Marijke Soogen - Psychosociale werkterrein - van op de zijlijn
-
Upload
nguyennguyet -
Category
Documents
-
view
216 -
download
0
Transcript of Marijke Soogen - Psychosociale werkterrein - van op de zijlijn
1
Psychosociale werkterrein bekeken van op de zijlijn
Prebes forum 31/1/2013
Marijke Soogen
Preventieadviseur-AG
Coördinator psy team
Inhoud
• Wetgeving: heden en toekomst
• Enkele cijfers
• Domeinen van het werkterrein
• Samenwerking met de andere
preventieadviseurs
2
Inhoud
• Wetgeving: heden en toekomst
• Enkele cijfers
• Domeinen van het werkterrein
• Samenwerking met de andere
preventieadviseurs
Wetgeving
Welzijnswet van 4 augustus 1996
Het welzijn wordt nagestreefd door maatregelen die betrekking hebben op:
1. Arbeidsveiligheid
2. Gezondheid
3. Psychosociale belasting
4. Ergonomie
5. Arbeidshygiëne
6. Verfraaiing van de arbeidsplaatsen
7. Intern leefmilieu
3
Welzijnswet
• Preventie op– Primair niveau - Preventief: Schade voorkomen
– Secundair niveau - Schade beperken
– Tertiair niveau – Curatief
• WG – HL – WN: gedeelde verantwoordelijkheid
• WN: Positief bijdragen tot het
welzijnsbeleid + signaalfunctie
Wetgeving
Wet van 11 juni 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst
seksueel gedrag op het werk.
• Zelfmoord van een postbode (oktober 2000)
• 8ste welzijnsdomein
4
Wetgeving
KB van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door
het werk waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk.
• 7 welzijnsdomeinen: pesten op het werk valt voortaan onder psychosociale aspecten
• Verduidelijking interne procedures
• Uitbreiding taak vertrouwenspersoon
Wetgeving
• Klemtoon op het algemeen psychische
welzijnsbeleid en de preventieve acties terzake
• Integratie grensoverschrijdend gedrag
• Integratie discriminatie
5
Wetgeving
Uitgangspunt wetgever
Iedere werknemer heeft het recht om zich goed en
veilig te voelen op het werk
=
Verantwoordelijkheid van allen om daar op toe te zien
Huidige wetgeving
• Poort naar klachten
– Ondanks integratie van algemeen psychisch welzijn
– Belangrijk hoofdstuk OGW
– Geen uitnodiging tot preventief beleid – te weinig stimulantia
– Weinig ondersteuning van TWW
• Niet op maat van D-bedrijven
6
Huidige wetgeving
• Zoals ieder KB: basis is risicoanalyse
Maar:
– Vaak a posteriori = vertroebelde relatie met WG
– Snel veranderende arbeidsomgeving: resultaat bevraging achterhaald
– Individu > werkgerelateerd psychisch welzijn
– Collectieve adviezen: geen TLV waarden
Toekomstige voorstellenAdvies NAR nr 1808 dd 17/7/2012
• Advies op basis van evaluatie
wetgeving
– ISW limits
– Fod Waso (statistieken)
• Evaluatie blijft gericht op de
voortdurende strijd tegen pesten
• NAR wil toch andere accenten leggen
7
NAR 1
• Versterkte preventie
– Toepassen regelgeving
– Concrete aanpak/ voorzien van middelen
• Algemene bewustmaking
• Nadruk op informele fase
– Rol van de vertrouwenspersoon
– Rol van HL/ vakbondsafvaardiging
• Formele fase:
– Nadruk op voorkomen van complicaties
– Reïntegratie nastreven
NAR 2
• Integraal beleid
– Onderdeel van personeelsbeleid
– Onderdeel van welzijnsbeleid
Op te nemen in:
– arbeidsreglement
– GPP, JAP, jaarverslag
8
NAR 3
• Grote rol voor HR
– Onthaal, ondersteuning en begeleiding
– Teamvergaderingen en individuele gesprekken (functionneringsgesprek)
– Gedragsregels
• FOD bewustmakingscampagnes
– 2012: publiek
– 2013: WG/HL/vakbonden
NAR 4
• Tijdige opsporing en aanpak
probleemsituaties
– Sociaal overleg/HL
• Aanpassing wetgeving:
– Primordiale rol voor het algemeen preventiebeleid en de informele procedure (maar voorstellen nog bijna uitsluitend te maken met OGW)
9
NAR 5
– Bemiddeling en verzoening:
• Bewustmakingsproces
• Geen schuldige
• Meeste kans op mentaliteitsverandering en
duurzame oplossing
– Rol van vertrouwenspersoon
– Opleiding PAPS
Belangrijke discussie: moet PAPS oordeel vellen of het al dan niet om pesten gaat.
NAR 6
• TWW:
– Klachtenbehandeling indien tegen 2 hoogste niveau’s leidinggevende
– Vandaag :
• Terug naar af
• TWW: maakt van iedere klacht een formele
klacht
– Verplichting ?! Afronden binnen 3 m
10
NAR 7
– Opvolgen maatregelen:
• Collectieve via CPBW
• Verslag ook aan IPA over te maken
• Terugkoppeling PAPS
• TWW: sancties indien niet opgevolgd
– Toegang klachtendossier
• In kader van art 458 van strafwetboek
• Enkel individueel dossier nu; vraag naar
uitbreiding (gehoorden indien akkoord)
Minister van werk
• Info december 2012
• In de maak:
– Wetsontwerp gebaseerd op aanbevelingenNAR
– Gekoppeld aan wijziging KB. Moet congruent zijn.
– Inschakelen media oa TV spotjes –drempelverlagend
– Meldingsoproep aan artsen: HA/AG
11
Inhoud
• Wetgeving: heden en toekomst
• Enkele cijfers
• Domeinen van het werkterrein
• Samenwerking met de andere
preventieadviseurs
Cijfers 2011Grensoverschrijdend gedrag
Europa• 5 tot 10 % van de WN’s in Europa wordt met geweld of
pesten geconfronteerd
Vlaanderen • 14,2 % de afgelopen twaalf maanden te maken gehad
met pestgedrag
• 7,5 % lichamelijk geweld
• 3 % OSGW
12
Cijfers 2011
• België (bron Securex)
– 11% van de werknemers wordt gepest = geen daling sinds 2005
– Daarvan denkt meer dan 50% om van werk te veranderen; bij niet gepeste 22%
– 2/3 wordt gepest door leidinggevende
– 25% door collega
– Wallonië 17%, Vlaanderen 8%
Cijfers Stress
België
• 42% ervaart frequent tot zeer frequent stress op
het werk (Frankrijk 36%, Nederland 27%)
• 40% van de ziektedagen is stressgerelateerd
13
Hervattingspercentage
• Na 6 maanden ziekte afwezigheid: 50%
• Na 1 jaar afwezigheid: 20%
• Na 2 jaar afwezigheid: 10%
Cijfers OGW 2011
Totaal 256
• Verdeling volgens sector
– Overheid 99
– Gemengd 1
– Privé 156
• Verdeling volgens aard
– Geweld 7
– Pesten 242
– OSGW 7
• Verdeling volgens aangeklaagde
– intern 255
– extern 1
• Verdeling volgens WG
– D: 24
– C: 87
– B: 85
– A: 60
• Status:
– Informeel: 225
– Formeel: 31
14
Cijfers OGW 2012 (kwartaal 1-3)
Totaal 258
• Verdeling volgens sector
– Overheid 118
– Gemengd 1
– Privé 139
• Verdeling volgens aard
– Geweld 10
– Pesten 208
– OSGW 7
– Ongekend: 33
• Verdeling volgens aangeklaagde
– intern 223
– extern 1
• Verdeling volgens WG
– D: 28
– C: 73
– B: 112
– A: 45
• Status:
– Informeel: 194
– Formeel: 23
– Ongekend: 28
Inhoud
• Wetgeving: heden en toekomst
• Enkele cijfers
• Domeinen van het werkterrein
• Samenwerking met de andere
preventieadviseurs
15
Domeinen van het werkterrein
• Conflicthantering, pesten, geweld en OSGW
• Stressbeheersing
• Arbeidstevredenheid
• Traumabegeleiding
• Tabakspreventie
• Middelenbeleid
• Agressiebeleid
• Positief absenteïsmebeleid
1. Conflicthantering, Pesten, Geweld en OSGW
• Primaire preventie:
– Opleiding hiërarchische lijn
• Leidinggeven
• Communiceren
• …
– Risicoanalyse: Het in kaart brengen van risico’s die de kans op grensoverschrijdend gedrag verhogen:
• Participatief
• Arbeidstevredenheidsonderzoek
16
Conflicthantering,Pesten, Geweld en OSGW
• Secundaire preventie:
– Het onderkennen van de alarmsymptomen.
– Het adequaat opvangen van sluipende conflicten: bemiddeling
– Het correct doorverwijzen van werknemers die zich ‘niet goed voelen’.
Opleiding
• Vertrouwenspersonen– Telefonische steun
– Opleiding
– Intervisie
• Opleiding hiërarchische lijn– Procedure en verantwoordelijkheid HL
– Herkennen van alarmsymptomen
– Conflicthantering
– Pestdynamiek en zijn gevolgen
• Werknemers en CPBW– Procedures
– Rechten en plichten
– Pestdynamiek en zijn gevolgen
17
ConflicthanteringPesten, geweld en OSGW
• Tertiaire preventie
– Persoonlijke opvang van de slachtoffers
– Begeleiden van de organisatie bij bemiddeling/informele procedure.
– Begeleiden van WN en WG bij een formele klacht.
– Incidentenanalyse.
2. Stressbeheersing
• Primair:
– Inventariseren van (potentiële) stressoren
• Enquête
• Participatieve benadering
• Interviews
• Analyse exitgesprekken
• …
18
3. Arbeidstevredenheid
• Meten en evalueren van arbeidstevredenheid => HR-strategieën en HR-tactieken
• Mios: instrument voor het meten van arbeidstevredenheid
• Aangepast aan de vereisten van een risicoanalyse psychosociaal welzijn
4. Traumabegeleiding
• Begeleiden van werknemers die geconfronteerd werden met
– een zwaar of dodelijk ongeval
– zelfmoord door een collega
– agressie – naar zichzelf of naar anderen
– Schietpartij
– …
• Groepsbegeleiding
• Individuele begeleiding - doorverwijzing
19
5. Tabakspreventie
• Opzetten van een rookbeleid
• Rookstopprogramma
– 9 sessies.
6. Middelenbeleid
• Alcohol – Drugs – Medicijnen
• Begeleiden in het uitwerken van de 4 pijlers:– Procedures
– Regelgeving
– Hulpverlening
– Vorming
• Geven van vormingen – sensibilisatie
• Voeren van ‘motivatiegesprekken’ om betrokkene bij hulpverlener te krijgen.
20
7. Agressiebeleid
• Begeleiden in het uittekenen beleidsdocument
– Gemeenschappelijke visie. Wat verstaat deze organisatie
onder agressie?
– Gedragscode – sanctie – doelgroepgebonden?
– Agressieprotocol – doelgroepgebonden?
– Technopreventieve maatregelen
• Opvang van slachtoffers – zie traumabegeleiding
• Opzetten van registratietools van agressie
• Trainen van medewerkers in de omgang met
agressie
8. Positief absenteïsmebeleid
• Niet repressief werken maar proactief omgaan met oorzakelijke
factoren van absenteïsme:
– Arbeidsomstandigheden, stress, werkdruk.
– Arbeidsvoorwaarden
– Arbeidsverhoudingen en cultuur
– Arbeidsinhoud en intrinsieke motivatie
• Tools opzetten om absenteïsme te registreren.
• Hiërarchische lijn opleiden in verzuim- en
reïntegratiegesprekken.
21
Tweetal aspecten belicht
• Risicoanalyse:
– Bevraging (elektronisch en op papier)
– Participatieve RA
• Semi gestandaardiseerde bevraging in kleine
representatieve groepen
• Sobane methode
– Individuele diepte interviews
• Bemiddeling voor “klachtenbehandeling”:
Risicoanalyse
• Bevraging = MIOS
• Participatief: vb case
– Vragen semigestructureerd
– Rapportering
Belangrijk:
- Rekening houden met verwachtingen
- Veel aandacht aan feedback
22
Risicoanalyse:MIOS
Merging individuals, workplace , organisation and society
Maatschappij
Specifieke werksituatie
“werker”
Taakinhoud:•Controle•Taakvereisten•KlaarheidOntwikkelingArbeidsVW(loon, werkplek)
Arbeidsconditie
individuwerkorganisatie
Ind. kenmerken(leeft., gender, diploma, loonniveau)
Familie en vrienden(WLB)
Organ.cultuur•Vertrouwen in
•Values•Fys. Geweld
Werkrelaties
•Soc. Support•Q leiding•Commitment
•communicatie
Outcome:
burnoutWerktevredenheid gezondheid en medicatie
presenteïsme, productiviteitverloop
Concept
23
taakvereisten
klaarheid taken
controle
ontwikkelingsmogelijkheden
discriminatie, pesten, fysiek geweld
Sociale steun
communicatie
kwaliteit leiderschap
organisationele verbondenheid
organisationele waardecultuur
fysieke risico’s
werk-familie conflict
tijdsbesteding
Verloning/ waardering
werkzekerheid
Algemene werktevredenheid
Intentie tot verloop
burnout
gezondheid
werkproductiviteitbetrokkenheid
taakinhoud
ontwikkelingsmogelijkheden
relaties met collega’s, chefs en klanten
organisatiecultuur
arbeidscondities
werk – familie balans
arbeidsvoorwaarden
outcome
dimensieshoofdindicatoren
Analyse
Standaard:
- organisatie versus benchmark
- afdeling versus bedrijf
Op vraag : naargelang relevante persoonlijkheidskenmerken
Bv.
Functie
Gender
Gezinssituatie (inwonende kinderen, partner)
Leeftijd (vb. > 45 jaar)
Nationaliteit
Diploma
Inkomen
Arbeidscontracttype
Anciënniteit
24
Rapportering
Fase 1: bepalen op welke « dimensies »
prioritair zal gewerkt worden
Fase 2: concrete actiepunten per dimensie
Prioriteitenstelling : welke dimensie eerst aandacht?
• A / Belangrijk ?
• B/ Tevreden ?
U= A’-B : urgentiemeter �U -aandachtspunt
• C/ Elders beter : organisatiepositie
• D/ Redenen tot uitstap
• R = A*B*C*D : retentiemeter� R-aandachtspunt
• Q-barometer : � Q -aandachtspunt
% tevredenen – % zeer ontevredenen
25
Risicoanalyse
• Participatief: vb
Bemiddeling
• Essentieel instrument in
conflicthantering = andere benaming
voor klachtenbehandeling
• Onderdeel van informele
klachtenbehandeling (verplicht in de
toekomst ?)
• Houdt de weg open naar
preventiebeleid
26
Bemiddeling
• Voorwaarden: 4 ja’s
– Ja: er is een conflict
– Ja: ik wil een oplossing
– Ja: via bemiddeling
– Ja: met die bemiddelaar
• Bemiddelaar is meerzijdig partijdig
• Niet alle conflicten hebben een
oplossing
Bemiddeling
• Goede afspraken met opdrachtgever
• Bemiddelaar is enkel mediator /
facilitator
– Oplossing moet van de partijen komen
– Bereidheid om compromissen te sluiten die de werkomgeving opnieuw werkbaar maken
• Methodisch te werk gaan
27
Bemiddelingsproces
• Voorbereidende fase:
– Ieder doet zijn verhaal
– Probleem duidelijk stellen
• Explorerende fase: gesprek tussen
cliënten op gang brengen:
belangenonderzoek
• Derde fase = uitkomst zoeken
Basiscompetenties
• Voorbereidende fase: pendelen
– Vertrouwen opbouwen
– Spelregels vastleggen
– Horen en zien
– Samenvatten en terugkoppelen
– Afsluiten met gemeenschappelijke probleemstelling: ieders visie: denken, voelen, handelen
28
Basiscompetenties
• Explorerende fase:
– Belangen identificeren
– Open houding
– Beste oplossingen omvatten belangen
– Exploratie op directe en indirecte manier
– Facilitator om gesprek tussen partijen op gang te brengen
– Afsluiten met gezamelijke probleemformulering.
Basiscompetenties
• Onderhandelingsfase om tot oplossing
te komen
– Geen gezichtsverlies, ieder in zijn waardigheid: win-win
– Werkbaar compromis: deelakkoord versus totaalakkoord
– Alternatieven
29
Bemiddeling
• Casus: voorbeeld
Inhoud
• Wetgeving: heden en toekomst
• Enkele cijfers
• Domeinen van het werkterrein
• Samenwerking met de andere
preventieadviseurs
30
AG bevoorrechte intervenant of enkel toeschouwer
• Tijd vóór 1998: 2 PA: de
arbeidsgeneesheer en de “veiligheidschef”. Alles wat niet echt veiligheid was was voor de AG.
• Na 1998: multidisciplinariteit
– Nadeel:
• PAPS en PAAG onverenigbaar
• AG minder op het terrein (tekort)
• Communicatie en beroepsgeheim
AG bevoorrechte intervenant
of enkel toeschouwer– Voordeel:
• Verschillende invalshoeken: bvb
– Ergonomie: veel locomotorische problemen kunnen
door werkgerelateerde stress mee geïnitieerd zijn.
– Veiligheid: stijging aantal ongevallen; belangrijke rol
voor IPA (vinger aan de pols)
– Arbeidshygiëne: hogere waarden bij monitoring
– Arbeidsgeneesheer: van individuele klachten tijdens
het medisch contact naar collectieve ingrepen
– PAPS: van collectief naar individu.
Essentie = communicatie
31
Taak voor andere PA?
• Zeker wel: bvb
– Traumaopvang
– Bemiddeling
– Opleiding allerlei
Wel nood aan wetswijziging en vooral mentaliteitswijziging:
Preventie > periodiek gezondheidstoezicht
Zijn er nog vragen?
Bedankt voor uw aandacht!