Mededelingen Heemkring Haaltert 4 e jaargang - nr. 1

VAN DE REDAKTIE

J e k i j k t verwonderd o p !

Een nieuw t i j d s c h r i f t ? J a e n n e e n . Het j.s h e t M e d e d e l i n g s b l a d v a n o n z e

Heemkring, doch i n e e n nieuw k l e e d j e .

Deze " b e t e r e " u i t g a v e kunnen w i j a a n b i e d e n dank z i j d e s t e u n van o n z e l e d e n .

Wij hopen d a t d e p r e s e n t a t i e p r e t t i g overkorr!t.

Nog e v e n d i t : i s j e l i d r n a a t s c h a p s b e d r a g voor 1984 r e e d s g e r e g e l d ?

Nog n i e t ? Doe h e t d a n o n m i d d e l l i j k , zo m i s j e g e e n e n k e l nummer.

Het b e d r a g v a n 150 f r . o f minimum 300 f r . v o o r s t e u n e n d e l e d e n ( e n d i e

hebben w i j n o d i g ! ) mag je o v e r s c h r i j v e n op r e k e n i n g

43-5083061-63 v a n Heemkring H a a l t e r t .

En waarom n i e t o n s t i j d s c h r i f t t o n e n a a n j e v r i e n d e n , m i s s c h i e n i n t e r e s -

s e e r t h e t hen ook !

MEDEWERKERS GEVRAAGD !

W e l l i c h t b e z i t t e n o f w e t e n l e d e n v a n d e H K . i n t e r e s s a n t e g e g e v e n s en /o f

dokumenten o v e r o n s d o r p .

Waarom d i t n i e t p u b l i c e r e n i n h e t t i j d s c h r i f t ? J a a g d e mot er u i t e n

l a a t j e dokumenten h e t l i c h t z i e n !

Wie k r u i p t e r i n d e pen ? E v e n t u e e l maken w i j h e t a r t i k e l p e r s k l a a r e n

a l l e s w o r d t t e r u g b e z o r g d ! Wij zeggen r e e d s h a r t e l i j k dank.

HET TONEELLEVEN TE HAALTERT BEGIN 19' EEUW

Graag w i l l e n w i j d i t k u l t u r e e l g e b e u r e n i n v o l g e n d e u i t g a v e n b e l i c h t e n .

T o t heden z i j n o n s v i e r g e z e l s c h a p p e n bekend , n l . :

Kuns t e n Vermaak (1890-1 914)

N o o i t Gedacht (1926-1937)

Onder Ons

T o n e e l p r e t 1942-1959)

Wie kan h e l p e n ?

De a r t i k e l e n v e r s c h i j n e n o n d e r v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v a n d e s c h r i j v e r .

N i e t s u i t d i t t i j d s c h r i f t mag worden v e r v e e l v o u d i g d en /o f o p e n b a a r

gemaakt z o n d e r v o o r a f g a a n d e l i j k e toes temming v a n d e a u t e u r .

De wijknaam Terjoden t 1 1 l

OP ZOEK NAAR DE OORSPRONG ERVAN

"Ten Broeke" gekend s i n d s ?

H e t i s $ i j d e r e e d s meermalen aangehaa lde F r . D e P o t t e r e n J a n Broeckae r t ,

i n hun g e s c h i e d e n i s d e r gemeenten van Oost-Vlaanderen d a t w e d e o u d s t

gekende a a n h a l i n g v inden voor h e t goed "Ten Broeke", waar ze s c h r i j v e n

"Het was r e e d s gekend i n 1473 e n behoorde t o e n aan jonkvrouw Joanna Oudae r t s ,

weduwe van J a n van d e r D i l f t t e Antwerpen, d i e h e t t e n gemelden j a r e ,

voor den g e b r u i k e l i j k e n t e r m i j n van negen j a r e n , i n huur ga f aan C o r n e l i s

Meganc, m i t s d e j a a r l i j k s e som van 29 pond g r o o t e Vlaamse munt, ...."

I n e e n r e e d s verschenen nummer van d i t t i j d s c h r i f t , 2e j a a rgang , n r . 3

hebben w i j z e l f g e s t e l d d a t v o o r d i e n r e e d s , P e t e r van d e r D i l f t op Ten

Broeke v e r b l i j f h i e l d . W e weten d i t n i e t r e c h t s t r e e k s u i t doo r ons ge-

r aadp l eegde oude a k t e n , s t a t e n van goed, o f wat dan ook van d i e a a r d ,

ook n i e t omdat h e t vermeld wordt i n e e n of a n d e r werk - maar kwamen er-

t o e door d e d u c t i e . ( d . i . a f g e l e i d u i t a n d e r e gekende g e g e v e n s ) . Wij

h e r i n n e r e n even :

- l 0 Volgens bovengec i t ee rde a u t e u r s wordt C a t h a r i n a van den Broeke

e i g e n a a r s t e r genoemd van d e H e l l e , omvangr i jke landbouwgronden omvat tend,

g e l e g e n i n d e o n m i d d e l l i j k e n a b i j h e i d van t e n Broeke, aan d e w e s t e l i j k e

z i j d e , n e t b u i t e n d e omwalling gevormd door d e Bonte beek , i n 1405.

- 2' I n "La Noblesse d e Belg ique" van ba ron d e S t e i n d l A l t e n s t e i n , ve r -

nemen w e , d a t deze C a t h a r i n a een van L iedeke rke i s , genaamd van den

Broeke, e en b e l a n g r i j k e aanwi j z ing d i e w e voo rd i en n i e t hadden, waardoor

w e weten d a t ze e r g e n s e e n p l a a t s moet innemen i n een t a k van d e a d e l -

l i j k e , z e e r u i t g e b r e i d e f a m i l i e van Liedekerke - e n n a a r voorgaan4 gege-

ven i s d i t i n d e tweede h e l f t van d e 1 4 e eeuw.

3 3' I n h e t z e l f d e werk vernemen w e d a t C a t h a r i n a d e e c h t g e n o t e i s van

P e t e r van d e r D i l f t .

- 4' H e t i s s t e e d s aan a fs tammel ingen u i t d i t huwe l i j k d a t t o t i n h e t

eerste v i e r d e d e r 18e eeuw h e t goed t e n Broeke b l e e f t oebeho ren , l a a t s t

aan Maximil iaan Eugene van d e r D i l f t , h e e r van Ten Broek, k a p i t e i n , l a -

t e r schepen van Leuven van 1704 t o t 1712, d a a r n a burqemees te r van d e z e l f -

d e s t a d van 1717 t o t 1721 - gehuwd m e t Anna F r a n c i s c a d e San V i c t o r .

Een datum voor h e t huwe l i j k van P e t e r e n C a t h a r i n a o n t b r e e k t ons s p i j t i g

genoeg. U i t wa t v o o r a f g i n g kunnen w e nu e c h t e r a f l e i d e n :

a ) d a t d e naam van h e t goed e n d e toegevoegde f a m i l i e n a a m v a n den Broeke - tcecjevoegd a a n d e r e e d s b e s t a a n d e f a m i l i e n a a m van L i e d e k e r k e b i j C a t h a r i n a - r e c h t s t r e e k s i n v e r b a n d s t a a n t o t e l k a a r , e n d a t genoemde e c h t e l i n g e n

d u s r e e d s v e r b l i j f moeten gehad hebben o p h e t uoed

b ) d a a r C a t h a r i n a i n 1405 r e e d s b l i j k t e i g e n a a r s t e r t e z i j n v a n d e h i e r b i j

a a n s l u i t e n d e H e l l e i s h e t b i j n a z e k e r d a t z e ook dan r e e d s o p Ten Broeke

v e r b l e v e n .

- 5' D e j o n g e r e b r o e r van P e t e r , n l . J a n , had h e t r e e d s i n 1352 t o t o n t -

v a n g e r v a n Vlaanderen g e b r a c h t . Ons l i j k t h e t v a n z e l f s p r e k e n d d a t P e t e r ,

d i e o u d e r i s e n r e e d s e e n s t u k levensweg had a f g e l e g d ; t o e n r e e d s l a n g

gehuwd moes t z i j n e n d u s o p Ten Broeke v e r b l e e f . Deze v e r o n d e r s t e l l i n g

u i t d e gekende gegevens a f g e l e i d , k r i j g t h a a r b e v e s t i g i n g , wanneer w e

i n d e g e n e a l o g i s c h e n o t a ' s van d e van d e r D i l f t e n h e t v o l g e n d e gegeven

a a n t r e f f e n :

- 6' "Walraven v a n d e r D i l f h e e r van B o r c h v l i e t e n Hoegheyden e n J a n v a n d e r

D i l f son f r è r e p a r t e c h e n t les b i e n s d e G h e e r t r u y d e v a n d e r D i l f , vrouwe

van B o r c h v l i e t h a r e r n i c h t e n .

J a n a u r a 1 / 3 d e s b i e n s d e Merschen - e n s u i t e t h o f m e t t e n h u y s , g r a c h t ,

gen ( a f k o r t i n g v o o r genaamd) t h o f Broeke b u y t e n A e l s t ende p e t r i e van

W e l l e " . D i t i s g e d a t e e r d 1425.

Daar s t a a t o n s " M o t t e k a s t e e l " r e e d s i n 1425, d i t i s zona 50 j a a r v r o e g e r

dan d e o n s o u d s t g e k e n d e a a n h a l i n g . V e r m i t s G h e e r t r u y d e s l e c h t s 1 / 3 van

d e z e g o e d e r e n n a l a a t a a n J a n , kunnen w e h i e r u i t a f l e i d e n d a t z e h e e l waar-

s c h i j n l i j k s l e c h t s v o o r 1 / 3 e i g e n a a r s t e r w a s . V e r m i t s P e t e r van d e r D i l f t

d a a r e c h t e r v e r b l e e f m e t C a t h e r i n a was ook h i j w a a r s c h i j n l i j k medeeige-

n a a r v o o r e e n o v e r i g d e r d e o f z e l f s v o o r 2/3. Daar h e t goed r e e d s i n

1425 t o t h e t g e m e e n s c h a p p e l i j k e r f g o e d d e r van d e r D i l f t e n behoorde , moet

h e t nog v a n v r o e g e r e datum z i j n . Wij z i e n dan ook v o o r m o g e l i j k , d a t

G s d f r i e d van d e r D i l f t , v a d e r v a n P e t e r , r i d d e r , m a r k g r a a f , l a t e r r a a d

van d e g r a a f van Vlaanderen - Lodewijk van Male - ruwaard van Antwerpen,

h i e r r e e d s o v e r begane paden r e e d . H i j had é n a l s r i d d e r , é n a l s mark-

g r a a f d e d u b b e l e p l i c h t t e n d i e n s t e t e s t a a n van z i j n l e e n h e e r , d e g r e n z e n

h e l p e n v e i l i g t e s e l l e n . E e r s t was d a t t e n d i e n s t e van z i j n schoonvader

h e r t o g J a n I11 van B r a b a n t . Toen h i j z i c h na d i e n s dood t e g e n d i e p s op-

v o l g s t e r Joanna e n h a a r e c h t g e n o o t , Wenceslas k e e r d e , was d i t t e n d i e n -

s te van d e g r a a f van V l a a n d e r e n . Werd h e t l e g e r van d e g r a a f d o o r d e

s t r i j d m a c h t van Wences las n i e t t o t s t a a n g e b r a c h t b i j d e v e r s t e r k t e a b d i j

van A f f l i g e m ? Zo d i c h t b i j ! B i j A s s e l a g e n b e i d e l e g e r s t e g e n o v e r e l k a a r .

Gesch. van B r a b a n t . d e e l I d o o r H . Van Der H o r s t ) . Kon d i t h i e r geen

van d e u i t v a l s p u n t e n z i j n d i e t o t d e m i l i t a i r e g o r d e l behoorden , d i e d e

g r a a f rond B r a b a n t p r o b e e r d e t e l e g g e n ? Vanop d e u i t k i j k p o s t van e e n

don jon moes t men v a n h i e r u i t h e e l d e Boekhoutberg kunnen overschouwen.

De a a r d e e n d e doden z w i j g e n . A l l e e n i n oude s c h r i f t e n o f r e e d s v e r s c h e n e n

werken, kunnen w e beproeven i e t s t e r u g t e v i n d e n .

G e e r t r u y d e was d e k l e i n d o c h t e r v a n d e d o o r o n s u i t v o e r i g b e s p r o k e n G o d f r i e d .

Diens o u d s t e zoon, h a a r v a d e r , noemde eveneens G o d f r i e d . D i e n s zoon,

h a a r b r o e r , d r o e g w e e r d e z e l f d e naam. Doch d e z e l a a t s t e s t i e r f w a a r s c h i j n -

l i j k jong , had i n i e d e r g e v a l geen a f s t a m m e l i n g e n . G e e r t r u y d e z e l f , was

t o t d r i e m a a l t o e gehuwd, maar nakomel ingen had z e evenmin. Zo g i n g h e t

pa t r imonium v a n d e v a n d e r D i l f t e n - w a a r t o e dan ook Ten Broeke behoorde - b i j h a a r dood n a a r h a a r n e v e n , d e zonen v a n P e t e r . Wal raven , d e o u d s t e ,

werd h e e r v a n B o r c h v l i e t e n Hoogerhe iden , z o a l s u i t d e zopas a a n g e h a a l d e

e r f r e g e l i n g b l i j k t . J a n e r f t v a n z i j n n i c h t 1 /3 van " d e Merschen" e n

" t h o f Broeke" . D a t h e t hof b i n n e n d e genoemde g r a c h t of omwal l ing b e s t o n d

~ i t e e n k a s t e e l t j e e n e e n hoeve v e r t e l d e n w e r e e d s v r o e g e r . Welke g r o n d e n

j u i s t b e d o e l d worden m e t d e "Merschen" kunnen we s l e c h t s g i s s e n . E r i s

i n d e e e r s t e p l a a t s d e Keelman waarop h e t hof s t a a t , d a a r b i j a a n s l u i t e n d

h e t Weyveld, d e V i e r b u n d e r . v e r d e r h e t K e r s e v k l d e n d e Wildebeekmeersen.

D i t a l l e s o p h e t g r o n d g e b i e d Denderhoutem.

"De p e t r i e van W e l l e " , zou kunnen b e t r e k k i n g hebben o p d a t d e e l van h e t

pa t r imonium d a t g e l e g e n was o p h e t g r o n d g e b i e d Wel le : Langemeers , Zeven-

b u n d e r , Wolfbos , G r o o t M o o r t e l v e l d , Broek.

P e t r i e van Welle zou ook kunnen n e e r s l a a n o p h e t g e h e e l d e r g o e d e r e n van

Ten Broeke. Hoewel h e t g e b i e d z i c h o v e r 3 gemeenten u i t s t r e k t e e n d e

woonerven o p h e t h u i d i g g r o n d g e b i e d Denderhoutem v a r e n g e l e g e n , mag men

n i e t v e r g e t e n d a t d e gemeenten t o e n nog n i e t waren w a t z e l a t e r werden.

Het waren m e e r p a r o c h i e s m e t d e k e r k a l s a e n t r a a l p u n t . De g r e n z e n van

d e g o e d e r e n d e r h e r e n s p e e l d e n mede e e n r o l . D e k e r k van Welle was v e r u i t

h e t d i c h t s t b i j g e l e g e n , z o d a t d e inwoners v a n h e t h o f , v o o r h e t v e r v u l l e n

van hun g o d s d i e n s t i g e p l i c h t e n e n hun r e l a t i e s m e t d e p l a a t s e l i j k e g e e s -

t e l i j k e h e r d e r s , o p d e k e r k e n p a r o c h i e v a n Welle waren aangewezen. Ten

a n d e r e , v 6 6 r d a t T e r j o d e n e e n e i g e n v o o r l o p i g e k e r k h a d , g i n g e n d e mensen

van T e r j o d e n - D r i e s ook d a a r ter k e r k e . Hun k i n d e r e n l i e p e n e r s c h o o l - v o o r z o v e r z e t o e n n a a r s c h o o l g i n g e n .

We hebben l a n g e t i j d g e d a c h t d a t h e t w e l C a t h a r i n a moes t g e w e e s t z i j n

d i e Ten Broeke a l s b r u i d s c h a t m e e i n d e h u w e l i j k s b o o t k r e e g .

U i t d e a a n g e h a a l d e e r f r e g e l i n g van G h e e r t r u y d e , b l i j k t h e t t e q e n d e e l .

Er i s nog e e n tweede b e w i j s h i e r v o o r - hoewel t e r u g d o o r d e d u c t i e . Nerqens

i n d e stambomen e n d e g o e d e r e n b e s c h r i j v i n g v a n d e f a m i l i e v a n L i e d e k e r k e ,

vonden w e d i t Ten Broeke v e r m e l d .

We hadden e v e n e e n s g e d a c h t d a t d e f a m i l i e n a a m Van Den Broeke van C a t h e r i n a

v o o r d e naamgeving v a n h e t hof was g e b r u i k t . Nu zou e e r d e r b l i j k e n d a t

d e z e naam a a n h a a r r e e d s b e s t a a n d e f a m i l i e n a a m , van L i e d e k e r k e , p a s n a

h a a r h u w e l i j k met P e t r , e n j u i s t t e n g e v o l g e van h a a r v e r b l i j f o p h e t ge -

naamde goed , werd t o e g e v o e g d . W e l l i c h t h e e f t z e n a d e dood v a n h a a r e c h t -

g e n o o t d i t goed b e h e e r d s , z o a l s l a t e r J o a n n a O u d a e r t s d a t z a l doen .

H e t i s e c h t e r m o g e l i j k , z e l f s w a a r s c h i j n l i j k , d a t ook z i j h e t g e h e e l van

g o e d e r e n h i e r h e e f t a a n g e d i k t m e t d e a a n z i e n l i j k e H e l l e , w e l l i c h t ook

m e t h e t B r o e k v e l d e n Hoog-Broekveld, v e r m o e d e l i j k ook m e t h e t A r e n d s v e l d .

A l d e z e g r o n d e n g e l e g e n o p Erembodegem-Terjoden.

I n 1983, v e r s c h e e n b i j d e u i t g e v e r i j Lannoo-Tie l t , h e t p r a c h t i g e boek

s amenges t e ld door J o z e f Bossu "Vlaanderen i n oude k a a r t e n " . E r komen

v e r s c h i l l e n d e k a a r t e n i n voor waarop d e v e r b l i j f p l a a t s e n van d e h e r e n

- h e e r l i j k h e d e n , s t e r k t e n e n p r a t e r i j e n - worden aangeduid m e t h e t t y p i s c h e

e r k e n n i n g s t e k e n van d e z e : d . Ten Broeke h o o r t er t e l k e n s b i j .

I n d e b o c h t d i e Bonte- o f Molenbeek t e r p l a a t s e maakt , i s nog s t e e d s mak-

k e l i j k e e n d e e l van wat d e omwalling moest gewees t z i j n t e herkennen .

T o t na we re ldoo r log 14-18 waren er nog s t e e d s b r e d e r e i n s t u l p i n g e n , d i e

p u t t e n vormden, e e r t i j d s g e b r u i k t om v l a s t e r o t e n . D e doodgewone Mot-

t e b r u g i s w a a r s c h i j n l i j k e e n schamele h e r i n n e r i n g aan e e n v r o e g e r

ophaa lb rug .

( v e r v o l g t )

Arnandine Temmerman

BRANDBESTRIJ9ING TE HAALTERT B E G I N VORIGE EEUW

Zoals b l i j k t u i t d e n o t u l e n van d e gemeenteraad van 28 j a n u a r i 1818 von-

den onze b e s t u u r s l e d e n h e t we in ig oppor tuun een b r a n d s p u i t a an t e kopen.

D e H a a l t e r t s e b l u s s e r s waren v o l d o e n d e - u i t g e r u s t om e v e n t u e l e vuurhaar -

den t e b e s t r i j d e n !

Na d e d i s c u s s i e n o t e e r d e d e s e k r e t a r i s vo lgend v e r s l a g :

"Den r a a d bemerkende d a t i n d e Gemeente d e a a n s c h a f f i n g van e n e b r a n d s p u i t

node loos zou z i j n , t e r w i j l d e meerderhe id d e r woningen m e t s t r o o y z i j n

g e d e k t , d e z e l v e t e v e e l v e r d e e l d z i j n a l s ook d a t d e wegen b i j w i n t e r -

t i j d s l e c h t z i j n en overwegende d a t i n d e gemeente d e navolgende b lusge-

reedschappen : eenen haak van 8 e l l e n l a n g m e t touwen, twee hakennvan 6

e l l e n l a n g m e t touwen, 4 l a d d e r s van v e r s c h i l l e n d e l e n g t e e n e e n l i n n e n

dakk l eed van 6 e l l e n , i s den Raad van gevoe l en d a t i n d e gemeente geen-

zondere b randblusgereedschappen m e t n u t zouden kunnen a a n g e s c h a f t worden".

Getekend : Raads leden , Burgemeester De Ruddere e n d e S e k r e t a r i s .

W.D.L.

RAG - H a a l t e r t , modern n r . 2.

De eetvork of "f ritl ketu : Historiek en benaming

Opzat

D i t a r t i k e l i s h e t eerste van een r e e k s b i j d r a g e n o v e r d e benamingen

van v o l k s h u i s r a a d i n d e 4 dee lgemeenten Denderhoutem, H a a l t e r t , Helder-

gem e n Kerksken, w a a r b i j s t e e d s v o l g e n s h e t z e l f d e s t r a m i e n z a l gewerk t

worden. Van h e t t e be sp reken b e g r i p b e p a l e n w i j eerst d e (vo lk skund ige )

g e s c h i e d e n i s , d a a r n a be sp reken w i j d e v e r s p r e i d i n g e n d e e tymo log i e van

d e woordtypes . Voor e e n m e e r u i t g e b r e i d e s t u d i e v e r w i j z e n w i j n a a r onze

e i n d v e r h a n d e l i n g (1) , waar w i j v a n u i t d i a l e c t o l o g i s c h o p z i c h t h e t z e l f d e

deden voo r 31 gemeenten u i t onze b u u r t .

Ko r t e h i s t o r i e k van d e e e t v o r k

D e v e r r e oo r sp rong van d i t s t u k e e t g e r e i i s o n s e i g e n l i j k onbekend.

Wat w e w c 1 weten i s d a t h e t , i n t e q e n s t e l l i n g t o t d e l e p e l e n h e t m e s ,

n i e t a l t i j d e e n d e e l van h e t t a f e l g e r e i i s gewees t . Zeker is ook d a t

d e gewoonte om e e t v o r k e n t e g e b r u i k e n onze s t r e k e n b e r e i k t e v a n u i t I t a l i ë ,

van waar h a a r v e r s p r e i d i n g i n Europa was begonnen ( 2 ) . Weyns ve ronde r -

s t e l t d a t d e e e t v o r k b i j ons voo r h e t eerst g e b r u i k t werd i n d e h o g e r e

s o c i a l e k l a s s e n i n d e 16e eeuw. H i j had dan t w e e t a n d e n en was van z i l -

v e r gemaakt. Pa s i n d e 1 8 e eeuw d a a l t h e t g e b r u i k e r v a n a f n a a r d e la-

g e r e s t a n d e n (eerst d e k l e i n e b u r g e r i j , d a a r n a h e t gewone v o l k ) . De v o r k

word t dan k l e i n e r , h e e f t 4 t anden e n word t meestal v e r v a a r d i g d u i t a l

dan n i e t v e r t i n d m e t a a l .

Opmerke l i jk i s v e r d e r ook nog d a t h e t g e b r u i k van e e n t a f e l m e s s a -

men m e t d e v o r k t o t v r i j r e c e n t v o l l e d i g o p d e a c h t e r g r o n d is g e r a a k t .

Veel ( o u d e r e ) m e n s e n ' e t e n nu nog m e t d e vo rk i n d e r e c h t e r h a n d . H e t v l e e s

word t dan voo ra f gesneden o f gewoon i n d e hand genomen. Eens d e vo rk

dus i n g e b r u i k h e e f t h i j h e t m e s v e rd rongen a l s s p e c i f i e k t a f e l g e r e i .

V e r s p r e i d i n g en e tymo log i e van d e typewoorden

I n d e 4 dee lgemeenten v inden w e a l s typewoord f r i n k e t , e en vorm d i e

noch b i j Van D a l e , noch i n e e n van d e d ia lec twoordenboeken o v e r onze

p r o v i n c i e t e v inden i s . Wat w e d a a r w e l op tekenden waren v e r g e l i j k b a r e

vormen z o a l s v e r k e t , f o r k e t o f f o u r c h e t .

(1) W . Minnae r t : " L e x i c a a l - g e o g r a f i s c h onderzoek n a a r d e benamingen

voo r h u i s r a a d i n 31 geneen t en i n d e D e n d e r s t r a a k " , R.U,, Gent 1983

( n i e t g e p u b l i c e e r d )

( 2 ) Z i e h i e r o m t r e n t J . Weyns : "Vo lkshu i s r aad i n Vlaanderen" D 1 2 , p . 563

Waar komt d e e i g e n a a r d i g e vorm f r i n k e t nu vandaan ? D e l e z e r d i e

even b i j d e e t y m o l o g i e ( o o r s p r o n g ) e n d i t woord h e e f t s t i l g e s t a a n , h e e f t

w e l l i c h t a l u i t g e m a a k t d a t d i t woordtype v e r w a n t i s m e t h e t F r a n s e woord

f o u r c h e t t e . Zo eenvoudig l i g g e n d e zaken e c h t e r n i e t ; f o u r c h e t t e i s i m -

m e r s nog g e e n f r i n k e t . Daarom z i j n w i j van mening d a t d e vorm i s o n t l e e n d

aan h e t P i c a r d i s c h e (1) f o u r q u è t e ( 2 ) o f f o u r q u e t t e ( 3 ) , b i j o n s omgevormd

t o t f o r k e t .

Deze o n n e d e r l a n d s e benaming h e e f t dan e e n a a n t a l k l a n k w i j z i g i n g e n

ondergaan,? z o a l s d e v e r d o f f i n g van o t o t a , w a t dan l a t e r weer g e v o c a l i -

s e e r d e n v e r s c h e r p t werd t o t i; m e t a t h e s i s ( o v e r s p r i n g i n g ) van d e r (fot-

k e t n a a r f r o k e t ) , en i n v o e r i n g van d e n . H e t i s e c h t e r e r g m o e i l i j k om

o p t e mcken i n welke v o l g o r d e d e z e t a a l k u n d i g e v e r s c h i j n s e l e n z i j n opge-

t r e d e n .

A l s j e d u s d e v o l g e n d e k e e r " f r i n k e t " i n j e l i n k e r - o f r e c h t e r h a n d

neemt, denk e r dan e e n s even aan d a t men pakweg 300 j a a r g e l e d e n b i j o n s

a l h e t z e l f d e deed . S m a k e l i j k !

NOOT :

1. Volksh i i i s raad i n Vlaanderen - J . Weyns

2e d e e l , b l z . 524

I j z e r e n l e p e l s z i j n i n d e volkswoning b l i j k b a a r o m s t r e e k s h e t e i n d e van

d e 19e eeuw voorgoed i n zwang gekomen.

Ze werden v o o r e l k e ke rmis v e r t i n d d o o r een r o n d t r e k k e n d e " p o t t e f e e r "

o f k e t e l l a p p e r , d i e z i c h t e g e p a s t e n t i j d e op h e t d o r p s p l e i n had n e e r g e -

l a t e n . Hadden ze hun g l a n s weer v e r l o r e n , dan werden z e een p a a r k e e r

i n d e maand met w i t zand u i t g e s c h u u r d .

2 . U i t "Ons Heem" J g . X V I I I , b l z . 155-156

..... kwamen e r v r o e g e r , éénmaal p e r j a a r , e e n p a a r man rond i n h e t d o r p

om d e i j z e r e n l e p e l s e n vorken welke i n h e t hu i shouden werden g e b r u i k t ,

op t e h a l e n e n d e z e e e n p a a r u u r l a t e r t e r u g t e bezorgen g a n s f o n k e l e n d

nieuw ..... ..... i n e e n h e e t g e s t o o k t e i j z e r e n p o t v o o r 3/4 g e v u l d met e e n wie w e e t

wat n i k k e l - l e g e r i n g , v o l t r o k z i c h d e e i a e n l i j k e metamorfose d e r oude l e -

p e l s , welke er n a e e n k o r t e onderdompel ing glanzend-nieuw werden u i t g e h a a l d .

3. U i t " S t a n d a a r d E n c y c l o p e d i e " .

T i n (S tan ium)

Is e e n z i l v e r w i t m e t a a l d a t b i j 220' C s m e l t .

Het b l a d t i n van v r o e g e r word t nu vervangen d o o r a l u m i n i u m f o l i e .

T i n w o r d t v o o r a l g e b r u i k t v o o r bedekken van a n d e r e m e t a l e n z o a l s i j z e r ...

W . M i n n a e r t

1 . He t P i c a r d i s c h e i s een F r a n s e d i a l e c t g r o e p waarvan h e t g e b i e d kan worden g e s i t u e e r d i n h e t noord-oos ten van F r a n f r i j k .

2. H . H e c a r t : " D i c t i o n n a i r e R o u c h i - F r a n ç a i s " , V a l e n c i e n n e s 1834, p. 216 3. L. Vermesse : " D i c t i o n n a i r e du P a t o i s du Flamand F r a n ç a i s , Douai 1867,

p . 251 -7-

Denderhoutemse Buitenpoorters

van Aalst en Geraardsbergen

Een p o o r t e r i s een bu rge r van een s t a d . Doordat d e l andshee r aan bepaa l -

de s t e d e n v o o r r e c h t e n v e r l e e n d e , g r o e i d e de b e t e k e n i s van h e t p o o r t e r s -

schap . L a t e r werden ook b u r g e r s van b u i t e n de s t a d t o e g e l a t e n t o t h e t

poo r t e r schap .

Wenste iemand h e t p o o r t e r s c h a p d e r s t a d A a l s t t e verwerven, dan verscheen

h i j voor twee schepenen en zegde z i j n naam en famil ienaam.

Dan antwoorde één van de schepenen :

"Hier be loo fde onsen gh-duchten h e e r e ende p r i n c h e , den g rave van Vlaen-

d e r e n en van A e l s t , goed ende ghetrouwe t e z i n e . . . " . "Doedie ? " D e i pe rsoon zeeght : " j a i c " .

Ende dan zeegh t de scepene hem doende a l v o r e n ups teken twee v inghe ren

t e n hey l ighen w e e r t ... En de p o o r t e r e zeegh t : " j a i c k " ... U i t : "Costumen van de twee s t e d e n ende l ande van A e l s t " .

Van E . H . De Brouwer en M . C o r n e l i s ve r scheen e e n bewerking van de "Bui-

t enpoor t e r sboeken van Geraardsbergen" . 2 5 000 van onze voorouders wor-

den e r i n vermeld, v e l e n m e t naam van vrouw, somrnigen met beroep , meeste1

met de naam van de v a d e r . D i t p e r gemeente d i e a l f a b e t i s c h worden gerang-

s c h i k t .

De t a a l en s c h r i j f w i j z e b r a c h t e n h i e r v e e l moe i l i j kheden mee. Zo was

Outer gewoonl i jk A t e r t . Kerksken werd r ege lma t ig ve rwi s se l$ ,me t íMarke)-

Kerkem. Inwoners van Aaigem z i j n eveneens t e v inden i n Ouwegem ( n r . 193

b l z . 3 9 7 ) . De d k a l e k t - u i t s p r a a k van Aaigem l u i d t nu nog ongeveer "Ouwegem".

I n h e t S t a d s a r c h i e f . t e A a l s t b e r u s t een boek met b u i t e n p o o r t e r s gerang-

s c h i k t p e r gemeente.

I n h e t R i j k s a r c h i e f t e Gent l i g g e n nog 4 bewaarde poor te rsboeken van A a l s t .

Van a l deze b e s t a a t nog geen bewerking. Nochtans z i j n de genea log i sche

gegevensonscha tbaar .

I n s c h r i j v i n g e n a l s b u i t e n p o o r t e r van A a l s t konden ook gebeuren i n S t . Lie-

vens Houtem en i n Ename t e r g e l e g e n h e i d van de jaarmark ten .

Het p o o r t e r s c h a p b r a c h t v e l e voorde len m e e : ze werden o n t t r o k k e n aan

de r e c h t s p r e e k van e i g e n v i e r s c h a a r , genoten ook f i n a n c i e l e voo rde l en

b i j o v e r l i j d e n en e r f e n i s s e n .

Vele s t e d e n hadden b u i t e n p o o r t e r s , v e l e boeken z i j n v e r l o r e n . Bui tenpoor-

t e r werden gewoonl i jk a l l e e n h a n d e l a a r s en begoede personen .

Rond 1580 z i j n v e l e n y e v l u c h t wegens g o d s d i e n s t t w i s t e n ; v o o r a l e e r ze l a t e r

aaeze l end t e r u g u i t Holland teruqkwamen verwierven ze e e r s t h e t b u i t e n -

p c o r t e r s c h a p van Sas-van-Gent en ander n o o r d e l i j k e s t e d e n . De meeste

boeken z i j n h i e r e c h t e r v e r l o r e n gegaan.

I n h e t R i j k s a r c h i e f t e Gent, i n v e n t a r i s van "Land van A a l s t " n r . 2039

v inden we voor Denderhoutem :

J o o s i j n e de Backere f a . J a n s e s p o o r t r e s s e f o u r a i n bedegen den 1 2 nov.

1652 t e n J a e r m a r c t S t . L ievens Hautem.

P r e s e n t : Waesberghe e n Beeleere, s chep .

Jaecques d e Smet f s . P i e t e r s jongman e s p o o r t e r f o u r a i n bedegen den

1 2 nov . 1653.

P r e s e n t : dheeren M r . J a n G a u d i t i a b o i s ende Cha r l e s de Bremaecker, schep .

E l i s a b e t h Geuns f a . C o r n e l i s wed. van w i j l e n t J a n S t e r c k es p o o r t r e s s e

f o u r a i n bedegen d e r s t e d e van A e l s t .

P r e s e n t : J a n B a p t i s t a Mooix ende Romain C o r t e u l x , schep . desen 1 2 j u n i 1658.

I n Denderhoutem ..... van Lure f i l i u s Jacques es p o o r t e r f o u r a i n bedegen-.

d e r s t e d e van A e l s t t e r p r ~ s e n t i e van dheeren J a n d e . . . . . ende ~ h r i s t i a a n ... schepenen, desen 17 f e b r . 1667.

I n t s e l v e . . . . . de F e y t e r £ s . P i e t r s es p o o r t e r f o u r a i n bedegen d e r s t e d e

van A e l s t ter p r e s e n t i e van dheeren J a n de ..... ende Adriaen van d e r

Meulen, schepenen, desen 7 j an . 1668.

I n t s e l v e C o r n e l i s B~eckman £ s . P i e t e r s e n E l i s a b e t h Kieckens f a .

Adriaens s i j n e huvsvr . s i j n p o o r t e r s f o u r a i n d e r s t e d e van A e l s t bedegen

ter p r e s e n t i e van dheeren Jaecques de Craecker ende Adriaen van d e r Meulen,

desen 1 4 j an . 1668.

Adriaen Moock £ s . G i l l i s ende Corne l i a van Houdenrode f a . G i l l i s s i j n e

huysvr . s i j n p o o r t e r s f o u r a i n d e r s t e d e van A e l s t bedegen op de 3 e aug.

1 6 6 9 t e r p r e s e n t i e van dheeren Judocus Guens ende Adr iaen van d e r Meulen.

In Denderhoutem C o r n e l i s Coppens £ s . Adriaen ende J o s i j n e van R e s t e l f a .

Joos s i j n e huysvr . z i j n p o o r t e r s f o u r a i n bedegen d e r s t e d e van ~ e l s - t t e r

p r e s e n t i e van dheeren Adr iaen van d e r Meulen ende Frans van Raffelghem,

schepenen, desen 7 o o g s t 1 6 6 9 .

I n Denderhoutem C a t h e l i j n e Raes f a . Adriaen es p o o r t e r e s s e bedegen d e r

s t e d e van A e l s t t e r p r e s e n t i e van J a n Bapt . Moocx ende Cha r l e s de Bremaecker,

schepenen, desen 7 e meye 1680.

I n h e t S t a d s a r c h i e f t e A a l s t v inden w i j a l s b u i t e n p o o r t e r s van A a l s t voor :

X X X I X Denderhoutem :

1. C o r n e l i s van Erdonck £ s . Joos 4 . G h i j s b r e c h t Goossens £ s . J a n s

ende Angèle van den Bogaer t ende Maria Moocx

f a . Joos 1588 f a . P i e t e r s 1586

2 . G i l l i s Taelboom f s . N i c l a e s 5 . Jacob d e S a d e l e e r f s . Adriaens

ende P a u l i j n e Persoons f a . ende P i r i j n e Sch i i t t e r s f a P i e t e r s

Ma th i j s Ni1 Anna Raes f a . Merten 1586

3. Adr iaen Beeckman f s . P i e t e r s 6 . Merten Wijnant f s . Joos

ende Mayke Bayens f a .

P i e t e r s

J a n Eeman f s . G i l l i s ende 20.

L y s b e t t e S c r i j f v e r s

f a . J a n s 15e6

Laureyne Sonck

f a . C l a e s

wed. Ph. van d e P e r r e

P i e t e r d e D i j n £ s . P i e t e r s 22.

ende C a t h e l i j n e Kieckens f a .

Lauereys. Nu C a t e l i j n e

Pauwels f a . J a n s

G a b r i e l d e Greve f s . P i e t e r s 23.

en Lyv i jne Suens

f a . J acops 1588

C o r n e l i s de P i r e t £ s . J a n s 24.

ende Mayke van Hole

f a . Heynr. 1588

P i e t e r P i p e j a n s £ s . Joos ende 25.

Jenneken van Ronsele

f a . Adr iaens

Eloy van d e P e r r e £ s . Joos 26 .

ende Pauwe l i j ne Snaeyers

f a . J acops 1589

Daneel Schoteyman f s . P i e t e r s 27.

ende M a r g r i e t e van d e Speecke

f a . Hendrickx

C o r n e l i s Coppens o f t e C ~ p p e n h o l e n 28.

£ s . Adr iaens ende Jenneken vd.

S t r i c h t f a . J a n s o f t Adr iaens

Adr iaen d e Hase l ee re

£s . Adr iaens

G i l l i s Pauwels f s . W i l l e m s ende 30.

B a r b e t t e Schaermans

£ s . Rogiers 1593

Robbrecht Smet £ s . Hendr. ende 31.

P a s c h i j n e van d e Storme

f a . L a u e r i j s 1593

C laes d e P u t t e r e £ s . G i l l i s 32.

ende Magdalena S v r i e s e n f a .

Adr iaens . Nu Nel leke S n y a e r t

f a . N e l i s 1593

Robbrecht van d e r Storm f s . Lauers

ende Betken Scoteyman

f a . J a n s 1593

J a n C a l l e b a u t £ s . J acobs ende

P a s c h i j n e Soncx

f a . Pauwels 1593

Adr iaen van Suyvendael f s .

Symoens ende L y s b e t t e C a l l e b a u t

f a . Joos 1593

P i e t e r van den S t eene £ s . J o o s

ende L y s b e t t e Smedts

f a . Marcx 1596

Guil lam Claus £ s . J a n s ende

J o o s i j n e Vijfvermans

f a . Joos

G i j s b r e c h t van d e r P a e l t £ s .

Thomas ende C a t h e l i j n e

Schockaer t f a . P i e t e r s

C o r n e l i s d e Leeue £s . J a n s

ende Naynten Persoons

f a . A r e n t s 1589

Naenten Goossens

f a . Joos

Adriaene van d e r H u l s t f a . G i l l i s

wed. Adr iaen Beeckman

£s . Adr iaens

Adr iaen Beeckman £s . J a n s ende

Anthoni jne van d e r Smessen

f a . Fransoys

G i l l i s C a l l e b a u t £s . W i l l e m s

ende Joanne Lievens

f a . J o o s 1590

C o r n e l i s d e Meyere £ s . Lauereys

ende Anna G r i j s e l s

f a . J a n s

C o r n e l i s Muylaer t f s . G i l l l s

ende Jenneken Cobbaert

f a . Adr iaens

L i e v e n G h i j s e l s £ s . Pauwe l s

e n d e L y s b e t t e C ~ l l e b a u t f a .

J a c o b s , wed. L i e v e h C o b b a e r t

A d r i a e n v a n d e n D a e l e £ s . J a n s

e n d e P i r i j n e H e l i s

f a . Wi l l ems 1588

G i l l i s d e Herde £ s . P a s c h i e r s

e n d e B e t t i e S l u y t s

f a . J a n s

A d r i a e n K i e c k e n s f s . L a u e r e y s

e n d e G e e r t r u y d e C o b b a e r t

f a . J o o s

C o r n e l i s S l u y s e n s £ s . C o r n e l i s

e n d e J o s i j n e sVlamincx

f a . J o o s 1597

J a n Schoteyman £ s . P i e t e r s e n d e

M a r g r i e t e P a u w e l s f a . W i l l e m s

Nu J o o s d e P o y s e l e e r £ s . J a n s

J a n Baeyens £ s . Amant e n d e

C a t h e l i j n e P a u w e l s

f a . J a n s

P i e t e r M u y l a e r t £ s . G i l l i s e n d e

Arnelberghe v a n Gloutem

f a . A n d r i e s 1596

E r n o u l t v a n d e r Weeden e n d e

C a t h e l i j n e v a n d e n D a e l e

f a . J a n s 1596

J o o s Coppens £s,. C o r n e l i s e n d e

Mayken G r i j s e e l s f a . Loys

Nu Anna Coppezs f a . J a n s 1595

J a c k e m i j n e S w e e r t s f a . J a c o b s

weduwe P i e t e r C o b b a e r t

G i l l i s d e Bruyne £ s . Pauwe l s

e n d e N e e l e k e n s C o n i n x f a . J a n s

Nu L y s b e t t e Geuns £ s . P i e t e r s

1 5 9 5

N i c l a e s P i j s r o e n £ s . Geeraerts

e n d e C a t h e l i j n e s N u l s

f a . Marcx

S t e v e n K i e c k e n s £ s . Raes e n d e

C a t h e l i j n e L i e v e n s f a . J o o s

Nu P i r i j n e Ooahe f a . J a n s 1593

F r a n s o i s T h i r a s b o s c h £ s . G a l i e t s

e n d e C a t h e l i j n e Wasteels

1597

L i e v e n G i j s e l s

£ s . P a u w e l s 1596

J o o s v a n Hauwenhove £ s . M i c h i e l s

e n d e Anna v a n d e n S t e e n e

1598

C o r n e l i s C o b ~ a e r t

£ s . J a n s

P i e t e r Raes £ s . J a n s e n d e

P a s c h i j n e S a l e e r

f a . J a c o b s 1600

A d r i a e n d e F e y t e r £ s . G i l l i s

e n d e J e n n e k e n P i e t e r s f a . J a n s

Nu N a y t i e n Taelman f a . P i e t e r s

Willen C o b b a e r t £ s . J o o s e n d e

J o o s i j n e S t e r c x - f a . P i e t e r s

1600

Emount Moock £ s . C o r n e l i s

e n d e Genneken C o b b a e r t s

f a . A d r i a e n s

M a c h i e l C l o n i s £ s . C o r n e l i s

e n d e A d r i a e n e v a n d e r H u l s t

f a G i l l i s

M a r g r i t e W a l c k i e r s f a . W i l l e m s

u x o r J o o s K i e k e n s

1601

P i e t e r v a n d e n S t e e n e £ s .

A d r i a e n s e n d e C a t e l l j n e van

Meche len 1 6 0 1

C o r n e l i s Moock

£ s . P i e t e r s

P i e t e r van d e n S t e e n f s . J o o s 73.

ende C o r n e l i a . . . . . f a . J a c o b s 1602

L i e v e n Schoteyman f s . N e e l s

J a n van Mechelen f s . P i e t e r s 74.

e n d e Tanneken . . .' . . Nu P i r i j n e

Bayens f s . J a n s 1602

Cornel.i.3 C o b b a e r t f s . J a c o b s

ende P i r i j n e Berchmans

1608

P i t e r van d e r Hagen f s . A d r i a e n s 75.

ende M a r t i j n e C o s t e r s f s . G i l l i s

1602

P i t e r G r i j s e e l s f s . Lowys

ende C o ï n e l i a W a l c k i e r s

f a . G i l l i s 1609

C o r n e l i s P r a e t f s . A d r i a e n s 76.

ende J a n n e van I p e r e n

f a . . . . . . 1602

Lieven Taelman f s . P i e t e r s

ende J o s i j n e C o b b a e r t

f a . J o o s 1609

J a s p e r Moock f s . J a n s

ende J e i a K i j kens

f a . Raes

Hans Beeckman

f s . A d r i a e n s 1609

M a r i j n u s Sack f s . N i c l a e s 78.

ende J a n n e P i s s r o e n

f a . C l a e s 1604

G i l l i s Geuns i s . J o o s ende

J o s i j n e van d e r S t r a t e n

f a . David 1610

C o r n e l i s D e Doncker

f s . Adr. 1604

J o o s van Nes te f s . A d r i a e n s

ende Jenneken Goosens

f a . G i j s 1610

M a r g r i e t e V i t s f a . J a c o b s 80.

weduwe Lieven van Pouke

J a q u e s Onge f s . J a n s ende

C a t h e r i j n e Eenens

f a . A d r i a e n s

J a n Pauwels

f s . J a n s

A d r i a e n van d e r S t o c k t f s .

J a n s ende C a t h e l i j n e van den

Brempt f a . J a n s 1611

H e n d r i c v a n D e s t e l e

i s . J a n s

C o r n e l i s Moy ... f s . N e l i s

ende Jenneken Cogpehs

f a . JooB

D r i e s W i j n a n t f s . J o o s

ende Mayke Seminck

f a . P i t e r s 1607

P i t e r Voncke f s . N e l i s ende

Jenneken G i j s e l s

f a . Hendr. 161.3

G i l l i s Eeman f s . J a n s ende 84 .

P i r i j n e S t e p s

f a . J a n s 1607

J o n c k h e e r C a r e l s P h i l i p s

d e Beyne f s . Reynauts

1613

Heer C o r n e l i s Bayens 85 . J a n d e Nuwenrode f s . A d r i a e n s

ende J e n n e M o y l a e r t s

1613

72. G i l l i s S p r e y t s i s . G i l l i s J o n c k h e e r Merten van Oppe

f s . P h i l i p s 1614

R o b e r t 1 , ievens

Klokkenhistoire t e Heldergem

In het jaar 1716 bevond zich in de kerk van Heldergem een klein

klokje van 250 kg. dat betaald werd door de kerk en waarvan het geluid

nauwelijks hoorbaar was. Daarom werd besloten een schrijven te richten

tot de heren van de Raad van Vlaanderen om te trachten een grote klok

te bekomen, ten laste van de prelaat van de St. Adriaansabdij te Ge-

raardsbergen, die de grot-e thiendeheffer was te Heldergem.

Hier vclgt de tekst van de brief die geschreven werd op 7 augustus

1716 ( 1 ) :

Fen hooghe ende moghende heeren,

Mi-jn heeren van den raede van Vlaenderen,

Supplievende verthoonen Revrentelijck Meyer Burgemeestere Schepenen,

poincters setters notable ende groote ghelande der prochie van Heldergem

lande van Aelst. Hoe dat binnen de prochiale kercke van selve helder-

ghem ofte dessels thooren niet en is eene thiende clocke omme de inse-

tene te roepen totten dienst Godts, dan wel ende alleene een cleen clocx-

ken hier te vooren ghemaeckt ende becostjgh van weghen de kercke ende

armen mitsgaeders insetenen van al daer wiens gheluyt de naerbuerighe

persoonen van de selve kercke nauwelijckx en connen hooren ende al ist

dat den eerw heer Prelaet van de Abdije van St. Adriaen tot gheeraerts-

berghe wel hadde behooren als grooten thiendeheffer binnen de selve

prochie de supplianten ende hemlieden ghemeente te voorsien van eene

behoorelijcke thiende clock ende de selve t'sijnen coste te doen hanghen

in den thooren der ghemelde hunne kercke ende de selve tonderhauden blijft

hij van dies te doen inghelicke nietjeghenstaende menighvuldigh aensoek-

ijnghe bij de supplianten daer toe ghedaen immers hun van tijd tot tijd

vuytstrijckende met toesegh van selve thiende clocke te sullez doen

maecken in hunnen thoren doen op hanghen ende becostighen nochtans son-

der effect tot supplianten grooten intreste ende schaede als van hunne

ghemeente die op den wilden bocht naer de goddelijcke diensten ende

sonderlijnghe der gone van misse op sondaeghen ende heylighdaeghen seer

dickwils te late c o m e bij faute van dat der selver kercke niet en is

voorsien van een thiende clocke o m e met het gheluyt van dien totte selve

goddelijcke diensten ingheroepen sijnde hun teijdelijck in de ghemelde

prochie kercke te comrnen vinden oorsaecke de supplianten kun keeren tot

het hof.

(1) Boek register der archieven - Kerkarchief Helderqem

Biddende ' t s e l v e b e l i e v e g h e d i e n t t e wesen den voornoemden h e e r e

p r e l a e t d e r qhemelde a b d i j e van S t . Adr iaen t o t o h e e r a e r t b e r g h e to rdo -

ne ren ende d i e s n o o d t t e condemneren v u y t den hoofde a l s vooren t e l e -

ve ren eene g r o o t e o f t e b e h o o r e l i j c k e t h i e n d e c locke d i e i n h e t s t i l l e

weder can ghehoor t worden door ghehee l de e x t i e n d e van voorseyde p r o c h i e

ende de s e l v e t s i j n e n c o s t e t e doen hanghen ende onderhauden i n den thooren

van de voo r s p r o c h i e m i t s g a e d e r s ter causen van s i j n d i l a y i n a l s u l c k e n

c o s t e n schaden ende i n t r e s t e n a l s d e s u p p l i a n t e n ende hemlisden ghemente

d a e r door s u l l e n bethoonen ghe leden thebben ende a l snoch t e l i j d e n mede

oock i n de c o s t e n van b e t r e c k e t e r t a x a t i e

' t welcke doende e t c

M e t deze aanvraag hadden z e m e e r ge luk want op 7 j a n u a r i 1717 werd een

overeenkomst g e s l o t e n t u s s e n d e p a s t o o r van Heldergem en d e p r e l a a t van

d e S in t -Adr i aansabd i j t e Geraardsbergen . Hier vo lgen d e voornaamste

punten van h e t c o n t r a c t u i t de o r i g i n e l e t e k s t (1) :

De meyer, Burgemeester ende schepenen m i t s g a d e r s p o i n c t e r s ende

n o t a b e l e i n g e s e t e n d e r p a r o c h i e van heldergem l and van A e l s t g e s i e n

hebbende h e t a c c o o r t van den p a s t o i r d e r voo r sc reve p a r o c h i e u y t hunne--

naeme t u s s c h e n hem ende den Eerw. Heere p r e l a e t d e r Abdi je van S i n t e

Adr iaene t o t g e r a e r t s b e r g h e a l s g r o o t e n t h i e n d e h e f f e r van ' voor sc reve

heldergem gemaekt op den s e v e n s t e n J anua ry van den j a e r e 1717 ende d a t

o v e r eene tweede c l o c k e a l d a e r t e hangen i n den t h o r e n s i j n h e t s e l v e n

door desen tegenwoordigen in s t rumen te accep te rende appe ree rende ende

met a l l e m i n n e l i j c k h e y t aen nemende sonder voorder ve r soeck o f t e moege-

l i j c k h e y t d i e s aengaende t e s u l l e n maken i n c o n d i t i e ende forme a l s

v o l g h t :

D a t den Eerw. Heere p r e l a e t voor eene l i b e r a l e aelmoesse voor h e t

b e t a l e n van d e nu gecoch te c l o c k e a l d a e r t e hangen s a l c o n t r i b u e r e n eene

somme van honde r t p a t t a c o n s i n t c o u r a n t g e l d ende boven d i e n een behoore-

l i j c k gescheden an t ipendium voor i e d e r van de a u t h a r e n s t a e n d e i n de

ke rcke van h e t voorscreven heldergem. Den Eerw. Heere p r e l a e t o f t e s i j n

Abdi je s a l a l t i j t v e r p l i e c h t b l i j v e n t o t d e n o o t s a k e l i j c k e r e p a r a t i e

van den hoogen koor ende d e s a c r i s t e y a l l e s l a e t e n d e op den ouden v o e t

o f t e f0m.e a l s voor d e s e .

Desen c o n t r a c t e h i e r boven v e r m e l t w i j Meyer; Burgemeester scepenen

m i t s g a d e r s p o i n t e r s ende n o t a b e l e i n g e s e t e n d e r p a r o c h i e van heldergem

accep te rende ende agg ree rende g e l i j c k w i j m i t s d e sen s i j n doende ende

(1) R . A . Ronse. Archief van d e S t . A d r i a a n s a b d i j - I n v e n t a r i s n r . 523

b e l o v e n h e y t t e s u l l e n v o l b r e n g e ende i n t e e c k e n d e r w a e r h e y t hebben

d e n s e l v e n m e t o n s eygen h a n t o n d e r t e k e n t a c t e i n heldergem d e s e 31 J a . 1717

J o a n n e s D e Swaef, Andonis Bruyse , P i e t e r P l a n c a e r t , J a n meganck,

P i e t e r F ie rmans , G h e r a e r t A n t e u n i s , J o o s Donus D h a s e l e e r ,

J o o s D h a s e l e e r , P i e t e r Anthonus e n P i e t e r Schouppe.

D e T r o y e r Roger

UITSPRAKEN BEGIN 1 7 e EEUW ( v e r v o l g )

Op 19 sep tember 1630 werd J a n Smet, gehuwd m e t L y s b e t t e S c h o c k a e r t s ,

d i e o v e r s p e l p l e e g d e m e t z i j n d i e n s t b o d e L y s b e t t e Symoens, werd d o o r

d e schepenbank v a n d e S c h i j v i n k t e H a a l t e r t v e r o o r d e e l d om o p bede-

v a a r t t e g a a n n a a r O.L.vrouw t e M a l l e , er t e b i e c h t e n e n t e kommu-

n i c e r e n (waarvan h i j e e n b e w i j s d i e n d e v o o r t e l e g g e n ) . V e r d e r moes t

h i j i n d e k e r k v a n H a a l t e r t v o o r h e t H . Sakrament e e n w i t t e k a a r s van

d r i e pond o f f e r e n e n e e n b o e t e v a n 24 g u l d e n a a n d e d o r p s h e e r b e t a l e n ,

n a a s t d e p r o c e s k o s t e n .

J a n Smet, v a n Kerksken, was evenwel s i n d s 1 5 j u l i 161? b u i t e n p o o r t e r

van A a l s t , m e t a l s g e v o l g d a t d e b u r u e m e e s t e r e n schepenen v a n A a l s t

o p 12 o k t o b e r 1630 e i s t e n d a t h i j u i t d e . a e v a n g e n i s werd o n t s l a g e n e n

a a n d e r e c h t s p r a a k v a n d e s t a d A a l s t onderworpen.

Op 29 o k t o b e r 1630 s l o e g P i e t e r Meganck, zoon G i l l i s , gehuwd m e t F r a n c i j n e

s G r o o t e n , z i j n b r o e r A d r i a e n dcod , t e n Eken t o p den D r i e s . P i e t e r was

doende "met h e t a f f c a p p e n v a n s e k e r perenboom s t a e n d e i n d e n l o c h t i n c k "

v a n b e i d e ( " o n v e r c a v e l t ende o n v e r d e e l t " ) . A d r i a e n v e r z e t t e z i c h h i e r -

t e g e n . Er v i e l e n b e l e d i g e n d e woorden, w a a r b i j P i e t e r o.m. r i e p :

" b r u y t van s t i e r ... i c k s a l t b i j l i n u h e s s e b e c k e n cappen" . D e vrouw

van P i e t e r kwam t u s s e n b e i d e e n z i j g i n g e n van mekaar weg. K o r t n a d i e n

w i e r p P i e t e r m e t e e n b i j l n a a r A d r i a e n , zonder hem evenwel t e t r e f f e n .

Be ide g r e p e n nu n a a r d e b i j l : A d r i a e n k r e e g d e b i j l i n handen, waarop

P i e t e r e e n " g r a c h t schuppe" g r e e p e n h i e r m e e z i j n b r o e r " i n s l i n c k e z i j d e "

s l o e g . H i e r n a b r a c h t e n P i e t e r e n z i j n vrouw A d r i a e n b i n n e n i n hun h u i s ,

waar z i j hem n e e r l e g d e n , t e r w i j l h i ~ k o r t n a d i e n d e g e e s t g a f .

( v e r v o l g t )

J o z e f D e Brouwer

Beelden uit mijn kinderjaren

1 8 . ALLERLEI

- Kor t n a d e w a p e n s t i l s t a n d i n 1918 werden i n e e n c a f é van d e H o o g s t r a a t

e n k e l e f i l m f r e q u e n t i e s o v e r d e o o r l o g g e d r a a i d . Een h e l e g e b e u r t e n i s ,

e n n i e t a l l e e n v o o r d e j eugd . Was d e f o t o g r a f i e r e e d s d e k i n d e r s c h o e n e n

o n t g r o e i d e n n i e t l a n g e r e e n zevende wereldwonder , d a n zorgden d e e e r s t e

" l e v e n d e b e e l d e n " v o o r e e n ware omwentel ing e n waarvan geen d o r p e l i n g

h e t p r o c é d é s n a p t e . Bovendien was h e t t e c h n i s c h nog een s t u n t e l i g v e r -

t o e n : s c h i c h t i g d o e n d e m a n n e t j e s o p h e t scherm, r a t e l e n d e p r o j e c t o r ,

f i l m l a s b r e u k e n e n a n d e r e d e f e c t e n om de h a v e r k l a p .

- D e e e r s t e r a d i o , rond 1972 ( ? ) was ook nog n i e t l a n g d a t . H e t was

k o s t e r Amand J o o r i s d i e z i j n k e r k z a n g e r t j e s o p d e p r imeur i n H a a l t e r t

u i t n o d i g d e . Met e e n n a a l d g e d u l d i g e e n a a l e n a - s t e e n t j e a f t a s t e n d m o e s t

men d e g e p a s t e g o l f l e n g t e t r e f f e n om i n h e t k o p s t e l v e r r e muziek t e

h o r e n , z a c h t e n b r o o s , e n d i e van B r u s s e l ( ! ! ) h e e t t e t e komen.

- I n d i e t i j d waren nog a l l e r l e i qewoonten i n zwang d i e a l s n u t s v o o r -

z i e n i n g e n konden d o o r g a a n . W e hadden h e t r e e d s o v e r d e d o o i b a r r e l e n

e n d e k l o k k e n l u i d e r s . Verder : om e e n b r a n d t e h e l p e n b l u s s e n werden

d e d o r p e l i n g e n opgeroepen d o o r h e t i n a larmtempo k l e p p e n van d e k l e i n e

t o r e n k l o k . D a t b e r e i k t e u i t e r a a r d n i e t z o v e e l o r e n ( v o c r a l ' s n a c h t s ) ,

met a l s g e v o l g d a t m e e s t a l a l l e e n kon worden g e r e k e n d o p d e goede w i l

van d e b u r e n . Die moes ten h e t dan maar t r a c h t e n t e k l a r e n m e t emmers

w a t e r u i t e i g e n s t e e n p u t .

Branden deed h e t o v e r i g e n s w e l e e n s méér d a n nu. Kon h e t ook a n d e r s

m e t d i e p e t r o l e u m v e r l i c h t i n g ? Hout en s t r o ( d a k ) waren d a a r b i j , a l s

bouwmater ia len , d a n k b a r e p r o o i e n voor d e vlammen.

- D e goegemeente op d e h o o g t e b rengen van v e r o r d e n i n g e n e n a n d e r gemeen-

t e l i j k n ieuws was t a a k van d e v e l d w a c h t e r . Maar d a n a l l e e n ' s zondags ,

n a d e hoogmis, d e k e r k g a n g e r s t o e s p r e k e n d vanop d e " s t i c h e l " , e e n e s t r a -

d e van 2 v i e r k a n t e a r d u i n b l o k k e n d i c h t b i j h e t k e r k p o r t a a l .

O v e r i g e n s d i e n d e "de s t i c h e l " ook nog t o t podium v o o r z a n a l u s t i g e d r i n -

k e b r o e r s . B i j v o o r k e u r ' s n a c h t s .

- Vele be roepen van t o e n z i j n m e t d e j a r e n , e n om d i v e r s e r e d e n e n , u i t

de d o r p s e b e d r i j v i g h e i d verdwenen. Zo d e q c h o e n l a p p e r , met z i j n l e d e r e n

vporschoot, zijn leest, zijn vlijmscherp mes, zijn hamer met ronde kop

en zijn nageltjes waarvan hij er steeds een aantal in de mond nam omdat

"tijd" ook toen al "geld" was. Schoenen aller slag werden vaak naar

maat semaakt, boeiend vakmanswerk waarop men niet uitgekeken geraakte.

Bij de smid waren het dan weer de gengsterregen uit het gloeiende

ijzer, de blaasbalg en het beslaan van de paarden waarvoor de straatrak-

kers zich in het "hol van de leeuw" waagden, want keer op keer werden

ze door de baas (Remi Baeten) als hij hen in de snoten kreeg, achterna

gezeten. Wat op zichzelf al zo prettig was, zegge een compensatie voor

onderbroken of gemiste kijkgenot. Een stiekem bezoekje aan de cichorei-

fabriek (het peekot van AM. Allemant) verliep volgens hetzelfde scenario.

Hier was de bedoeling (naast de attractie van het snijden van de worte-

len, het drogen in de dampende ast, het branden in de draaiende trommels

en het malen tot gruis) enkele "peesjieken" mee te graaien. Dat waren

gebrande stukjes cichoreiwortel, droog en bitter, maar zo gegeerd door

de schooljeugd. Ikzelf, als neef van de baas, zette er zelfs een bloeien-

de ruilhandel mee op.

Dan waren er nog de maalderij van Boeykens (nu garage Racing), een krul-

bollendraaierij, een mandenmakerij, een klompensnijderij en een kuipe-

rij. Voor de nieuwsgierigheid ongetwijfeld boeiende ervaringen, maar

helaas ontoegankelijk voor jeugdige buitenstaanders, zodat ik het bij

deze summiere opsomming laten moet.

- Het slachten van een zelfgefokt varken bood altijd, en niet alleen bij de boeren, heelwat belevenswaardigs. Ik noem maar : kelen, bloed

opvangen, branden en "trippen" maken. Uitschieter was nochtans het te

grabbel gooien van de tenen waaraan nog altijd wat te kluiven bleef.

Lekker ? Nu ja, het was in de strijd veroverd en gratis voor niets.

- Traditiegetrouw kreeg een boreling bij zijn doopsel meestal de naam van peter of meter mee. Die lieten daarmee een verworven recht gelden.

Kerkwektelijk mocht het alleen de naam van een heilige zijn, maar wat

waren die van peter en meter anders dan ?

- Het grootbrengen van een kind was reeds vanaf de geboorte eigentijds, beginnend met het "boenjelen", d.w.z. het stevig inwikkelen tot een

onbeweeglijk klompje armen en benen.

Een wieg was toen weldegelijk een wieg : een schommelbedje. Door het

schommelen staakte de kleine zijn gehuil en sliep na een tijdje in.

Zijn eerste pasjes zette hij in een wijm : een soort houten keurslijf

op wieltjes waarmee hij om de haverklap deuren en meubelen ramde.

"Papa" en "mama" hoorde men alleen, dus heel uitzoenderlijk, bij de be-

goede klasse; eigenlijk om zich van het gewone volk te distantiëren.

Jonggehuwden dachten toen in geen jaren aan bouwen. Met tweedehands-

meubelen namen ze hun intrek in een huurhuis of gingen voor een tijdje

bij de ouders inwonen.

Maar Als er werd gebouwd kwam onder de eerste steen een kopermuntje van

1 centiem, het kleinste gangbare qeldstukje, begin van de toekomstige

rijdkdom.

- Warenhuizen bestonden nog niet; iedere winkel hield zich strikt aan zijn specialiteit. Zelden kon men er iets kopen in voorverpakking.

Suiker, rijst, koffie, erwten, dadels, vijgen, chicorei (om maar die

te noemen) gingen in papieren zakken, na afweging op de baskuul, over

de toog. Op vele plaatsen gleden de nikkel- en koperstukjes dadelijk

door een gleuf in de geldlade, kwestie van het de potentiële ladelichters

onmogelijk te maken.

- De arbei6er kon toen nog niet terugvallen op een vakbond om zijn be- langen te verdedigen. Er was werk teveel, de bazen konden naar willekeur

handelen en "staken" stond nog niet in het woordenboek.

Werk tevee, want machines waren zeldzaam en die moesten dan nog met de

hand worden bediend. Tenzij men over een stoomm~tor beschikte, in af-

wachting dat de elektriciteit ook dààr z'n toepassinu zou krijgen.

- De Dreef, met zijn dubbele rij bomen, toen nog die naam waardig, kreeg op geregelde tijdstippen het bezoek van een paar zigeunerwoonwagens.

Het donkere volkje, met zijn groezelig geklede kinderen, stond bij de

bevolking lang niet in een geur van heiligheid omwille van de ongure

reputatie (dieverij) die het voorafging. Precies daarom dat de Haaltertse

jeugd er zoveel belangstelling voor toonde, zij het dan vanop een veilige

afstand.

19. HET STANDVERSCHIL

Tussen rijk en arm was de kloof, qua bezittingen en levensstijl, bedui-

dend breder dan nu.

De rijken woonden doorgaans in grote, witgepleisterde huizen, reden de

eerste auto's, rookten sigaren, liepen naar stand gekleed, hadden hun

gereserveerde plaatsen vooraan in de kerk, maakten zich met "parler

français" onverstaanbaar voor de dienstboden.

Omwille van het prestige werden ze als bestuursleden van de diverse ver-

enigingen aangetrokken, hoe onbeduidend hun talenten ook mochten zijn.

De armen waren arm van huize uit en bleven het, op een uitzondering na.

In de meeste gevallen was dat te wijten aan de drankzucht van de man,

zoal niet van de vrouw. Een stomdronken slaper ergens onder een haag

of op een plankier was lang geen curiosum, en men ging er dan ook onge-

interesseerd aan voorbij.

Z e h u i s d e n i n k r o t t e n , vaak m e t a a r d e n v l o e r e n m e t een minimum a a n ,

dan nog a f t a n d s e , h u i s r a a d . Hiin k l e d i j was n a v e n a n t : lompen d i e i n

g e e n maanden e e n was- o f h e r s t e l b e u r t hadden g e k r e g e n . Armoe e n e l -

l e n d e t r o e f .

Dronkenschap, onwetendheid . e n h e t (nog) o n t b r e k e n van voorbehoedsmidde-

l e n - w e l l i c h t ook g o d s d i e n s t i g e s c r u p u l o s i t e i t - zorgden p r e c i e s i n

d i é g e z i n n e n v o o r h e t " r i j k s t e " k r o o s t , gedoemd om e e n jeugd l a n g g e b r e k

t e l i j d e n i n i e d e r o p z i c h t . K i n d e r g e l d , d o p g e l d o f e n i g e a n d e r e s o c i a l e

s t e u n b e s t o n d immers n i e t ; w i e n i e t w e r k t e ( z i e k t e , b e d r i j f s l u i t i n g , e . a . )

ook g e e n l o o n o f v e r g o e d i n g t r o k .

De nood h e t h o o g s t werden d e k i n d e r e n dan maar i n g e z e t . Bede len a a n

r i j k e m a n s d e u r ( o u d e r e n o o d l i j d e n d e n , maar dan v o o r a l v reemdel ingen ,

kwamen ook w e l e e n s a a n b e l l e n ) was o f f i c i e e l w e l n i e t t o e g e l a t e n maar

o o g l u i k e n d g e t o l e r e e r d . Z e s p r o k k e l d e n h o u t i n h e t b o s , brandvoor-

r a a d v o o r d e w i n t e r , I n o o g s t t i j d dwei lden z e d e a k k e r s a f om t e " k n o l l e n "

- d . i . met b l o t e v o e t e n d e a a r d e omwoelen o p zoek n a a r a c h t e r g e b l e v e n

a a r d a p p e l e n - o f v e r s t r o o i d e g r a a n a r e n t e l e z e n . M e t k ru iwagen , v u i l -

b l i k en h a n d b o r s t e l t r o k k e n z ' e r o p u i t om p a a r d c v i j g e n , t o e n nog r o y a a l

o p d e s t r a a t s t e n e n gedeponeerd , t e v e r g a r e n v o o r v a d e r s m o e s t u i n t j e ,

a l w e e r a n d e r e d u r e m e s t s t o f f e n g e s p a a r d . Onder g u n s t i g e omstand igheden

a a r z e l d e n z e n i e t f r u i t e n v e l d . v r u c h t e n t e gappen om n i e t m e t l e g e han-

d e n n a a r h u i s t e r u g t e moeten k e r e n .

I n d e nood o n t z i e t men n i e t s : i k heb een arm v r i e n d j e gekend d z t , a l s

s t r a f v o o r d e e n e o f a n d e r e k w a j o n g e n s s t r e e k , t h u i s g e e n e t e n k r e e g o f

o p z o l d e r werd g e s t o p t t o t e t e n s t i j d v o o r b i j was. Ccmpassieuze o f door

wroeg ina gekwelde r i j k e dames zorgden er w e l e e n s v o o r d a t arme communi-

k a n t j e s i n een nieuw pak werden g e s t o k e n (geschonken of a l l e e n maar

g e l e e n d ) .

A r m e mensen ? I n onze b u u r t woonde e e n v r o u w t j e , samen m e t h a a r z i e k e -

l i j k e man en t w e e k i n d e r e n , e n d i e moes t t r a c h t e n r o n d t e komen m e t d e

o p b r e n g s t van e e n b e s c h e i d e n s n o e p w i n k e l t j e . Zo w e i n i g z a a k s , d a t h e t

a l l e m a a l n e t j e s o p e e n t a f e l t j e kon worden u i t g e s t a l d . M e t d a t t - a f e l t j e

v e r s c h e e n z e i e d e r e zomerzondag o p d e s t r a a t , v 6 6 r h a a r d e u r , t o t g r o -

t e r e v e r l e i d i n g van d e ì e u g d , w e l l i c h t ook m e t d e b e d o e l i n g a a n d e v o l -

wassen v o o r b i j g a n g e r e e n c e n t ? e t e v e r d i e n e n .

Tussen r i j k en arm s t o n d , t e n s l o t t e , d e l a g e r e b u r g e r i j . Ambach ts lu i ,

h a n d e l a a t s , b e d i e n d e n . Ze hadden h e t , a l n a a r o m s t a n d i g h e i d , goed t o t

b e v r e d i g e n d , waren daarmee t e v r e d e n e n l i e t e n d e zon ook i n andermans

w a t e r s c h i j n e n ,

( v e r v o l g t )

G i l b e r t Redan t

Een Vlaamsch wonderkind C21 [originele tekst1 E. Pauwels

M r . d e P a s t o o r , en i k ge loof n i e t d a t men Cons t an t o o i t een onpun t ig

woordeken h e e f t hooren zeggen. H i j was een e c h t e Van L u l , en v raag h e t

maar of e r nog v e e l f a m i l i ë n b e s t a a n g e l i j k de onze" .

De b rave Ouder l ing vaagde een t r a a n u i t z i j n oogen en i k , n j e t min

aangedaan, r e i k t e hem een g l a s wacer . H i j d ronk , d r u k t e m i j de hand

en g ing v o o r t :

Gewoonlijk was Cons t an t i n z i j n gedachten ve r s londen ; z i j n g e e s t

h i e l d n i e t op van zoeken n a a r nieuwigheden en z e l f s i n de he rbe rg s c h o o t

h i j somwijlen a l s u i t eenen droom, a l s men hem aansprak ;

. . . Baas Premereur cleed e r v e e l voo rdee l D i j . Elkeen wi lde door

Cons t an t qed iend worden; de kommanden regenden. Groote kerk- en k a s t e e l -

ho r logen werden g e p l a a t s t t e Beveren, Doel, Kal loo , Hollandsche en Bel-

sche K l inge , Kemzeke, B u r s t , H a a l t e r t , Lokeren, H u l s t , S i n t - A ~ t e l i n c k x ,

S teendorp , Zottegem, enz . O , t e Zottegem, d a a r gebeurde i e t s d a t i k

moet v e r t e l l e n : Premereui- had d a a r eenen b e i a a r d g e p l a a t s t , maar e r

s c h o r t t e i e t s aan en de biias kon h e t n i e t v inden . De u ren en h a l v e u ren

spee lden en s loegen op z i j n Zottegemsch. Op zekeren dag nam Premereur

Cons t an t mede. Men g ing e e r s t b i j den Eerw. h e e r Deken deo k o f f i e met

boterhammen v o o r t z e t t e . Opder ' t k o f f i j d r i n k e n s t o n d c o n s t a n t op , h i j

v e r l i e t h e i m e l i j k d e Dekeni j en i n geze l schap van den kerkbewaker klom

h i j i n den t o r e n . Met eenen hamer had en eene v i j l . . . " De kerkbe-

d i ende g a a t h e t gevraagde g e r i e f h a l e n en na v i j f minuten i s de b e i a a r d

i n o rde . Cons t an t k e e r t t e r u g b i j z i j n e n mees t e r d i e r e e d s r e c h t e s t o n d

om n a a r z i j n werk t e gaan . "Waar z i j t ge qewees t , Cons t an t ? Drink uwe

t a s u i t , we gaan n a a r hoven" - Zet u n e e r , m e e s t e r , ' t i s n i e t noodig. - "Yoe, ' t i s n t e t noodig ? " - ' t Is nu twee minuten voor negen u r e , ' t z a l

gaan k l i n g e n l e n en s l a a n en j u i s t z a l h e t z i j n " . Premereur z e t w i jde

ooqen open; dc Deken g l i m l a c h t e n s chud t h e t hoofd . J a ' t b e i a a r d s p e l

b e g i n t ; ' t i s h e t a r i a van de u u r ; d a a r o n t b r e e k t geen n o o t j e aan , daa r -

na s l a a t h e t negen s l a g e n , noch min noch meer. Meester Premereur v o e l t

z i ch vernederd voor den E.H. Deken, d i e den k l e i n e n g a s t met bewondering

aanschouwt. " J a , ' t s p e e l d e en s l o e g j u i s t om negen u r e , maar hoe z a l

h e t gaan om 9 1 / 2 en 1 0 u r e , mompelt baas Premereur ? " . Cons tan t v e r -

z e k e r t d a t b e i a a r d en h o r l o g i e geen p e r t e n meer z u l l e n s p e l e n . H i j

zegde de waarhe id , a l l e s b l e e f welgaan en ' t was met v o l l e tevreden-

h e i d d a t de Heer Deken Cons t an t de hand d r u k t e en hem b i j ' t weggaan

t o e r i e p van op dep d o r p e l d e s h n i z e s : "Uw mees t e r mag nu t e h u i s b l i j -

ven , k l e i n e knech t , g i j moet komen, a l s e r i e t s h a p e r t " .

( v e r v o l g t )

Kapel van 0.L

Haaltert bezit slechts een paar van wa pel, kennen de meesten onder ons zt

t men nc 2er goed

)emt ((Beschermde historische ge l.

bouwen, Y. Eén ervan. de kerkhofka-

Een oud bedehuisje werd in 'ervangen door de huidige barok kapel. Volgens de ons bekende bronnen gebeurde een eerste restaura 03, waarover Pastoor De Pessernier schreef : «'t Was feest dan aan de kapel van O.L. Vrouw van Bijstand, riet godsdienstig volk van Haaltert zal ze zich lang geheugen,.

?rug bek rken ui .- -

ang- . F$i tge- i

i wil

In 1983184 werden tt rijke restauratiewei voerd. De beëindiging ervan de Heemkring niet onopgem laten voorbijgaan en wij dacl dat wellicht een glasraam goede aarde zou vallen. De tekening van de kapel, mc om heen de vlasvelden en de v ,,, bloem (de vlasteelt was eertijds zeer belangrijk in onze ge- meente) werd uitgewerkt cinnr

glazenier LUC De Grom naar ontwerp van Mevr. Amandine Waegeneer-Temmerrnan. Wij tippen op 50 glasramen ( E

35 x 28 cm.) en dan word1 prijs 1.600 fr. Wil je er ook één ? Bezorg dan onderstaande bon voor 1 april op het HK-sekretariaat of stort 500 fr. (voorschot) op rek. van de Heemkring. Levering voorzien begin mei - '

..... erkt iten

i n

ifm. t de

Naam : ...............................................................................................................................................................................................................................................

Adres : ...................................................................................................................................................................................................................................................

0 bijgevoegd 500 fr.

0 ik stort 500 fr. op rek. nr 439-5083061 -63 van HK Haaltert.

Heemkring Haaltert, Sekretariaat Diepeweg 15, 9450 Haaltert (053121 08 81 1

Bijvoegsel Mededelingen HK - 49 jg. nr 1