Met je klas aan de slag in de moestuin

leer je hoe je zelf groente kunt kweken

met dit zadenpakket voor basisscholen

Inhoud

We willen onze kinderen graag een gezonde levensstijl

aanleren. Voedseleducatie is daar een belangrijk

onderdeel van. Kinderen die meer weten over hun

eten zijn eerder bereid gezonde en duurzame

voedselkeuzes te maken. Zelf ontdekken en beleven

door zelf een heel seizoen mee te werken in een

moestuin is daarom een heel effectief middel.

Zaaien, verzorgen, zien hoe het groeit, oogsten en er

een lekkere maaltijd mee bereiden; dat zijn ervaringen

die je je leven lang niet vergeet.

En passant nemen we ook natuuronderwijs, bewegen,

samenwerken en rekenen mee. Redenen genoeg

om aan de slag te gaan met de schoolmoestuin. Veel

plezier en succes met het zadenpakket!

3

Moestuinieren kan overal ......................................................................................................................................................................................................... pagina 4-5

Zaaien, planten & oogsten ...................................................................................................................................................................................................... pagina 6-7

Teelttips ........................................................................................................................................................................................................................................................ pagina 8-9

Groente is belangrijk ..................................................................................................................................................................................................................... pagina 10-11

Mexicaanse sla tacos .................................................................................................................................................................................................................... pagina 12-13

Meer moestuinplezier.................................................................................................................................................................................................................... pagina 14-15

2

groeit iets moois

Uit kleine zaadjes

4

Met je school of BSO kun je op vele manieren

moestuinieren: op een schooltuinencomplex, bij

een NME centrum, op een volkstuincomplex of

buurtmoestuin, op een lesboerderij of bij de school

zelf. En is er bij school weinig ruimte? Denk dan aan

een vierkante-metertuin of bloembakken. Zelfs binnen

in de klas of centrale ruimte kun je in potten en bakken

groente kweken.

Ook fruit en kruidenMet dit zadenpakket kun je al een afwisselende

moestuin aanleggen. Als je ruimte over hebt kun je

kruiden toevoegen, zoals munt, basilicum en bieslook.

Denk ook eens aan een appelboom of bessenstruik

en (eetbare) bloemen zoals Oost-Indische kers en

zonnebloem.

Moestuinieren kan overal

groeien snel en kun

Stap-voor-stap instructiesDe tips in dit boekje kunnen bijdragen aan een

succesvolle schoolmoestuin. Op onze webpagina

www.lovemysalad.com/moestuintips vind je nog

meer informatie en printvellen met stap-voor-stap

instructies om met de kinderen te gebruiken.

SubsidietipHet programma Jong leren Eten biedt

subsidiemogelijkheden voor activiteiten die

een gezonde leefstijl bevorderen op scholen en

kinderopvang zoals moestuinieren, kooklessen en

bezoek aan een educatieboer- of tuinder. Kijk voor

meer informatie op www.jonglereneten.nl/subsidie.

potjes in de klas kweken

je heel makkelijk in

Geen tuin? Sla en radijs

5

Zaaien, planten en oogsten

www.lovemysalad.com/moestuintips

maart april mei juni juli augustus september oktober november

Tomaat

Stoksnijboon

Andijvie

Sla

Bindsla

Prei

Peen

Radijs

Spinazie

Biet

Hoe je precies moet zaaien en opkweken?Voor een stap-voor-stap uitleg

en een zaaikalender kijk op:76 zaaien planten oogsten

8

Teelttips

Begin kleinGa je voor het eerst een schoolmoestuin aanleggen?

Begin dan klein. Al met een paar vierkante-meter

bakken kun je met de kinderen verschillende groenten

telen en met elkaar het wonder van plantengroei

ervaren. Heb je de smaak te pakken? Uitbreiden kan

altijd.

Plattegrond Begin met het maken van een plattegrond en vul je

gewassen in. Houd daarbij rekening met de zaai-,

groei- en oogsttijd.

GrondGezonde grond is luchtig, korrelig van structuur. Is

de grond erg zanderig, dan kun je er compost aan

toevoegen voor meer structuur.

Is de grond juist erg kleiig, dan kun je er wat zand door

mengen voor meer lucht.

ZaaienVeel zaden kun je binnen in een potje opkweken, maar

spinazie, wortel en radijs kun je direct in de grond

zaaien. Op de zaaikalender kun je zien wanneer je kunt

zaaien. Gebruik twee zaden per pot of per plekje in de

grond. Het kleinste plantje kun je dan wegknippen als

het te vol wordt.

WaterWater geven is heel belangrijk, maar geef niet te veel.

Het is beter om vaker een klein beetje water te geven

dan af en toe heel veel. Bij warm en zonnig weer kun

je het beste vroeg in de ochtend of laat in de middag

water geven.

BeschermingHaal onkruid voorzichtig en met wortel en al weg. Bij

vorst, hagel of storm kun je je planten beschermen

door ze even met plastic te bedekken. Slakken en

schimmels zijn de belangrijkste belagers. Controleer

de moestuin regelmatig en haal slakken en planten

met schimmel weg.

OogstenAls alles goed is gegaan, komt het moment van

oogsten. Tomaatjes worden rood en de sla gaat

kroppen. Wortel, prei, radijs en sla kun je in delen

oogsten; haal de grootste planten eruit. De rest kan

dan nog verder groeien.

9

Bij warm weer kun je het bestein de ochtend oogsten, dan

zijn de planten nog fris en stevig

Groente is belangrijkGroene spinazie, rode tomaat, oranje peentjes…

groente geven onze maaltijden kleur. Elke soort heeft

unieke kwaliteiten en smaak. Ze zijn allemaal super. Je

lijf heeft voedingsstoffen nodig om fit te blijven en goed

te groeien. Je hebt voeding nodig die vol vitamines,

mineralen, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels zit.

Groente kan altijd!Die hoef je echt niet te bewaren voor het

avondeten. Heb je zin in iets te eten tussendoor,

verwen jezelf dan vooral met al die lekkere dingen die

in de Schijf van Vijf staan: cherrytomaatjes, radijsjes,

reepjes paprika… Of maak een lekkere spread van

je zelfgekweekte groente, heerlijk op een volkoren

boterham. Smullen!

Eten doe je elke dag. Kiezen wat gezond en lekker

eten is én dat goed is voor het milieu, hoeft niet

ingewikkeld te zijn. Om dat te laten zien heeft het

Voedingscentrum een hulpje gemaakt: de Schijf van

Vijf. Op deze grote plaat staat wat goede keuzes zijn.

Als je elke dag genoeg uit elk vak eet, krijg je voldoende

voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te

groeien, sterk te worden én om gezond te blijven.

Ook helpt de Schijf van Vijf je om duurzamer te eten,

zodat je het milieu minder schaadt. Want de producten

die het meest schade veroorzaken aan het milieu staan

niet in de schijf.

10

Wat is de Schijf van Vijf?

groente en ga voor veel kleur

Eet lekker veel verschillende11

12 13

Mexicaanse sla-taco’s

Voor 4 personen heb je nodig:• 1 krop sla, kies voor een stevig blad

• 200 gram cherrytomaten

• 1 avocado

• 120 gram mais (blik)

• 250 gram kidneybonen (blik)

• 1 limoen

• 15 gram koriander

• 1 theelepel chilipoeder en komijnpoeder

• 2 eetlepels olijfolie

BereidingHak de koriander fijn en houd 1 theelepel apart voor

de garnering. Rasp de limoen en pers het sap uit de

limoen. Meng de koriander met de limoenrasp en het

sap, chilipoeder, komijn en olijfolie tot een dressing.

Breng eventueel op smaak met peper en zout.

Laat de mais en bonen uitlekken, spoel de bonen

eventueel even af. Snijd de tomaatjes doormidden

en snijd de avocado in blokjes. Meng de mais, bonen,

tomaten en avocado tot een salade. Meng de dressing

erdoor.

Was de slablaadjes en laat even uitlekken. Vul daarna

de blaadjes met de Mexicaanse salade en garneer met

wat koriander.

Deze zomerse sla-taco’s met Mexicaanse salade zijn

lekker fris en voedzaam. Veel leuker en lekkerder dan

een gewone wrap! Gemakkelijk te maken in de klas

met de bindsla of de kropsla uit de moestuin. Ook

kun je nog andere groenten zoals radijs, geraspte

wortel of bietjes gebruiken zodat je je eigen taco kunt

samenstellen.

kun je ook peterselie gebruiken

Als je geen fan van koriander bent,

15

Bij dit pakket hoort een webpagina met aanvullende

informatie over de herkomst van de zaden,

zaaikalender en downloads voor in de klas met stap-

voor-stap instructies bij het zaaien en planten. Kijk op

www.lovemysalad.com/moestuintips

Praktische en educatieve ondersteuningZoek je praktische en educatieve ondersteuning voor

je schoolmoestuin? Neem contact op met je lokale

Natuur- en Milieu Educatie centrum of

IVN-afdeling.

SmaaklessenJe moestuinproject kun je heel goed combineren met

een lespakket. De Moestuinmissie van Smaaklessen

is een onafhankelijk, interactief en bewezen effectief

lespakket over de moestuin. De zelfgekweekte

groenten kun je ook gebruiken in het lesprogramma

Smaaklessen en de Smaakmissie Groente. De

smaaklessen en smaakmissies zijn gratis beschikbaar

via www.smaaklessen.nl/lesmateriaal

SamenwerkingDit boekje is tot stand gekomen in samenwerking

met het Voedingscentrum, Smaaklessen, Jong Leren

Eten en vereniging GDO. De zadenpakketten worden

verspreid via Natuur- en Milieu Educatie centra en

Jong Leren Eten-makelaars.

Meer moestuinplezier

14

voor basisscholen 2019 en wordt gratis

Dit boekje hoort bij het zadenpakket

ter beschikking gesteld door Rijk Zwaan