Hoofdstuk 1.Op 28 November 1773 komt een Brits schip thee naar Amerika brengen. Dit is de eerste lading thee na de nieuwe theewet. Amerikanen zijn hier boos om omdat zij invoerrechten moeten betalen voor Britse thee. De Amerikanen blokkeren de weg voor de Britten. En de gouverneur zegt dat hij op 17 december terug komt met soldaten. Op 16 december 1773 komen duizenden inwoners van Boston bijeen. Tientallen mannen lopen weg uit de vergadering en zijn verkleed als indianen (zij worden ook onderdrukt). Ze gaan aan boord van de theeschepen en gooien alle thee over boord. Het is een geweldloze actie (de Britten grijpen ook niet in). Met deze Boston Tea Party zijn de spanningen tussen Amerika en Groot-Brittannië op z’n hoogst. De Amerikanen moeten wel belasting betalen, maar ze zijn niet vertegenwoordigd in het Britse parlement; no taxation without representation. In 1775 breken gevechten uit tussen Amerika en Groot-Brittannië. Een jaar later verklaren de Amerikanen zich onafhankelijk. 1.1Op 4 juli 1776 roepen de Britse kolonies de Verenigde Staten van Amerika uit. De Britse overheid liet de Amerikanen belasting betalen, maar liet ze niet meer beslissen in de politiek. Dit leidde tot de Boston Tea Party, en uiteindelijk tot de onafhankelijkheid van Amerika. De Amerikanen vonden dat een regering die het minst regeert het beste was. De VS waren eerst alleen een aantal losse staten die samenwerkte. Er was geen staatshoofd en geen hoofdstad. De enige soort nationale regering die er was kon geen belasting heffen en alleen besluiten nemen met een ruime meerderheid. Dit werkte niet. In 1787 kwam 55 afgevaardigde bijeen. Dit waren de 55 founding fathers die een nieuwe grondwet maakte. De grondwet is steeds aangevuld met amendementen. In 1791 kwamen de eerste al, de bill of rights. Dit zijn alle rechten van de Amerikaanse burgersVolgens de Amerikaanse grondwet zijn de VS een federatie. De soevereiniteit is tussen de federale overheid en de deelstaten. Deelstaten: regering, parlement, rechtspraak, politie en onderwijs.Federale regering: buitenlandse politiek, defensie, financiën en economisch verkeer tussen deelstaten. De organisatie vd overheid is gebaseerd op de trias politica, aangenomen in 1789. Om machtsmisbruik en onderdrukking te voorkomende moesten de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht strikt gescheiden worden. Wetgevende macht:

- Capitol Hill- Congres : Huis van Afgevaardigden&Senaat.- Moet wetten en begrotingen goedkeuren.- Kan impeachment tegen president starten.- Mag veto van president opheffen met 2/3 meerderheid.- Uitvoerende macht: - White House- Federale regering, onder leiding vd president.- Staathoofd,regeringsleider en opperbevelhebber vd

strijdkrachten.- Benoemt ministers, topambtenaren en rechters (met

goedkeuring senaat)- Kan wetten tegenhouden door veto- Belangrijk voor het buitenlands beleid vd

Rechterlijke macht: - Supreme Court- Hooggerechtshof= 9 rechters.- Toetst wetten aan de grondwet.

Sommige Amerikanen vinden dat het machtsevenwicht is verstoord en spreken van een imperial presidency, dit wil zeggen dat de president een soort Romeinse keizer is geworden, maar de macht van een president is beperkt. De VS heeft al lang een tweepartijstelsel. De democraten en de republikeinen. Het is wat losser als in Europa, er is geen partijleider en ze zijn beide niet zo radicaal. Republikeinen:1854: oprichting Republikeinse Partij. Standpunten:

- Voor afschaffing slavernij- Voor ‘free labor’- Voor een sterke federale overheid- Voor invoerrechten.

Aanhangers: blanken in het noorden, en zwarten.Einde 19e eeuw/ begin 20e eeuw:Standpunten

- Tegen komst nieuwe immigranten.- Tegen een regulerende overheid op economisch gebied.- Voor een regulerende overheid op moreel gebied.

Aanhangers: mensen uit de gegoede burgerij en het bedrijfsleven.

Democraten: Begin 19e eeuw: ontstaan Democratische Partij. Standpunten:

- Tegen een sterk regulerende federale overheid. - Zo veel mogelijk rechten voor de deelstaten.

Aanhangers: Blanken in het zuiden, pioniers in het westen en immigranten. Eind 19e eeuw/ begin 20e eeuw:Standpunten:

- Voor een sterk regulerende overheid op economisch en sociaal gebied. - Voor opbouw verzorgingsstaat- Voor bescherming sociaal zwakke groepen.- Voor big government

Aanhangers: Arbeiders, boeren en zwarten.

1.2In 1789 waren er maar 13 deelstaten in Amerika met vooral veel indiaanse inwoners. De meeste blanke die er woonde waren protestant van Engelse of schotse komaf. De samenleving was sterk agrarisch. In het noorden waren overwegend zelfstandige boeren. In het zuiden waren rijst-en tabaksplantages waar veel slaven werkten. In 1861 begon de Amerikaanse burgeroorlog, de VS was nog steeds agrarisch, maar had wel een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Sinds 1830 was de

frontier (de grens tussen de blanken en de indianen) snel opgeschoven. De snelle uitbreiding had te maken met de groeiende immigratie en met de ontwikkeling van spoorwegen. De eerste locomotief reed ook in 1830. Langs de spoorlijnen kwamen graanboeren en veehouders, hun producten konden met de trein worden naar het oosten worden vervoerd. In 1860 was het grootste deel vd productie bestemd voor de markt. In 1820 was in het noordoosten ook de industriële revolutie op gang gekomen. De steden groeiden en in die steden ontstonden een rijke bovenlaag en een arme arbeidersmassa. De Amerikanen waren liberaal en nationalistisch, het grootste deel was protestants. Ze geloofd dat wie hard werkte en goed deed in de hemel kwam. Ook geloofde de Amerikanen dat god wilde dat heel Noord-Amerika werd beheerst. Het was hun manifest destiny om het hele continent te ontwikkelen en in heel Amerika vrijheid en beschaving te hebben. In 1830 nam het Congres een wet aan waarmee indianen gedwongen werden te verhuizen naar reservaten in Mississippi. In 1823 formuleerde Monroe de Monroe-doctrine. Dit hield in dat Europese mogendheden zich niet met Amerika moesten bemoeien en de VS niet met Europa. De economie was liberaal, particulier initiatief was belangrijk, maar de overheid beschermde wel de opkomende industrie in het noordoosten met invoertarieven tegen concurrentie uit Groot-Brittanie. Door de hoge invoerrechten nam de spanning tussen het noorden en het zuiden toe. Het zuiden had geen industrie, de importtarieven waren voor hun alleen maar hogere prijzen. Vanaf 1800 richten het zuiden zich vooral op katoen. Voor dit werk werden zwarte slaven ingezet. In 1808 werden handel in slaven verboden, maar door het hoge geboortecijfer bleef het aantal slaven toch stijgen. In het noorden waren ze steeds meer tegen slavernij. In het noorden ontstond een abolitionistische beweging, die afschaffing vd slavernij wilde. In 1860 werd Abraham Lincoln president. Hij was een tegenstander vd slavernij. Hierdoor scheidden het zuiden zich af. In 1861 braken gevechten uit. Dit was het begin vd Amerikaanse burgeroorlog. Na 4 jaar oorlog gaven de zuidelijke troepen zich in 1865 over, tegelijkertijd werd Lincoln doodgeschoten, uit wraak over de afschaffing vd slavernij. Kort voordat hij doodgeschoten werd had het Congres het 13e amendement aangenomen; slavernij was in heel de VS verboden.

2.1

Na de Amerikaanse Burgeroorlog was er een sterke groei in Amerika. De immigratie groeide en het inwonersaantal ook, samen met de industrie. De omstandigheden voor een industrialisatie waren goed:

- De VS waren rijk aan grondstoffen.- Door de immigratie waren er goedkope arbeidskrachten. - Einde van de burgeroorlog.

Nationaal economisch groeide Amerika sterk door:- Er kwam een groot spoorwegennet.- Er kwamen nieuwe communicatiemiddelen- Succesvolle ondernemers (nieuwe technologieën en massaproductie)- Politiek was economisch liberalistisch.

De kleine familiebedrijfjes werden verdrongen door de grote ondernemingen. Deze corporaties hadden geld voor machines, technologische ontwikkelingen en reclame. Hierdoor ontstond veel concurrentie tussen de bedrijven. De kleine bedrijfjes vormden kartels en maakte afspraken over

bijvoorbeeld minimumprijzen. Ook vormden ondernemers trusts, dit zijn samengevoegde bedrijven die 1 leiding hebben. (oorzaak) Deze welvaart had ook nadelen (gevolg):

- Grote sociale en etnische tegenstellingen:- vele werklozen arbeiders.- veel uur werken.- een laag loon.- arbeiders konden gemakkelijk ontslagen worden. - geen verzekeringen en sociale uitkeringen.

- Grote ondernemers krijgen veel invloed- Toenemende corruptie- Kleine zelfstandigen zijn verplicht om te stoppen- Minder aandacht voor boeren en arbeiders.

Ook nam de immigratie enorm toe. Deze polen, Italianen en Oost-Europese joden spraken geen Engels en deelden niet de Amerikaanse normen en waarden. Dit vonden Angelsaksische Amerikanen een ramp. Dit leidde ertoe dat er immigratiewetten kwamen, alle immigranten werden op Ellis Island uitgebreid onderzocht.

2.2De overheid ging uit van het economisch liberalisme. De corporaties konden hun gang gaan. De overheid was hier alleen niet consequent in, ze bleef de industrie met importtarieven beschermen, de landbouw kreeg totaal geen enkele bescherming. Corruptie kwam vaak voor. Geschoolde arbeiders richten vakbonden op. Werkgevers weigerde alleen om hieraan mee te werken en er braken veel aanslagen en vechtpartijen uit. Vooral onder de revolutionaire socialisten. Hierdoor nam het weerzin tegen het socialisme toe. Gematigde bonden verenigden zich in 1886 in de American Federation Labor (AFL). De leider, Samuel Gompers, wilde maar 1 ding, meer:

- Meer loon- Betere arbeidsomstandigheden- Kortere werktijden

De AFL heeft dit bereikt voor geschoolde arbeiders. In 1891 richtten boerenorganisaties een nationale partij op; People’s Party. (Populisten).

- Ze kwamen op voor de ‘gewone man’- Ze keerden zich tegen het grote bedrijfsleven.- De regering moest geld geven voor modernisering van de landbouw- De regering moest een eind maken aan de macht van spoorwegen en banken

De People’s party was geen succes, na 1896 verdween de partij van het toneel. In de steden ontstond rond 1890 de Progressive Movement. Deze beweging wilde;

- De macht van de ondernemingen beperken.- Een eind aan de corrupte overheid- Een stuk democratischer- Geen herverdeling vd rijkdom, de armen hadden meer aan scholing en opvoeding.

De aanhangers waren vooral de ontwikkelde middenklasse. Ze bouwde opvanghuizen in sloppenwijken, kinderspeelplaatsen, ze gaven informatie over hygiëne en verzorgden beroepsonderwijs.

De progressives voerden actie tegen kinderarbeid, prostitutie en drankmisbruik. Tussen 1900 en 1920 domineerden de progressieve hervormers de Amerikaanse politiek. (Roosevelt en Wilson waren hervormingsgezind). Zij wilde beiden door actief overheidsingrijpen de kapitalisten in te perken. Roosevelt en Wilson namen wetten aan die machtsmisbruik van bedrijven tegen moesten gaan. Roosevelt nam een wet aan die kwaliteitseisen aan eten stelden. Tijdens de 1e WO kreeg de federale overheid een leidende rol in de economie. De VS gingen over op een oorlogseconomie. 2.3In de periode 1865-1877 was de reconstructie, het Noorden wilden van zwarten in het Zuiden gelijkwaardige burgers maken. In 1866 werd het 14e amendement aangenomen dat zwarten het Amerikaans burgerrecht gaf. In 1870 word het 15e amendement aangenomen dat zwarten stemrecht gaf. Deze amendementen hadden weinig nut omdat zwarten alsnog werden buitengesloten. De blanken richten organisaties zoals de Ku Klux Klan op. Eerst wilde de kkk alleen de zwarten bang maken maar ze gebruikten uiteindelijk ook geweld, er werd zelfs gemoord. Na 1877 was in het Zuiden rassenscheiding. Officieel hadden de zwarten dezelfde rechten, maar in praktijk werden ze gediscrimineerd. De zuidelijke staten hadden deze rassenscheiding vast gelegd in de Jim-Crow-wetten. Dit leidde tot:

- Zwarten werden geweerd bij het stemmen (met onmogelijke testen)- Zwarten werden vaak vermoord, en de daders zijn nooit opgepakt- Zwarten kregen aparte treinwagons, scholen, parken etc. - Zwarten bleven economisch achtergesteld.

Booker T Washington, de leider van de zwarten, zei dat verzet geen nut had. Hij zei dat de positie vd zwarten alleen zou verbeteren door onderwijs, goed gedrag en hard werken. Dit had Washington zelf ook gedaan. 2.4Na de burgeroorlog waren de VS erg isolationistisch. Aan het eind vd 19e eeuw gingen de VS zich pas met de rest vd wereld bemoeien. Dit kwam vooral door de economie. De VS wilden hun producten in het buitenland gaan verkopen. Ook het nationalisme speelde een grote rol. De VS wilden hun macht in het buitenland vergroten. Deze ideeën sluiten aan bij het modern imperialisme. In 1853 stuurden de VS schepen naar Japan om handelsrechten af te dwingen, Japan was weerloos en gaf toe. Nadat de oorlogschepen naar Japan waren gestuurd begon de Amerikaanse vloot in verval te raken. De VS waren militair machteloos en in 1883 gaf het congres de opdracht om de oorlogsvloot te moderniseren. Deze vloot werd voor het eerst ingezet in 1893 om Hawai te bezetten. In 1898 bezetten de VS ook Cuba en de Fillipijnen. De VS stuurden een schip naar Cuba om de burgers te beschermen, deze onplofte. Hierdoor verklaarde Amerika de oorlog aan Spanje (1898). Binnen 3 maanden eindigde de oorloog met de Spaanse capitulatie. Hierdoor werden de Fillipijnen een Amerikaanse kolonie en Cuba een Amerikaanse protectoraat. De VS wilden een kanaal bouwen tussen de Atlantische en de stille oceaan. Colombia lag hier dwars. De VS stuurden een oorlogsvloot en even later gaf Panama de VS toestemming voor de bouw van het Panamakanaal. Amerika vond dat alle landen open moesten zijn voor elkaar voor de economie (open door policy). Hierdoor kregen europeanen en Japan toegang tot China. In de 1e WO wilden de Amerikanen neutraal blijven, maar zij leverden Groot-Brittannie wel wapens en voedsel. In 1915 namen de spanningen met Duitsland toe doordat een dUitse onderzeeer het Britse schip Lusitania liet zinken met daarop 128 Amerikanen. In 1917 Kondigde Duitsland een onbeperkte duikbotenoorlog af. De Britten onderschepten een telegram van Duitsland aan Mexico (zimmermanntelegram) om Mexico aan hun zijde te krijgen. Hierdoor wilde Wilson meedoen aan de oorlog. Het Congres stemde tegen.

3.1De eerste jaren na de 1e WO waren de VS in een moeilijke periode:

- De economie was vol van inflatie, recessie en stijgende werkeloosheid- Politiek was het land in de greep vd Red Scare (angst voor het communisme&socialisme)

Er kwamen arbeiders stakingen onder de socialisten en communisten in Amerika. Hierdoor worden communisten in Amerika gearresteerd.

- De invloed van de Progressive movement vermindert.

Na 1920 groeide de economie in Amerika enorm. Dit leidde tot:- Concentratie van bedrijven- Groei productiviteit.

Hierdoor daalde de prijzen- Lonen stijgen

Hierdoor groeide de welvaart en werd er een consumptiemaatschappij ontwikkeld.Dit kwam ook door:

- Toenemende reclame- Luxe producten werden aantrekkelijker zoals auto’s ,stofzuigers, koelkast ed.- Er werd aangemoedigd om geld te lenen om deze spullen te kopen.

Er werd heel veel geld geleend omdat Amerikanen dachten dat ze het later met hun loonstijgingen wel terug konden betalen. Via de massamedia werd het geloof in het New Capitalism verspreid, dit hield in dat het goed ging in de economie en dat de armoede snel zou verdwijnen (de crisis en de grote depressie maakte een einde aan het new capitalism).

3.2.In 1929 was de beurskracht in Wallstreet. (zwarte donderdag) door twijfel over aandelen storten de beurs in. Hierdoor raakte de economie in een recessie, dit liep uit tot de Grote Depressie. Dit leidde tot:

- Mensen en ondernemingen gingen massaal failliet- Mensen werden werkloos- Enkele Amerikanen werden ondervoed.- Tallozen verloren hun spaargeld, baan en huis. - Banken gingen failliet- De VS stoppen met leningen aan Europese landen.- De Amerikaanse vraag naar Europese producten nam af.

Hierdoor slaat de economische crisis over naar Europa en de rest vd wereld. De oorzaken vd grote depressie zijn:

- De federale overheid had te weinig oog voor zwakke plekken:- Sturcturele werkloosheid in de textielindustrie, spoorwegen en mijnbouw.- ongelijke inkomensverdeling- overproductie.- er werden leningen afgesloten die niet konden worden terugbetaald.

- De beurskrach in Wallstreet.Franklin D. Roosevelt werd als president gekozen en kwam al vlug met de New Deal. Dit hield in dat de overheid een actieve ral inneemt in de economie, er kwam geld beschikbaar voor werklozen,

overschotten werden opgekocht en vernietigd. Hierdoor daalde de werkloosheid en gingen boeren en arbeiders erop vooruit. De New deal kreeg kritiek van zakenlieden en het hooggerechtshof door:

- Hogere belastingen en overheidsuitgaven- Aantasting vh economisch liberalisme- Versterking vd vakbonden- Sommige maatregelen zijn in strijd met de grondwet- Angst voor een te sterke president.

Republikeinen en conservatieve democraten hielden de verdere uitbouw van de New Deal tegen, Roosevelt besloot te bezuinigen omdat de overheidsuitgaven te sterk waren gestegen. Hierdoor raakte de economie in 1937 opnieuw in een recessie. Deze recessie bleef tot in Amerika de oorlogsindustrie. Er werd een beroep gedaan op vrouwen, de welvaart nam toe omdat meer mensen werkten en omdat de lonen stegen. Ook gaven werknemers eerder toe aan de vakbonden.

3.3 Zwarten mannen en vrouwen gingen mee werken in de oorlogsindustrie. Zwarte mannen gingen mee vechten in Europa. Hierdoor werden zwarte mannen trots en zelfverzekerd. De segregatie bleef echter bestaan, maar de zwarte bevolking pikt dit niet en komt vaker in opstand. Ze organiseren stakingen en demonstraties. Als reactie hierop gebruiken blanken geweld tegen zwarten en de lokale overheden zetten politie en leger in. Hierdoor keren hele groepen blanke zich tegen de zwarten. Hierdoor groeide de NAACP. Ditzelfde gebeurde ook tijdens de2e WO. Door de crisis werden vaak zwarten als eerste ontslagen en waren veel zwarten werkloos. In 1943 verbood Franklin Roosevelt rassendiscriminatie inhet leger en de oorlogsindustrie. Zwarten mochten ook piloot en marinier worden.

3.4In 1918 komt Woordrow Wilson met zijn veertienpuntenplan:

- Zelfbeschikkingsrecht van volkeren.- Ondertekenaars moeten actief samenwerken aan een internationale rechtsorde. - Oprichting van een volkenbond om de internationale rechtsorde te handhaven.

Deze punten zouden in het Verdrag van Versailles worden opgenomen, maar het congres hield dit tegen omdat:

- De VS zijn bang hun soevereiniteit te vverlizen.- De VS willen geen internationale verplichtingen aangaan. - De VS willen zich richten op de binnenlandse politiek en economie.

De VS worden hierdoor geen lid vd volkenbond. De VS keren terug naar het isolationisme. De VS konden echter niet volledig isolationistisch worden want de belangen in het buitenland waren te groot. De opvolgers van Wilson hielden vast aan de open door policy. Franklin Roosevelt beloofd een good neighbour policy. Dit leidt tot:

- Militair ingrijpen word niet populair.- Er komt een nauwere economische samenwerking met Latijns-Amerika.- Er worden leningen verstrekt aan Latijns-Amerika.

3.5Omdat het isolationisme toenam nam het congres in 1935 de neutraliteitswet aan. Deze wet verbood het om wapens aan oorlog voerende landen te verkopen. Een tweede neutraliteitswet verbood ook leningen aan deze landen te geven. De meeste Amerikanen wilden tijdens de oorlog neutraal blijven maar hoopte wel dat de geallieerden zouden winnen. Franklin Roosevelt besloot om Groot-Brittanie wapens en leningen te geven. In 1941 werd het Atlantisch Handvest afgesloten tussen Churchill en Roosevelt. Hierin stond dat de landen streefden naar economische samenwerking, vrijheid op zee, ontwapening en zelfbeschikkingsrecht voor volkeren. Hierdoor vond Roosevelt dat deelname aan de oorlog onvermijdelijk was. Na de aanval op pearl harbor verklaarden de VS de oorlog aan Japan. Hierdoor verklaarden Duitsland en Italie de oorlog aan de VS. Hierdoor namen de VS deel aan de oorlog aan de kant vd geallieerden. Ze wilden door gaan tot de complete overwinning vh fascisme. Ook Wilson wilde dat er na de oorlog een volkerenorganisatie zou blijven om te internationale rechtsorde te handhaven. Hij bedacht in 1941 de naam de Verenigde Naties. In deze VN zouden de VS, Sovjet-unie, Groot-Britannie, China en Frankrijk de leiders worden. Met een veto recht konden ze besluiten tegen houden. In 1945, nog voor het einde vd oorlog, werden de VN opgericht. Hier werden in de Conferentie van Jalta tussen Churchill, Stalin en Roosevelt afspraken over gemaakt. Er was onenigheid over:

- Herstelbetalingen van Duitsland aan de Sovjet-Unie- Landsgrenzen en toekomstige regering van Polen.- Politieke toekomst van Duitsland.- De betekenis van het woord invloedssfeer.

Deze onenigheden leidde tot spanningen tussen de VS en de Sovjet-Unie. Er waren wel afspraken over de Russische oorlogsverklaring aan Japan en de oprichting vd VN.

4.1Velen waren bang dat na de oorlog de economie weer in een depressie zou zakken. Dit was niet waar. Dit kwam omdat de productie duurzame consumptiegoederen ging maken. Deze economie werd versterkt door de enorme vraag. De Amerikanen hadden in de oorlog hun geld bij gehouden en gingen dat na de oorlog uitgeven. De overheid hielp een recessie te voorkomen door onder meer de GI Bill, een wet die oorlogsveteranen hielp bij terugkeer in de maatschappij. Deze groeiende economie werd versterkt door de babyboom, veel mensen wilden in de oorlog geen kinderen en besloten die na de oorlog te nemen. Doordat de arbeidsproductiviteit steeg konden ook de lonen stijgen. De rijkdom in Amerika was beter verdeeld. In het kader vd New Deal waren er minimumlonen, pensioenen en WW-uitkeringen gekomen. De vakbonden kregen meer invloed. Harry Truman vocht voor de uitbreidingen vd New Deal maar werd tegengehouden door het Congres. Nadat het Congres opnieuw gekozen was kondigde Truman de Fair Deal aan. Hier kwam weinig van terecht, het minimumloon werd verhoogd, de sociale zekerheid werd verbreed, maar de grote veranderingen werden tegen gehouden door het Congres. De angst voor het communisme nam extreme vormen aan. Dit bereikte zijn hoogtepunt in 1950. McCarthy was een republikeinse senator die de angst voor het communisme aanwakkerde. Deze angst en beschuldigingen voor het communisme werden het McCarthyisme genoemd. Mensen die andere mensen niet mochten gingen ze aangeven als communist. Door deze valse beschuldigingen raakten duizenden mensen hun baan kwijt.

4.2 Onder president Eisenhower kwam er een eind aan loon-en prijscontroles en de subsidies voor de boeren gingen omlaag. Er kwam een eind aan de angst voor het communisme, maar de new en fair deal werden niet terug gedraaid. Er groeide consensus: de meeste politici en wetenschappers vonden Amerika goed zoals het was. De klassenstellingen waren verleden tijd, en het geloof groeide dat Amerika de beste samenleving had. Toch was er nog veel armoede. Wetenschappers, politici en journalisten geloofden dat de armoede vanzelf zou verdwijnen. Volgens Galbraith ging er te veel geld naar de consumptiemaatschappij. Hierdoor schoten de gezondheidszorg en het onderwijs te kort. Ook het OV, de binnensteden en het milieu werd verwaarloosd. Samen met vele anderen werd deze kritiek overgenomen door John F. Kennedy. John F. Kennedy bedacht de New Frontier, dit wilde zeggen:

- De VS moesten gaan uitbreiden over zee.- investeringen in een ruimtevaartprogramma.- Bestrijden vd armoede- Sociale welvaart verhogen.

Dit wilde Kennedy bereiken door een actievere rol vd overheid. Deze meeste voorstellen werden geblokkeerd door het Congres. Na de moord op Kennedy kwam Lyndon B. Johnson aan de macht. Hij was een overtuigd aanhanger vd New Deal. Hij kondigde een war on Poverty aan (great society). Door hem werden de meeste ideeen van Kennedy wel door het Congres te krijgen.

- Er kwam speciale hulp voor arme kinderen met leerachterstand- Werklozen werden aan het werk gezet- Er kwam een ziektekostenverzekering- Er ging geld naar het onderwijs- Er kwam geld voor het opknappen van grote steden. - Er kwamen milieuwetten

Dit kon betaald worden door de economische groei. Maar door de stijgende kosten van de Vietnamoorlog werd Johnson gedwongen om te bezuinigen.

4.3 Door Truman kwamen burgerrechten op de politieke agenda. Truman bedacht de fair deal, dit zijn allerlei vooruitgangen op het gebied van sociale wetgeving, onderwijs en burgerrechten. In 1954 bereikt de NAACP een doorbraak, het hooggerechtshof bepaalde dat rassenscheiding in het onderwijs in strijd was met de grondwet. In het zuiden is de Civil right movement ontstaan, NAACP lid Rosa parks weigerde haar plaats in de bus op te geven voor een blanke, dit leidde tot een boycot. Hierdoor besloot het Hooggerechtshof dat rassenscheiding in openbare bussen verboden werd. Martin Luther King werd beroemd door de busboycot, hij organiseerde boycots met geweldloos verzet. De Ku Klus Klan herleefde. Kennedy beloofde met de New Frontier een eind te maken aan de rassendisciminatie, in 1963 diende hij de Civil Rights Act in, deze wet zou discriminatie in openbare plaatsen verbieden. De burgerrechtenbeweging organiseerde een Mars op Washingont, hier hield Martin Luther King zijn beroemde toespraak. Na de dood van Kennedy werd olv Johnson de wet aangenomen. Ook discriminatie bij sollicitaties en op het werk werden verboden. Martin Luther King deed mee aan een kiesrechtdemonstratie en werd opgepakt. Hierdoor diende Johnson de Voting Rights Act in. Deze wet werd aangenomen. Met deze laatste wet

kwam er een eind aan wettelijke ongelijkheid voor zwarten, in praktijk werden er nog wel gediscrimineerd. De zwarten sloten zich aan bij de Nation of Islam, de leider Malcolm X, vond dat zwarten beter waren dan blanken. Hij wilde met een burgerrechtenbeweging gaan praten en werd daardoor doodgeschoten. De nog radicalere beweging de Black Panther werd opgericht, deze beweging wilde met geweld een eind maken aan de blanke heerschappij. In 1965 breken er geweldsuitbarstingen uit. Zwarte jongeren gingen in Los Angelese plunderen en brandstichten. In 1968 werd Martin Luther King vermoord door een blanke, en dit leidde weer tot nieuwe rellen.

4.4Na de 2e WO bleven alleen de VS en Sovjet-Unie over als supermachten. Beiden wilden macht en invloed in de wereld. Ze stonden nu tegenover elkaar als vijanden, ze bestreden elkaar met wapens, maar een echte militaire confrontatie kwam er niet. Dit werd de koude oorlog. Bij de conferentie van Jalta was de sfeer gemoedelijk, maar op de conferentie van POtsdam veranderd dit. Truman en Stalin stellen zich hard op tegenover elkaar. Dit leidt ertoe dat er geen overeenstemming over de toekomst van Duistland en Europa komt. Dit kwam door:

- VS vrezen de groeiende macht van Sovjet-Unie in Europa.- Veel Amerikanen vinden dat de VS te laat zijn opgetreden tegen de fascisten, en willen dit

niet weer bij de communisten doen.- VS zien de Sovjet-Unie als een gevaar voor de vrije kapitalistische en democratische wereld.

Verenigde Staten Sovjet-UnieDemocratie met meerpartijenstelsel en vrije verkiezingen

Communisme olv de communistische partij; geen vrije verkiezingen

Samenleving waarin het individu centraal staat Samenleving waarin het collectief belang centraal staat

Belangrijkste waarden; Vrijheid en individuele ontwikkeling

Belangrijkste waarden: gelijkheid en solidariteit

Kapitalisme met vrij ondernemersschap Door de Staat geleide planeconomie

In 1945 wierpen de VS twee atoombommen op Japan, de VS wilde de snelle overgave van Japan bereiken, maar ook aan de Sovjet-Unie tonen wat ze al konden. Hierdoor nemen de spanningen tussen de VS en Sovjet-Unie ook nog eens toe. De spanningen leiden tot:

- Ontstaan vd koude oorlog- Een IJzeren Gordijn door Europa- Duitse deling

Het westen en Oosten gaan elkaar als vijanden zien, er komt een wapenwedloop.In 1947 is er een communistische dreiging in Turkije en Griekenland. Truman vraag geld aan het Congres om deze landen te helpen. Hij zei dat de VS vrije volkeren moest steunen die communistisch dreigde te worden. Deze gedachtegang werd de Trumandoctrine genoemd. Tijdens de hele koude oorlog zou dit het uitgangspunt vd VS blijven. De VS streefden naar containment; het communisme moest worden tegengehouden. Een belangrijk deel vd containment politiek was de Marshallhulp, de VS gaven geld voor de wederopbouw van West-Europa. In 1948 werd de Duitse Mark ingevoerd in Berlijn, hierdoor blokkeerde Stalin de toegangswegen naar West-Berlijn, de Sovjet-Unie wilde berlijn in handen krijgen. De Amerikanen besluiten hierdoor om de bevoorrading van West-Berlijn dmv de lucht te toen. In 1949 hief Stalin de blokkade op. De Bondsrepubliek Duitsland werd opgericht.. In datzelfde jaar werd

de betrokkenheid van de Amerikanen bij West-Europa bezegeld in de NAVO. Dit is een samenwerkingsverband tussen West-Europa en de VS.

4.5In 1949 is de vrees voor het communisme het hoogst; Sovjet-Unie heeft een atoombom en in China kwam de communist Mao Zedong aan de macht. In 1950 kwam de schok dat Noord-Korea het door Amerika gesteunde Zuid-Korea binnenviel. Amerika verjoegen de communisten in Zuid-Korea en vielen Noord-Korea binnen, hierdoor stuurde Mao Chinese troepen die de Amerikanen weer terugdreven. Deze Korea-oorlog eindigde pas in 1953 met een wapenstilstand. De Amerikanen bemoeide zich ook met Vietnam, daar had Ho Chi Minh in 1945 de onafhankelijkheid verklaard. Frankrijk probeerde zijn kolonie te heroveren en begon een oorlog tegen de communistische Vietminh. De Amerikanen waren eigenlijk voor dekolonisatie, maar niet onder communistische leiding. In 1954 gaven de Fransen de strijd op en de Amerikanen namen het over. Eisenhower zei dat dit nodig was omdat landen als dominostenen waren, als de eerste communist word zal de rest snel volgen. Deze dominotheorie werd het uitgangspunt van de Amerikaanse buitenlandse politiek. Olv Eisenhower bouwde amerika kernwapens, zodat ze het communisme konden afschrikken. Deze wapenwedloop speelde zich ook af in de ruimte, de Sovjets hadden een satelliet in de ruimte en ze hadden een bemande ruimtereis gedaan. Hierdoor wilde Kennedy de eerste man op de maan zetten. Dit lukte in 1969 (Neil armstrong.) In 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd. Kennedy legde zich daarbij neer omdat de grenzen naar West-Berlijn open bleven. In 1959 kreeg Fidel Castro de macht in Cuba, hij werd communist en bondgenoot van de Sovjet-Unie. Kennedy liet een invasie op Cuba uitvoeren in 1961 die mislukte. Chroesjtjov plaatste kernraketten op Cuba. Hierdoor zetten de supermachten hun kernwapens op scherp. Er dreigde een kernoorlog. Uiteindelijk haalde chroesjtsjov de kernraketten weg uit Cuba. Na deze Cubacrisis namen de spanningen in d ekoude oorlog af. In Vietnam daarentegen laaide het geweld op. Vanaf 1960 organiseerde Noord-Vietnam in het Zuiden gewapend verzet. Kennedy stuurde militairen naar Zuid-Vietnam. Vanuit de Golf van Tonkin kwam er bericht dat Noord-Vietnam torpedo’s op Amerikaanse oorlogsschepen hadden afgevuurd. Hierdoor nam het Congres de Tonkinresolutie aan, hierin stond dat de president alle maatregelen mocht treffen om verdere agressie te voorkomen. In en buiten de VS kwam massaal verzet tegen die Vietnamoorlog. De VS moeten hierdoor hun rol op het wereldtoneel herzien.

Belangrijke personen.

George Washington (1789-1797)1e president van Amerika.Opperbevelhebber tijdens Amerikaanse burgeroorlog. James Monroe (1817-1825): Republikein. 5e president van Amerika. Monroe-doctrine; Europa moest zich niet bemoeien met Amerika,En Amerika moest zich niet bemoeien met Europa.

Abraham Lincoln (1861-1865):Republikein.16e president van Amerika. President tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. 13e amendement, afschaffing vd slavernij. In 1865 doodgeschoten door John Wilkes Booth. Andrew Johnson (1865-1869)Democraat.17e president van Amerika.President tijdens reconstruction.Huis van Afgevaardigden begon impeachment, maar kwam 1 stem te kort.

Theodore (teddy) Roosevelt (1901-1909)Republikein.

26e president van Amerika. Hij zorgde ervoor dat er een strengere overheidscontrole kwam op de grote bedrijven.Nam de wet van kwaliteitseisen aan voedsel aan. Ondanks dat Columbia weigerde begon hij met de bouw van het Panama kanaal.

Woodrow Wilson (1913-1921)Democraat.28e president van Amerika. President tijdens de eerste wereldoorlog. Wilson hield zich veel bezig met algemeen kiesrecht. Hij was progressief. In 1915 vielen de VS Haïti binnen. In 1917 gingen de VS meedoen met de eerste wereldoorlog na onderschepping van het Zimmermanntelegram, dit was een verzoek van zimmermann aan Mexico om mee te vechten aan de Duitse kant. Beroemd van zijn 14 punten. In het verdrag van Versailles werd de oprichting van een vakbond opgeschreven. In 1919 ontving Wilson de Nobelprijs voor de vrede. In 1918 nam hij een wet aan waarmee ook vrouwen algemeen kiesrecht kregen. (19e amendement)

Warren G. Harding (1921-1923) Republikein.29e president van Amerika. President tijdens new capitalism.Hij vond dat de overheid zo min mogelijk moest ingrijpen in de economieEr was enorme corruptie tijdens zijn presidentschap. Als Harding niet door een beroerte was overleden, was de senaat een afzettingsprocedure tegen hem begonnen.

Calvin Coolidge (1923-1929)Republikein.30e president van Amerika. President tijdens new capitalism.Hij was een man van weinig worden en werd Silent Cal genoemd. Hij maakte veel gebruik van de radio. Hij was de eerste president die een speech via de radio hield.Coolidge was de laatste president die de economie op z’n beloop liet. Hij was president tijdens de roaring twenties.

Herbert Hoover (1929-1933) Republikein31e president van Amerika.President tijdens de grote depressie.Hij wilt weinig doen aan de recessie en vertrouwd op het marktmechanisme.Hij begon met de bouw vd hooverdam, om zo werkgelegenheid te creëren.

Franklin Delano Roosevelt (1933-1945)Democraat.32e president van Amerika. President tijdens de tweede wereldoorlog. Hij had kindverlaming (polio).President van de new deal; een plan om de economie in Amerika weer op gang te krijgen,Veel overheidsuitgaven en belastingen. De new deal heeft niet een einde gebracht aan de Grote Depressie, maar de oorlog. Tot de aanval op pearl harbor (1941) was het Roosevelt gelukt om Amerika buiten de oorlog te houden. Hij was de enigste president die 4 keer achter elkaar gekozen is.

Harry S. Truman (1945-1953)Democraat.33e president van Amerika. Vond dat de federale regering zwarten moest beschermen. President tijdens het einde van de tweede wereldoorlog. President tijdens de koude oorlog.President tijdens het oprichten van de Verenigde Naties. President tijdens de Korea-oorlog. Hij is de president die de kernwapens op Japan afvuurde.

Dwight D Eisenhower (1953-1961)Republikein.34e president van Amerika.President tijdens opleving KKKPresident tijdens de koude oorlog.Zorgde ervoor dat de gescheiden scholen tussen blanken en zwartenWerden afgeschaft. Hij wilde de belastingen verlagen, maar moest de grote militaireUitgaven wel financieren. Probeerde Amerika uit de koude oorlog te halen.

John F. Kennedy (1961-1963)Democraat.35e president van Amerika. President van new frontier.

Kennedy wil de eeste man op de maan zetten. President tijdens de cubacrisis.President tijdens vietnamoorlog.President tijdens de koude oorlog.Kennedy is tijdens zijn ambt vermoord door Lee Harvey Oswald.

Lyndon B. Johnson (1963-1969)Democraat.36e president van Amerika. President tijdens vietnamoorlog.President tijdens koude oorlog.President van de Great Society/ war on poverty. (een oorlog tegen de armoede door onderwijs verbeteren,medische zorg verbeteren en krottenwijken vervangen.)

Richard Nixon (1969-1974)Republikein.37e president van Amerika. Hij trok de Amerikaanse troepen terug uit vietnam. Hij startte het spaceshuttle programma. Voordat er een impeachment tegen Nixon werd gestart,Trad hij zelf al af na het Watergate schandaal.

Jimmy Carter (1977-1981)Democraat.39e president van Amerika. Amerika had economische problemen, mede door de vietnamoorlog.Carter heeft hier niks aan kunnen doen.

Ronald Reagon (1981-1989)Republikein.40e president van Amerika. Was eerst een acteur in B-films.Reagon wilde ondernemersschap stimuleren en overheidsuitgaven en inflatie verminderen.

George sr. Bush (1989-1993)Republikein. 41e president van Amerika.President tijdens de oorlog tegen Saddam Hoessein. Bush werd populair door deze oorlog te stoppen, Maar won de herverkiezingen toch niet door de slechte economie.

Bill Clinton (1993-2001)Democraat.42e president van Amerika.Man van Hillary Clinton (tegenstander van Obama)Clinton wilde de sociale zekerheid verbeteren,Hij nam een wet aan waarmee werknemers betaald verlof kregen bij ziekte. Hij nam de NAFTA aan (vrijhandelsovereenkomst)Hij zorgde voor verhoging van het minimumloon.

George jr. Bush (2001-2009)Republikein.43e president van Amerika.Zoon van George sr. Bush.President tijdens de aanslagen op de twin towers.Bush deed veel aan terroristen, hij wilde de taliban stoppen die olv Osama Bin Laden stonden.Tijdens zijn ambtsperiode zijn er veel belastingen verlaagd.

Barack Obama (2009-heden)Democraat.44e president van Amerika. De 1e ‘zwarte’ president. Hij heeft alle Amerikaanse troepen uit Irak gehaald.President tijdens kredietcrisis. Obama wilt de gezondheidszorg verbeteren.

Matrin Luther King (1929-1968)De belangrijkste leid vd burgerrechtenbeweging. ‘I have a dream’Nadat Rosa Parks zorgde voor de busboycot heeft Martin,Heel veel zwarten mensen rond gereden, hij was een soort leider vd busboycot. Martin werd in 1968 doodgeschoten.

Rosa Parks (1913-2005)Burgerrechtenactiviste. Lid vd NAACP.Weigerde haar plaats in de bus op te geven voor een blanke.Gevolg: busboycot.Gevolg: segregratie in het ov werd ongrondwetting. Vaak onderscheiden voor haar inzet voor gelijke behandeling

van Afrikaanse Amerikanen.

Booker T. Washington (1856-1915)Een belangrijke leider vd Afrikaanse Amerikanen. Hij richtte een praktijkschool op speciaal voor zwarten.Hij zei dat zwarten alleen het respect van blanken kon krijgen door hard te werken en respect te tonen. Hij kwam vaak bij de blanke elite.

Malcolm X ( 1925-1965)Leider van de Nation of Islam.Hij vond dat het over moest zijn met de blanke heerschappij.Hij vond dat het zwarte ras superieur was aan het blanke ras. Toen Malcolm in 1965 dreigde weg te gaan uit de Nation of Islam schoten drie mannen hem tijdens een toespraak dood.Hij was bereid om te praten met de burgerrechtenbeweging.