10 GEZONDGIDS augustus 2017

Minder gluten, minder gezondEen paar jaar geleden waren glutenvrije producten nauwelijks te krijgen, nu bieden ook bekende merken ze aan. Helaas zijn ze lang niet altijd een gezonder alternatief voor de reguliere producten.

Tekst Linda de Gouw Fotografie Marcel Graumans

GLUTENVRIJE PRODUCTEN

ProductGlutenvrije producten

Uitvoering We bekeken van

meerdere A-merken de ingrediëntenlijst

op de verpakking van zowel een glu-tenvrij als een ver-gelijkbaar niet-glu-tenvrij product. Per

merk vergeleken we zo de voedingswaar-

de van twee pro-ducten. Daarnaast stelden we vragen aan de betreffende

fabrikanten over het glutenvrije product.

wat & hoe

Gluten zijn eiwitten die aanwe-zig zijn in tarwe, gerst, spelt, rogge en kamut. Ze zitten vaker wél dan níet in produc-

ten. Zo zitten gluten niet alleen in brood, koekjes en pasta, maar ook in bijvoor-beeld soepen, sauzen, snoep, ijs en bier. Steeds meer mensen kiezen ervoor glu-tenvrij te eten. Bijvoorbeeld omdat ze denken dat gluten niet gezond zijn of omdat ze buikklachten hebben. Gluten-intolerantie, echt ziek worden van glu-ten, komt slechts bij 1% van de Neder-landers voor. Bij mensen met coeliakie, de medische term voor glutenintoleran-

tie, zijn gluten schadelijk voor het slijmvlies van de dunne darm. Het langdurig eten van gluten beschadigt bij hen de darm, waardoor andere voe-

dingsstoffen niet meer goed opgenomen worden.

Omdat glutenvrij eten hip is, spelen fabrikanten gretig in op de

toenemende vraag naar glutenvrije producten. Maar alleen glutenvrij

eten, zonder goede alternatieven, leidt tot een eenzijdig eetpatroon met

kans op tekorten aan voedings-vezels, ijzer, vitamine B1, foli-

umzuur en jodium. ‘Boven-dien bevatten veel van de

speciale glutenvrije pro-ducten méér suiker, zout en vet dan “nor-male” producten en mínder van de nood-zakelijke vezels, vita-minen en mineralen’, zo is te lezen op de site van de Neder-landse Coeliakie Ver-eniging. En dat blijkt ook uit ons onder-zoek.

©

augustus 2017 GEZONDGIDS 11

allergenen

Glutenvrij­logoVoor glutenvrije produc-ten is er een logo. Men-sen met coeliakie weten dankzij dit logo dat pro-ducten waarop het is aangebracht onder strenge controle zijn geproduceerd en gluten-vrij zijn. Het logo is over-al in Europa standaard.

In Nederland heeft de Nederlandse Coeliakie Vereniging de licentie om dit logo aan fabrikan-ten te verstrekken. ‘Wij testen de productmon-sters in een laboratori-um op gluten. Ook be-zoeken we de fabriek om na te gaan of er echt glutenvrij gewerkt wordt en of alle machi-nes en ingrediënten glutenvrij zijn. Is alles in orde, dan krijgt de pro-ducent een glutenvrij -certificaat en kan hij een licentie voor het officiële glutenvrij logo aanvra-gen’, vertelt Laura Kool, diëtist bij de Nederland-se Coeliakie Vereniging.

In dit glutenvrije ‘brödje’ zit twee

keer zo veel zout als in de

reguliere variant

1 Peijnenburg glutenvrijVoor mensen met gluteninto-lerantie is gewone ontbijtkoek geen optie. Het hoofdbe-standdeel van ontbijtkoek is namelijk rogge en dat bevat gluten. De glutenvrije ontbijt-koek van Peijnenburg bevat in plaats van roggemeel maiszet-meel, aardappelzetmeel, lupi-nemeel en rijstebloem. Men-sen met glutenintolerantie kunnen op deze manier ook dit typisch Nederlandse product eten. Al kun je je afvragen wat er nog van over is, als rogge is vervangen door vier andere soorten meel en bloem.

Maar let op: in de glutenvrije variant zitten per 100 gram 30 kilocalorieën méér (2 extra suikerklontjes) en bijna 1 gram minder voedingsvezels dan in de reguliere variant, dus min-der ongezond is de glutenvrije variant niet. Voor wie lactose-vrij eet, is de glutenvrije ont-bijtkoek zelfs ongeschikt, omdat die – in tegenstelling tot de reguliere – lactose (melksuiker) bevat. ‘Dit is no-dig om de koek zijn smeuïge structuur te geven’, aldus Pleuni van Kessel, brandmana-ger bij Peijnenburg. Glutenin-tolerantie werkt vaak lacto-se-intolerantie in de hand, waardoor de echte coeliakie-patiënt deze glutenvrije ver-snapering mogelijk toch aan zich voorbij moet laten gaan.

2 Wasa gluten- och laktosfrittKnäckebröd bestaat voorna-melijk uit rogge. Terwijl de ‘gewone’ volkoren Wasa be-staat uit drie ingrediënten, namelijk rogge, gist en zout, zitten er in het glutenvrije knäckebröd rijstmeel, mais-meel, en nog zo’n 13 andere ingrediënten. De prijs van dit glutenvrije ‘brödje’ is ook niet mals: drie keer zo veel als de volkorenuitvoering. Bovendien bevat de glutenvrije variant slechts eenderde vezels en 6 keer zo veel verzadigd vet als het origineel. Per ons zitten er 1 gram meer suiker en 50 extra kilocalorieën in. Daarnaast is het twee keer zo zout. Op de vraag waarom het product twee keer zo zout is als de reguliere variant antwoordt Wasa dat dat nodig is voor een ‘rijke smaakervaring’. Blijkbaar zijn de ruim 15 andere ingredi-enten niet genoeg om vol-doende smaak te geven aan het ‘brödje’.

In veel gluten-vrije producten zitten meer zout, vet en suiker dan in de niet- glutenvrije

©

12 GEZONDGIDS augustus 2017

allergenen

Glutenvrij is niet per se tarwevrijGlutenbevattende gra-nen als tarwe, rogge, gerst en haver worden op etiketten als aller-geen vetgedrukt, in hoofdletters geschreven of onderstreept. Maar let op: een glutenvrij product kan wel tarwe bevatten, namelijk glu-tenvrij tarwe(zet)meel. Het omgekeerde geldt ook: een tarwevrij pro-duct kan wél gluten be-vatten, zoals gluten uit spelt en rogge. Voor mensen die geen tarwe en/of gluten verdragen, blijft het daarom belang-rijk het etiket altijd te controleren.

4 Albert Heijn Vrij van gluten stroopwafelsAlbert Heijn verkoopt steeds meer glutenvrije producten onder de naam ‘Vrij van glu-ten’, waaronder glutenvrije stroopwafels. In plaats van tarwebloem zitten er rijst- en lupinemeel in. Wat we verder bij dit product en andere glu-tenvrije producten vaak zien zijn aardappel- en maiszet-meel. Deze vervangers heb-ben zo hun prijs. Voor de stroopwafels zonder gluten betaal je twee keer zo veel als voor de gewone, én je krijgt er minder wafels voor. Omgere-kend kost een gewone stroop-wafel 11 cent, terwijl je voor een glutenvrije 37 cent be-taalt. De glutenvrije stroopwa-fel is iets calorierijker (10 kilo-calorieën) dan de reguliere: dat komt met name doordat er meer suiker in zit. Albert Heijn geeft aan dat glutenvrij meel niet zo gemakkelijk kleurt en krokant wordt als je het bakt, ten opzichte van tarwemeel. Daarom voegt de grutter extra suiker toe.

‘De prijs blijft een nadeel’Arend Streng heeft coe-liakie en eet daarom al zo’n 13 jaar glutenvrij. Hij vindt het grotere aanbod aan glutenvrije producten een goede ontwikkeling. Waar ze eerst alleen in reform-huizen te krijgen waren, gingen later webshops ze ook aanbieden. ‘Nu ook reguliere super-markten verscheidene glutenvrije producten verkopen, is er echt iets te kiezen’, aldus Streng. ‘Nadeel blijft alleen de prijs van glutenvrije producten.’

3 Koopmans pannen koeken glutenvrijKoopmans is er in geslaagd een glutenvrije pannenkoe-kenmix te maken zonder al te veel extra ingrediënten ten opzichte van zijn 6-granen-pannenkoekenmix. Deze glu-tenvrije mix is twee keer zo zout als de reguliere. Dit komt onder andere door de zoutver-vanger in het reguliere pro-duct. Het zou mooi zijn als de ‘pannenkoekenbakker’ die zoutvervanger ook in zijn glu-tenvrije mix zou kunnen stop-pen. Op onze vraag waarom Koopmans dat niet doet, luidt het antwoord: ‘Dit bekijken wij ook voor onze glutenvrije mix. Uitgangspunt daarbij is dat de smaak voorop blijft staan. Glutenvrije meelproducten

hebben doorgaans meer smaakversterking nodig.’ En dit betekent tot nu toe dus geen zoutver-vanger of minder zout in de glutenvrije mix.

De glutenvrije mix bevat verder 7 keer min-der voedingsvezels dan de 6-granenmix (en trouwens ook een kwart minder voedingsvezels dan de originele mix van Koopmans). Als je uit-gaat van 3 pannenkoe-ken per maaltijd per persoon dan krijg je met de glutenvrije mix 0,6 gram voedingsvezels binnen tegen 4,5 gram met de 6-granenmix.

‘Door de toe-name van het aantal gluten-vrije producten is er nu echt iets te kiezen. Een nadeel blijft de prijs ervan’

In de glutenvrije mix zitten 7 keer

minder vezels dan in de

6-granenmix

©

augustus 2017 GEZONDGIDS 13

allergenen

Lees ook het artikel over modediëten. Kijk op:

gezondgids.nl/archief

5 Eat Natural met boekweit glutenvrijEat Natural maakt in zijn varia-tie aan ontbijtgranen onder-scheid tussen reguliere en glutenvrije varianten. Wij ver-geleken de ‘Boekweit gluten-vrij’ met de reguliere ‘Noten en zaden’ en zagen dat de gluten-vrije ontbijtgranen per ons 11,5 gram meer suiker en 0,9 gram extra verzadigd vet bevatten en minder voedingsvezels dan de niet glutenvrije. In de regu-liere Eat Natural ontbijtgranen zitten haver, rogge en tarwe. De glutenvrije Eat Natural be-staat uit gepofte rijst en boekweit. Boekweit, en ook haver, is van nature glutenvrij maar kan toch ‘verontreinigd’ zijn met gluten, doordat het in aanraking komt met glutenbe-vattende granen. Boekweit en haver zijn daarom alleen glu-tenvrij als het expliciet op de verpakking is vermeld of aan-geduid met een glutenvrijlogo (zie kader op pagina 11), zoals hier het geval is.

Eigenlijk is boekweit geen graan, maar een vrucht. Het ziet eruit als kegelvormige korreltjes en de smaak is wat nootachtig. Het Voedingscen-trum ziet boekweit als een aanvulling op graanproducten als volkorenbrood, en niet als een vervanger ervan. De reden hiervoor is dat het niet dezelf-de gezondheidsvoordelen heeft als graanproducten. Die verlagen het cholesterolge-halte en het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker.

Eat natural is in dit onderzoek de enige aanbieder waarvan het glutenvrije product niet extreem duurder is dan de reguliere versie. Maar dat komt waarschijnlijk doordat de varianten mét gluten van dit merk óók al peperduur zijn. ■

MEER INFORMATIEconsumentenbond.nl/glutenvrij

Naast alle glutenvrije producten zijn er alternatieven om gezond glutenvrij te eten

Gezonde alternatievenMet deze voedingsmid-delen kun je gezond glutenvrij eten:

➜ zilvervliesrijst➜ aardappelen➜ peulvruchten➜ groenten ➜ noten➜ fruit➜ granen als: gierst,

teff, amarant, mais en sorghum

➜ haver waar het glu-tenvrijlogo op staat

➜ glutenvrij volkoren-brood

➜ glutenvrije volkoren-pasta

➜ glutenvrije volkoren-crackers

➜ zuivel zoals melk, yoghurt, kwark en Hollandse kazen

➜ eieren➜ vis, vlees en gevogel-

te zonder toevoegin-gen (let op: paneer-meel en kruiden-mengsels kunnen gluten bevatten)

➜ vleesvervangers als tofu, tempé en soja

➜ olie voor de bereiding

Niet gezonderZoals uit dit onderzoek blijkt, bevatten gluten-vrije producten ten op-zichte van de tegenhan-gers mét gluten:

➜ Meer (verzadigd) vet: vetten geven een vollere smaak aan de producten.

➜ Meer suikers: om het product meer kleur/smaak te geven en/of om het krokant of juist smeuïg te maken.

➜ Meer calorieën: door gebruik van meer suikers en/of vetten.

➜ Meer zout: voorname-lijk voor de smaak.

➜ Minder voedingsve-zels: door het gebruik van andere producten dan meel.

Boekweit en haver zijn alleen

glutenvrij als het expliciet op de

verpakking staat

©

consumentenbond.nl/gezondgids

LEEF JE BEWUSTEN GEZOND?

Lees de artikelen uit de Gezondgids en blijf fit en vitaal.Kennismaken? Nu 6 nummers voor €22,75

NU MET 35% KORTING

©