Economie – Europa SamenvattingDe trek naar een ander land om daar te gaan werken het arbeidsmigratie.

Een open economie is een economie van een land dat veel handelt met het buitenland, zoals Nederland. Een relatief gesloten economie ontstaat als een land niet veel importeert en exporteert. Een volledig gesloten economie waarbij een land helemaal niet handelt met het buitenland bestaat niet meer.

De concurrentiepositie geeft de mate aan waarin een bedrijf in staat is om hetzelfde product, beter of goedkoper te leveren dan andere bedrijven.

De internationale concurrentiepositie weergeeft de concurrentiepositie van alle bedrijven in een land ten opzichte van alle bedrijven in een ander land weer.

Internationale handel is internationale ruil: landen importeren producten die goedkoper in andere landen gemaakt kunnen worden en exporteren producten die zij zelf goedkoop kunnen maken. Wanneer elk land zich dan in specifieke producten specialiseert is er sprake van internationale arbeidsverdeling. Toenemende specialisatie leidt tot meer internationale handel.

Belangrijke aspecten voor een betere internationale concurrentiepositie.

- natuurlijke omstandigheden- de loonkosten per product- de kwaliteit van producten- infrastructuur- stabiliteit

Natuurlijke omstandigheden:Dit heeft te maken met het klimaat van landen. Nederland kan minder goed sinaasappels produceren dan bijvoorbeeld Spanje.

Loonkosten per product:Als de loonkosten in een land laag zijn, kan een product goedkopen gemaakt worden. Hierbij kijken we ook naar arbeidsproductiviteit. Dit houd in dat een werknemer ook hard moet kunnen werken. Hiervoor moeten de loonkosten dus niet te laag zijn, anders raken werknemers uitgeput door te hard te werken en gaan zij minder hard werken.

De kwaliteit van producten:Als een land meer geld heeft en beter is geregeld is de kwaliteit hoger. De hoge kwaliteit van producten word bereikt door innovatie. Dat zijn investeringen in betere machines, nieuwe productieprocessen en een hogere scholingsgraad. Een hogere scholingsgraad stimuleert dan weer innovatie, hierdoor neemt namelijk de arbeidsproductiviteit weer toe.

Infrastructuur:Als een land betere infrastructuur heeft, zoals havens, wegen, luchthavens, ect. kan de aanvoer van stoffen sneller verlopen. Dit leid tot lagere productiekosten.

Stabiliteit:Landen met veel stakingen of grote maatschappelijke problemen zijn onaantrekkelijk als vestigingsplaats voor internationale bedrijven. Deze kunnen bijvoorbeeld voor meer kosten zorgen, zoals beveiliging.

De vrijhandel binnen de Europese Unie word de interne markt genoemd. Deze verhoogt de concurrentie, stimuleert innovatie en lijd tot lagere prijzen.

Er is spraak van protectionisme als een groep landen de binnenlandse producenten beschermen door subsidies te geven en zorgen dat er minder woord geïmporteerd van het buitenland door bijvoorbeeld invoerrechten in te voeren. Dit heten maatregelen.

Invoerrechten: een heffing op producten die worden geïmporteerd.Exportsubsidies: een subsidie op producten die worden geëxporteerd zodat bedrijven hun producten in het buitenland goedkoper kunnen verkopen. Sinds 2013 word dit niet meer gedaan.Invoercontingenten: een limiet op het aantal producten dat geïmporteerd mag worden.Kwaliteitseisen: eisen van kwaliteit die op producten worden gelegd, zodat bepaalde producten uit het buitenland niet meer in de EU mogen worden verkocht.

Er bestaan verschillende argumenten over deze maatregelen:Het infant industry argument.Tegen. Jonge binnenlandse bedrijven, kunnen niet snel groeien omdat ze nog niet met het buitenland kunnen concurreren.Het werkgelegenheid argument.Voor. De overheid kan zo de werkgelegenheid in een land beschermen.Het antidumping argument.Voor. Dumping is het exporteren van producten tegen een lagere prijs dan de kostprijs. Op deze manier probeert een land een nieuw afzetgebied te veroveren. Dit word vaak gebruikt om de prijs in eigenland hoog te houden maar men wel van de overtollige voorraad afkomt. Hierdoor werd de importheffing op Chinese zonnepanelen verhoogt, om de Europese bedrijven meer kans te geven.

Protectionisme leidt ertoe dat niet altijd een product word gekocht waar dat het best kan. Tomaten worden bijvoorbeeld in Nederland gekocht, terwijl dat in Marokko goedkoper is. Hierdoor betaald de consument meer dan nodig is.

Het TTIP staat voor Transatlantic Trade and Investment Partnership. Het is in 2013 opgericht en zorg ervoor dat er geen importheffingen op producten kopen tussen de EU en de VS. Het beschermt investeringen van bedrijven en stelt samen kwaliteitseisen op.

De onderhandelaars zeggen dat dit allemaal voor meer handel, meer economische groei, meer welvaart en meer werkgelegenheid zorgt. Veel mensen vrezen erop dat dit leid tot soepelere kwaliteitseisen en soepelere milieuregels. Nadat Donald Trump president is geworden zijn de onderhandelingen van het TTIP stil gelegd.

Een groot voordeel aan de samenwerking in de EU, is het milieubeleid en het asielbeleid. Dit kan een land niet alleen, hiervoor is collectieve dwang nodig. Er moet een instelling komen die kijkt of alle regels worden nageleefd en straffen uitdeelt als dat niet word gedaan.

Als Nederland dit beleid volgt, heeft dat ook positieve effecten voor Duitsland en België. Doen Duitsland en België niet mee met het beleid, dan heeft het beleid geen nut. Ook kan Nederland niet mee doen als alle andere landen dat wel meedoen en dan profiteren van de voordelen. Dit is een gevangenendilemma. Hier tegen is een bindend beleid nodig.

Alle landen van de EMU, de Economische en Monetaire Unie hebben in 2002 de nationale munten vervangen door de euro. Ook hebben zij in 1997 het stabiliteitspact, of terwijl het stabiliteits- en groeipact, ondertekent. Hierin stond dat de landen de overheidstekorten de 3% van het bruto binnenlands product niet mochten overschrijden. Na een jaar volgt een waarschuwing, een jaar later volgt een boete.

Een overheidstekort ontstaat als de uitgaven van de overheid in een jaar groter zijn dan de inkomsten van de overheid. Als een overheid dan tekort heeft moet zij geld lenen. De staatschuld is de totale schuld die een land in de loop der tijd heeft opgebouwd. Deze neemt toe door te lenen en af door aflossingen.

De overheid leent op de vermogensmarkt, ook wel de financiële markt gemoed. Op deze markt word spaargeld aangeboden door pensioenfondsen, banken, bedrijven en particulieren. De vragers zijn de bedrijven, particulieren en de overheid die geld nodig heeft. De pensioenfondsen en banken zijn de aanbieders. Als zij geld lenen aan de overheid, kopen zijn een staatsobligatie. Een obligatie is een schuldbewijs.

Gezinnen en bedrijven kunnen door veel te kopen of te investeren inflatie veroorzaken. Als de vraag naar producten dan toeneemt, maar de productiecapaciteit deze niet aan kan, stijgen de prijzen.

Hoge overheidstekorten kunnen, inflatie en hoge rentes veroorzaken. Ook kan het overheidstaken in gevaar brengen.

Bij een hoog overheidstekort moet de overheid veel geld lenen. Als de vraag toe neemt neemt ook de prijs van deze leningen toe. Hierdoor moet de overheid veel rente betalen, waardoor ze weer meer moeten lenen. Hierdoor zouden ze moeten bezuinigen op overheidsuitgave, zoals onderwijs, veiligheid, zorg of milieu. Dit brengt de overheidstaken dus in gevaar.

Door de hogen leningen, nemen bestedingen van bedrijven en particulieren ook af

Om de staatsschuld van landen met elkaar te kunnen vergelijk word gekeken naar de staatsschuldquote. Dit omdat een staatsschuld van 200 miljard voor een groot land als Duitsland niet veel zou voorstellen, maar voor een klein land als Luxemburg wel.

Als de staatsschuld gelijk blijft, kan de staatsschuld afnemen, door stijging van het bruto binnenlands product.

De economie kent goede en slechte tijden, dit noem je een conjunctuurcyclus of terwijl de conjunctuur.

In goede tijden groeit de economie sterker dan normaal, dit noem je hoogconjunctuurbeleid.

Bij een hoogconjunctuurbeleid zijn de lonen hoog. Er is ruimte voor meer overheidsuitgaven. Meer overheidsuitgaven leid weer tot hoogconjunctuur: meer uitgaven door de overheid leid tot meer productie, meer werkgelegenheid en hogere lonen.

In slechte tijden groeit de economie minder dan normaal, dit noem je laagconjunctuurbeleid.

Bij een laagconjunctuurbeleid zijn de lonen laag. De overheid bezuinigt in de periode. Bezuiniging leid weer tot laagconjunctuur: meer bezuinigingen leid tot minder productie, minder werkgelegenheid en lagere lonen.

De overheid probeert deze conjunctuurcyclus vaak af te remmen. Dit doen ze door bij laagconjunctuur eigen uitgaven te verhogen en belastingen te verlagen. Hierdoor nemen de productie, de werkgelegenheid en de lonen weer toe. Het ingaan tegen de conjunctuurcyclus noem je anticyclisch conjunctuurbeleid.

Hierdoor verbetert of verslechterd het overheidssaldo. In het stabiliteitspact is afgesproken dat de overheidstekorten niet groter dan 3% van het bruto binnenlands product mag zijn om zo het anticyclisch conjunctuurbeleid af te remmen.

Er zijn ook mechanismen die het anticyclisch conjunctuurbeleid af te remmen zonder ingrijp van de overheid of de centrale bank. Dit zijn automatische conjunctuurstabilisatoren. Een goed geregelde sociale uitkering of een progressief belastingsysteem zijn hier goede voorbeelden van. Ook constante uitgaven van de overheid kunnen hierbij helpen. Bij hoogconjunctuur jaagt dit de conjunctuur niet op, en bij laagconjunctuur dempt dit de conjunctuur.

Door de afspraken in het EMU-pact is er sprake van convergentie, de economie van landen word gelijker aan elkaar. Divergentie is net tegenovergestelde hiervan. Hierbij word de economie van landen minder gelijk.

Bij het EMU-pact is convergentie noodzakelijk, anders zouden er spanningen tussen landen ontstaan. Hierdoor kan een land zijn tekorten laten oplopen om iedereen in de problemen te brengen.

Dit is weer een gevangenendilemma, als iedereen alleen aan zich zelf denkt is de tekorten op laten lopen een verleidelijk iet. Om dit tegen te gaan is er een superoverheid of verdrag nodig. De EMU heeft nog nooit boetes uitgedeeld, alleen regels aangepast. Frankrijk en Duitsland lieten bij de eerste laagconjunctuur direct de overheidstekorten stijgen boven de 3%. Toen zij hier geen boetes voor kregen, deden andere landen dit ook. Door niet genoeg zelfbinding, bestaat het pact in zijn oorspronkelijke vorm niet meer.

Vanaf 2011 hielpen het EMU en de IMF Griekenland, Portugal en Ierland met hun schulden. Dit omdat dat de conjunctuur minder sterk daalt, wat positief was voor alle landen.

Een waarde van een munt, uitgedrukt in een andere munt noemen we de wisselkoers. De waarde van een munt kan stijgen of dalen ten opzichte van de andere munt. Dit noemen we stijging(appreciatie) of daling(depreciatie) van de wisselkoers.

Net als bij goederen wordt de prijs van de munt bepaald door vraag en aanbod. De markt waar munten worden gewisseld noemen we de valutamarkt. Hier word de ene munt gekocht en de andere direct verkocht, de munten worden geruild.

Als een Amerikaans bedrijf goederen uit Nederland wilt kopen, bied hij dollars aan en vraagt hij euro’s. Meer vraag uit Amerika betekent meer vraag naar euro’s. Meer export betekent dus een hogere waarde van de euro. Dit geld ook andersom.

De betalingsbalans van een land is een overzicht van de ontvangsten en de uitgaven aan het buitenland in een bepaalde periode.

De betalingsbalans is verdeeld in twee groepen. Geldstromen die van invloed zijn op het nationaal inkomen staan op de lopende rekening. Kapitaal import en kapitaal export staan op de kapitaal rekening.

Op de lopende rekening wordt de waarde van de goederen en diensten die internationaal worden gehandeld van een land geregistreerd. Als Nederlanders in het buitenland werken, ontvangt Nederland daarvoor loon uit het buitenland.

Op de kapitaalrekening wordt de waarde van investeringen, leningen en beleggingen die internationaal worden gehandeld van een land geregistreerd. Als een Nederlandse bank geld leent aan Mexico, verdiend Nederland daardoor aan rentes uit het buitenland.

Als de ontvangsten op deze rekeningen hoger zijn dan de uitgaven is er een overschot op de lopende- of kapitaalrekening. Als er meer uitgaven zijn dan ontvangsten dan is er een tekort op de lopende- of kapitaalrekening.

Het saldo van de totale betalingsbalans nomen we het materieel saldo. De voorraad internationale betaalmiddelen is een valutareserve of terwijl een deviezenreserve.