metaalmagazine no 6, 13 april 200512

metaalbewerken

wordt het voor de medewerker tevenseenvoudiger te overzien wanneer welkwisselplaatje moet worden toegepast.Dit vergroot de kans dat daadwerke-lijk het juiste wisselplaatje met dejuiste snijcondities wordt ingezet. Uiteen onderzoek in Amerika blijktnamelijk dat in de praktijk slechts in50% van de gevallen de juiste wissel-plaat wordt gebruikt en dat slechts in55% van de gevallen de juiste snijcon-dities worden gebruikt. De eenvoud inhet assortiment zou alleen daarom alvoor de helft van de werkzaamhedenresultaatverbetering op kunnen leve-ren. Uit hetzelfde onderzoek blijkt datmaar 45% van de wisselplaten wordtgebruikt tot het einde van de bruikba-re levensduur. Volgens Peleg Amir, een

J u d i t h R i s s e w i j c k

Lamina verspaant

van de twee broers die Lamina in 2001hebben opgericht, treedt er bij hunwisselplaatjes geen breuk op en is deslijtagesnelheid zeer gelijkmatig enheeft een herkenbaar slijtagepatroon.“Als gebruikers hier vertrouwen inkrijgen, zullen de wisselplaatjes in depraktijk voor een veel groter deel vanhun bruikbare levensduur wordeningezet.” Dit bespaart zowel op dedirecte kosten voor de wisselplaatjesals op de omsteltijd. Bovendien hoeftde operator de machine niet voortdu-rend in de gaten te houden en kan hijondertussen andere werkzaamhedenverrichten. Een beperkt assortiment maakt delogistiek rondom de gereedschappeneenvoudiger. Een kleinere, overzichte-

met beperkt assortiment alle ferro-materialenLamina Technologies produceert haar drie pro-ductgroepen, frezen, wisselplaatjes voor frezenen wisselplaatjes voor boren, elk uit maar ééntype hardmetaal en met één coating. Met ditbeperkte assortiment zijn volgens Lamina alleferro-materialen te verspanen, minimaal net zogoed als met wisselplaatsjes van de beste con-current.

Voor de demonstratie zijn zes materialen opgespannen die zonder het wisselen van de snijplaten zijn

gefreesd

Tegen de trend in om voor iedere spe-cifieke toepassing een wisselplaatje teontwerpen, levert het in 2001 inZwitserland opgerichte bedrijf LaminaTechnologies, slechts een beperktassortiment. Ze biedt onder de naam‘Multi-Mat concept’ in totaal ongeveertachtig types wisselplaatjes aan, maardie dekken volgens het bedrijf samentachtig procent van alle toepassingenaf. Het beperkte assortiment is moge-lijk door de keuze voor maar één PVD-coating en maar één hardmetaal perbewerking (LT10 voor draaien en LT30voor frezen). Zo’n wisselplaatje kandan wel vrijwel alle ferro materialensnijden en is geschikt voor ruwen envoor finishen. Hogere snijsnelheden,near shape verspanen, droogverspa-nen en het finishen van meer exoti-scher materialen liggen binnen demogelijkheden van deze plaatjes.Voor bedrijven die te maken hebbenmet een steeds grotere variatie inwerkstukmaterialen, kleinere seriesen kortere levertijden kan de bredeinzetbaarheid een aanzienlijke reduc-tie van de voorraden wisselplaatjesbetekenen. Naast besparing op dekosten en de benodigde ruimte voorde voorraad vermindert tevens de tijdvoor het zoeken naar het juiste gereed-schap. Door het beperkte assortiment

mek006_MetaalLamina.qxd 05-04-2005 09:23 Pagina 12

mede in de productie van de wissel-plaatjes waarbij de plaatjes op de slijp-vlakken niet in de vorm worden gesle-pen. “Slijpen veroorzaakt krassen enbrengt kracht en warmte in het onge-coatte wisselplaatje. Deze aspectenhebben een negatief effect op de

metaalmagazine no 6, 13 april 2005 13

lijke catalogus voldoet en dat maakthet bestellen gemakkelijk. Bovendienis het mogelijk alle typen op voorraadte hebben (snelle levertijden) in eenbeperkte ruimte. Dat geldt voor iedereschakel in de keten van fabrikant,distributeur en gebruiker en heeft eeneffect op de kosten en daarmee op deprijs. Lamina claimt dat de prijs 10%-12% lager ligt dan de gemiddeldemarktprijs van de topmerken. De tweeimporteurs van het assortiment vanLamina zijn THO Klaassen uitEnschede voor het noordelijke deelvan Nederland en GJ-Tools uit Tilburgvoor het zuiden.

Ongeloofwaardig?Om te bewijzen dat de wisselplaatjesvoor meer materialen inzetbaar zijnen daarbij minimaal zo goed preste-ren als de beste concurrent heeftLamina eind januari in het bijzijn vande Europese vakpers diverse demon-straties verzorgd. Bij de eerste demon-stratie zijn zes materialen (zie tabelvolgende pagina) naast elkaar opge-spannen op een freesmachine (KnuthVBZ 1010) en deze zijn aansluitendgefreesd met één set wisselplaatjestype APKT 1604 PDTR. Bij de tweededemonstratie zijn met wisselplaatjesvan het type CNMP 120408-NN en dehouder type PCLNL 2020 K12 zes ver-schillende materialen verspaand op dedraaimachine Gildemeister CT40. Inbeide gevallen waren de prestatiesminimaal net zo goed als die van hetbeste concurrerende topmerk. Tevensis met een snelheid van 700 m/min,f=0,25 mm per omwenteling en zon-

der koeling het materiaal Ugima 4570(303 Cu) gesneden. Met geluiden dielijken op het starten van een formule1 wagen kwam de Gildemeister op toe-ren. Deze demonstratie met de waar-schuwing “don’t try this at home, itwill ruin your machine” toont hetgedrag aan onder extreme omstandig-heden. De wisselplaatjes vertoondenna deze demonstratie geen breuk ofonregelmatige slijtage. Bij een volgen-de test is het slijtagebeeld gefotogra-feerd van wisselplaatjes op vooraf vast-gestelde momenten tijdens eenduurtest. Op drie materialen is eenLamina-wisselplaatje vergeleken meteen specifiek voor deze toepassingbedoeld hardmetalen wisselplaatjevan een concurrerend topmerk. Defoto-opnames van de snijkant en demetingen van de slijtage tonen eenregelmatig slijtagebeeld met wederomminimaal even goede prestaties alshet andere merk. Als laatste is op de freesmachine eendemonstratie verzorgd waarbij na één,vijf, tien, twintig en vijftig freesgan-gen spanen werden opgevangen en opeen rij gelegd. Dit is uitgevoerd metgereedschap van een topmerk, eengemiddeld merk en met Lamina. Despanen van het gemiddelde merk ver-tonen snel en gestaagd blauwverkleu-ring en dit is bij het topmerk enLamina niet het geval. Bij deze laatstetwee treedt er nauwelijks tot een licht-gele verkleuring op.

ProductieHet geheim van kwaliteit van dewisselplaatjes zit volgens Lamina

R e k e n m o d e l

Van 24 uur per dag is door vakantie, niet volledigeploegen maar 60% productietijd. Hiervan 10% werkstuk-wissel, 10% storing, 10% instellen en uitlijnen, 10%gereedschapwissel en 20% verspanen. Gereedschap kosten 2% tot 4% totale productiekosten,30% prijsverlaging levert 1% daling productiekosten.Levensduurverlenging met 50% levert 1% daling pro-ductiekosten. Verhogen snijsnelheid van 20% levert15% daling productiekosten. Lamina zegt dat wisselplaatjes beter snijden en nietdrukken waardoor betere spanen, minder energiever-bruik, minder trillingen, betere oppervlaktekwaliteit endoor deze betere condities voor de machine minderstoring en onderhoud. Dit vermindert de stilstandtijd vande machine. Tevens kunnen de wisselplaatjes zowelruwen als finishen waardoor de wisseltijd voor hetgereedschap verminderd.

L e s s e n v a n P e l e g A m i r

“Kijk naar wat de klant wil”. Voor Lamina was de wensvan de klant het begin van het bedrijf. De ervaring vanPeleg’s broer: ■ altijd juiste gereedschap;■ constante prestatie, slijtagebeeld en levensduur van

gereedschap;■ verminderen machinestilstand;■ verbeteren verspaningscapaciteit;■ vereenvoudigen logistiek rondom gereedschap; en■ onafhankelijkheid van externe kennis voor verspa-

nen.

Op iedere verpakking

staan de snijparame-

ters voor alle materiaal-

groepen die het betref-

fende wisselplaatje kan

snijden (foto’s: Lamina)

Lamina werkt in haar productie met de modernste technieken en is voorbereidt voor een uitbreiding van de

capaciteit van 800 000 wisselplaatjes per maand naar 2 000 000

▼

mek006_MetaalLamina.qxd 05-04-2005 09:23 Pagina 13

metaalbewerken

metaalmagazine no 6, 13 april 200514

standtijd van de wisselplaatjes.”Lamina perst de wisselplaatjes zonauwkeurigheid dat in de vorm slij-pen niet nodig is. Wel moeten de snij-randen worden afgerond omdat zeanders te snel uitbreken. Met een pro-ces dat Lamina niet wil onthullenrondt ze op vijf micrometer nauwkeu-rig de snijvlakken af. Verder is hetnatuurlijk voordelig dat het bedrijfwerkt met nieuwe machines. Er is bijde opstart van de productie in 2002bewust gekozen voor de nieuwste tech-nieken. Er zijn geautomatiseerde per-sen geplaatst waarbij de aanvoer vande (submicron)hardmetaalpoedersloopt via gesloten slangenpakkettenzodat geen vervuiling in de poederskan komen. Het uit de pers halen vande ongesinterde en dus nog breekbareplaatjes geschiedt via robots. Het ver-volgens sinteren is een standaard pro-ces net als het leppen van niet-snij-vlakken. Na het afronden van desnijvlakken volgt het PVD-coaten.Peleg: “De voordelen van PVD-coatingzijn zo groot dat alle bedrijven die

serieus mee willen doen, binnen vijfjaar hierop moeten zijn overgestapt.”Tijdens het productieproces maar ookop het gerede product voert Laminaveel controlestappen uit, veelal 100%controles. De kosten voor deze wijzevan produceren en controleren wor-den gecompenseerd door de beper-king in het assortiment. Te beginnenbij de beperking tot twee(submicron)hardmetaalpoeders. Hierdoor isingangscontrole en materiaalbeheer-sing (temperatuur en vochtigheid)eenvoudig en komt geen omstellennaar andere poeders voor. Het aantalpersgereedschappen is, zowel doormaar twee poeders als door het aantaltype plaatjes, beperkt. Dit geldt tevensvoor het aantal controle- en instelin-structies dat per type kan verschillen.Begin dit jaar werden er in Yverdon-les-Bains (CH) tussen de twee- en drie-honderdduizend wisselplaatjes permaand geproduceerd, de productieca-paciteit is achthonderdduizend permaand en er is ruimte om uit te brei-den tot twee miljoen per maand.

Verhoging van de productie zal bij ditbedrijf volgens Peleg alleen maar lei-den tot verbetering van de kwaliteitomdat ze vasthoudt aan het principevan het beperkte aantal types.Hetzelfde aantal types produceren ingrotere hoeveelheden geeft de moge-lijkheid om het productieproces teoptimaliseren. Dit jaar heeft Lamina frezen opgeno-men in het assortiment. Ook hiervoorgebruikt ze hetzelfde principe van ééntype hardmetaal (LT40) en een PVD-coating. Ter ondersteuning van hetprogramma wisselplaatjes levert zevanaf dit jaar freeslichamen. In ont-wikkeling zijn wisselplaatjes voorandere bewerkingen zoals draadsnij-den, (af)steken en boren.

ErvaringPaul Klaassen van HPO Klaassen overzijn ervaringen in Nederland metLamina-wisselplaatjes: “Het eerstebinnenkomen bij bedrijven is nietaltijd eenvoudig. Er zijn al zoveel ver-schillende merken en type plaatjes,gebruikers zitten niet op nog eenmerk te wachten. Bovendien lijkt hetverhaal te mooi om waar te zijn. Debedrijven die een eerste proef hebbenuitgevoerd, doen ook nog voorzichtigeen tweede en soms zelfs een derdetest. Vaak komt dan een sprint in detoepassingen omdat ze overtuigd zijndat het Multi-Mat-concept werkt. Decompacte catalogus die dit jaar is ver-beterd met meer snij-informatie is eengoede ondersteuning bij de verkoopvan de wisselplaatjes. Als straks hetassortiment uitgebreid is met steken,draadsnijden en boren dan kunnen weonze klanten echt een compleet pak-ket aanbieden.” ■

De slijtagebeelden na 10 min en 50 s duurtest op 42CrMo4 materiaal met een snijsnelheid van 230 m/min, 0,3 mm/omw , snijdiepte 2 mm en

zonder koeling. Links een ander merk, rechts Lamina

F r e e s d e m o n s t r a t i e

materiaal vc (m/min) n (min-1) fz (mm/tand) vf (mm/min) bewerkingstijd ae (mm) koelingnikkellegeringInconel 718/ 2.4667 32 410 0,11 90 3’ 8 jatitaanlegeringTiAl 6V4 42 535 0,12 128 2’ 15 jaroestvast staalAISI 316L/ 1.4435 210 2675 0,15 800 0’17’’ 15 neestaal / 1.273840 CrMnMo 8.6.3 180 2290 0,13 596 0’28’’ 15 neebronslegeringAmpco 21 170 2165 0,14 610 0’25’’ 15 jagrijs gietijzerGJL 250 170 2165 0,14 610 0’25’’ 15 nee

Wisselplaatjes APKT 1604 PDTR op freeslichaam met diameter 25 mm, snedediepte 4 mm

D r a a i d e m o n s t r a t i e

materiaal vc (m/min) f (mm/omw) koelingstaal42 CrMo 4 210 0,30 neestaal / 1.273840 CrMnMo 8.6.3 180 0,30 neeroestvast staalAISI 316L/ 1.4435 170 0,23 needuplex rvsX3 CrNiMoN 25.7.3 150 0,23 neegrijs gietijzerGJL 300 230 0,30 jatitaanlegeringTiAl 6V4 45 0,23 ja

mek006_MetaalLamina.qxd 05-04-2005 09:24 Pagina 14