goed gaat en wanneer het niet goed gaat.

• INHOUD:– Je goed voorbereiden op wat je

inhoudelijk wilt bereiken:• Nagaan wat de inhoudelijke

kennis van de ander is• Weten wat je wilt bereiken• Etc.

– Specialist meenemen

inhoud

afspraken

Observatie van jezelf en de ander

relatie

gevoel

Als je een gevoelsmatig moeilijke klus moet doen • OBSERVATIE:

– Meer ruimte nodig om op jezelf en de ander te letten

– Als je observatie in de knel komt gas terugnemen

• AFSPRAKEN: – Minder ingewikkelde afspraken

willen maken– Afspraken maken om bv.

ergernis te voorkomen• GEVOEL:

– Doen op het moment dat het voor jou het beste is

– Voor jezelf heldere grenzen definiëren

– Jezelf geruststellen, het is alleen in heel bijzonder situaties van levensbelang

• RELATIE:– Eventuele relatiekwesties van

te voren de wereld uit helpen of zorgen dat je ze parkeert etc.

– Tijdig bespreekbaar maken wanneer het goed gaat en wanneer het niet goed gaat.

• INHOUD:– Je goed voorbereiden op wat je

inhoudelijk wilt bereiken.– Geen al te ingewikkelde inhoud

willen doen. – Als het nodig is kan je ook met

z’n tweeën gaan of een specialist meenemen

SLOT

Voor vragen - opmerkingen

Bert Buizert

Telefoon 06-51924150

Mail bert.buizert@stichtingstem.info

Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info