Milder voor gewrichten
-
Upload
robert-coens -
Category
Documents
-
view
212 -
download
0
description
Transcript of Milder voor gewrichten
OMGAAN MET ARTRITIS
Milder voor gewrichten
Artritis kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd, geslacht of sociale status. De
behandelingsmogelijkheden zijn sterk verbeterd, maar de impact op het leven valt niet te
onderschatten.
CAROLINE DE RUYTER
Hoewel het verschillende aandoeningen zijn, worden artrose en artritis in de volksmond
weleens door elkaar gehaald. Artritis of ontstekingsreuma kan op elke leeftijd voorkomen en
heeft een immunologische stoornis aan de basis. Artrose of slijtagereuma is meestal
leeftijdsgebonden en ontstaat doorgaans omdat ons kraakbeen met de jaren een deel van
zijn kwaliteit en kwantiteit verliest en gaat afslijten. De behandeling van artritis gebeurt
hoofdzakelijk met medicijnen, bij artrose is ze erop gericht de aangetaste gewrichten zo veel
mogelijk te ondersteunen(bv. Met spierversterkende middelen) en onnodige overbelasting
te vermijden. Symptomatische pijnbestrijding met medicatie komt pas op de tweede plaats.
Typisch aan artrose is het patroon van de gewrichtsaantasting: doorgaans zijn een groot
aantal gewrichten simultaan betrokken bij het ziekteproces. Meerdere gewrichten van
bijvoorbeeld handen, polsen of voeten ontsteken symmetrisch, dus tegelijk aan beide zijde
van het lichaam. Ontstekingsreuma zorgt ook vaak voor nachtelijke gewrichtspijn, in
tegenstelling tot slijtagereuma, waarbij de patiënt in rust geen tot weinig pijn heeft en de
pijn toeneemt bij belasting. Ook tekenend voor artritis is de uitgesproken lange
ochtendstramheid die pas na enkele uren wegtrekt. Het is belangrijk om bij artritis geen tijd
te verliezen voor het stellen van de diagnose, en dan snel met medicatie te beginnen.
Professor Filip De Keyser, reumatoloog in het UZ Gent, bundelde tal van praktische tips voor
patiënten (zie kader)
Belastingsbewaking
Een gewricht is een kostbare structuur waar je zorg voor moet dragen. Als
gewrichtsbelasting pijn doet, is dat een waarschuwingssignaal. Gebruik dan een hulpmiddel
om de activiteit uit te voeren, of neem op tijd wat rust. Zorg ook voor afwisseling tussen
belasting en rust en verdeel kracht over meerdere, liefst grotere gewrichten. Armen en
handen zijn te ontlasten door met beide handen te tillen of een handtas over de schouder te
dragen. Maak de gewrichten niet extra kwetsbaar door ze in vreemde standen te zetten. Ga
bijvoorbeeld niet op de tenen staan maar gebruik een keukentrapje. Onnodige
piekbelastingen zijn te vermijden door bijvoorbeeld niet snel trappen te lopen of de bus niet
achterna te rennen.
Geregisseerde therapie
Klassieke basistherapieën bij artritis zijn medicijnen die het ontstekingsproces onderdrukken,
zoals methotrexaat, sulfasalazine en leflunomide. Als die onvoldoende effect hebben,
kunnen biofarmaca (in het Engels biologicals) ingezet worden. Dat zijn geneesmiddelen die
heel gericht bepaalde moleculen in het immuunsysteem gaan blokkeren en zo het
ontstekingsproces remmen. De behandeling is de voorbije jaren echt maatwerk geworden,
met de reumatoloog als expert om de therapie te regisseren. De voorgeschreven medicijnen
moeten in elk geval correct worden ingenomen. Een medicijnendoos of een gsm-seintje om
te herinneren aan het tijdstip van inname kan helpen bij de therapietrouw.
Het raderwerk moet rollen
Blijven bewegen is noodzakelijk, een sport kiezend die bij de mogelijkheden past
Zwemmen bijvoorbeeld oefent en ontspant de spieren, zeker in iets warmerwater. Fietsen
ondersteunt de conditie van de onderste ledematen. Wie graag fiets in groep maar bang is
om op een helling of bij tegenwind te moeten afhaken, kan de aankoop van een elektrische
fiets overwegen. Tennis vraagt extra comfortabele sportschoenen en voldoende opwarming.
Aansluiten bij een sportclub behoort is een goed idee, daarbij aangevend dat bepaalde
oefeningen te belastend of te pijnlijk zijn. Sommige klassieke medicijnen zoals methotrexaat
mogen tijdens de zwangerschap niet genomen worden, en best ook niet bij kinderwens: ze
kunnen afwijkingen bij de foetus veroorzaken. Tijdig en duidelijk overleggen met de arts is
dus de boodschap. Het goede nieuws is dat vrouwen met artritis tijdens de zwangerschap
meestal een verbetering van de symptomen ondervinden. Bij de auto-immuunziekte lupus is
dat helaas vaak omgekeerd en nemen de symptomen net toe. Vermoedelijk spelen de
tijdelijke veranderingen in de hormoonhuishouding en de afweer hierbij een rol.
Voetenmode op maat
Artritis heeft vaak gevolgen voor de voeten, en klassieke schoenen zijn niet aangepast aan
vervormingen. Er bestaan compromissen tussen comfort en elegantie. Bieden steunzolen
niet voldoende comfort, dan is er bijvoorbeeld nog orthopedisch schoeisel op maat, dat er
ook modieus uitziet (zie het vorige nummer van Bodytalk.12-13). In de regel is er
terugbetaling door de ziekteverzekering voorzien. Er bestaan weinig wetenschappelijke
gegevens die het nut ondersteunen van een dieet bij chronische artritis. Jicht vormt hierop
een uitzondering, omdat het ontstaat als gevolg van een te hoge concentratie urinezuur.
Concreet dienen jichtlijders zuinig te zijn met orgaanvlees, schaaldieren, haring, sardienen,
ansjovis en alcohol. Wie een andere vorm van artritis heeft, neemt de algemeen geldende
regels voor een gezonde en evenwichtige voeding in acht. Rokers reageren minder goed op
reuma-medicijnen.
Baat bij seks
Artritis kan, net als andere chronische aandoeningen, zwaar wegen op het gemoed, de
relatie en het seksleven. Pijn, vermoeidheid, depressiviteit en/of de behandeling kunnen
gepaard gaan met erectiestoornissen of vaginale droogheid. Het is dan aangewezen om met
de partner te spreken over eventuele veranderingen en onzekerheden, om op een andere
manier met elkaar te vrijen of om te zoeken naar nieuwe houdingen. De arts kan indien
nodig doorverwijzen. Seks, kan de aanleiding zijn van pijn, maar het kan pijn ook net
verzachten en de relatie intenser maken. Vroeger werden vaccinaties weleens afgeraden
Biofarmaca kunnen heel gericht bepaalde moleculen in het
immuunsysteem blokkeren en zo het ontstekingsproces remmen. De
behandeling is maatwerk.
omdat men dacht dat ze een aanval van artritis konden uitlokken. Nu weten we dat dit risico
heel klein is en dat het voordeel duidelijk de bovenhand haalt. Mensen met artritis mogen
zich dus nog wel degelijk laten inenten tegen de seizoengriep of pneumokokken. De meeste
vaccins bestaan uit dood of synthetisch materiaal dat zelf geen enkele infectieziekte kan
veroorzaken of doen opflakkeren. Alleen vaccinaties met levende kiemen, zoals tegen gele
koorts, worden afgeraden. Dat kan een probleem zijn voor wie naar Afrika reist. Exotische
reisplannen worden dus het best besproken met de arts.1
1 Bodytalk Februari 2012 pag 12-13