metaalmagazine 8 200848 www.metaalmagazine.nl

machine masterclassS E R I E

> > > > > > > > > > > > > > > > > >34Jan Oonk

Halvering ombouwtijd“De Sigma is speciaal ontworpen omsnel om te kunnen bouwen”, aldusdirecteur Enrico Akkerman vanEsmeijer in Rotterdam, die de machi-nes van Tornos in Nederland en Belgiëop de markt brengt. Hij noemt metname drie factoren die daarbij een rolspelen. In de eerste plaats is dat deconstructie van de machine. “DeSigma werkt met twee sledes: één voorhet product in de hoofdspil, de andervoor het product in de overnamespil.Van belang is dat beide sledes elksimultaan en autonoom hun bewer-kingen uitvoeren aan hun eigen pro-duct en dat ze niet met elkaar in con-flict kunnen komen. Dat betekent ookdat er geen zaken op elkaar afgestemdhoeven worden en dat het proefdraai-en veel sneller kan verlopen.”

ConstructieExtra tijdwinst wordt bereikt in deombouwfase doordat de in totaal 22gereedschappen op de beide sledes opeen voor-instelapparaat worden uitge-nuld, legt Warta uit. De gereedschaps-geometrie wordt van daaruit recht-streeks naar de Sigma doorgestuurd.De instelplaten waarop de (al dan nietaangedreven) gereedschappen zijngepositioneerd kunnen via een snel-wisselsysteem worden omgewisseld.

Als tweede factor voor het beperkenvan de ombouwtijd noemt Akkermande eenvoud van programmeren. Naarkeuze met ISO of het eigen TB-Decovan Tornos (zoals bij WijdevenPrecision Parts). Mede door de boven-genoemde constructie met twee onaf-hankelijke sledes kan de program-meertijd beperkt blijven, want zoalsgezegd: “Er hoeven minder zaken opelkaar te worden afgestemd.”

De Sigma 20-langdraai-

machine van Tornos bij

Wijdeven Precision

Parts. Ten opzichte van

eerdere generaties is

de omsteltijd ruwweg

tot de helft geredu-

ceerd (foto’s: Jan Oonk)

maakt langdraaier bruikbaar voor kleine serie

Door bij benadering een halvering vande ombouwtijd werd de Sigma 20 eenaantrekkelijke optie voor series vanaf100 stuks bij Wijdeven Precision Partsin Ter Apel.“Normaal vergen langdraaiers veelombouwtijd”, weet accountmanagerRaimon Warta van Wijdeven PrecisionParts. “Als je als fijnmechanisch toele-verancier veel series in de orde van100 stuks moet bewerken, is dat een

probleem, want hoe vaker je om moetbouwen, hoe meer je verliest aan pro-ductiviteit. Korte insteltijden, daardraait het hele spektakel om tegen-woordig.” Toen bleek dat op de Sigmavan Tornos de omsteltijden aanzien-lijk konden worden bekort, gaf dat — in combinatie met de extra moge-lijkheden en korte bewerkingstijdenvan een langdraaimachine — voorWijdeven Precision Parts de doorslag.

Langdraaimachines staan in het algemeen niet bekend om hunkorte ombouwtijden; reden waarom hun toepassing vooralbeperkt blijft tot het echte seriewerk. Maar dat er op dat puntnog het een en ander valt te winnen laat het Zwitserse Tornoszien met zijn langdraaimachines uit de Sigma-serie.

mek008_48_Masterclass34.qxp 30-09-2008 10:24 Pagina 48

F i j n m e c h a n i c a i n k l e i n e t o t m i d d e l g r o t es e r i e s

Wijdeven Precision Parts is met ingang van september2008 de nieuwe naam voor WitecWitronic PrecisionParts. Wijdeven Precision Parts is een zelfstandigeonderneming met een eigen klantenkring binnen deWijdeven-groep, maar levert ook toe aan de anderedivisies in het concern. Hoognauwkeurige verspaning isde kerncompetentie. Het machinepark bestaat uit meer-assige draai- en freesmachines die voor het grootstedeel manloos in 24/7-structuur produceren. De focus ligtop kleine en middelgrote series met een repeterendkarakter. Wijdeven is de grootste Nederlandse produ-cent van inductieve componenten en systemen.Wijdeven is een internationale speler met productiemo-gelijkheden in Nederland, Oost-Europa en in Azië. DeWijdeven-groep kent vier divisies: Wijdeven Coils andTransformers, Wijdeven Inductive Systems, WijdevenPower Supplies en Wijdeven Precision Parts. De klanten-kring is divers en verdeeld over verschillende marktge-bieden. Belangrijke markten zijn de halfgeleider-industrie, sensortechnologie, verwarming enluchtbehandeling, medische technologie en defensie-industrie. Met een eigen R&D-afdeling richt Wijdevenzich sterk op klantspecifieke oplossingen. Het product-gamma is breed en omvat producten als een SMD-hoogspanningstransformator met koperdraad van 0,019mm, een driefasen- trafo tot 1 MVA, minuscule sensor-spoelen en complete lineaire motoren. Voor meer infor-matie zie www.wijdeven.com.

T i p s v a n W a r t a b i j a a n s c h a f :

■ Nieuwe machines moeten passen bij de aard van deproductie. Dat wil zeggen: het type product, de serie-groottes en de materialen die worden bewerkt.

■ Belangrijk is verder dat de kennis binnen het bedrijfaanwezig is bij de introductie van een nieuwe tech-nologie.

metaalmagazine 8 2008www.metaalmagazine.nl 49

Ook de integratie van het RobobarSBF-532-stangenmagazijn van Tornosin de besturing van de machine is vanbelang. “Dat maakt het geheel veeloverzichtelijker, terwijl de kans op sto-ringen en calamiteiten aanzienlijkkleiner is.”

SnellerDit Robobar SBF-532-stangenmagazijnis eveneens ontwikkeld om snel tekunnen wisselen van product, noemtAkkerman als derde element. “Binnenvijf minuten in plaats van de gangbare25 minuten”, geeft hij als indicatie.Onder meer doordat gebruik wordtgemaakt van geleideblokken die voormeerdere diameters kunnen wordeningesteld. De SBF-532 bij Wijdeven

Precision Parts is geschikt voor staf-lengtes tot 3 m; grotere lengtes van3,65 m en 4 m horen evenwel ook totde opties.

De Sigma 20, met een stafdoorvoer tot25,4 mm, wordt bij WijdevenPrecision Parts ingezet voor seriesvanaf 100 stuks. De dagdienst is daar-bij vooral gereserveerd voor de kleine-re series en de moeilijkere producten,zoals lange producten en producten inroestvast staal. Warta schat dat deombouwtijd op de Sigma 20, in verge-lijking met de vorige generatie lang-draaiers, met ongeveer de helft isteruggebracht. En bij soms ettelijkeomstellingen per dagdienst tikt datbehoorlijk door. De grote aantallen, tot zo’n 10.000stuks, worden onbemand gedurendenachten en weekends gedraaid.

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

Dankzij geleideblokken die voor meerdere diameters

kunnen worden ingesteld, is ook de ombouwtijd

van het stangenmagazijn nog slechts een kwestie

van enkele minuten

Met het verlagen van de omsteltijdenkomen ook de andere pluspunten vanlangdraaimachines voor WijdevenPrecision Parts binnen handbereik,zoals de kortere bewerkingstijden.Niet alleen kan aan twee zijden tegelij-kertijd worden gewerkt, ook de niet-productieve spaan-tot-spaantijd blijftdankzij het constructieprincipe metsledes beperkt. In tegenstelling totdraaimachines met een revolver(terugtrekken van de revolver, draaiennaar het volgende gereedschap enweer inschuiven) is bij langdraaima-chines slechts sprake van korte lineai-re bewegingen. Met een afstand van 30mm tussen de gereedschappen en eenlineaire ijlsnelheid van 30 m/min is deverplaatsing naar een volgend gereed-

schap een kwestie van minder dan éénseconde. Zelfs als de hele lengte vande slede moet worden overbrugd. De stabiliteit en nauwkeurigheid vande Sigma 20 noemt Warta als eenandere charme. Zoals Akkermans uit-legt: “Bij een langdraaimachine ope-reert een gereedschap in feite altijdexact op centerhoogte. Dat geeft degrootste stabiliteit en dat resulteertniet alleen in een hoge nauwkeurig-heid, maar ook in een langere stand-tijd van de gereedschappen.” Diestandtijd wordt nog verder verlengddoordat wordt gewerkt met snij-olie,zowel extern toegevoerd als interndoor de gereedschappen. Dat levertook nog eens een betere oppervlakte-kwaliteit op.Ook langere producten kunnen heelnauwkeurig worden bewerkt doorgebruik te maken van een mee-

Doordat elk van de twee sledes simultaan maar

autonoom zijn eigen product bewerkt in hoofd- en

overnamespil, komen ze nooit met elkaar in conflict.

Dat maakt het programmeren een stuk eenvoudiger

Elke slede kan naar wens en behoefte

worden uitgerust met een combinatie van

radiale en axiale gereedschappen in al dan

niet aangedreven uitvoering. Op die manier

kan in een enkele cyclus een complete

bewerking van het product worden gereali-

seerd

M e e r m a c h i n e sMeer informatie over eigentijdse metaalbewer-kingsmachines is te vinden in ons digitalearchief op www.metaalmagazine.nl in de sectieMachine Masterclass.

‘ H a l v e r i n g o m l o o p t i j d b r e n g t w i n s t ’

mek008_48_Masterclass34.qxp 30-09-2008 10:24 Pagina 49

“De machines zijn overzichtelijker entoegankelijker en bieden daardoorbeduidend meer gebruikersgemak.”In totaal telt de Sigma 20 zes lineaireassen (X- en Y-as van de sledes en de Z-as van hoofd- en tegenspil), plus tweerotatie-assen in de vorm van de C-asvan beide spillen. Voordeel van lang-draaimachines is daarbij het grote Y-bereik, gelijk aan de hele lengte vande slede. Het maximale toerental vanzowel hoofd- als tegenspil bedraagt10.000 min-1. In geval van aangedrevengereedschappen bedraagt het maxima-le toerental 10.000 min-1.In de Sigma-serie levert Tornos naastde Sigma 20 ook nog de wat grotereSigma 32, voor een stafdoorvoer tot 32 mm. Beide machines zijn in zijnalgemeenheid ontwikkeld voor de ver-vaardiging van producten met eengemiddelde complexiteit in kleine totmiddelgrote series. Dat laatste stelt denodige eisen aan de flexibiliteit, van-daar de aandacht voor korte omsteltij-den. Daarnaast worden ook nog deDeco- en de Micro-serie langdraaima-chines op de markt gebracht. De laat-ste is vooral bedoeld voor uiterstnauwkeurige bewerkingen (binnentoleranties van 1 μm) aan kleinere pro-ductdiameters tot 8 mm. Een anderespecialisatie van Tornos betreft meer-spillige draaimachines (Multi Alphaen Multideco), waarbij het aantal spil-len op kan lopen tot acht. Voor eenoverzicht van het complete aanbod ziewww.tornos.ch. ■

metaalmagazine 8 2008www.metaalmagazine.nl 51

draaiende geleidebus. De Sigma 20heeft een maximale slaglengte (z-ver-plaatsing) van 230 mm, maar door eenproduct in stappen ‘door te halen’ kanin feite elke willekeurige lengte wor-den bewerkt.

Acht assen“Degelijkheid en eenvoud vanopbouw”, noemt Akkermans in hetalgemeen als onderscheidende ken-merken van de Tornos-langdraaima-chines ten opzichte van de concurren-tie. Dat wordt beaamd door Warta:

machine masterclassS E R I E

> > > > > > > > > > > > > > > >34E r v a r i n g e n v a n a n d e r e T o r n o s - g e b r u i k e r s :

Sinds de eerste Deco 26A van Tornos in 2003 zijn intre-de deed bij VCN mass turning in Leek, is het aantalvan deze machines anno 2008 gegroeid tot acht.“Wat de machines voor ons aantrekkelijk maakt, is datmet vier gereedschappen tegelijkertijd verspaand kanworden”, legt technisch directeur Boudewijn van Die uit.De machine beschikt over een hoofd- en overnamespil,waarbij met name de hoofdspil wordt geflankeerd doortwee sledes plus een pinole voor bewerkingen rechtvan voren. In totaal gaat het om zo’n 30 (aangedreven)gereedschappen en elf bestuurde assen. De machines draaien zes dagen per week volcontinu,ofwel zo’n 6500 uren per jaar, zonder noemenswaardi-ge storingen. “Ze bevallen prima”, laat Van Die dan ookweten. “We hebben er elk jaar gemiddeld wel twee bij-gekocht.” Ook over de programmering is hij zeer te spreken. “Meteen simulatiemodule die naadloos aansluit bij de praktijk.”

Bij De Boer Industrie is vijf jaar geleden een eersteDeco 13 van Tornos aangeschaft. Met name als aan-trekkelijk geprijsde optie voor relatief eenvoudige pro-ducten, zoals technisch-commercieel directeur HeraldAbbink aangeeft. Later volgde een tweede Deco 13 en een Deco 26, delaatste om ook complexere producten te kunnenbewerken. “In alle gevallen voor grote series van 1000tot 100.000 stuks, omdat het omstellen bij deze machi-nes relatief veel tijd vergt.” Inmiddels is per september jl. voor de wat kleinereseries een nieuwe Sigma 20 van Tornos in gebruikgenomen. “De belofte van aanzienlijk kortere omsteltij-den heeft daarbij de doorslag gegeven”, aldus Abbink,die verder spreekt van degelijke en stabiele machinesvoor producten van een gemiddeld complexiteitsniveau.

Bij Fluidics in Eindhoven is nog altijd een Deco 13 inbedrijf, nadat eerder ook al twee Deco 20-machineshun diensten hebben bewezen. “We zijn hier uitermatetevreden mee geweest”, zoals directeur Huward Wijnenverklaart. Hij roemt met name het bedieningsgemak,het ‘perfecte’ TB Deco bij de programmering en de toe-gankelijkheid van de werkruimte voor de gereedschaps-wissel. Over de Deco 13 zegt hij: “De machine is zeer nauw-keurig en wordt bij ons zelfs ingezet voor kleine series.Dat is ongebruikelijk voor een langdraaier, maar meteen Tornos zeer goed mogelijk.” Fluidics heeft ook nog twee Multideco-zesspindels vanTornos in gebruik. Ook hier is Wijnen zeer tevreden metde gehaalde cyclustijden en de betrouwbaarheid. “Alser al eens problemen zijn, dan worden ze meteenopgelost.”Machines zijn overzichtelijk en toegankelijk.

Voorbeelden van fijnmechanische producten zoals

die bij Wijdeven Precision Parts worden vervaardigd

mek008_48_Masterclass34.qxp 30-09-2008 10:24 Pagina 51