GUNTER PAULI (ZERI STICHTING)“We moeten nu de omscha-keling beginnen naar nieuwetechnologie, die een andereopleiding vereist. Ook al zal die transformatie eenlangdurig proces zijn.”

100 5 MEI 2011 | WWW.TRENDS.BE

WWW.TRENDS.BE | 5 MEI 2011 101

MENSEN INNOVATIE

G U N T E R P A U L I P I O N I E R T I N N I E U W E Z A K E N M O D E L L E N

We strikken Gunter Pauliop de luchthaven vanZaventem, net vóór zijnvlucht naar Kaapstad.Sinds hij in 1994 naar

Japan trok en er met steun van de Uni-versiteit van de Verenigde Naties en deJapanse overheid het Zeri-project (ZeroEmissions Research Initiatives) oprichtte,is Pauli de verpersoonlijking van l’HommeNomade van Jacques Attali.

Innoveren gaat samen met bewegen,maar anders dan de Franse duizendpoot— econoom, schrijver en zoveel meer —die globalisering als motor ziet van inno-vaties, leunt Pauli, de globetrotter, aan bijde analyse van Tyler Cowens nieuwsteboek ‘The Great Stagnation’. Cowenbeschrijft hoe economische groei stremtomdat we op een punt zijn aanbeland datde meest innovatieve voordelen al uitvorige innovatiesprongen gepuurd zijn ende marginale winst ervan almaar krimpt.“Daarom moeten we naar een nieuwzakenmodel”, reageert Pauli.

Negentien jaar lang was hij nooit sant

in eigen land. Nu ontvangt hij maande-lijks uitnodigingen uit Vlaanderen vooreen spreekbeurt, maar hij kan er wegenstijdsgebrek zelden op ingaan. Toch komthij net uit een meeting met Cefic, TheEuropean Chemical Industry Council. “Eris misschien een aardbeving voor nodiggeweest, de catastrofe van Fukushima,maar zelfs in de traditionele industrieënzien we nu een vraag naar herbronningen belangstelling voor innovaties uit deblauwe economie.” Die steunt op eenzakenmodel “waarin goede entrepreneursgoede business doen, met goede kwaliteit,goede marges en bovendien sociaal ren-dement.”

In die blauwe economie is sociaal onder-nemen niet iets voor de non-profitsector,maar ook en vooral voor entrepreneursdie meerwaarde creëren op verschillendeniveaus, ook het maatschappelijke. Paulicontrasteert dit concept met de groeneeconomie “waarin alles wat goed is voorde mens en het milieu duurder wordt. Ookrecyclage is duur. Dat wordt anders als jeeen glazen fles hergebruikt als bouwma-

Anders gaanondernemen “Vlaanderen mist een portefeuille nieuweuitdagingen. De tijd is er rijp voor.” Gunter Pauli,ondernemer, ecoloog en auteur, lanceerde devoorbije jaren 96 nieuwe bedrijven volgens deprincipes van wat hij ‘de blauwe economie’ noemt.ERIK BRUYLAND, FOTOGRAFIE SASKIA VANDERSTICHELE

≤

102 5 MEI 2011 | WWW.TRENDS.BE

teriaal”, zegt hij. “De technolo-gie bestaat onder meer bij Pitts-burgh Corning in Tessenderlo.Het eindproduct is meer waarddan een gerecycleerde fles.”

De Zeri-Stichting spuit ideeëndie Pauli haalt en toetst bijwetenschappers en entrepre-neurs in Californië, Brazilië,Japan, Zweden, kortom in lan-den waar intussen 26 lokaleZeri-stichtingen actief zijn. Deoorspronkelijke Zeri-Stichtingin Japan, verpersoonlijkt doorGunter Pauli, inspireert en biedteen platform aan “waaruitondernemerschap kan groeien”.Ze is zelfbedruipend en haalthaar inkomsten uit auteurs-rechten van de 17 miljoen kin-derboeken die Pauli schreef enverkocht. Zijn nieuwste boek,‘The Blue Economy’, is vertaaldin 22 talen — “niet het Neder-lands”.

In tien jaar zijn dankzij hetplatform 96 ondernemingenopgestart, goed voor 1050 jobs.“Dat is zelfs geen druppel in dezee”, erkent Pauli, maar we komen in eenstroomversnelling. “Starbucks is begon-nen met champignonkweek uit koffieaf-val in Berlijn en Madrid, goed voor 80extra arbeidsplaatsen. Ze willen het nu inheel Spanje doen en als dat lukt en over-slaat op de 16.000 Starbucks-koffiezakenin de wereld krijg je 150.000 nieuwe jobs.”

TRENDS. Maar voor het overige is hetallemaal kleinschalig, geen industriëleprojecten?GUNTER PAULI. “Laten we over tien jaarde evaluatie maken, maar ik zie onze hui-dige portefeuille van een vijftigtal voor-beelden met een honderdtal innovatiestoch wel honderd miljoen jobs genereren.Melotte uit Zonhoven is een pionier inadditive manufacturing en treedt toe tothet Zeri-netwerk met zijn technologie omvan metaalpoeders via laserstralen pro-theses en machineonderdelen te maken.Zulke innovaties tonen aan dat een nieuwcompetitief businessmodel, ook op indus-triële schaal, tegelijk sociaal en duurzaamkan zijn” (zie blz. 60). “We passen bijvoorbeeld de vortex-tech-nologie toe in waterzuiveringsstations en

in de visteelt. De vortex is een wervel-windbeweging die meng- en scheidings-technieken vervangt die doorgaans veeltijd en energie vergen. Het maken van vor-tex-apparatuur is complex en duur. Met3D-design, layered manufacturing enminiaturisering van Melotte kan je datgemakkelijk produceren in twaalf uur.”

Zijn dat geen beperkte niches? PAULI. “Melotte is een pionier, je kunt dietechnologie meteen toepassen op 36andere industrieën. Voor productie vancomponenten in de automotivesector totin de micro-elektronica, over medischeapparatuur en allerlei kunstprotheses toten met het maken van juwelen. In hetZuid-Koreaanse Ulsan werkt het eerstewaterzuiveringsstation op basis van vor-tex. Het produceert per dag 30.000kubieke meter gas, plus biologisch mate-riaal dat gebruikt wordt als meststof.Omdat Zeri hen op het idee bracht om inhet waterzuiveringsstation ook huisafvalte verwerken en dat metaangas te com-mercialiseren. Biogas dat je opwekt tegenanderhalve cent per kilowattuur. Daar isnu ook interesse voor vanuit Japan, want

het is heel wat goedkoper enveiliger dan kernenergie.”

De blauwe economie als reme-die voor pessimisten die hetzwaartepunt van economischewelvaart en groei naar hetOosten zien verschuiven?PAULI. “In een wereldecono-mie kan Melotte het verschilmaken door zeer snel lokaal inte spelen op de vraag naar tand-protheses, in amper 24 uur.Zonder dat de patiënt tweeweken moet wachten op eenkunstgebit dat in China gemaaktwordt. Lokale productie entegen de helft van de Chinesekostprijs! Dat staat haaks op hetzakenmodel dat de voorbije der-tig jaar gepropageerd is gewor-den als ‘globalisering’. In datvoorbijgestreefde model moestmen steeds meer producerentegen lagere kostprijs.”“Snelle levering staat gelijk metverhoogde concurrentiekracht.Als je bovendien een lasertech-nologie gebruikt die maar 200

watt nodig heeft — dat is minder dan eenstrijkijzer — heb je ook geen gigantischeindustrieparken meer nodig. Dankzij degrote energie-efficiëntie kan je die nieuweproductiemethode overal neerzetten. Jekrijgt niet alleen een nieuw businessmo-del, ook een nieuw industriemodel dataansluit bij de nieuwe economische rea-liteit en onze industrie weer competitiefmaakt.”

In welke mate creëert of vernietigt datnieuwe businessmodel werkgelegen-heid?PAULI. “Klassieke jobs zullen verdwijnen,je moet naar nieuwe jobs, door herscho-ling en omschakeling. Zoiets vergt eendecennium en meer, maar we moeten ernu aan beginnen. 80 procent van de tand-protheses, alle matrijzen, tal van machi-neonderdelen en elektronicacomponen-ten zijn al verhuisd naar China. Die jobszijn we kwijt. Maar de tandtechnicuswordt een 3D-digitale ontwerper. Vergeetook niet dat de vergrijzing ertoe leidt datwe over tien, twintig jaar de mensen nietmeer zullen hebben, maar wel behoefteaan meer tandprotheses.”

≤

≤

MENSEN INNOVATIE

“Geen kostendrukkendeinnovaties die mensen uit

arbeid duwen”

“Tandprotheses is maar één voor-beeld. Ik zei het, in tal van indus-trieën kunnen we met nieuwe tech-nologie weer competitief worden.Dat zal gepaard gaan met maat-schappelijke verschuivingen die nietnoodzakelijk nadelig zijn, maar ookkostenbesparend voor energie enmilieu. En in de sociale zekerheid.”“In plaats van de helft van de vracht-wagens leeg te laten rondrijden ingrote trajecten, zul je honderd kleinewagentjes hebben die zeer snel een geper-sonaliseerde dienstverlening aanbieden.Het gaat niet om schaalvoordelen en altijdmaar kosten drukken, het gaat om meer-waarden die je lokaal kan realiseren. Datis de transformatie van een geglobaliseerdemarkt naar een sterke vernetwerking vande lokale markt. Die dynamiek van tewerk-stelling is juist aantrekkelijk, omdat je doorde vergrijzing, met een kleinere actievebevolking hogere meerwaarde moet gene-reren. Als je het allemaal toespitst op hetdrukken van kosten, kan je alleen nog inlagelonenlanden produceren.”

Voelt u bij tussenstops in Vlaandereneen gang naar innovatie en een nieuwedynamiek?PAULI. “Vooral bij jongeren voel ik eensoort gelatenheid, frustratie en onzeker-heid over hun toekomst. Maar als je metdeze boodschap komt, ontstaat eenenthousiasme dat mij doet geloven dat diedynamiek kan terugkomen. Niet meer‘Flanders Technology’ van de jaren tach-tig, maar een geloof in ‘Flanders New Busi-ness Models’. We gaan een volledig anderegroei kennen, niet meer een groei die wild-

groei wordt. Vlaanderen wordt niet hetKorea van de jaren zeventig of het Tai-wan van de jaren tachtig, noch het Chinavan nu.”“Wel creëert de technologie tal van nieuwemogelijkheden, op voorwaarde dat wij er-voor openstaan. Geen kostendrukkendeinnovaties die mensen uit het arbeids-proces duwen, wel innovaties die meer-waarde genereren op meerdere niveaus:bedrijf, energie, maatschappelijk. Daarzitten tal van businessmogelijkheden dieminder energie en grondstoffen opeisenen waarmee we wereldwijd opnieuw deconcurrentie aankunnen. Zo ontstaan ookweer mogelijkheden voor creatieve men-sen en echte entrepreneurs.”

Globalisering heeft economische wel-vaart verspreid, maar in landen ook dekloof tussen arm en rijk vergroot.PAULI. “Het nieuwe businessmodel uit deblauwe economie is er een waar weinigkapitaal voor nodig is, als je het vergelijktmet het zakenmodel van de globalisering.Toen wij in 1991 de bijna failliete was-middelenproducent Ecover herpositio-neerden, moesten wij het opnemen tegen

de Procter & Gambles en de Unile-vers. Dan heb je heel wat kapitaalnodig. Maar bij de omschakelingdoor Melotte van een klassiekematrijzenbouwer naar digitale lay-ered manufacturing, merk je dat decashflow zo goed is dat je minderexterne financiering nodig hebt. Datis een nieuw gegeven.”“De mogelijkheid is er om zulketechnologie aan te wenden in armerelanden. In Bhutan bijvoorbeeld helpt

Zeri het hoogwaardige magnesium dat jedaar vindt lokaal te zuiveren en met laser-stralen om te vormen tot hoogwaardigeproducten in magnesium, omzeggens naastde mijn. Het klassieke globaliseringsmo-del zou geweest zijn: mijnontginning enexport. Dat is voorbij. De mijn kan numeerwaarde genereren voor de plaatse-lijke bevolking.”“Zeri-Gaviotas heeft hetzelfde gereali-seerd in Colombia. Een steppegebied, tengevolge van ontbossing honderd jaar gele-den, is daar herschapen in regenwoud. Debevolking is teruggekeerd en leeft vanlokale industrieën die draaien op ecolo-gisch verantwoorde en economisch ren-dabele opbrengsten van het regenwoud.Het helpt de kloof te dichten, en de miss-ing middle, in de meeste ontwikkelings-en zelfs in groeilanden de ontbrekendedrager van de economie van een land, teconsolideren. Dat wordt nu mogelijkomdat het geld op dit niveau kan circule-ren en nieuwe business genereert die deinformele economie overstijgt. Terwijl degeglobaliseerde markt weinig of niets doetaan de armoede bij de overgrote meer-derheid.” z

≤

MENSEN INNOVATIE

“ Het gaat niet om schaal-voordelen en altijd maarkosten drukken, het gaat om meerwaarden die jelokaal kan realiseren”

DEZE WEEKIanka Fleerackers interviewt

Pol Van Den Driesscheover zijn pas verschenen boek‘Mysterie in Laken’

OB

4696

3

Kanaal Z • donderdag 5 mei • vanaf 20.15 u. in lus

24u/24u via digitale TV

OB46963_CampKAZbook0405.indd 1 27/04/11 10:44

certified PDF