Masterplan SmartHub Achterhoek

Regiegroep Smart Industry Achterhoek

Augustus 2016

Voorwoord

We weten allemaal dat de Achterhoek van oudsher een innovatieve regio is met veel maakindustrie en met een sterke sociale samenhang. We zijn er daarnaast allemaal van doordrongen dat de bevolkingskrimp een zware druk legt en ons uitdaagt een vitale economie in stand te houden. Daarvoor is het nodig op grote schaal te innoveren. De technologische en digitale mogelijkheden groeien immers exponentieel. Veel ondernemers snappen dat ze ‘smart’ moeten gaan werken om de concurrentie achter zich te laten. Om dat proces te ondersteunen en te versnellen heeft de Regiegroep Smart Industry Achterhoek* een Masterplan SmartHub opgesteld. Dit plan biedt handvatten en projecten om de Achterhoek toekomstproof te maken. Met een duidelijke visie: we transformeren tot dé Smart Industryregio van Nederland én met veel concrete projecten op het gebied van ‘New Business, New Knowledge, New Skills en New Profiling’. We hopen dat Achterhoekse ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden zich gaan oriënteren op de voor hen passende mogelijkheden en zich volop in de nieuwe ontwikkelingen storten. Zo deden onze voorouders dat in de tijd van de eerste ijzergieterijen en zo doen wij, hun nazaten dat nu Smart Industry en Smart Werken op het wereldtoneel zijn verschenen en ook op de deur van de Achterhoek kloppen. Belangrijk daarbij is dat we op trotse wijze uitdragen wie we zijn en wat we kunnen: SmartHub Achterhoek met de Toekomst in de Maak. Namens de regiegroep Smart Industry Achterhoek, Rik Swieringa voorzitter

Leden regiegroep Smart Industry Achterhoek: Foppe Atema (Goma B.V.), Jan Engels

(Portefeuillehouderoverleg Duurzame economie), René van Gils (Graafschap College), Dirk Jan van

den Hout (Royal Lovink Industries), Vincent Immink (Virupa Visual Solutions), Jan Kaak (Kaak

Nederland), Kees Nieuwenhuijse (CIVON), Peter Rikken (VNO-NCW Achterhoek), Toin de Ruiter

(BonsenReuling), Tom Salemink (Achterhoek2020 Jong), Martin Stor (Achterhoek2020) en Rik

Swieringa (Regio Achterhoek)

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1: Inleiding ............................................................................................................................. 4

Hoofdstuk 2: Partnerschappen................................................................................................................ 6

2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen .............................................................................. 7

2.2 Partners om de SmartHub te innoveren ................................................................................. 8

2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren .............................................................................. 8

2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert ............................................................................ 9

2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoeren ................................................................ 10

2.6 Impact partners ..................................................................................................................... 11

Hoofdstuk 3: Projecten die de SmartHub maken .................................................................................. 12

3.1 Smart Business Centre ........................................................................................................... 12

3.2 New Tech ............................................................................................................................... 14

3.3 Profiling van de SmartHub..................................................................................................... 14

Hoofdstuk 4: Criteria voor projecten .................................................................................................... 16

4.1 Project is concreet ................................................................................................................. 16

4.2 Er is een coalition of the willing ............................................................................................ 16

4.3 Aansluiting bij topsectoren ................................................................................................... 17

4.4 Een project heeft betekenis voor de gehele Achterhoek ...................................................... 18

Hoofdstuk 5: Smart Agenda Achterhoek ............................................................................................... 20

5.1 Projecten gericht op bewustwording .................................................................................... 20

5.2 Projecten gericht op New Business ....................................................................................... 21

5.3 Projecten gericht op New Knowledge ................................................................................... 21

5.4 Projecten gericht op New Skills ........................................................................................... 244

5.5 Projecten gericht op New Profiling ..................................................................................... 255

Bijlage 1: Relatie Masterplan SmartHub en Uitvoeringsagenda 2.0 Achterhoek2020 ....................... 277

Bijlage 2: Mondiale trends en hun impact op de Achterhoek............................................................. 288

Bijlage 3: Intermediaire organisaties betrokken bij de uitvoering ...................................................... 344

Pagina 4 van 35

Hoofdstuk 1: Inleiding

Het Masterplan “SmartHub Achterhoek” is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen de

drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Een

samenwerking geboren uit noodzaak om een passend antwoord te geven op de situatie van een

krimpende bevolking van de Achterhoek. Dit Masterplan is een onderdeel van de uitvoeringsagenda

2.0 Achterhoek 20201 gericht op Smart Werken2.

Smart werken

Smart werken is het gevolg van steeds verdergaande digitalisering. Hierdoor veranderen industriële

productie, diensten, onderwijs, wetenschap en zorg in snel tempo. Alleen met kennis, creativiteit,

ondernemerschap en nieuwe verdienmodellen kunnen deze veranderingen in nieuwe banen en

inkomsten worden omgezet. Vernieuwing is ook noodzakelijk voor een verdere verduurzaming van

de economie om welvaart en welzijn voor toekomstige generaties veilig te stellen. Oplossingen voor

wereldwijde maatschappelijke uitdagingen, zoals het voeden van negen miljard monden in 2050, een

duurzame energiehuishouding, schoon drinkwater, efficiënt grondgebruik en betaalbare en

kwalitatief goede gezondheidszorg, kunnen alleen door innovatie worden gevonden.

Om de concurrentiepositie van de Achterhoek te behouden en te versterken en om een aantrekkelijk

gebied te zijn om in te wonen, te werken, te leven en in te ondernemen heeft de stuurgroep

Achterhoek 2020 besloten Smart Industry te omarmen. Gezamenlijk hebben ondernemers, overheid

en maatschappelijke instellingen in de Achterhoek gekozen voor Smart Industry, ofwel slimme

maakindustrie, als motor van de economische ontwikkeling. Bij Smart Industry draait alles om de

integratie van ICT en geavanceerde technologie in industriële productieketens. Door objecten,

machines, systemen en mensen met elkaar te verbinden ontstaan talloze mogelijkheden om

productieprocessen efficiënter en effectiever in te richten. Slimme producten genereren een

constante stroom aan gegevens waarmee producenten hun producten verbeteren en afnemers hun

gebruik en onderhoud optimaliseren. Zo zet niet alleen de maakindustrie zelf een volgende stap –

men spreekt zelfs van de vierde industriële revolutie – ook aanverwante sectoren veranderen

ingrijpend.

Beweging naar een SmartHub

De Achterhoek heeft alles in huis om van Smart Industry een succes te maken met haar krachtige

industriële basis van grote én mkb-ondernemingen, goede kennisinfrastructuur van UT, HAN, CIVON,

ICER, ACT. Ook het Achterhoekse DNA van samenwerken speelt hierin een belangrijk rol..

Met Smart Industry kunnen zeer complexe vraagstukken van de toekomst in gezamenlijkheid worden

opgelost. Het is immers niet meer vol te houden dat een enkele partij dit voor zijn rekening neemt.

De gezamenlijk maatschappelijke opgave centraal stellen en vanuit verschillende disciplines daaraan

te werken in een netwerk lijkt een betere aanpak.

Deze aanpak lijkt de Achterhoek op het lijf geschreven omdat samenwerking en het smeden van

slimme coalities bij de bevolking in het bloed zitten. Coalities die kansen pakken, transitie

1 Zie een schematische weergave van de plaats van het masterplan SmartHub in de uitvoeringsagenda

2 Deze keuze is ingegeven door de mondiale trends op het gebied van techniek en arbeidsmarkt. Voor

achtergronden naar deze trends zij verwezen naar bijlage 1

Pagina 5 van 35

bewerkstelligen van de industrie, landbouw, in de bouwsector en de zorg. Dit werken in netwerken is

precies de juiste werkwijze om de beweging in gang te zetten naar een SmartHub.

Een smart Hub wil zeggen: een fysieke en digitale plek waar mensen de mogelijkheid hebben om

uitdagende en prikkelende ideeën te opperen en deze in de praktijk te toetsen, waarbij

kennisuitwisseling centraal staat. Daarmee vernieuwt de Hub zichzelf voortdurend en biedt het een

inspirerende en innovatieve omgeving om te werken en te wonen. Hierdoor innoveren bestaande

bedrijven en krijgen start ups kansen, blijven mensen wonen in de Achterhoek en trekt het (jonge)

dynamische mensen naar de Achterhoek.

Het doel van de projecten in dit masterplan is om de beweging naar een SmartHub te stimuleren

door::

Ondernemers bewust te maken van de betekenis van Smart Industry voor hun business;

Ondernemers te laten experimenteren met Smart Industry Technieken;

Ondernemers kennis te laten opdoen over mogelijk nieuwe verdienmodellen;

(Jonge) talenten de kansen voor een prachtige carrière in de Achterhoek te tonen.

De beweging naar de SmartHub is al in gang gezet. Er zijn al diverse initiatieven op het gebied van

Smart Industry zoals:

De proeftuin Smart Bending Factory in Varsseveld

Samenwerking RCT’s en Kennispartners

Lectoraat voor Smart Industry

Shared R&D

Shared facility’s

Organiseren van masterclasses voor en door het bedrijfsleven om het management van de

industrie te helpen de transitie vorm te geven

Profilering Achterhoek

Een SmartHub staat niet op zichzelf, maar heeft baat bij een sterk en innovatief landschap om zich

heen: Oost-Nederland, en samenwerking met partners binnen en buiten de Achterhoek.

Pagina 6 van 35

Hoofdstuk 2: Partnerschappen

Ideeën voor het oplossen van maatschappelijke opgaven moeten vanwege hun complexiteit steeds

vaker worden uitgevoerd door meerdere partijen. Dit vereist partnerschappen, waarin ondernemers

uit grote bedrijven en het mkb, onderzoekers en onderwijsinstellingen, andere stakeholders en de

overheid slim samenwerken aan de condities die nodig zijn om vernieuwing te realiseren, zoals

onderzoek en innovatie, het inzetten van menselijk kapitaal, minder en slimmere regels, Green Deals

en internationaal ondernemen. Het gaat niet alleen om samen bepalen, maar ook om samen

(financieel) commitment tonen. Door deze gerichte samenwerking ontstaat maatwerk voor onze

krachtigste clusters van bedrijvigheid die deel uitnaken van mondiale waardeketens waarin Oost-

Nederland excelleert en veel economische waarde creëert.

De publiek-private partnerschappen worden gevormd op diverse schaalniveaus die elkaar versterken,

zowel regionaal, landelijk als internationaal (o.a. EU). Productiviteit, werkgelegenheid en innovatie

komen in belangrijke mate tot stand in regionale netwerken. Een goede synergie tussen nationale en

regionale initiatieven is daarom van belang, bijvoorbeeld om te komen tot een gecoördineerde inzet

van instrumenten voor financiering en innovatie. Dit geldt ook voor Europees en mondiaal niveau..

Economische activiteiten in Nederland zijn steeds meer verweven in internationale waardeketens.

Met de wereld als ontwerp-, productie- en afzetgebied bepaalt het vermogen tot een voortdurende

innovatieve en snelle aanpassing aan nieuwe ontwikkelingen onze welvaart en groei.

Pagina 7 van 35

2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen Het inspelen op economische en maatschappelijke uitdagingen met nieuwe

vindingen, producten, diensten en concepten vraagt naast toponderzoek om

ondernemers, groot en klein, met lef en pioniersgeest die niet bang zijn om hun nek

uit te steken. Startups en snel groeiende jonge bedrijven spelen hierbij een

wezenlijke rol. Zij combineren creativiteit, talent en doorzettingsvermogen en zetten nieuwe ideeën

om in economische waarde. Ook langer bestaande bedrijven vernieuwen constant door te investeren

in nieuwe kennis, technologie en menselijk kapitaal en door met risico nieuwe concepten op de

markt te brengen.

Niet innoveren betekent dat zij worden ingehaald door de concurrentie en van de markt verdwijnen.

Voortdurende vernieuwing loopt dan ook als een rode draad door grote multinationals en bedrijven

in het mkb die al jaren aan de top staan in Nederland en op wereldschaal. Niet alleen door hun naam

of faam, maar vooral door hun vermogen steeds weer in te spelen op veranderende

marktomstandigheden en door innovatie.

Vernieuwing komt dus vanuit startups,

jonge ondernemingen en al langer bestaande

bedrijven. Daarbij wordt het samenspel tussen

deze groepen bedrijven en met kennis- en

onderwijsinstellingen steeds belangrijker.

Grote, internationaal opererende bedrijven

oefenen aantrekkingskracht op vernieuwende

startups en het mkb. We zien dit in Oost

Nederland, waar bedrijven een magneetfunctie

hebben richting het mkb en startups op het

gebied van o.a. high tech systemen en

materialen, food, health en design.

Partners om mee samen te werken om de Hub te vernieuwen zijn dan ook de branche organisaties

om feeling te houden met wat op landelijk en internationaal niveau plaatsvindt:

FME

Metaalunie

VNO-NCW

Pagina 8 van 35

2.2 Partners om de SmartHub te innoveren In het bedrijvenbeleid is er veel aandacht voor de groei van de investeringen in

R&D. Deze investeringen leveren enerzijds de kennis en technologie om de uitdagingen van morgen

het hoofd te bieden en zijn anderzijds ook noodzakelijk om concurrerend te blijven.

Overheidsstimulering is nodig omdat de maatschappelijke baten van dergelijke risicovolle

investeringen groter zijn dan de baten die bedrijven zich kunnen toe-eigenen, waardoor bedrijven in

het algemeen uit zichzelf minder investeren dan maatschappelijk gezien wenselijk is. Het

bedrijvenbeleid stimuleert investeringen in R&D op diverse manieren, zoals het verlagen van de

kosten en verkleinen van de risico’s en door invoering van eigentijdse regelgeving zoals intellectuele

eigendomsrechten.

Belangrijke partners in deze zijn:

PPM Oost De participatiemaatschappij van Oost-Nederland die innovaties kan

financieren voor de topsectoren High Tech Systems and Materials , door

middel van het verstrekken van participaties, achtergestelde leningen en

kredieten

Valorisatie Provincie Gelderland heeft drie valorisatieprogramma’s waar leningen

kunnen worden verstrekt aan met name start up-bedrijven in de vroege fase

van hun idee. Het betreft: Start Life (food), Redmedtech Ventures (Health) en

Gelderland Valoriseert (creatief, chemie en energie).

RvO Rijksdienst voor Ondernemers heeft enkele interessante mogelijkheden voor

kredietverstrekking, zoals de Vroege Fase Financiering en het

Innovatiekrediet voor ondernemers met goede ideeën in verschillende fases

van ontwikkeling.

Europa Europa heeft subsidieprogramma’s (OP Oost en Interreg) om

samenwerkende ondernemers te subsidiëren voor de ontwikkeling van hun

idee.

2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren In de topsectoren werken bedrijfsleven en kennisinstellingen samen

met toegepaste kennisinstellingen maar evenzeer met

maatschappelijke partners zoals provincies en regio’s aan een gezamenlijke agendering,

programmering en financiering van kennis en innovatie.

Wat opvalt, is dat er steeds meer grote en strategische publiekprivate samenwerkingen worden

opgezet die de komende jaren bijdragen aan nieuwe doorbraken of structuurversterking van de

sector. Soms gaat het om eerste verkenningen van de haalbaarheid, maar in een aantal gevallen gaat

het om plannen die vrijwel afgerond zijn en op korte termijn gelanceerd kunnen worden.

Pagina 9 van 35

De PPS’en geven ook extra aandacht aan samenwerking tussen topsectoren onderling. Deze

samenwerking leidt tot extra inzet op de ontwikkeling van nieuwe doorbraaktechnologieën en op het

oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen. Met de nieuwe kennis-en innovatieagenda’s wordt

ook de samenwerking met departementen en regionale partners verder vormgegeven.

De kennisinfrastructuur en bereidheid tot samenwerken en het vormen van PPS’ en is groot in de Achterhoek en geheel Oost-Nederland. Belangrijke kennisleveranciers voor de Achterhoek:

Graafschap College

Saxion

HAN

TNO

UT

Universiteit van Münster

Fraunhofer Instituut

Fachhochschule Bocholt

AOC Oost

Belangrijke kennispartners voor de Achterhoek zijn:

RCT Gelderland

Kennispark Twente

Smart Bending Fabriek

Smart Welding fabriek

Health Valley

Food Valley

Kiemt

POA

2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert De afgelopen drie jaar is Nederland als vierde gerangschikt in de

Networked Readiness Index (WEF 2015). Deze sterke positie is het

gevolg van een betrouwbare en volledige ICT-infrastructuur (de

meeste Europese internetverbindingen passeren de Amsterdam Internet Exchange), een open

oriëntatie, de kwaliteit van de wetenschap en een hoogopgeleide beroepsbevolking.

Hiermee heeft Oost-Nederland een goede uitgangspositie. Om deze te behouden blijft aandacht

nodig voor de investeringen in publiek-private samenwerking en baanbrekend onderzoek, maar ook

om ervoor te zorgen dat het absorptievermogen van nieuwe technologieën door bedrijven versneld

wordt.

Partners op het gebied van digitalisering zijn:

Nationaal programma Smart Industry met FME als trekker

Boost – de vertaling van deze agenda naar Oost-Nederland

Pagina 10 van 35

Beide actieplannen zijn opgesteld door de drie O’s op nationale schaal en hebben acties gedefinieerd

in een aantal programmalijnen:

het verzilveren van bestaande kennis

het versnellen van ontwikkelingen in fieldlabs

het versterken van kennis, benodigde skills en ICT randvoorwaarden

De uitvoering van de agenda is inmiddels in volle gang en vindt plaats door ondernemers, scholen,

kennisinstellingen en (regionale) overheden. Voorbeelden van uitgevoerde activiteiten zijn:

Versnellen in Fieldlabs: er worden diverse Fieldlabs opgezet. De eerste drie Fieldlabs hebben hun

plannen en financiering rond en zijn van start.

Issues in de Smart Industry programma’s zijn bijvoorbeeld het Internet of Things en Big Data.

De hoeveelheid (digitale) data die wij met elkaar produceren groeit explosief. Computers worden

steeds sneller en krachtiger en zijn in staat om grote hoeveelheden data te analyseren. Big Data

levert inzichten voor efficiëntere bedrijfsprocessen, maar biedt ook mogelijkheden om

ontwikkelingen te voorspellen, bijvoorbeeld wanneer er een griepepidemie aankomt, of welke

bestellingen een webwinkel binnenkort kan verwachten. Om vraagstukken rondom Big Data aan te

pakken en kansen te benutten is een gezamenlijke inspanning tussen deskundigen in het ICT-domein

en experts in de topsectoren of toepassingsdomeinen vereist.

De betrokkenheid van bedrijven maakt het voor hen mogelijk om mee te sturen aan de

onderzoeksvragen op dit terrein. Zo kunnen bedrijven de uitdagingen van digitalisering beter

verwerken in hun bedrijfsstrategie. Hier valt voor Nederland nog winst te behalen, gelet op de 21e

plaats in de WEF-index met betrekking tot de opname van

informatietechnologie door bedrijven.

2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoeren Uit voortgaande blijkt dat de Achterhoek alles in huis heeft om een

succesvolle SmartHub te creëren. Het gebied heeft een krachtige basis

van innovatieve grote én mkb-ondernemingen in de maakindustrie met

een grote betrokkenheid bij het onderwijs.

De kennisinfrastructuur in de Achterhoek is goed en er zijn een aantal intermediaire organisaties die

de ondernemers kunnen bewegen richting SmartHub3.

3 Voor een omschrijving van de intermediaire organisaties wordt verwezen naar bijlage 3

Pagina 11 van 35

CIVON en Achterhoek 2020 ondersteunen ondernemers bij het formuleren of uitvoeren van

hun projecten. Zij beoordelen de projecten op rijpheid en stellen aanpassingen voor aan de

projectenagenda.

ACT detecteert kansrijke ideeën in het veld en de samenleving en leidt ondernemers en

overige partners naar de SmartHub.

SIRA dient ter financiële ondersteuning, meestal in de vorm, van garantstellingen.

POA en het regionale portefeuillehoudersoverleg Duurzame economie ondersteunen de

ondernemers op het gebied van human capital.

De realisatie van projecten of activiteiten gebeurt in wisselende coalities. Hierbinnen worden

afspraken gemaakt over de onderlinge rolverdeling van opdrachtgever, opdrachtnemer en

projectleider. De opdrachtnemers en projectleiders leggen verantwoording af aan hun

opdrachtgevers. De stuurgroep communiceert op projectniveau met de opdrachtgevers en laat zich

desgewenst informeren door de projectleiders.

Overige betrokken Achterhoekse partijen:

VNO- NCW Achterhoek

Samenwerkende Industriële Kringen Achterhoek

Stuurgroep Achterhoek2020

Regio Achterhoek

Portefeuillehoudersoverleg Duurzame economie

2.6 Impact partners Zoals uit de teksten van partnerschappen blijkt, heeft de Achterhoek een krachtige

kennisinfrastructuur, waar bij de belangrijkste partners om te komen tot innovatie zijn

vertegenwoordigd. De Achterhoek heeft een paar sterke troeven voor het stimuleren van de

beweging naar een SmartHub:

Partners in alle gewenste gebeden aanwezig;

Voortdurende uitwisseling van kennis en ervaring tussen onderwijs en ondernemers;

Bereidheid tot samenwerken;

Sterke ligging.

Pagina 12 van 35

Hoofdstuk 3: Projecten die de SmartHub maken

Om de beweging in gang te zetten zijn projecten ontwikkeld of worden nog ontwikkeld. Voor de

indeling van de projecten wordt aangesloten bij de nationale actieagenda Smart Industry en Boost

die de acties indelen langs vier programmalijnen: Profiling, Knowledge, Business and Skills.

1. New Business: Versneld ontwikkelen en toepassen van nieuwe producten,

productietechnologieën en business modellen op basis van reeds beschikbare kennis.

2. New Knowledge: Bevordering van crosssectorale kennisontwikkeling en –overdracht.

3. New Skills: Meer kennis en vaardigheden bij ondernemers en werknemers en toegang tot talent.

4. New Profiling: Juiste communicatie/ profilering naar de doelgroepen (Achterhoeks) talent en

(Achterhoekse) bedrijven.

Bovenstaande afbeelding toont de 'ankerpunten':

Smart Business Centre

New Tech

Profilering

Deze ankerpunten worden in de volgende paragrafen besproken.

3.1 Smart Business Centre Een belangrijk project is het Smart Business Centre. Hier worden naar aanleiding van vragen uit de

maatschappij experimenten opgezet en een werkwijze ontwikkeld die past bij de huidige tijd en

aanvullend is op het mbo-niveau in een fieldlab-achtige omgeving. In multidisciplinaire trajecten

gaan studenten, bedrijven, kennisinstellingen en overheid samen aan de slag om oplossingen voor

problemen of knelpunten te vinden.

In het Smart Business Centre krijgt de samenwerking vanuit de disciplines High Tech Systemen en

Materialen, Agri&food, Creatieve Industrie, Energie, Life Sciences & Health en Logistiek gestalte.

Pagina 13 van 35

Kenmerken van dit centrum:

Het is een fysieke locatie waar inspiratie kan worden opgedaan

Samenwerking van ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties

Samenwerking met Twente en Duitsland

Fysieke locatie Smart Business Centre

In het Smart Business Centre worden proeffaciliteiten aangeboden die iedereen tegen

marktconforme tarieven kan gebruiken. De nadruk komt te liggen op het ontwikkelen van nieuwe

producten/ diensten door gebruik te maken van nieuwe technieken voor kansrijke sectoren.

Het Smart Business Centre is gevestigd op het DRU Industriepark. Hier heeft de ijzerindustrie in de

Achterhoek gedurende tweeënhalve eeuw furore gemaakt. Door samenwerking, investering en

productvernieuwing fungeerde deze industrie als de belangrijkste werkgever in de regio. In 2003 is

de DRU opgegaan in een internationaal concern. De oude fabrieksgebouwen hebben als industrieel

monument bijna allemaal een tweede leven gekregen, waarmee het DRU industriepark is

omgetoverd tot een plaats voor samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en andere partners.

Voor het Smart Business Centre is het DRU Industriepark daarmee de ideale plaats.

Samenwerken met de drie O’s: Groeimodel

Ondernemers en onderwijs zijn nauw betrokken bij het Smart Business Centre. Gezamenlijk worden

vragen vanuit de maatschappij of een ondernemer opgepakt en verder gebracht met behulp van

technologie en ICT, waardoor weer nieuwe ideeën en verdienmodellen ontstaan. Door de

gezamenlijke aanpak blijven onderwijs en arbeidsmarkt op elkaar aangesloten en wordt onderzoek

gedaan daar waar vragen liggen..

Aangezien het “Smart Business Centre” vraaggestuurd werkt, wordt een groeimodel gebruikt waarbij

partners in de loop van de tijd kunnen aansluiten.

Door de innovatie in diensten van vooral de relevante topsectoren, groeit het Business Centre uit tot

een regionale speler waar deelnemers leren dat door samenwerking buiten de eigen sector innovatie

tot stand komt. Hiermee krijgt het centrum een aanzuigende werking voor partijen binnen en buiten

de regio en kan het een plek veroveren in de regionale ontwikkeling.

Pagina 14 van 35

Het centrum speelt in op concrete vragen vanuit de markt en weet zo meer inhoud en impact te

realiseren voor mbo, hbo en universiteit. De opbrengst: een grotere instroom van goed

gekwalificeerd personeel. Er is een groeiende behoefte aan studenten die worden opgeleid tot

medewerkers met 21st century skills: creatieve, flexibele, out of the box-denkende mensen. Als

laatste draagt het centrum bij aan het vergroten van de kennis en vaardigheden (en daarmee de

mobiliteit en flexibiliteit) van zittend personeel.

In de regio Achterhoek vormen enkele topsectoren de pijlers van de economie. In dit centrum krijgen

deze sectoren een plek waar ze elkaar kunnen versterken en vernieuwen.

Twente en Duitsland

Zowel Twente als Duitsland hebben veel bedrijven en kennisinstellingen die al ervaring hebben

opgedaan met Smart Industry of Industry 4.0. Het is van belang om het wiel niet opnieuw uit te

vinden, maar voort te bouwen op de expertise die rondom de Achterhoek is opgedaan.

Impact Smart Business Centre

Het Smart Business Centre is de fysieke beleving van SmartHub Achterhoek. Bruisende en

sprankelende ideeën worden door excellente samenwerking tussen de drie O’s op het gebied van

technologie en ICT omgezet in innovatieve oplossingen binnen de speerpunten van de Achterhoek en

het nationale topsectorenbeleid.

3.2 New Tech Hieronder vallen projecten die ontstaan, vaak bij ondernemers, om vaardigheden op te doen met

nieuwe of bestaande technieken, processen of diensten. In New Tech horen projecten als oefenen en

leren met de 3D Metaal printer, Robotica etc.

Doel hiervan is dat ondernemers en onderwijs leren wanneer deze nieuwe technieken zijn te

gebruiken en in te passen in de bedrijfsvoering.

3.3 Profiling van de SmartHub Algemene doelstelling van de profilering is het versterken van de Achterhoekse economie door meer

werkgelegenheid en meer omzet. Om dit te bereiken is onder andere effectieve communicatie,

gericht op de doelgroepen 'talent' en 'bedrijven' van belang.

Kernboodschap en onderbouwing

“Aan het begin van de vierde industriële revolutie is de Achterhoek een ideale plek voor wat men

Smart Industry noemt. Dat komt omdat we hier al eeuwenlang een sterke maakindustrie hebben en

omdat we begrijpen dat we heel goed moeten samenwerken om nieuwe ontwikkelingen op te

pakken en verder te brengen. Het op niveau houden van de economie en de leefbaarheid is de

belangrijkste uitdaging voor de Achterhoek. We werken hier van nature samen omdat we veel

familiebedrijven en mkb-bedrijven hebben die al jarenlang met elkaar verbonden zijn en ook gewend

zijn samen te werken met onderwijs en overheid.”

Doelgroepen

Om te bereiken dienen dat het concept SmartHub landt en gaat leven, dienen de volgende

doelgroepen geïnformeerd, geïnspireerd en geactiveerd worden:

Pagina 15 van 35

o (maatschappelijk) ondernemers: zij moeten bekend zijn met de kansen van Smart Industry en

deze in hun organisatie benutten;

o Talenten: zij moeten bekend zijn met de kansen die de Achterhoek hen biedt op een mooie

carrière en deze kansen ook benutten.

Creatief concept

o Regioaanduiding en logo: SmartHub Achterhoek

o Pay-off/ belofte: “Toekomst in de maak”

Overige projecten die gereed zijn voor uitvoering

Nadere informatie over deze projecten is te vinden in hoofdstuk 6.

Metaalprinter

- Fieldlab smart industry /zorg / agro

- Economische Profilering SmartHub/ Toekomst in de Maak

- Smart Business Centre

- Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek

- Achterhoek2020Jong projecten

Pagina 16 van 35

Hoofdstuk 4: Criteria voor projecten

In dit hoofdstuk staan de criteria waaraan projecten moeten voldoen om een bijdrage te leveren aan

het in beweging brengen van een SmartHub. Dit zijn dezelfde criteria die Achterhoek 2020 hanteert

bij de beoordeling van projecten.

4.1 Project is concreet De projectbeschrijving is uitvoeringsgericht, voldoende concreet, specifiek geformuleerd en voorzien

van een heldere omschrijving van de beoogde resultaten. Er is een duidelijke samenhang tussen de

doelstelling van de agenda, de te bereiken resultaten en de activiteiten die ondernomen worden.

Partners hebben een gedeeld beeld van waar het initiatief toe leidt en aan de hand van welke

indicatoren de resultaten worden beoordeeld (monitoring). Voor het project of de activiteit is helder

omschreven welke aanpak wordt gevolgd, welke partijen/belanghebbenden op welke wijze worden

betrokken, hoe de financiële dekking is gewaarborgd en binnen welke termijn het project of de

activiteit is gerealiseerd. Ook worden afspraken gemaakt over de wijze waarop de voortgang van de

uitvoering wordt gemonitord.

4.2 Er is een coalition of the willing Het project of de activiteit is urgent en kan rekenen op draagvlak bij betrokken partners (afkomstig

uit verschillende O’s). Er is sprake van een duidelijke probleemeigenaar en van een

verantwoordelijke trekker (op persoonlijk niveau). Ieders rol in dit project of activiteit is gekend en

erkend. Daarnaast zijn er voldoende middelen beschikbaar om het project/de activiteit te kunnen

uitvoeren.

Uitgangspositie bij dit criterium is dat onderwijs en ondernemers kennis uitwisselen en

ontwikkelingen op elkaar afstemmen zodat innovaties in onderwijs en bedrijfsleven een plek krijgen.

Dit om op redelijk korte termijn een oplossing te vinden voor de vraagstukken van de toekomst die

zo complex zijn dat ze multidisciplinair moeten worden opgelost.

Gezamenlijk stellen ondernemers en onderwijs dan ook de maatschappelijke opgave centraal en

wordt vanuit verschillende disciplines gewerkt, wellicht vanuit een netwerkaanpak. Deze aanpak lijkt

de Achterhoek op het lijf geschreven omdat wij van nature goed zijn in samenwerking en het smeden

van slimme coalities. Coalities die kansen pakken en, transitie bewerkstelligen van de industrie,

landbouw, bouwsector en zorg.

De precieze samenwerkingsvorm is maatwerk per project of activiteit, waarbij de samenwerking

wordt ingericht vanuit het beantwoorden van de vraag: wat en wie zijn nodig om de opgaven aan te

pakken en de beoogde doelen te realiseren? Voor de precieze vormgeving van de samenwerking per

project of activiteit geldt als uitgangspunt dat de vorm volgend is op de inhoud. Dit betekent dat de

samenwerking per project of activiteit maatwerk is en dus per opgave kan verschillen. Iedere partner

neemt zijn verantwoordelijkheid bij de inzet van menskracht en middelen in een omvang en kwaliteit

die passen bij de opgave en de beoogde resultaten.

Pagina 17 van 35

4.3 Aansluiting bij topsectoren Het project of de activiteit past binnen de hoofdopgave Werken en levert een overtuigende en

zichtbare bijdrage aan de doelstelling van de uitvoeringsagenda: het realiseren van een vitale,

economisch krachtige en toekomstbestendige Achterhoek en aan de geformuleerde doelstellingen

per hoofdopgave. Een project moet ten goede komen aan een van de volgende topsectoren:

High Tech Systems and Materials

De huidige marktontwikkelingen in de HTSM-sector verschaffen Oost-Nederland een uitstekende

positie. De vraag naar hightech producten blijft wereldwijd toenemen, ook vanwege de toenemende

koopkracht. Daarnaast bestaan veel eindproducten voor een steeds groter deel uit elektronica,

software en nieuwe materialen. Deze ontwikkelingen zijn gebaseerd op sleuteltechnologieën die in

Nederland stevig geworteld zijn: micro-/nano-elektronica, nanotechnologie, geavanceerde

materialen, fotonica en geavanceerde productietechnologie. Bovendien zijn Nederlandse

(doorbraak)technologieën zoals 3D-printen, robotica, ultieme ‘connectivity’ door het internet der

dingen (IoT), de toepassing van Big Data, en de explosief toenemende rekenkracht onmisbaar voor

het realiseren van oplossingen voor wereldwijde maatschappelijke uitdagingen.

Agri & Food

De Topsector Agri&Food is een krachtige motor van onze economie. De sector is goed voor bijna tien

procent van ons nationale inkomen en werkgelegenheid. De sector levert een belangrijke bijdrage

aan het welzijn door iedere dag te zorgen voor voldoende, lekker, veilig en gezond voedsel voor de

Nederlandse bevolking en voor een omvangrijke wereldwijde export. De groei van de

wereldbevolking naar negen miljard mensen in 2050 en de toenemende welvaart vergroten het

belang van de sector, maar stellen deze ook voor grote uitdagingen. Bijvoorbeeld op het gebied van

duurzaamheid, gezondheid en voedselzekerheid. De sector heeft een duidelijke agenda om de

uitdagingen van de toekomst aan te gaan en de positie van Agri&Food te vernieuwen, te verstevigen

en verder uit te bouwen.

Cross over HTSM en Agri & Food: Smart AGRI & FOOD

Op het snijvlak van Agri&Food, Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, Hightech-Systemen en Materialen

en ICT is de roadmap ‘High Tech 2 Feed the World’ gepresenteerd. Dit is een brede samenwerking

tussen de Topsectoren, FME, bedrijven en kennisinstellingen. In de roadmap zijn de

toepassingsgebieden veredeling, tuinbouw, akkerbouw, dierlijke productie, ingrediënten, food

products en machinebouw voor de voedselverwerking vervlochten met technologische

ontwikkelingslijnen op gebied van materialen, data-acquisitie, data-analyse en gebruik,

automatisering en control, en systeemarchitectuur en -integratie. Door hightechsystemen en -

materialen en de nieuwe mogelijkheden van ICT toe te passen, is de Agri&Food sector beter

toegerust om de grote maatschappelijke uitdagingen waarvoor het zich gesteld ziet, aan te kunnen.

Met haar hoge economische en ecologische druk is Oost-Nederland de ideale ‘pressure cooker’ om

deze nieuwe mogelijkheden te ontwikkelen en tot waarde te brengen.

Creatieve Industrie

De Topsector Creatieve Industrie bestaat uit diverse disciplines als architectuur, design, mode,

media&ict, gaming en popmuziek. De Topsector speelt een belangrijke rol bij het aanjagen van

innovatie in andere sectoren en bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen op gebieden zoals

Pagina 18 van 35

zorg, veiligheid en energie. De erkenning van de Creatieve Industrie als Topsector in 2011 heeft veel

losgemaakt. Niet alleen de inspanningen van het Topteam, maar ook de introductie van de term

Creatieve Industrie heeft er toe geleid dat de sector zich beter is gaan organiseren en dat er een

gevoel van gezamenlijkheid is gecreëerd tussen de verschillende deelsectoren hiervan.

Energie

De Topsector Energie is de drijvende kracht achter de innovaties nodig voor de transitie naar een

betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem. Dit doet de Topsector Energie door het

stimuleren van innovaties die de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening versnellen,

waarmee we nieuwe bedrijvigheid creëren en de internationale concurrentiepositie versterken. Dit

gebeurt samen met partijen uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties

en overheden.

Life Sciences & Health

De Topsector Life Sciences & Health is met een sterke kennisbasis en innovatieve bedrijven een

dynamische sector die bijdraagt aan de gezondheid en welvaart in Nederland en daarbuiten.

Nederland heeft een goede reputatie op de terreinen van onderzoek in de life sciences en

gezondheidszorg en is internationaal een gewilde partner voor onderzoek naar nieuwe

geneesmiddelen, medische technologie en een interdisciplinaire blik op problematiek. De sector richt

zich ook steeds nadrukkelijker op innovaties in het zorgdomein. De sector heeft de ambitie

maatschappelijke zorgvragen in de hele health-waardeketen aan te pakken. Met de huidige

wereldwijde uitdagingen van toenemende vergrijzing en beschikbaarheid van meer behandelingen

voor chronische ziekten, wordt op alle fronten (preventie-cure-care) gestreefd naar uitbouw op

gebieden waar Nederland een verschil kan maken, zowel wat betreft R&D, als marktaandeel en

exportmogelijkheden.

Logistiek

Logistiek omvat alle activiteiten die nodig zijn om goederen- en informatiestromen te plannen,

organiseren, uit te voeren en te besturen. Van grondstof tot eindproduct. Naast de toegevoegde

waarde en werkgelegenheid gerelateerd aan de logistieke sector zelf, heeft de sector een enabling-

functie voor alle andere (top)sectoren door het faciliteren van de internationale handel. Met slechts

0,25% van de wereldbevolking en 1% van de wereldproductie faciliteert Nederland 3,7% van de

wereldhandel. De hoogwaardige logistieke functie is een belangrijke factor in het aantrekkelijke

vestigingsklimaat van ons land. In de Topsector Logistiek werken veel partijen samen, zoals verladers,

logistiek dienstverleners, transportbedrijven, kennisinstellingen en overheden. De activiteiten van

deze partijen dragen volop bij aan de krachtige internationale positie van Nederland.

4.4 Een project heeft betekenis voor de gehele Achterhoek Het project of de activiteit heeft minimaal betekenis op de schaal van de Achterhoek en geen van de

partners kan de uitvoering zelf optimaal vormgeven: samenwerking tussen de drie O’s op regionaal

niveau is nodig.

Pagina 19 van 35

4.5 Prioriteit voor innovatie en duurzaamheid

De Achterhoek staat bekend als innovatieve regio. Innovatie en duurzaamheid zijn belangrijke

dragers van het onderscheidende profiel van de regio. Projecten en activiteiten die dit profiel

versterken, verdienen prioriteit.

Pagina 20 van 35

Hoofdstuk 5: Smart Agenda Achterhoek

De regiegroep Smart Industry Achterhoek heeft een agenda opgesteld die inhoud en richting geeft

aan de wijze waarop de Achterhoek kan inzetten op het benutten van de kansen die Smart Industry

biedt en waarop zij een SmartHub kan creëren. Doel hiervan is om de sterktes te vergroten en de

zwaktes zoveel mogelijk om te zetten in kansen. Dat is een hele uitdaging gezien de demografische

ontwikkelingen die het aanbod van goede werknemers in de weg kunnen staan. Door Smart Industry

tot speerpunt te malen wordt een innovatieklimaat gecreëerd dat jonge mensen in de regio houdt en

naar de regio (terug)trekt. Bij de invulling van de agenda is uitgegaan van een vierjarig programma

5.1 Projecten gericht op bewustwording

Fase BEWUSTWORDING STRATEGIE IMPLEMENTATIE EXPLOITATIE

Partners Kamer van

koophandel

Branche organisaties

(FME/metaalunie/

VNO*NCW

ACT

ICER, CIVON,

Graafschap College

Fieldlabs

Inhuur experts

ACT,

ICER,

CIVON,

Graafschap College

OOST NV

PPM OOST

Bedrijfsleven

Acties Bijeenkomsten/

events/cafés

Telefonische

ondersteuning

Missies

Clustervorming

Masterclasses (academy)

Field labs (Smart Industry

en Smart Bending factory)

Experimenten

Doorbraaktechnologie

Proeftuinen

Clustervorming met cross

overs

Human resources

Financiering

Experimenten

Business

genereren

Profilering

Middelen Subsidies voor

intermediairs

Met en zonder

inbreng van de

bedrijven

Subsidies voor bedrijven:

Innovatie

samenwerkingsprojecten

Revolverende fondsen bij

PPM OOST

Investeerders

Subsidies voor innovatie

en

samenwerkingsprojecten

Niet van

toepassing

Pagina 21 van 35

5.2 Projecten gericht op New Business Volgens het Smart industry concept wordt New Business gecreëerd door het opereren als een

netwerkentiteit,met waardecreatie door informatie, continu innoveren en samenwerken van diverse

sectoren. Door de volgende concrete acties krijgt dit invulling:

5.3 Projecten gericht op New Knowledge

Volgens het Smart industry concept komt nieuwe kennis tot stand door cross-sectorale

samenwerking en kennisoverdracht. Concrete acties om invulling te geven aan New Knowledge zijn:

Prio Hoofd Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering

1 Smart Business

Centre

In dit centrum komen relevante

topsectoren samen en werken onderwijs

en bedrijfsleven aan cross-overs en juiste

verbindingen.

Excellente mbo/hbo/Universitaire

studenten spelen hierin een hoofdrol.

Subsidie gewenst:

€ 1.210.000 Cofinanciering

€ 1.210.000 Regionaal Investeringsfonds MBO.

€ 1.210.000 vanuit Onderwijs en bedrijfsleven

Deel Projecten van Smart Business Centre

2 Field Lab Smart

Industry

Implementeren van SI bij bedrijven ten

bate van producten en productieproces

Subsidie gewenst: € 750.000.

• Max. een bijdrage van 40% (materiaal en kennis) op de totale kosten van het bedrijf. Waarbij een max. geldt van 50.000 euro bijdrage per project. Wens is om 15 bedrijfsprojecten uit te voeren in periode van 4 jaar (2016 t/m 2020)

Cofinanciering max. € 1.125.000

• Vanuit bedrijfsleven. Kan minder worden wanneer de totaalkosten van een project lager zijn dan 125.000 euro.

1

2

Experimenten

nieuwe technologie

Opstarten van experimenten in 3D

metaal printen

Gezamenlijk worden een

metaalprinter en proeflab

geëxploiteerd in de Achterhoek.

Tevens wordt er een

onderwijsmodule ontwikkeld

waarbij het gaat om kennis van

ontwerp tot exploitatie.

Subsidie voor metaalprinten gewenst:

€ 350.000

cofinanciering € 435.000 door bijdrage van Kaak, Graafschap College, Bedrijfstakschool Anton Tijdink, CIVON en 4 andere Achterhoekse bedrijven.

Subsidie robotica gewenst: € 300.000

Cofinanciering € 300.000 van onderwijs en bedrijfsleven. Uitvoeringskracht, ontwikkelcapaciteit en apparatuur

Pagina 22 van 35

Prio Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering

2 Samenwerken

op landsdeel

Oost niveau

De provincies Gelderland en Overijssel hebben

initiatieven genomen om op landsdeelniveau

meer met elkaar samen te werken, zowel richting

Europa/Duitsland als richting Den Haag.

Met inbreng van relevante partners is er een

Innovatieprofiel voor Oost-Nederland opgesteld,

op basis waarvan een gezamenlijke Europese

subsidieaanvraag wordt voorbereid. De Open

Days 2016 wordt gebruikt om partners te zoeken

in Europa. Het innovatieprofiel richt de focus op

Smart Industry. Dit geeft mogelijkheden voor de

Achterhoek om aan te haken met het

Masterplan Smart HUB. Contactpersoon bij de

provincie Gelderland is Bart van Moorsel.

De provincies Overijssel en Gelderland hebben

opdracht gegeven aan een zestal hoogleraren om

de kracht van Oost Nederland in beeld te

brengen. De komende maanden wordt het

resultaat van dit onderzoek besproken met een

12 tal sleutelfiguren per wgr-regio en is er een

themabijeenkomst in de regio voor

geïnteresseerden. Uit dit proces komen de grote

opgaven voor Oost Nederland naar voren, die

door de beide provincies worden ingebracht in

de MIRT-merjarenplanning op rijksniveau.

Contactpersoon bij de provincie Gelderland is

Michiel Koetsier.

Op Euregionaal niveau is een onderzoek gestart

naar de economische profilering van de Euregio.

Samen met de nationale agenda

Grensoverschrijdende Samenwerking Economie

en Arbeid, die in het najaar van 2016 zal worden

gepresenteerd, geeft dit nieuwe kansen om met

de Regio Twente intensievere samenwerking aan

te gaan. Daarnaast worden op landsdeelniveau

innovatievouchers voor Smart Industry

uitgegeven (via CIVON) en wordt op

projectniveau samengewerkt met Saxion.

pm

Pagina 23 van 35

1 / 2 Achterhoek

2020 Jong

(1) Verbindingen leggen met én tussen de jongereninitiatieven en –netwerken in de Achterhoek. Dit vergroot de binding met regio en zichtbaarheid van de jongeren in de Achterhoek. Naast de aandacht die er reeds is voor hbo, vwo en afgestudeerden, wordt ook aandacht geschonken aan mbo studenten & middelbare scholieren. Op deze manier willen we jongeren in de Achterhoek al op een jongere leeftijd bereiken en (ver)binden. (2) Verbindingen leggen tussen jongeren en bestuurders (3 O’s) in de Achterhoek. Daarbij is het doel dat inzichtelijker wordt wat beide partijen voor elkaar kunnen betekenen proces- en projectmatig. (3) Voortzetten en ontwikkelen van bestaande en nieuwe projecten om te zorgen dat jong talent aan de regio verbonden wordt/blijft. Daarnaast willen we experimenteerruimte bieden om enthousiaste jongeren (talent) met ideeën en nieuwe concepten een kans te geven. Deze projecten worden aangepakt met aandacht voor het creëren van cross-overs tussen werken, wonen, bereikbaarheid en vrije tijd.

Zie afzonderlijke projecten

(Totaal subsidie gewenst van €382.500)

Totaal cofinanciering voor Achterhoek 2020 Jong projecten: €221.500

1 POA Achterhoek

Smart Technical

Education

Smart Technical Education in een krimpgebied;

het ontwikkelen van Smart

praktijkopleidingsplaatsen.

Doel: vmbo techniek nieuw elan geven door

praktijkopleidingsplaatsen (shared facilities) bij

bedrijfsleven in te kopen.

Deze nieuwe invulling van het praktijkgerichte

deel van de vmbo techniekopleidingen wordt

opgezet binnen het bestaande format van de

nieuwe profiel-/keuzedelen vmbo

beroepsgerichte programma’s en wordt

geborgd in het huidige en toekomstige RPO.

- Subsidie gewenst van € 799.300

- Cofinanciering scholen en

bedrijven € 1.009.300

- Totale projectkosten € 1.808.600

1 Campus

Achterhoek

HotelCampusDTC voorziet in behoefte om de

doelgroep talent te faciliteren. Het biedt Smart

Industry-bedrijven een grote kans om jong

talent te binden. Het concept bestaat uit twee

componenten:

Een werk- en ontmoetingsplek, een nieuw

sociaal netwerk voor jong talent, waar

kennis delen en kennis maken samenkomt.

Hier kun je zelfstandig werken, leren,

innovatieve ideeën ontwikkelen en ontmoet

je andere young professionals.

Het wordt gecombineerd met hippe

jongerenhuisvesting in de vorm van

hotelappartementen. Deze hebben een

Voorbereidingsfase: (€ 500.000)

- Subsidie gewenst: € 250.000,-

- Overige financiering:

gemeente Doetinchem, Elsinghorst

Vastgoed, Klaassen Groep, Horeca

Inspiratie Maatschappij +,

JongAchterhoek: € 250.000,-

Realisatiefase: (€ 1.000.000)

- Subsidie gewenst: € 250.000,-

- Overige financiering:

gemeente Doetinchem, Elsinghorst

Pagina 24 van 35

short stay functie en zijn bedoeld om

stagiaires, trainees en starters te faciliteren

en ontzorgen. Het wordt een high-tech en

duurzaam gebouw (op een uitstekend

bereikbare locatie) hetgeen past binnen de

filosofie van Smart Industry en

energieneutraal bouwen.

Vastgoed, Klaassen Groep, Horeca

Inspiratie Maatschappij +,

JongAchterhoek: € 750.000,-

3 Smart Building

Factory Het ontwikkelen van een generiek

toepasbaar make-over-product waarvan de

verschillende componenten industrieel

worden geproduceerd. Daarmee ontstaat

een product dat evenveel waard is als de

maandelijkse energierekening van de

gemiddelde bewoner waardoor een

particulier onbezorgd kan overstappen naar

een energie-neutrale-woning. Daarnaast

moet dit product ook geschikt zijn voor

nieuwbouwwoningen.

Het ontwikkelen van

productiefaciliteiten of door middel

van Smart Industry aansluiten bij

bestaande Achterhoekse

productiefaciliteiten om het make-

over-product te kunnen produceren.

Het ontwikkelen van een entiteit die de OEM-rol oppakt en de feitelijke verantwoordelijkheid neemt voor het realiseren van de businesscase.

In Masterplan wordt fase 1 opgenomen:

Ontwikkeling basisconcept en vertaling naar product en productie

Het totaal geldbedrag fase 1 = €

787.440

Financiering fase 1:

50% subsidie = € 393.720

50% (Achterhoekse) marktpartijen:

€ 393.720.

5.4 Projecten gericht op New Skills De ontwikkelingen van Smart Industry vragen om kennis en inzicht in het optimaliseren van

productie met inzet van ICT en het optimaliseren van de interactie tussen mens en machine. Deze

ontwikkelingen en implementaties van veranderingen vragen ook aandacht voor het proces van

business modeling in ondernemingen. De ondernemers in de Achterhoek kunnen zich voorbereiden

op de toekomst door mee te doen aan programma’s van de SmartHub Academy.

Prio Project Omschrijving Subsidie & Cofnanciering

Pagina 25 van 35

5.5 Projecten gericht op New Profiling Er vindt veel vernieuwing plaats in de Achterhoek. Smart Industry speelt een grote rol in Oost-

Nederland, met name in de Achterhoek en in Twente. Regio Achterhoek wil deze innovatieve regio

meer promoten zodat Nederlanders en Duitsers de Achterhoek zien als een innovatieve regio.

Dit is nodig om bedrijven te binden aan en te interesseren in de Achterhoek, want daar kun je Smart

Werken!

1 Smart Hub

Academy:

hieronder

vallen oa. de

Masterclasses

Smart Industry

Achterhoek en

Simars.

Voor de initiatieven vallende onder de SmartHub

Academy geldt dat het om leer- en ontwikkeltrajecten

gaat waar bewustwording, kennisdeling en het

creëren van een kennis-netwerkgroep voorop staat.

- In 2015 hebben de eerste Masterclasses SI&BM

plaatsgevonden. Nederlandse experts op het

gebied van Smart Industry en Business Modeling

delen hun kennis en inzichten met ondernemers

uit de High Tech Maakindustrie. Bedrijfsteams

o.l.v. de directeur/ eigenaar delen kennis en

aangereikte tools binnen hun eigen organisatie en

werken zo direct en intensief aan implementatie

en de volgende stappen voor de toekomst van de

onderneming. Seminars Smart Industry worden

ontwikkeld voor kleinere bedrijven die kennis en

inzichten willen hebben in Smart Industry.

- De Masterclasses en de seminars worden benut

voor de input voor de ontwikkeling van onderwijs

(hbo/mbo).

- Opzetten van een Smart Industry

leergang/curriculum. Op deze wijze wordt de

Achterhoek dé plek waar kennisoverdracht op het

gebied van Smart Industry plaatsvindt en wordt

gekoppeld aan de praktijk van de koplopers uit

het bedrijfsleven. Hiermee wordt het

bedrijfsleven in de Achterhoek als eerste van

nieuwe inzichten en kennis voorzien, worden de

arbeidskrachten van de toekomst in de

Achterhoek opgeleid, maakt talent kennis met het

bedrijfsleven en wordt zo gebonden aan de regio

en kan de Achterhoek zich profileren als dé smart

regio van Nederland. De SmartHub Academy zal

gevestigd worden in het Smart Business Centrum

in Ulft. Bijeenkomsten in ICER en andere locaties

in Oost-Nederland.

Subsidie GOA toegekend:

In totaal € 150.000

Cofinanciering:

- €150.000 van bedrijfsleven en onderwijsinstellingen

Pagina 26 van 35

Prio Project Omschrijving Subsidie

1/2 Economische

profilering

SmartHub/

Toekomst in de

Maak

De Achterhoek is een perfecte regio om het

Smart Industry concept te implementeren.

Dit zou vertaald kunnen worden naar een

marketingconcept met concrete

marketinguitingen, doelgroepen, pay-off

slogan etc. Dit marketingconcept kan

worden gebruikt bij de acties zoals

genoemd in de agenda. Evt. oprichten

stichting van waaruit de

marketingactiviteiten opgezet en

gefinancierd kunnen worden.

- Subsidie gewenst:

€ 525.000

- Bedrijfsleven en

onderwijsinstellingen

leveren € 525.000

cofinanciering

2 Smart Industry

Event

Innovatiefestival: organiseren van het Smart

industry event/ week van Nederland. Een

event waar bedrijven uit Achterhoek maar

ook uit heel Nederland + grensstreek voor

worden uitgenodigd.

- Subsidie gewenst.: € 280.000 voor periode van 4 jaar

- Cofinanciering wordt geleverd door de inzet van uren (3 O’s) en financiën. Deze cofinanciering betreft € 400.0000.

2/3 Smart profiling:

missies

Organiseren smart industry handelsmissies

naar andere regio’s in Nederland of het

buitenland waarbij contact wordt gelegd

met bedrijven die meegaan in de Smart

Industry ontwikkelingen. Zo worden nieuwe

bedrijfscontacten aangeboord, geleerd van

kennis van buiten en aan

samenwerkingsrelaties gebouwd.

- Subsidie gewenst: € 120.000:

- 7 handelsmissies (5 in Nederland en 2 in Duitsland) in een periode van 4 jaar.

Voucher geven van een bepaald bedrag.

Pagina 27 van 35

Bijlage 1: Relatie Masterplan SmartHub en Uitvoeringsagenda 2.0

Achterhoek2020

Het masterplan “SmartHub Achterhoek” is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen de

drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Een

samenwerking die ontstaan is uit de noodzaak om een passend antwoord te geven op de situatie van

een krimpende en vergrijzende bevolking.

Het “Masterplan SmartHub” is een onderdeel van de Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek2020. Uit

onderstaand schema blijkt dat het masterplan behoort tot de programmalijn Smart Werken, waarin

een scherpe keuze is gemaakt voor het stimuleren en verder ontwikkelen van Smart Industry. Het

masterplan is tot stand gekomen onder regie van de regiegroep Smart Industry Achterhoek, waarin

ook de drie O’s weer zijn vertegenwoordigd.

Pagina 28 van 35

Bijlage 2: Mondiale trends en hun impact op de Achterhoek

In deze bijlage worden mondiale ontwikkelingen geschetst, ter verduidelijking van de keuze van de

regiegroep Smart Industry om een beweging naar een SmartHub in gang te zetten.

Mondiale trends

Mondiale trends technologie

Wereldwijd is de economie is volop in beweging; vernieuwing is hierbij het sleutelwoord. Daarbij is

de vernieuwing van dien aard dat sommige ontwikkelingen de huidige economische orde verstoren.

Wereldwijd ontwrichten ondernemers en onderzoekers met hoogwaardige kennis en innovatieve

producten en diensten de huidige economie. Daarbij gaat het om alle economische sectoren, van

gezonde voeding, tot slimme technologiesystemen, logistieke processen of creatieve concepten.

Deze vernieuwing komt tot stand door nieuwe technieken en verdere digitalisering. Hierdoor

verandert het businessmodellen en de plaats die de ondernemer inneemt in de productieketen.

Maatschappelijke trends arbeidsmarkt

Digitalisering van de samenleving

Onze samenleving wordt steeds digitaler, Internet wordt meer

en meer gebruikt om te chatten, aankopen te doen, te werken

En informatie op te doen. Hiermee ontstaan steeds grotere en

met elkaar verbonden netwerken van mensen die in steeds

sneller wisselende gemeenschappen met elkaar leren en

werken. De toegang tot internationale netwerken van mensen

en van kennis is vanzelfsprekend. Beroepen veranderen inhoudelijk. Zo doet techniek, in de vorm van

digitale apparaten zijn intrede in beroepen die van nature niet technisch van aard zijn, zoals de zorg.

Flexibele vakmensen

Flexibilisering van de arbeidsmarkt is een ontwikkeling die al lang gaande is. Dit komt deels voort uit

kostenoverwegingen van ondernemers, maar is ook een reactie op flexibilisering in de productie en

levering van goederen en diensten. Om te blijven concurreren moeten ondernemingen snel kunnen

reageren op veranderingen in hun markt. Nieuwe technologie helpt om productieprocessen

flexibeler te maken, maar dat heeft ook gevolgen voor de inzet van personeel. Er wordt meer

gewerkt met oproepkrachten, zzp’ers en vormen van tijdelijke contracten. Maar ook ‘vast’ personeel

moet zich vaker en sneller aanpassen aan veranderingen. Dat stelt andere eisen aan kennis en

vaardigheden.

Pagina 29 van 35

Versnelling van de verandering

Veranderingen gaan snel en zijn slechts ten dele voorspelbaar.

Bedrijven en instellingen verschijnen snel en zijn soms nog

sneller weer weg of bereiken snel succes. De competitiedruk

neemt toe; niets is meer vanzelfsprekend, verandering is een

gegeven. Dit vraagt om aanpassingen in het beroepsonderwijs. Het beroepsonderwijs zal een

belangrijke rol spelen in een lerende economie, “waarin leerlingen eerst gedurende niet al te lange

tijd beroepsvorming krijgen op school, om daarna een tijd te kunnen gaan werken, om daarna

gedurende hun werkzame leven een aantal keren terug te kunnen keren naar school, want deze

leerlingen moeten hun vaardigheden immers met enige regelmaat kunnen bijspijkeren. Zoiets stelt

hoge eisen aan een stelsel van levenlang leren.”

Impact maatschappelijke trends arbeidsmarkt

Eén van de grootste uitdagingen voor de toekomst van de metaalindustrie is het vinden van goed

gekwalificeerde vakmensen. Zij vormen de sleutel tot het realiseren van de groeiambities van de

metaalindustrie in de Achterhoek. De maatschappelijke trends geven aan dat gekwalificeerd en goed

personeel de volgende competenties dienen te hebben:

Kennis van nieuwe technieken en ICT

Ondernemende en flexibele houding

Bereidheid tot levenlang leren

Dit masterplan SmartHub Achterhoek bevat dan ook projecten die deze competenties

(“skills”) kunnen versterken en de kennis van het nieuwe technieken en ICT (“Knowledge”)

opbouwen.

Impact voor de Achterhoek

Economie in de Achterhoek

Algemeen beeld

Economische gezien heeft de Achterhoek een landelijk karakter, wat wordt weerspiegeld in een

traditionele economische structuur: veel landbouw, veel industrie, sterke bouwsector, weinig

dienstverlening. De groei van de werkgelegenheid ligt structureel onder het Nederlands gemiddelde.

De trage groei wordt voornamelijk veroorzaakt door het verdwijnen van werkgelegenheid in de

landbouw en in mindere mate de industrie. In de overige sectoren gaat de ontwikkeling van de

Achterhoek gelijk op met die van Gelderland. Jongeren moeten voor het volgen van hoger en

wetenschappelijk onderwijs de regio verlaten. De werkgelegenheid (in omvang en diversiteit) voor

hoger opgeleiden is ook beperkt. Jongeren zijn na hun opleiding veelal aangewezen op een baan

buiten de Achterhoek. Hierdoor heeft de regio al jaren een vertrekoverschot van jongeren. De regio

kent een sterke samenbindende identiteit.

Het agrarische en ‘einde van de wereld’ karakter draagt de Achterhoeker met trots. Hierdoor heeft

de Achterhoek in Nederland een herkenbaar gezicht. Dorpen en buurtschappen kennen een sterke

Pagina 30 van 35

sociale verbondenheid. Het algemeen belang staat voorop en daar is men trots op. Kenmerkende

begrippen zijn saamhorigheid (naoberschap), zelfredzaamheid en liefde voor het landschap.

Uitstijgen boven de massa mag en wordt gewaardeerd maar dan wel met de voeten stevig op de

grond: “Doe maar gewoon”. Veranderingen en innovatie gaan in bescheiden tempo, maar wat

opgepakt wordt gaat ook door. De regionale samenwerking is goed. Veel zaken worden met elkaar

aangepakt en opgelost.

Metaalindustrie

De industrie vertegenwoordigt 17,2% van de werkgelegenheid in de Achterhoek4. Een belangrijk

onderdeel van de regionale industrie is de metaalindustrie. De maakindustrie wordt gekenmerkt

door veel kleinere toeleverende bedrijven en enkele verborgen kampioenen. De industrie is

verankerd in de Achterhoek door historie en personeel. Van het personeel heeft bijna 80% een mbo-

opleiding. Specialistische kennis wordt buiten de Achterhoek gehaald. In eerste instantie in Oost-

Nederland (HAN, Saxion, TNO, UT) of in Duitsland (Universiteit van Münster of Fraunhofer Instituut)

gehaald. De Achterhoekse metaalbedrijven doen veel zaken met het achterland Duitsland.

Zorg

Een andere grote werkgever in de Achterhoek is de zorg. Hier is een vergaande verandering gaande

door de vergrijzing voor zowel de arbeidsmarkt als de intrede van techniek in dit vanouds niet

technische sector. De arbeidsmarkt in de zorg is volop in beweging . Er vindt een ingrijpende

verandering plaats, zowel voor de cliënt als de zorgmedewerker:

Veranderingen van de contracten, van een vast contract wordt nu steeds meer gewerkt met

een flexibele schil van zelfstandigen zonder personeel (solo-ondernemerschap).

De techniek doet haar intrede in de zorg. De verdergaande digitalisering in de maatschappij

geeft mogelijkheden om anders met zorg om te gaan. Te denken valt aan domotica en e-

health toepassingen.

Food & Agro

Ook voor Agro&Food zijn er kansen voor de Achterhoek die de negatieve trend in de landbouw

kunnen ombuigen. Onder invloed van de groeiende wereldwijde voedselvraag stijgen

landbouwprijzen. Diervriendelijke en biologische landbouw zijn groeimarkten, de toepassing van

landbouwproducten als energiebron opent nieuwe perspectieven waarbij Smart Industry kan helpen

om de kosten verder te drukken.

Precisielandbouw is een kansrijke aandachtspunten voor Food & Agro vanwege de

aanwezigheid van veel kleine innovatieve maakbedrijven die werken met sensoren en

mechanisatie.

De opkomst van de ‘biobased economy’ staat voor ander gebruik van gewassen als bron voor

grondstoffen (bijvoorbeeld als stof voor kleding of bouwmateriaal) en energie. De

Achterhoek met haar landelijk gebied is van nature een mooie proeftuin voor biobased

economy.

4 Gelderland maakt het – InnoTep, maart 2014

Pagina 31 van 35

Bouw

De bouwsector in de Achterhoek, krimpregio, heeft veel last gehad van de crisis en uiteraard ook de

krimp. De enige manier voor de sector om vooruit te komen is om te innoveren. Innoveren met

materialen, energiegebruik en digitalisering.

Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt

Gevolgen van krimp op de arbeidsmarkt

Volgens de laatste nationale bevolkingsprognoses van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS)5 zal

vanaf 2040 het inwonertal in Nederland langzaam afnemen (niet meegenomen is hierin de huidige

migratiegevolgen van de vluchtelingen) . Deze krimp is niet in alle regio’s gelijk verdeeld, nu al is de

krimp in enkele gebieden van Nederland merkbaar. In de Achterhoek is de krimp met zo’n 8% per

jaar al voelbaar in de samenleving, waarbij het inwoneraantal in 2010 onder de grens van 300.000

inwoners is komen te liggen.

Als de krimp nader wordt geanalyseerd in leeftijdsgroepen ontstaat het volgende plaatje: Leeftijdsgroep 0 -20 Leeftijdsgroep 20-65 Leeftijdsgroep 65+

Gevolgen wijziging bevolking basisonderwijs arbeidsmarkt zorgvoorzieningen

Situatie Achterhoek constant krimp groei

Krimp in de leeftijdsgroep van 20 – 65 jaar betekent een structurele krapte op de arbeidsmarkt in de

Achterhoek. Deze zal van invloed zijn op de werkgelegenheid per sector. Het zal voor werkgevers

steeds moeilijker worden om personeel te vinden, waardoor concurrentie tussen bedrijven

toeneemt. Daarnaast zal door de vergrijzing de vraag naar personeel in de kansrijke sectoren

toenemen. Het zal lastig worden deze toenemende vraag te beantwoorden. Werving en opleiding

van personeel zal hiervoor een belangrijke opgave worden, om zo het toekomstige ‘gat’ te dichten.

5 Regionale prognose 2014-2020 , Bevolking, regio indeling 2013

Pagina 32 van 35

Kwalitatieve frictie op de korte termijn

De banen in de regio Achterhoek worden in 87% van de gevallen door inwoners van de regio

ingevuld6. Voor de overige banen komen werknemers vooral uit regio Arnhem/Nijmegen, Overijssel

en de regio Stedendriehoek. De pendel vanuit Duitsland, waarvan onlangs bleek dat deze in

grensregio’s sterk was, blijkt beperkt in de Achterhoek. Van de Achterhoekse inwoners werkt

driekwart ook in de regio. De regio is daarmee erg zelfvoorzienend op het terrein van arbeid. Als

mensen ergens anders werken dan is dit vooral in de meer stedelijke gebieden zoals Arnhem of de

Stedendriehoek.

Meer openstaande vacatures en minder kortdurend werkzoekenden maakten de arbeidsmarkt in de

Achterhoek het afgelopen jaar iets minder ruim, maar halverwege 2015 is de typering nog altijd ‘zeer

ruim’. Op dat moment stonden bijna 1.000 vacatures open tegenover 2.300 geregistreerde

kortdurend werkzoekenden (korter dan 6 maanden ingeschreven). Dit beperkt de kansen op het

vinden van werk voor werkzoekenden en geeft werkgevers getalsmatig een ruime keuze uit

kandidaten voor vacatures. Met uitzondering van metaalarbeiders, bankwerkers/lassers en

monteurs, daar is de vraag naar arbeid groter dan het aanbod van arbeid. Toch vinden werkgevers

maar moeizaam gekwalificeerde technici op niveau 4.

Ook UWV onderkent dit. Met andere woorden: de

kwalificaties van de werkzoekenden sluiten niet aan bij de

openstaande vacatures. Er is dus sprake van kwalitatieve

frictie.

Vraag naar hoger gekwalificeerde mensen op de lange termijn

In de Achterhoek neemt het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) nog toe in zowel 2015

als 2016. Eind 2016 ligt het aantal banen van werknemers op bijna 117.000. Landelijk is in beide jaren

al sprake van groei. Dus ook in de Achterhoek is het economische herstel goed merkbaar. Toch blijft

de kwalitatieve frictie in stand.

Aanbod van werk Aanbod van arbeid

Scholingsbehoefte hogere eisen werkgevers (MBO als

bodem) relatief groot aantal laaggeschoolden7.

Sector ICT, metaalarbeiders, lassers,

monteurs, programmeren

productiemedewerkers, administratief,

verzorgenden

Leeftijd Jong Groot aandeel 50+

Competenties Generalisten: cross overs Specialisten: goed in 1 gebied

Soort werk flexibel vast

6 Regiorapport Achterhoek (CAB)

7 Actieprogramma “ Samen naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt” van het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt

Achterhoek.

Pagina 33 van 35

Door de maatschappelijke trends op de arbeidsmarkt ziet de vraag op de arbeidsmarkt er nu anders

uit dan voor de crisis. Het aanbod van werkzoekenden sluit daar niet goed op aan. Door een

veranderende arbeidsmarkt neemt de kwetsbaarheid van laaggeschoolde werkzoekenden toe door:

verdere verdringing;

minder instroom in SW / meer uitstroom vanuit Sociale Werkvoorziening;

toestroom vanuit WAO;

grotere concurrentie (werknemers) uit nieuwe EU-landen.

Een algemene tendens is dat gevraagde opleidingsniveaus geleidelijk verschuiven naar de hogere

mbo-niveaus of hbo. Dat komt door de steeds verdergaande automatisering en innovatie, waardoor

er minder mensen voor het ‘gewone’ werk nodig zijn en juist meer mensen die hele processen

kunnen overzien en die kunnen omgaan met de modernste technieken. Ook het nog steeds

toenemende belang van sociale en communicatieve vaardigheden zorgt voor opwaartse druk. Het

inzetten van scholing is dus een noodzakelijk middel om de discrepantie op de Achterhoekse

arbeidsmarkt te verkleinen en doorstroming te vergroten.

Impact ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Nu de economie aantrekt, ontstaan ook weer nieuwe kansen op werk. Met het aantrekken van de

arbeidsmarkt nemen de signalen over aansluitingsproblemen tussen vraag en aanbod van arbeid toe.

Over het algemeen concentreert de krapte op de arbeidsmarkt zich in techniek, ICT en een aantal

specifieke niches. Het gaat hoofdzakelijk om beroepen op middelbaar, hoger en wetenschappelijk

niveau.

Aanbevelingen uit het Regio Beeld 2015 Achterhoek stellen dat – gezien het feit dat het mboniveau

op de arbeidsmarkt groot is – hier rekening mee moet worden gehouden bij het matchen van de

vraag vanuit de arbeidsmarkt en het aanbod vanuit de onderwijsinstellingen:

Biedt voldoende leerwerk- en stageplaatsen

Kijk waar de krapte op de arbeidsmarkt zit en welke opleidingen daarbij passen.

School op banen die er toe doen, niet scholen op voorraad

Maak opleidingen niet te smal

Pagina 34 van 35

Bijlage 3: Intermediaire organisaties betrokken bij de uitvoering

Achterhoeks centrum voor technologie (ACT)

Het ACT ondersteunt de Achterhoekse maakindustrie bij alle soorten vragen op

technologisch en bedrijfskundig gebied. Het ACT maakt daarbij gebruik van de in Oost-

Nederland aanwezige kennis en brengt door haar werkwijze vraag en aanbod met elkaar in

contact. Het ACT is van en voor ondernemers. De werkwijze van het ACT is snel praktisch en

vooral ‘doen’. ACT heeft een sterke naam en een herkenbaar bestuur.

Centrum voor innovatief vakmanschap Oost-Nederland

Het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost-Nederland (CIVON) versterkt de

maakindustrie in Oost-Nederland door innovatiebevordering, talent- en kennisontwikkeling

op het gebied van High Tech Systemen en Materialen. De focus van het CIVON ligt op het

ondersteunen van innovatievragen uit de markt met innovatieve oplossingen. De

kernactiviteiten van het CIVON zijn:

experimenteren & ontwikkelen

opleiding & een leven lang leren

kennisdeling & vraagarticulatie

Het CIVON is het centrum voor bedrijven die ondersteuning nodig hebben voor innovatie en

voor jongeren die kiezen voor een technische opleiding in het mbo. Het CIVON organiseert

opleiding- en trainingsactiviteiten voor bedrijven in de maakindustrie. Het CIVON is

onderdeel van de Graafschap Groep en heeft een sterke financiële positie. Het is gericht op

ondernemers en onderwijs.

Studie Impuls regio Achterhoek

Studie Impuls Regio Achterhoe (SIRA) is een aantal jaren geleden ontstaan op initiatief van

werkgeversorganisatie VNO-NCW in samenwerking met het Graafschap College. Reden was

de terugloop van het aantal deelnemers dat koos voor de studierichting werktuigbouwkunde,

niveau 4 (bol), (de vroegere MTS-opleiding). Op deze manier kan er worden voldaan aan de

vraag naar gekwalificeerd personeel van het regionale bedrijfsleven. De verminderde

toestroom van deelnemers was een landelijke ontwikkeling, maar was extra zorgelijk voor

Oost-Gelderland, waar van oudsher veel metaalbedrijven gevestigd zijn. Door als onderwijs

en bedrijfsleven intensief samen te werken en gezamenlijk een plan op te stellen werd de

opleiding aantrekkelijker. Daardoor nam de instroom van nieuwe deelnemers weer

aanzienlijk toe. SIRA kent een sterke financiële positie en een gemengd bestuur van

ondernemers, onderwijs en onafhankelijke voorzitter.

ICER

Het idee voor de oprichting van een plek als ICER is ontstaan vanuit de provinciale en lokale

overheid, industriële bedrijven, onderwijsinstellingen, kunstenaars en het Nederlands

IJzermuseum samen.

ICER verwijst dan ook naar de vier belangrijke partijen die ICER hebben samengebracht;

industrie, cultuur, educatie, recreatie. Tegelijkertijd verwijst ICER ook naar 'iezer', dat ijzer

betekent in de streektaal van de Achterhoek. Dit centrum is de plek waar onderwijs en

Pagina 35 van 35

bedrijfsleven samenwerken en samenkomen om inhoud te geven aan Smart Industry. Het

bestuur is samengesteld uit ondernemers en onderwijs. Het is de logische plek om een

eventuele samenwerking te huisvesten. SIRA ondersteunt de opleidingen en de

ontwikkelingen in ICER van het CIVON.