Management Accounting Management accounting: berekenen ... · externe verslaggeving om zoals...

Management Accounting

Management accounting: berekenen, beslissen,beheersen10-10-130

*8101867* RECHTEN, JAAR 2

a

JoHo SamenvattingenJoHo biedt een compleet pakketsamenvattingen aan. In dé studentenwinkels vanNederland vind je bijvoorbeeld uitgebreideboekuittreksels, stamplijsten, handige schema’s,samenvattingen van arresten,collegeaantekeningen en oude tentamens metuitwerkingen. Deze producten zijn aanvullend opje lesstof en studieboeken, besparen je tijd,vergroten je slagingskans en worden niet voorniets door vrijwel iedere student in de grotestudentensteden al jaren als onmisbaar ervaren!

Kijk voor het actuele aanbod op JoHo.nl

Bij de samenstelling van de samenvattingenproberen we zoveel mogelijk de kwaliteit tewaarborgen. We kunnen echter geenverantwoordelijkheid aanvaarden voor hetgebruik ervan. De materialen dienen alshulpmiddel en niet als vervanging vanbijvoorbeeld het volgen van onderwijs of hetbestuderen van boeken.

Hoe te verkrijgen?In het JoHo centerHet volledige aanbod is hardcopy verkrijgbaar inhet JoHo center van jouw stad. Hoge kortingenvoor JoHo leden.

Online via JoHo.nlEen groot gedeelte van het aanbod is ook onlinegratis te downloaden voor JoHo leden.

Werken voor JoHo JoHo zoekt voortdurend afgestudeerden voorhet maken en controleren van desamenvattingen. JoHo centers Je vindt de JoHo centers in Amsterdam, DenHaag, Groningen, Leiden, Rotterdam en Utrecht.Voor adressen en openingstijden, kijk op JoHo.nl

Samenvatting Management accounting: berekenen, beslissen, beheersen

Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl a

Inhoudsopgave

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 5

Deel 7

Deel 9

Deel 11

Deel 13

Deel 14


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl b

Deel 1

Management accounting is de (financiële) informatieverschaffing voor de besluitvorming

en de procesbeheersing (zoals kostprijsbepaling) van de ondernemingsleiding. Dit wordt

ook wel de interne verslaggeving genoemd, omdat deze informatie alleen voor de

onderneming zelf wordt gebruikt. Daartegenover staat externe verslaggeving/Financial accounting, dit is gericht op de oordeelsvorming en besluitvorming van derden, ook wel

de buitenwacht genoemd. Deze buitenwacht bestaat uit alle andere belanghebbenden bij

de onderneming behalve de ondernemingsleiding (bv. Werknemers, aandeelhouders,

overheid).

Er zijn verschillen en overeenkomsten tussen management en Financial accounting,

hieronder schematisch weergegeven.

MA=management accounting à interne verslaggeving

FA= Financial accounting à Externe verslaggeving

Overeenkomst Verschillen

Verschaffen beide financiële informatie Bij MA heeft de bedrijfsleiding constant de

toegang tot de gegevens en bij FA moeten de

derden wachten op de

kwartaalverslagen/jaarrapporten. *

Bij MA zijn er geen wettelijke regels, bij FA wel.

Veel hogere frequentie van

informatieverschaffing bij MA dan bij FA.

MA is veel gedetailleerder dan FA.

Bij Ma is er veel sneller informatie beschikbaar

dan bij FA

Bij FA wordt er geprobeerd een zo rooskleuring

mogelijk beeld te laten zien en dat is bij MA niet

het geval.**

* Bij FA is het bedrijf gebonden aan de publicatieplicht, hiermee heeft de wetgever een

minimum gegeven voor de informatieverstrekking waaraan een bedrijf moet voldoen. Dit

is vastgelegd in Titel 9 Boek 2 BW. Tevens moet erbij vermeld worden dat er sommige

belanghebbenden zijn die bepaalde verslaggeving kunnen afdwingen buiten de verplichte

externe verslaggeving om zoals banken.

** Het schapen van een rooskleuriger beeld dan het werkelijk is wordt creative


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl c

accounting genoemd.

Het financieringsprobleem kan in ruime en in enge zin worden uitgelegd. Het

financieringsprobleem in enge zin is de samenstelling van vermogen en heeft dus

betrekking op de passiefzijde van de balans. Het financieringsprobleem in ruime zin

omvat de samenstelling van het vermogen, maar ook hoe het vermogen is geïnvesteerd.

Dit heeft dus betrekking op beide zijde van de balans.

Contingency benadering, deze benadering houdt in dat er voor geen enkel bedrijf een

standaardoplossing aanwezig is. Er moet bij elk bedrijf anders worden gehandeld. Hierbij

zijn 4 kenmerken van belang:

- de aard van de ondernemingsactiviteiten: hiermee wordt gedoeld op de

verandering van een product in een bedrijf, er worden namelijk inputs in een bedrijf

gestopt, deze worden d.m.v. transformatie/ omgezet naar de outputs die worden

verkocht. Hierop wordt dan de winst gecreëerd.

Schematisch weergegeven:

Input à transformatieproces à Output

Er zijn globaal 4 soorten ondernemingen te onderscheiden aan de hand van deze

inputs, outputs en transformatieprocessen.

1. landbouw en extractie à veel natuur gebruik

2. industrie

3. handel à geen duidelijk transformatieproces.

4. dienstverlening à geen fysiek product

Het ene bedrijf maakt meer gebruik van arbeidskracht en de ander meer van de

natuurlijke bronnen.

- De grootte van de onderneming: hoe groter de onderneming is, hoe meer

administratie er is dus zal de administratie moeten worden geformaliseerd en bij

een klein bedrijf is dit niet nodig.

- De mate van onzekerheid: als de omgeving van de onderneming helemaal stabiel

is dan is ondernemen niet zo moeilijk, helaas is dit nooit het geval. Onder andere

door de sterk wisselende consumentenvoorkeuren, sterk stijgende

concurrentieverhoudingen en veranderingen in wetgeving hebben grote invloed op

de omgeving van een bedrijf. Er moet veel onderzocht worden voor nieuwe en

goed concurrerende producten en de regelgeving moet regelmatig moet

gecontroleerd.

- De ondernemingscultuur: de verhoudingen tussen werknemers zijn hierbij erg


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl d

belangrijk. Namelijk de verhouding tussen managers en ondergeschikten. Is er

veel ruimte voor vrijheid van de ondergeschikten of moeten zij zich houden aan

strakke plannen opgedragen van bovenaf.

Bijlage:

Hierin worden aan de hand van een paar voorbeelden het verschil getoond tussen kosten

en opbrengsten aan de ene zijde en uitgaven en ontvangsten aan de andere zijde.

Soms worden kosten direct in de periode gemaakt waarin zij ook daadwerkelijk uitgaven

zijn, maar dit is niet altijd zo. Hetzelfde geld voor opbrengsten en ontvangsten. Het

verschil tussen deze is:

Ontvangsten en uitgaven à de daadwerkelijke/feitelijke geldstroom die de kas in en uit

gaat. Hier praten wij dus echt over “tastbaar” geld dat de kashoeveelheid verhoogt of

verlaagt.

Opbrengsten en kosten à dit zijn bedragen die worden verdiend of uitgegeven in een

bepaalde periode. Deze worden niet perse direct in de kas ontvangen of uit de kas

gehaald, want hier vallen ook bv de crediteuren en debiteuren onder. Deze betalen pas

later, maar worden wel al tot de opbrengsten en kosten gerekend.

Het verschil tussen de gemaakte kosten en de opbrengst is de winst, maar niet altijd is de

eigen vermogenstoename gelijk aan de winst. Dit komt door persoonlijke onttrekkingen of

stortingen in het EV van het bedrijf.

Wanneer en verschillen zijn tussen ontvangsten en uitgaven ontstaan er transitorische posten, dit zijn posten waarin het verschil tussen deze 2 wordt vermeld met de daarbij

genoemde reden.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl e

Deel 2

Ten behoeve van producten worden productiemiddelen gebruikt, zoals arbeidskracht en

grondstoffen. Deze productiemiddelen, ook wel offers genoemd worden meegenomen in

de kostprijs. Tot hoever deze worden meegenomen in de kostprijs hangt af van het

kostenbegrip. Bij het ruime kosterbegrip worden alle offers in de kostprijs opgenomen,

maar bij het enge kostenbegrip worden alleen de doelmatig gebrachte offers

opgenomen, hierbij wordt verspilling dus daarbuiten gehouden. Dit wordt het normatieve

karakter van het enge kostenbegrip genoemd. Bij het enge kostenbegrip wordt er uit

gegaan van de kosten die het had mogen kosten en niet wat het heeft gekost (inclusief de

verspillingen). De verspillingen worden niet in de kostprijs meeberekend, maar worden op

een aparte post ten laste van de resultatenrekening gebracht.

Er zijn verschillende dimensies die meespelen bij het bepalen van de kosten, namelijk:

- Het hoeveelheidselement: hierbij kunnen verschillende soorten grootheden dienst

doen, zoals gewerkte uren, gebruikte kilogrammen e.d. Er worden bepaalde

standaarden ontwikkeld voor het bepalen van de kosten, omdat dan duidelijk wordt

wat er wordt verspild. Soms moet er wel duidelijk overwogen worden welke

methode het beste is. Zo zou het technisch mogelijk zijn om met betere grondstof

minder verspilling te krijgen, maar als dit veel duurder is weegt dit niet op tegen

het economische aspect.

- Het prijselement: de kostprijs dient altijd te worden gebaseerd op de actuele

kosten, ook wel vervangingswaarden genoemd. Wanneer er namelijk uit wordt

gegaan van historische prijzen is de kans groot dat deze niet reëel zijn. Alsnog

kunnen er kostenverschillen ontstaan tussen het moment van inkoop en van

verkoop, deze worden voorraadresultaten of holding gains genoemd.

- De factor tijd: er moet altijd eerst geïnvesteerd worden voordat er opbrengsten

komen uit een onderneming. Hiervoor is dus duidelijk tijd nodig. De tijd die verloopt

tussen de investering in een productiemiddel en het moment waarop deze

investering weer in geldvorm wordt omlooptijd. Hierbij zijn er 3 verschillende

soorten productiemiddelen waarbij deze tijd verschilt:

• duurzame productiemiddelen: lange omlooptijd à enkele jaren

• bulkgoederen: groot inkopen vanwege korting à omlooptijd enkele

maanden

• just-in-time principes: nauwelijks omlooptijd.

Het betekend dus dat er tijd zit tussen het de investeringsuitgaven en de

verkoopontvangsten daarom moet er rekening worden gehouden met rentefactor,

de investeringen dienen gefinancierd te worden.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl f

De rentekosten zijn afhankelijk van 3 factoren:

- het geïnvesteerd vermogen

- de omlooptijd

- het interestpercentage

Daaruit kun je een formule opmaken om de rentefactor te bepalen:

(P x Q) x (1 + i)^t

P = prijselement

Q = hoeveelheidselement

i = gehanteerde interestpercentage

t = omlooptijd

Samengestelde interest: hierbij wordt rente berekend over de rente, hier wordt

gesproken van rente op rente

Enkelvoudige interest: hierbij wordt alleen rente berekend over het geïnvesteerd

vermogen niet over de rente zelf.

In een onderneming moet geld worden geïnvesteerd voordat er geld uit kan komen. Dit

kan worden gedaan door het investeren van eigen vermogen, dit is vermogen dat door

de eigenaren worden afgedragen. Dit wordt ook wel permanent vermogen genoemd,

omdat het in principe niet hoeft worden terug betaald aan de eigenaren, tenzij anders

besloten. Voor dit geïnvesteerde geld ontvangt men als een soort ‘rente’ dividend, dit

wordt bepaald aan de hand van de prestaties van de onderneming.

De investeringen in de onderneming kunnen ook worden gefinancierd met vreemd vermogen, dit wordt ter beschikking gesteld door schuldeisers en wordt ook wel tijdelijk vermogen genoemd, want wordt binnen een afgesproken tijd afgelost met als vergoeding

voor ter beschikking stelling: rente. Hierin heb je nog het verschil tussen kort vreemd vermogen (binnen een jaar afgelost) en lang vreemd vermogen (langer dan na 1 jaar

afgelost).

Voor MA zijn de kosten voor dividend en rente gelijk, het kost allebei geld. Voor FA is het

juist zo dat alleen de rente wordt gerekend tot de kosten en de dividend tot de

winstverdeling.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl g

De kostenvoet van het VV wordt berekend door de volgende formule:

(1- A) x ( B x C )

A = De vennootschapsbelasting over de winst gedeeld door 100, in het boek wordt er

uitgegaan van 35. Dus dan à 35 / 100 = 0.35

B = Hier moet het percentage van de lening worden ingevuld van het totaal aantal

Leningen, maar deze moet wel door 100 worden gedeeld.

dus wanneer er een schuld is van 100000 en er is maar 1 lening dan wordt B à

1, want 100% / 100 = 1, maar wanneer er meerdere leningen zijn met verschillende

rentepercentages dan wordt dit anders. Vb. er zijn 2 leningen, 1 van 100000 tegen

9% en 1 van 300000 tegen 7% dan wordt B à 100.000 / (100.000 + 300.000) =

0.25%

C = Dit staat voor het rentepercentage. Als we het voorbeeld bij B aanhouden dan wordt

C bij de lening van 100.000 à 9%, maar zoals al bij B gezegd zijn er vaak meerdere

leningen.

Dan wordt de formule uitgebreid, want dan wordt de eerste lening uitgewerkt bij B en

C en moet je de volgende lening exact hetzelfde berekenen en optellen bij B en C.

Dus met het voorbeeld wordt de formule dan:

(1-0.35) x (0.25 x 9 + 0.75 x 7) = 4.875 %

Zo kun je uitrekenen wat de kostenvoet van het VV is, ook al zijn er 20 leningen.

Nu gaan we over naar de kostenvoet van het EV. Voor aandeelhouders is het risico om

te investeren een stuk groter. Als zij het geld wegzetten bij de bank kunnen ze het altijd

terug eisen en hebben ze constante rente. Daarom moeten de eigenvermogen

verschaffers wel tevreden gehouden worden. Om te bepalen hoe groot het risico is voor

de belegger is de Béta- coëfficiënt (Bc) bedacht. Hiermee is dit risico te bepalen. De Bc

is voor een perfect gespreide aandelenportefeuille à 1 en voor een risicoloze belegging

(zoals een spaarrekening) à O.

Wanneer het risico boven de 1 uitstijgt is het risicovoller om in dit aandeel te beleggen

dan de gemiddelde aandelenmarkt en als hij onder de 1 komt is het juist minder

risicovoller.

Aan de hand van deze Bc is een formule bedacht om de kostenvoet van het EV te

berekenen:


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl h

Risicovrije kostenvoet + Béta x (overall rendement aandelenmarkt – risicovrije kostenvoet)

Uit deze formule kun je afleiden dan als de Bc hoger is dan 1 dan is het risico hoger en

stijgt ook de kostenvoet van het EV, omdat deze geldverschaffers hun risico

gecompenseerd willen zien. Alle gegevens in deze formule worden gegeven of kun je

afleiden uit de tekst en hoeven dus niet zelf berekend te worden.

Partiële investering: hierbij wordt een direct verband gelegd tussen de betreffende

investering en hoe deze wordt gefinancierd. Zo zouden de vermogenskosten van

grondstoffen net zo hoog zijn als die van de rekening-courant als ze daar door zijn

aangeschaft. Dit is alleen niet in het echt te realiseren, want dan zouden de kosten van de

inzet van productiemiddelen afhangen van de keuze van financiering. Daarom wordt bij de

bepaling van de vermogenskosten het uitgangspunt van totale financiering gehanteerd.

Deze gemiddelde vermogenskosten zijn de kosten van de financiering van de gehele

onderneming bij een optimale financiële structuur. Hierbij legt de onderneming bepaalde

doelen vast waarmee je de kostenvoet van het EV en VV kan berekenen of eruit af kan

leiden. En vervolgens bepaald je dan welk deel de VV en EV van het totaal moeten zijn en

dan doe je dit maal de kostenvoet.

Vb.

Kostenvoet VV = 6.175%

Kostenvoet EV = 10%

EV moet 25% van het totaal zijn, dus VV moet 75% van het totaal zijn.

Gemiddelde vermogenskostenvoet = 0,75 x 6.175% + 0,25 x 10% = 7.13%

Variabele kosten: het totale kostenbedrag per tijdseenheid afhankelijk van de

bedrijfsdrukte, zoals grondstoffen, arbeidsuren. Deze kunnen op 3 verschillende manieren

varieren met de bedrijfsdrukte, namelijk:

- Lineair à gelijk groeiend met de stijging in de bedrijfsdrukte

- Progressief à sterker groeiend met de stijging in de bedrijfsdrukte

- Degressief à minder groeiend met de stijging in de bedrijfsdrukte

Constante kosten: het totale kostenbedrag onafhankelijk van de bedrijfsdrukte, zoals het

bedrijfspand, huur. Hier horen ook de afschrijvingen bij. Deze worden meegenomen in de

kostprijs.

Naast de onderverdeling van constante en variabele kosten is er een onderscheid tussen

3 verschillende soorten kosten in de Angelsaksische literatuur:


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl i

- Committed costs/capaciteitsafhankelijke kosten: dit zijn kosten die voortvloeien uit,

de in het verleden genomen beslissing, om productiecapaciteit ter beschikking te

hebben. Bv afschrijvingskosten op gebouwen en machines. Deze kosten zijn

constant, want veranderen niet als de productie wordt opgevoerd. Er wordt

besloten hoeveel er wordt geproduceerd in de komende periode d.m.v. een

vastgestelde capaciteit. Niet alles kan/wordt hiervan benut dat hangt af van de

vraag, maar alsnog blijven de kosten bestaan. Deze kosten zijn constante kosten,

omdat ze vastgelegd worden per periode.

- Dictionary costs/managementafhankelijke kosten: dit zijn kosten waar een

management voor een periode een budget voor vaststelt, dus hoeveel kosten er

gemaakt mogen worden. Vb. reclame kosten. Deze kosten zijn vaak de eerst

waarop bespaard wordt, omdat ze elke periode opnieuw bepaald worden.

- Engineerd costs: zijn de kosten die een directe, technische relatie hebben met de

productie. Vb grondstofkosten. Deze kosten zijn variabel, omdat ze meestijgen of

dalen met de productie.

Nog een nieuw onderscheid is die tussen directe en indirecte kosten. Directe kosten zijn

de kosten waarvan duidelijk is ten behoeve van welke eenheid output ze zijn gemaakt. Ze

zijn direct toe te rekenen aan een kostendrager. Dit is een calculatie-eenheid waarvoor

een kostprijs voor betaald moet worden. Indirecte kosten/overheadkosten daarentegen

zijn niet direct toe te rekenen aan een kostendrager. De indirecte kosten zijn in de

afgelopen jaren steeds een groter deel uit gaan maken van de totale kosten door steeds

meer gebruik van research en machines e.d.

Sunk costs: dit zijn kosten die voortvloeien uit in het verleden genomen beslissingen en

niet door de huidige beslissingen beïnvloed worden. Deze spelen bij de huidige

besluitvorming eigenlijk geen rol. Je moet voorgaande sunk costs achterwege laten en

niet mee laten wegen met wat nu belangrijk is.

Zoals al eerder is vermeld is er voor elke onderneming een andere benadering nodig voor

de kostenbepaling en de besluitvorming. Hierover zij J.M. Clark à Different costs for

different purposes.

Tot slot het onderscheid tussen private en maatschappelijke kosten

Private kosten: zijn de kosten die een beslisser zelf in zijn eigen portemonnee voelt.

Maatschappelijke kosten: uit zijn beslissing voor zichzelf kunnen kosten voortvloeien die

heb niet als individu treffen, maar anderen in de samenleving in zijn geheel. Soms wordt

de beslisser gedwongen rekening te houden met de maatschappelijke kosten die door de


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl j

overheid privaat zijn gemaakt.

Opportunity costs: misgelopen nette-opbrengsten door het niet aan kunnen nemen van

een order door beperkte productiecapaciteit. Bij het kiezen voor welke order worden

knelpuntbeslissingen genomen.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl k

Deel 3

De bedrijfsdrukte/bezettingsgraad in een onderneming geeft het activiteitenniveau van

de onderneming aan. Dus dit is het deel van de productiecapaciteit dat wordt gebruikt.

Weer worden in de hoofdstuk de variabele en constante kosten benadrukt. Hierbij was het

enige nieuwe element: Dat in handelsondernemingen veel variabele kosten zijn en in de

industrie meer constante kosten en tot slot heeft de dienstverlening nagenoeg alleen maar

constante kosten.

Naijlen van vaste kosten: hiermee wordt bedoeld dat wanneer de bedrijfsdrukte daalt en

er eigenlijk een afname van de constante kosten nodig is, maar dit lukt niet meteen omdat

dit een langer tijdsbestek nodig heeft. Hierdoor ontstaat het naijlen van constante kosten;

de kosten lopen nog een stukje door ondanks de bedrijfsdrukte is afgenomen.

Om situaties als het naijlen te voorkomen probeert men om constante kosten te

“variabiliseren”. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden namelijk:

- duurzame productiemiddelen huren of leasen, waarbij het contract op elk moment

beëindigt kan worden.

- Personeel inhuren via een uitzendbureau.

- Werk uitbesteden à outsourcing genoemd

Constante kosten worden ook wel capaciteitskosten genoemd. Deze capaciteitskosten

worden vaak afgestemd op de normale bezetting, maar het is noodzakelijk om te

investeren in meer productiecapaciteit dan de gemiddelde productie op lange termijn.

Hiervoor zijn meerdere oorzaken te noemen:

• productiemiddelen dienen periodiek onderhouden en gerepareerd te worden,

daarvoor is er enige reservecapaciteit nodig.

• Seizoensinvloeden

• Ondeelbaarheid van duurzame productiemiddelen

• Bij de ondernemingen die groei verwachten kan er sprake zijn van initiele overcapaciteit. Hiermee wordt bedoeld dat het voor bedrijven beter is om een

grotere capaciteit in 1 keer aan te schaffen dan elk jaar weer meer moeten doen.

Ze kunnen dan beter in de capaciteit groeien.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl l

Deze factoren leiden ertoe dat de productiecapaciteit hoger is dan de normale bezetting.

Als deze overcapaciteit voortvloeit uit één van de bovenstaande factoren dan wordt dit

rationele overcapaciteit genoemd. De kosten hiervan worden opgenomen in de

kostprijs. werkelijke capaciteit groter dan de rationele capaciteit dan is er sprake van

irrationele overcapaciteit. Dit is capaciteit die onnodig is aangeschaft door bv.

Verkeerde planning. De kosten van deze capaciteit worden van het resultaat afgetrokken,

omdat het verspillingen zijn. Bij de kostprijsberekening wordt er dus uitgegaan van de

onderstaande formule:

Kosten bij rationele capaciteit ------------------------------------ Normale bezetting Gemengde kosten: kosten die bestaan uit variabele, maar ook uit constante kosten. Bv.

Loonkosten die prestatiegericht zijn of elektriciteitsverbruik (vast deel en per hoeveelheid)

Break-evenpunt: bij dit punt zijn de kosten gelijk aan de opbrengsten. Hier speelt de

onderneming quitte.

Leereffect: Dit houdt in dat doormiddel van scholing en ervaring werknemers en ook de

eigenaar effectiever en efficiënter kan werken waardoor de kosten per eenheid dalen, dit

komt doordat er sneller gewerkt kan worden en de verspillingen worden geminimaliseerd.

Hierdoor kan een vertekend beeld van de kostprijs ontstaan, want als er in de 1e jaren van

het product hoge directe kosten zijn dan wordt het product misschien niet gemaakt, maar

door het leereffect kunnen de kosten sterk dalen en worden winsten misgelopen. Daarom

moet goed worden gekeken naar de afname van de kosten door het leereffect in de

levenscyclus van het product

Kostprijsberekening :

Werkelijke kosten / werkelijke productie

Uit deze berekening wordt duidelijk dat er niet 1 goede kostprijs is door de verschillende

kostensoorten en de bedrijfsdrukte, tevens werkt verspilling door in de kostprijs en wordt

de kostprijs pas aan het eind van de periode berekend. Om deze bezwaren te beperken

wordt de kostprijs berekend via de gemiddelde kosten en de normale bezetting. Dit is de

productie die naar verwachting op lange termijn gehaald zal worden.

Ook wordt hierbij niet uitgegaan van de werkelijke kosten, maar de toegestane kosten.

Deze kosten zijn de kosten die niet echt worden gemaakt, maar aan de hand van een

efficiënte bedrijfsvoering gemaakt mogen worden. Aan de hand van deze 2 gegevens


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl m

wordt de standaardkostprijs berekend. Deze wordt met de volgende formule berekend:

(constante kosten + variabele kosten bij normale bezetting) / normale bezetting

Als de variabele kosten bij een product proportioneel stijgen; dit betekend dus dat ze bij

elke hoogte van de productie gelijk blijven, dan kan deze formule worden gehanteerd om

de standaardkostprijs te berekenen.

Constante kosten Variabele kosten -------------------- + -------------------------------------- Normale bezetting verwachte werkelijke bezetting Bezettingsresultaat: dit resultaat laat het verschil zien tussen de dekking van de

constante kosten en de werkelijk behaalde omzet. Dus wanneer er aan 12000 euro aan

constante kosten is en de hoeveelheid euro’s die wordt behaald uit het

dekkingspercentage per product is 11000 dan is er een negatief bezettingsresultaat van

1000 euro. Onderstaande formule laat zien hoe je het moet berekenen.

C ( W - N ) x ---- N

W = werkelijke bezetting

N = normale bezetting

C = constante kosten

Bij de formule voor het bezettingsresultaat gelden de volgende regels:

W groter dan H à bezettingswinst

W kleiner dan H à bezettingsverlies

In bovenstaande formules om de kostprijs te berekenen is uitgegaan van de integrale standaardkostprijs, dit houdt in dat hierin de constante en variabele kosten zijn

opgenomen.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl n

Differentiële kosten: dit zijn kosten die ontstaan als er extra orders bijkomen. Deze extra

kosten moeten worden goedgemaakt met de opbrengst van de order. Dus een order is

rendabel wanneer de differentiële kosten worden gedekt met de opbrengst. Deze kosten

zijn meestal variabel.

Tot slot nog een laatste kostenpost is het loon van de ondernemer zelf. Dit wordt

toegerekend loon genoemd.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl o

Deel 5

In dit hoofdstuk wordt meerdere keren de volume-chart genoemd. Dit is de verhouding

tussen de totale kosten en opbrengsten en laat zien hoe de verhouding tussen de afzet en

de winst is. Dit is allemaal van belang voor de breakeven-analyse. In deze analyse wordt

de afzet of omzet duidelijk waarbij de winst nihil is. Hierbij geldt:

Totale kosten = Totale opbrengsten Voor de breakeven-afzet is een formule gecreëerd, namelijk:

Constante kosten per periode / (verkoopprijs per eenheid – variabele kosten per eenheid)

Wanneer je wil weten welke afzet je moet behalen om een bepaald bedrag aan winst te

behalen kun je dit eenvoudig in de formule toevoegen door namelijk dit winstbedrag bij de

constante op te tellen.

Dekkingsbijdrage/contribution marge: dit is het verschil tussen de verkoopprijs per

eenheid en de variabele kosten per eenheid. Soms wordt er gevraagd om de

dekkingsbijdrage ratio dit is te berekenen door de dekkingsbijdrage te delen door de

omzet en daarna met 100% te vermenigvuldigen.

Buiten de breakeven-afzet om is er ook een breakeven-omzet, hiervoor is ook weer een

formule:

Constante kosten per periode / dekkingsbijdrage per euro omzet Of Breakeven afzet x prijs

Het is bij de 1e formule dus van belang dat je de dekkingsbijdrage per euro omzet

uitrekent. Hier is tevens weer een formule voor:

Dekkingsbijdrage / verkoopprijs x 100%

Stel uit bovenstaande formule komt 30% dan is de dekkingsbijdrage per euro omzet à

0,3


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl p

Verliescompensatie: De fiscus neemt 35% van de winst af als belasting, maar wanneer

ee

n bedrijf verlies draait dan staat de fiscus hun bij via het systeem van verliescompensatie.

Hierbij worden winsten en verliezen tegen elkaar weggestreept. Zo kun je in een

verliesgevend jaar geld putten uit voorgaande winstgevende jaren, ook wel

achterwaartse verliescompensatie of Carry back genoemd. Of juist andersom dat je

een verliesgevend jaar goed maakt met de winsten die in de volgende jaren bereikt zullen

worden, ook wel voorwaartse verliescompensatie of Carry forward. Door dit systeem

gaat de winstlijn dus een stuk stabieler lopen.

Veiligheidsmarge: deze marge geeft aan met hoeveel de omzet of afzet kan dalen

zonder dat het in de rode cijfers komt. Dit kun je doen als het breakeven-punt is berekend.

Deze marge reken je uit met de volgende formule:

(Werkelijke afzet – breakeven-afzet) / werkelijke afzet x 100% Hefboomwerking van de kostenstructuur/operational leverage: hoe groter het

aandeel van de constante kosten, hoe steiler de winstlijn en hoe groter de invloed op de

winst van een afzetverandering. Dus een bedrijf met veel constante kosten ondergaat bij

een afzetveranderingen grote winstveranderingen en heeft dus een hoog

ondernemersrisico.

Indifferentiepunt/equatiepunt: bij dit punt worden 2 kostenfuncties tegenover elkaar

gezet, maar bij dit punt maakt uit kostenoogpunt niet uit welk alternatief er wordt gekozen.

De breakeven-analyse is natuurlijk niet waterdicht, want je kunt niet alles mee berekenen

en de verkoopprijs moet constant blijven, net zoals de variabele kosten proportioneel

moeten stijgen.

In het bedrijfsleven zijn er 3 veronderstellingen die bijvoorbeeld niet in de breakeven-

afzet duidelijk worden:

• er is geen sprake van lineaire winstlijnen.

• De productie is niet gelijk aan de afzet

• Er worden meerdere producten vervaardigd.

Direct costing: hierbij is de winst uitsluitend afhankelijk van de afzet en niet van de

productie.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl q

Absorption costing: hierbij kan er door de productie en de afzet winst ontstaan.

Deel 7

In voorgaande hoofdstukken wordt er uit gegaan van het maken van 1 soort product en

hierbij zijn alle kosten direct, want alle kosten kunnen worden toegerekend aan 1 product.

Bij een Multi-productonderneming zal het voor sommige kosten niet onmiddellijk duidelijk

zijn bij welk soort product ze worden toegerekend. Deze laatste kosten worden indirecte kosten/overheadkosten genoemd. Het woord product is hierbij erg ruim, daarom wordt

er ook wel de term kostendrager gebruikt. Het toerekenen van indirecte kosten aan de

verschillende kostendragers wordt kostenverbijzondering genoemd. Wel kunnen

indirecte kosten direct worden gemaakt door bijvoorbeeld met bepaalde handelingen te

gaan tijdschrijven. Dit houdt in dat er bijgehouden worden hoeveel tijd er per order of per

product wordt gebruikt.

Stukproductie: hiervan wordt gesproken als in opdracht van een individuele afnemer een

product gemaakt wordt of een dienst wordt verleend. Wanneer de order betrekking heeft

op meerdere eindproducten wordt er gesproken van seriestukproductie.

Bij stukproductie kan er sprake zijn van grote orders, maar ook kleine. Hierbij is het

daarom erg belangrijk dat er een juiste toerekening van kosten aan individuele orders is,

dit wordt ook wel job order costing genoemd.

Massaproductie: hiervan is sprake als de onderneming “in bulk” produceert en niet de

afnemers, maar de producent bepaald het procédé. Natuurlijk worden de wensen van de

afnemers gebruikt, maar individuele eisen worden buiten beschouwing gelaten. Bij

massaproductie wordt de kostentoerekening naar kostendragers process costing

genoemd. Hierbij wordt duidelijk gekeken naar de kostprijs en deze moet onder de

verkoopprijs komen te liggen. In de massaproductie zit er vaak maar weinig rek in de prijs

en moet er dus goed gekeken worden naar winstmarges e.d.

Opslagmethoden zijn methoden op de indirecte kosten toe te wijzen aan een

kostendrager. Hiervoor zijn verschillende methodes ontwikkeld. Er worden hier enkele

besproken:

• Enkelvoudige opslagmethode: hierbij worden de indirecte kosten toegerekend

aan de producten in dezelfde verhouding als de directe kosten. Dus als product B

tweemaal zoveel directe kosten draagt als A deze ook tweemaal zoveel indirecte

kosten moet dragen. Hierbij wordt dus maar 1 opslagbasis gebruikt en is dus zeer


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl r

eenvoudig.

Bv. à totale indirecte kosten / totale directe kosten x 100%

• Meervoudige opslagmethode: bij deze methode wordt niet gewerkt met 1 enkele

opslag ter dekking van de indirecte kosten, maar meerdere opslagen waarbij

geprobeerd wordt om een causale relatie te leggen tussen groepen indirecte en

directe kosten.

Voor beide opslagmethoden moet worden uitgegaan van de normale productie.

Deze methodes zijn niet waterdicht, omdat er helemaal geen relatie tussen directe en

indirecte kosten hoeft te zijn. Daarom is er de

kostenplaatsenmethode/productiecentramethode ontwikkeld.

Hierbij wordt gezegd dat wanneer die relatie niet direct kan worden getoond en met

behulp van tussenstations toch een relatie ontstaat. Deze tussenstations worden

kostenplaatsen/productiecentra genoemd. Dit zijn onderdelen van het bedrijf die ten

behoeve van het productieproces een bepaald soort prestaties levert. Bij deze

kostenplaatsen kunnen hulpkostenplaatsen en hoofdkostenplaatsen worden

onderscheiden. Hulpkostenplaatsen kunnen concrete afdelingen van het bedrijf zijn,

maar ook kostengroeperingen die voor de verbijzondering zijn gemaakt.

Vb. à hulpkostenplaats huisvesting met de verbijzonderde plaatsen: afschrijving,

onderhoud en interest. Deze plaatsen verrichten prestaties voor de kernfuncties in de

onderneming zoals inkoop, productie en verkoop. De kernfuncties zijn de

hoofdkostenplaatsen. De indirecte kosten van de hulpkostenplaatsen worden met

behulp van verdeelsleutels toegerekend aan de hoofdkostenplaatsen. Tot slot worden

deze kosten via verdeelsleutels toegerekend aan de kostendragers. Hier ontstaat een

kostenverdeelstaat.

Om deze kostenplaatsenmethode uit te voeren zijn er een aantal stappen te doorlopen:

1. Het creëren van kostenplaatsen

2. Het bepalen van de indirecte kosten die horen bij de kostenplaatsen.

3. Het maken van een keuze over de systematiek van doorberekening (3 manieren

à worden zo besproken)

4. Het selecteren van verdeelsleutels om de kosten van de hulpkostenplaatsen toe te

rekenen aan de andere kostenplaatsen, zodat ze uiteindelijk bij de

hoofdkostenplaatsen terecht komen.

5. Het toerekenen van de indirecte kosten die op de hoofdkostenplaatsen verzameld

zijn door te rekenen aan de kostendragers.

Nu loop ik alle stappen door met de daarbij behorende informatie.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl s

Stap 1: deze indeling moet zodanig zijn dat er zoveel mogelijk activiteiten in verzameld

zijn die dezelfde kostenveroorzaker hebben.

Stap 2: dit is een kwestie van uitrekenen. Hierbij wordt het toerekenen van indirecte

kosten aan kostenplaatsen spreken we van eerstverdeelde kosten.

Stap 3: zoals al in het stappenplan vermeld zijn hierbij 3 manieren te onderscheiden

namelijk:

• Directe methode (alleen theorie leren, niet toepassen): hierbij worden de op de

hulpkostenplaatsen verzamelde indirecte kosten doorbelast naar de

hoofdkostenplaatsen, zonder dat er tussen de hulpkostenplaatsen onderling

doorbelasting plaatsvindt.

• Step-down methode (toepassen en theorie): bij deze vinden er wel

doorbelastingen tussen de hulpkostenplaatsen plaats, maar slechts in 1 richting.

Daarom is het voor deze methode noodzakelijk om een goede volgorde te kiezen.

• Reciprocal methode (alleen theorie leren, niet toepassen): hierbij zijn er tussen

de hulpkostenplaatsen doorbelastingen in 2 richtingen.

Deze methodes zijn opgebouwd naar complexiteit en verfijndheid. Daarom is vaak de

gulden middenweg de step-down methode.

Stap 4: de kostenplaatsmethode is bedacht om de eenvoudige en meervoudige te

vervangen dus moet er niet dezelfde fout worden gemaakt daarom moeten er sleutels

gemaakt worden die gebaseerd zijn op het profijt dan de andere kostenplaatsen van de

desbetreffende kostenplaats trekken. Bv. à de huisvestingskosten toerekenen aan de

hoeveelheid vierkante meter gebruikte oppervlak met kostenplaats. De bedragen die

worden doorberekend worden doorbelaste kosten genoemd.

Stap 5: hier worden ze door berekend aan de kostendragers.

De voorgaande methoden gaan er vanuit dat er altijd een verband is tussen het

toerekenen van de indirecte kosten en het productievolume. Dit zorgt niet direct voor

problemen, maar kan in sommige situaties voor niet reële uitkomsten zorgen. Daarom is

activity based costing bedacht. Deze methode gaat ervan uit dat producten tot stand

komen door activiteiten. Door dan te gaan analyseren welke activiteiten uitgevoerd

moeten worden voor welk product kunnen kosten toegerekend worden aan producten.

Ook voor deze methode zijn er meerdere stappen te bewandelen. Hieronder zijn deze

weergegeven:

• Stap 1: het uiteenrafelen van het bedrijfsproces in verschillende activiteiten die


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl t

noodzakelijk zijn voor de voortbrenging

• Stap 2: nu dient er bepaald te worden welke kosten aan de verschillende

activiteiten verbonden zijn en welke factor de voornaamste oorzaak van de toe of

afname van de kosten van een activiteit is. Deze factor wordt de cost driver

genoemd.

• Stap 3: het samenvoegen van activiteiten met dezelfde cost driver tot cost pools.

• Stap 4: tenslotte bekijken welke activiteiten noodzakelijk zijn voor een bepaald

product

Er wordt nu afgevraagd of dit werkelijk een echte nieuwe ontwikkeling is. Er zijn zeker wel

verbeteringen. Zo gaan de activity bases costing niet uit van volumes, maar onderscheid

verschillende niveaus, waarop zich kosten voordoen. Daarin zijn 3 verschillende soorten

kosten te onderscheiden.

Unit-level costs: dit zijn kosten die met het volume gerelateerd zijn.

Batch-level costs: deze kosten zijn serie gerelateerd.

Plant-level costs: deze kosten bevinden zich op het niveau van de fabriek als geheel.

Nog een verschil is dat er bij de kostenplaatsmethode wordt gewerkt met tussenstations

en bij activity based costing worden activiteiten rechtstreeks aan producten toegerekend.

Tenslotte is het laatste verschil dat activity based costing niet rekening houdt met de

formele organisatiestructuur met de indeling en dat de kostenplaatsmethode wel.

Samengevoegde kosten: dit zijn indirecte kosten die zijn ontstaan door de vrijwillige

beslissing om productendiversiteit te introduceren. Vb. à met 1 productiemiddel

meerdere soorten producten voort te brengen. Van deze soort kosten is er ook een

variant die als het ware gedwongen ontstaan en technisch onvermijdelijk zijn. Deze

vinden hun oorzaak in het productieproces. De kosten van het productieproces waaruit

door technische oorzaken meerdere producten ontstaan zijn gemeenschappelijke kosten, maar er zijn ook specifieke kosten. Deze kosten ontstaan als de producten na

het gemeenschappelijk productieproces nog verder bewerkt moeten worden. Het punt

waarbij de afzonderlijke producten ontstaan en er dus geen gemeenschappelijk kosten

meer komen, maar alleen maar specifieke heet het splitoff point. Voor het berekenen

van deze kosten worden er een soort kunstgrepen gesproken, maar deze hoeven wij niet

te kennen voor het tentamen. Dus bespreek ik niet. Het enige wat wij moeten weten is

welke methodes er zijn om deze te verdelen. Dit zijn:

• fysieke maatstaven: naar kilo’s, liters, aantallen e.d.

• Netto-opbrengstwaarde: verkoopopbrengst min de specifieke kosten

• Toepassing naar voorraadwaardering


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl u

Tot slot wordt in dit hoofdstuk gesproken over de klantwinstgevendheid, ook wel de

customer profitability analysis (CPA) genoemd. Tegenwoordig is het namelijk ook erg

belangrijk wat een klant vindt. Als een hotel heel veel op de kosten let, maar daardoor

minder tevredenheid van de klant krijgt kost dit geld. Uit een CPA kunnen soms

conclusies voortkomen die haaks op de winstgevendheidbepaling staan. Een aantal

oorzaken hiervoor zijn:

• Bestelgedrag: bij 1 grote afname van de klant is dit veel goedkoper dan meerdere

kleine afname’s

• Ondersteunende diensten: het is vaak zo dat de verkoop van een product pas

het begin is van een langdurige dienstverlenende relatie met de afnemer. Bv bij

een auto verkoop maken ze niet veel winst, maar moeten ze het hebben van de

reparaties, onderhoud daarna. Dit voorbeeld laat zien dat er vaak de nadruk wordt

gelegd op relatiemarketing, dit houdt in dat er niet alleen gestreefd wordt naar

verkoop, maar door een goede dienstverlening deze klanten langere tijd te

behouden.

• Kortingen en bonussen: deze worden vaak weggeven aan klanten om ze binnen

te halen of te behouden, maar vaak door de verkeerde CPA gegevens wordt dit

aan de verkeerde klanten gegeven.

Bij de business-to-business markt (een markt met een beperkt aantal zakelijke klanten)

wordt er vaak een CPA bijgehouden per klant. Dit is in de consumentenmarkt te kostbaar.

De CPA gegevens worden voor verschillende doeleinden gebruikt zoals:

1. Bekijken welke klanten voor de onderneming profijt opleveren en welke niet.

2. Het motiveren van verkoopmedewerkers.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl v

Deel 9

In dit hoofdstuk wordt doormiddel van lineair programmeren bekeken hoe de

dekkingsbijdrage (prijs – variabele kosten) geoptimaliseerd kan worden door de beste

productiesamenstelling toe te passen. Dit wordt gedaan onder de grens van de

productiecapaciteit en daarom wordt het ook wel knelpuntscalculatie genoemd, want er

is maar een beperkte hoeveelheid beschikbaar.

In de techniek van het lineair programmeren wordt het optimaliseringprobleem uitgedrukt

in vergelijkingen:

- doelstellingsfunctie: deze geeft de grootheid aan die geoptimaliseerd moet

worden zoals de Totale dekkingsbijdrage

- Randvoorwaarden: deze geven de beperkingen aan die aan de productie

verbonden zijn.

Bij het gebruikt van lineair programmeren moet er wel sprake zijn van vaste

verkoopprijzen en van proportioneel variabele kosten. De capaciteiten van de afdelingen

worden weergegeven in de randvoorwaarden, ook wel de potentiële knelpuntfactoren of bottlenecks genoemd.

Er zijn meerdere methoden om het optimum uit te rekenen. De eerste die besproken

wordt is tevens degene die wij moeten toepassen op het tentamen. Dit is de grafische methode. Bij deze methode worden eerst de doelfunctie en de randvoorwaarden

opgesteld en in een grafiek gezet. Dan is er gebied afgezet waarin de mogelijke

oplossingen zijn te vinden. Dit gebied wordt ook wel het area of feasible solutions

genoemd. Dit is het geheel van productiecombinaties die aan alle randvoorwaarden

voldoen. Dan wordt er een willekeurige dekkingsbijdrage gekozen en deze wordt ingevuld

in de doelfunctie. Hieruit ontstaat een iso-bijdragelijn. Deze lijn ga je dan evenwijdig om

hoog verplaatsen totdat je in het punt bent waar je niet verder kan. Dit punt ga je

berekenen laat de maximale dekkingsbijdrage en de maximale verdeling zien van de

onderneming/afdeling.

Gevoeligheidsanalyse: deze analyse laat zien in hoeverre veranderingen in de

gegevens leiden tot een ander

Schaduwprijzen: dit zijn bedragen die toe of afnemen op de doelstellingsfunctie als

gevolg van een marginale verruiming van de randvoorwaarde, gegeven dat de andere

randvoorwaarden onveranderd blijven.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl w

Deel 11

In dit hoofdstuk staan investeringen, hun levensduur en opbrengsten centraal. Er worden

verschillende methodes gegeven om te berekenen of het slim is om in een bepaalde

machine te investeren. Er wordt nagegaan of de baten van de investering (dus de extra

omzet) opwegen tegen de kosten (interest). Het totaal van alle investeringen in vaste en

vlottende activa wordt samen aangeduid als het investeringsproject.

Investeringsbeslissingen zijn voor de bedrijfsleiding vaak de moeilijkste beslissingen dit

heeft een paar oorzaken:

1. Ze hebben een lange termijn karakter

2. Het is een keuze om vermogen (langdurig) aan te wenden voor een bepaald doel.

Er moet vaak of/of worden gekozen.

3. Er zijn grote risico’s aan verbonden.

De laatste oorzaak; het risico is vaak een lastige zaak, omdat wanneer blijkt dat de

verkeerde keuze voor investering is gemaakt de mens toch wil dat het slaagt en dit kost

ze dan vaak de kop. Dit wordt ook wel entrapment/valkuilverschijnsel genoemd.

Nu over tot het belangrijkste van dit hoofdstuk, de methodes om te bepalen of een

investering slim en rendabel is.

1. Gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit: rentabiliteit kan worden

gedefinieerd als de verhouding tussen de opbrengst en geïnvesteerd vermogen

dat de opbrengst mogelijk heeft gemaakt. Om de rentabiliteit te berekenen volgt

deze formule:

Winst uit hoofde van het project / ten behoeve van het project geïnvesteerd

vermogen x 100%

Deze rentabiliteit verschilt van jaar tot jaar dus wordt er een gemiddelde genomen.

De winst die net wordt genoemd is operationele winst; dit wil zeggen zonder dat

er rekening wordt gehouden met de financieringskosten van het project. Als het

project rendabel moet zijn via deze methode moet de rentabiliteit hoger liggen dan

de gemiddelde vermogenskosten. Deze methode heeft alleen 1 groot nadeel en

dat is dat de tijdvoorkeur buiten beschouwing wordt gelaten. Onder tijdvoorkeur

wordt verstaan dat de onderneming aan een euro die zij nu heeft en hogere

waarde toekent dan aan een euro die pas later ontvangen zal worden. Omdat de

euro die men nu bezig rendabel kan maken door op de bank te zetten.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl x

2. Terugverdienperiode: bij deze methode wordt de tijdvoorkeur wel meegenomen,

want hierbij worden de investeringsuitgave enerzijds en de netto-ontvangsten

anderzijds tegenover elkaar gezet. De terugverdienperiode is de periode waarin de

investeringsuitgave weer in de vorm van netto-ontvangsten is terugverdiend.

Netto-ontvangsten zijn de exploitatie-ontvangsten minus de exploitatie-uitgaven

De formule hiervoor is:

Investeringskosten / de netto-ontvangsten per jaar = aantal jaar

Deze methode houdt dus rekening met de tijdsvoorkeur, maar leeft met de filosofie

hoe eerder je geld terug hebt hoe beter dus er zijn 2 belangrijke bezwaren aan te

merken, namelijk:

o De timing van de ontvangsten binnen de terugverdienperiode wordt niet

meegewogen.

o Met ontvangsten na de terugverdienperiode wordt geen rekening meer

gehouden.

3. Netto-contantewaardemethode: hierbij wordt de tijdsvoorkeur op een

consequente wijze verwerkt in de berekening, want een euro die nu door een

ondernemer geïnvesteerd wordt weegt zwaarder dan een euro die over een jaar

als gevolg van de investering ontvangen wordt. Bij deze methode worden de

bedragen die in de toekomst worden ontvangen “contant” gemaakt, ze worden

herleid tot huidige bedragen. De netto-contante waarde van een project is het

verschil tussen de contante waarde van de netto-ontvangsten en de

investeringsuitgave. Netto-ontvangsten is hetzelfde als de cashflows. Hierbij wordt

een disconteringsfactor (DF) genoemd, deze is hetzelfde als de vermogenskosten

van de onderneming. Hieruit volgt de volgende formule:

Cashflow jaar 1 Cashflow jaar 2 Cashflow jaar 3

-het investeringsbedrag + ------------------- + --------------------- + ---------------------

DF/100 + 1 DF/100 + 1^2 DF/100 + 1^3

Hierna volgt een verhaaltje over het rechttrekken van verschillen van investeringen bij de

nettocontantewaarde. Hiervan hoeft alleen de theorie bekend te zijn.

1. Kleinst gemene veelvoud: een afzonderlijk project wordt beschouwd als een

eerste in een keten van afzonderlijke projecten, die na elkaar worden uitgevoerd.

Daardoor ontstaan reeksen van projecten, waarbij het calculatietijdvak wordt

bepaald door de kleinst gemene veelvoud van de looptijden van de individuele


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl y

projecten.

2. Geschatte beleggingsopbrengst: hierbij worden de verschillen in looptijd

ondervangen door het meenemen van een geschatte beleggingsopbrengst

3. Annuïteitenmethode: hierbij wordt de nettocontantewaarde van de individuele

projecten herleid tot een gemiddeld bedrag per jaar. Daarbij wordt verondersteld

dat in plaats van de feitelijke investeringen en de verwachte netto-ontvangsten op

ieder moment een gelijk bedrag (de annuïteit) wordt verkregen

4. Interne rentabiliteit: deze methode meet de rentabiliteit van een project door de

disconteringsvoet te bepalen waarbij de contante waarde van de netto-

ontvangsten gelijk is het investeringsbedrag. Bij deze methode is de

veronderstelling dat tussentijds vrijgekomen bedragen tot aan het einde van het

project worden belegd tegen een percentage dat gelijk is aan de interne

rentabiliteit van het desbetreffende project. Bij deze methode zijn er ook 2

bezwaren aan te voeren:

a. de rente voor in de tussentijds vrijgekomen bedragen is niet vast te stellen

aan die interne rentabilieit.

b. In sommige gevallen is de interne rentabiliteit niet te bepalen.

Alle bovenstaande technieken moeten het toch doen met geschatte waarden, want je

weet toch nooit zeker wat de toekomst brengt. Er is 1 manier om het risicoaspect mee te

nemen in de overwegingen en dat is door een gevoeligheidsanalyse toe te passen.

Hierbij worden de gevolgen doorgerekend. Er worden aanpassingen gedaan in de

berekeningen.

Tot nu toe is belasting buiten beschouwing gebleven, dit is in de werkelijkheid helaas niet

zo, maar er zijn ook wel degelijk voordelen:

- de fiscus deelt in de winst, maar draagt ook bij met verlies. Dit wordt gedaan

doormiddel van de regeling van verliescompensatie. Dit houdt in dat verliezen in

een jaar verrekend mogen worden met winsten uit de 3 voorgaande jaren.

- De regeling van investeringsaftrek is een regeling waarbij ondernemingen een

bepaald percentage van het investeringsbedrag ten laste van de fiscale winst

mogen brengen.

- Voor bepaalde milieuvriendelijke investeringen en voor investeringen met een

hoogwaardig technologisch karakter is bepaald dat zij “vrij” mogen worden

afgeschreven

- Ook is er een regeling waarbij er voor energiebesparende en milieuvriendelijke

bedrijfsmiddelen aftrek mag worden gedaan. Deze regeling heet, heel toepasselijk,

energie en milieu investeringsaftrek.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl z

Economische levensduur: dit is de gebruiksduur die tot de meest efficiënte aanwending

van de investering leidt.

Technische levensduur: de periode dat de investering in staat is de prestaties te leveren

waarvoor hij is aangeschaft.

Volgtijdelijke verbijzondering: dit is het toerekenen van kosten aan een periode.

Gelijktijdige verbijzondering: dit is het toerekenen van (periode)kosten aan

kostendragers.

Er zijn standaard afschrijvingsmethoden ontwikkeld, waarbij slechts 2 grootheden geschat

moeten worden à economische levensduur en de restwaarde. Daaruit komen de

volgende methodes voort:

1. afschrijven met een vast percentage van de boekwaarde: hierbij dalen de jaarlijkse

afschrijvingen, omdat het percentage wordt toegepast op de steeds dalende

boekwaarde.

2. afschrijven volgens de sum-of-the-years-digits-methode: hierbij dalen ook de

jaarlijkse afschrijvingen. Elk jaar krijgt een wegingsfactor gelijk aan de resterende

levensduur, de afschrijvingen worden vervolgens aan de jaren toegerekend naar

verhouding van de toegerekende wegingsfactoren.

In een onderneming is er sprake van een ideaalcomplex als deze in het bezit is van een

aantal identieke duurzame productiemiddelen, die onderling in leeftijd verschillen.

Tenslotte aan het eind van dit hoofdstuk wordt even de technische en economische

slijtage aangestipt:

Technische slijtage: slijtage die ontstaat door gebruik van het productiemiddel en door

tijdsverloop

Economische slijtage: wanneer het economisch rendabeler is om een nieuwe te kopen,

omdat deze bv zuiniger of sneller is.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl aa

Deel 13

Dit hoofdstuk behandeld de planning en control. De ondernemingsleiding probeert met de

onderneming doelstellingen te verwezenlijken. Deze doelstellingen worden niet altijd

duidelijk geformuleerd of naar buiten gebracht. Dit gebeurt bij grotere ondernemingen

vaker en dan wordt dit geformuleerd in een mission statement. Om deze doelstellingen

te realiseren moeten strategieën ontwikkeld worden. Deze strategieën zijn voor de lange

termijn planning. Deze laag van planning wordt dus ook wel, heel toepasselijk,

strategische planning genoemd. Hierbij zijn verschillende keuzes van belang,

bijvoorbeeld de keuze om meer van het huidige productaanbod te gaan verkopen, ook wel

marktpenetratie genoemd of de groei vergroten door nieuwe producten op nieuwe

markten af te zetten, dan spreekt men van diversificatie.

Het is erg belangrijk dat een onderneming zijn risico’s spreidt. Dit werd vooral gedaan

door veel diversificatie toe te passen. Daardoor ontstonden er conglomeraten. Deze

bleken zeer moeilijk te besturen dus nu wordt er zoveel mogelijk weer geconcentreerd op

de kernactiviteiten. Na de strategische planning komt de operationele planning, deze

planning concretiseert de lange termijn planning in activiteiten die moeten worden

uitgevoerd in het komende jaar. Deze jaarplannen wordt vertaald naar geld dus er

ontstaan begrotingen. Deze fungeren als coördinatiemechanisme. Bij operationele

planning kunnen er ook targets worden gesteld, dit wordt ook wel management by objectives genoemd. Hierbij worden de begrotingen budgetten die gebaseerd zijn op wat

de ondernemingsleiding wil dat er gaat gebeuren. Dan wordt er aan het eind gekeken

naar het budget en de werkelijkheid. Deze ‘verschillenanalyse’ heeft 2 functies, namelijk

het leren uit het verleden en aanpassingen voor de toekomst doen en de mogelijkheid om

het presteren van de verantwoordelijke managers te beoordelen. Ook is er management by exception. Dit houdt in dat het management zich bezighoudt met de activiteiten die

correcties nodig hebben, oftewel vergelijking en verbetering van de onderneming.

Planning is toekomstgericht, er is sprake van feedforward. De controle die achteraf

plaatsvindt is de feedback. Met deze feedback worden aanpassingen gedaan voor de

nieuwe planning.

Op welke wijze het budgetteringsproces zal verlopen is afhankelijk van verschillende

factoren:

1. de verantwoordelijkheidsverdeling binnen de onderneming: hier hangt het af van

wie er verantwoordelijk zijn voor prestaties. Ook wel responsibility accounting

genoemd. De manager kan voor verschillende dingen verantwoordelijk zijn,

namelijk:


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl bb

a. revenu center: dit is een bedrijfsonderdeel waarvan de manager

verantwoordelijk is voor het genereren van opbrengsten

b. cost center: verantwoordelijk voor het beheersen van de desbetreffende

kosten

c. profit center: verantwoordelijk voor de opbrengsten en de kosten

d. investment center: verantwoordelijk voor behalve de kosten en

opbrengsten ook verantwoording afleggen over de gepleegde

investeringen.

Wil men managers via budgettering controleren dan loop je tegen een aantal

problemen aan:

o Iemand kan alleen verantwoordelijk zijn voor iets wat hij zelf kan

beïnvloeden, deze kosten worden controllable costs genoemd. De

manager kan door voorgangers met kosten komen te zitten waar hij geen

invloed op heeft gehad of hij krijgt te maken met beslissingen die genomen

zijn in andere afdelingen.

o Managers zullen zich eenzijdig gaan concentreren op de budgeteisen.

Deze situatie zorgt voor problemen, want men houdt zich meer bezig met

het budget dan met service, kwaliteit e.d. Het gedrag wat hieruit voortkomt

wordt disfunctioneel gedrag genoemd.

2. de aard van de ondernemingsactiviteiten: de soort onderneming bepaald hoe groot

het budgetteringsproces wordt. Zo heeft een handelsonderneming geen

productiebudget, maar een productieonderneming natuurlijk wel.

3. de mate van budgetparticipatie: hierbij is belangrijk wie het budget opstelt. Hier zijn

2 methoden voor

a. top-down benadering: hier maakt de bedrijfsleiding het budget en heeft

de budgethouder geen inhoudelijke participatie. Hier worden vaak te

krappe budgetten genomen.

b. bottum-up benadering: hier maakt de budgethouder het budget en is er

dus veel inhoudelijke participatie. Deze mensen zitten het dichts bij het

“vuur” en kunnen dus het beste bepalen wat er nodig is. Maar een nadeel

is dat deze vaak te ruime budgetten nemen

In de laatste situatie is er sprake informatieasymmetrie. Dit houdt in dat de

afdelingsmanagers beschikken over betere informatie dan de bedrijfsleiding en dat

deze dus lastig kunnen vaststellen of de budgetten vastgesteld door de

afdelingsmanagers te ruim zijn.

4. de manier waarop de leiding met budgetinformatie omgaat: hierbij zijn weer 2

verschillende stijlen te onderscheiden.

a. Budget-constrained style: hier wordt alleen gekeken naar de financiële


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl cc

cijfers. Hier wordt gewoon gekeken naar de uitslagen en niet meer. Dit

wordt ook wel RAPM, reliance on accounting performance measures

genoemd.

b. Profit-conscious style: hierbij wordt de nadruk gelegd op de mate waarin

de budgethouders, de financiële doelen op lange termijn bereiken. Dus

hierbij wordt het een budgethouder niet kwalijk genomen als hij een budget

overschrijdt, maar dit moet dan wel op lange termijn voor rendement

zorgen.

c. Non-accounting style: hierbij wordt bij de beoordeling vooral gebruik

gemaakt van financiële gegevens

5. onzekerheidsfactoren: als er sprake is van redelijk stabiele omstandigheden kan

het nieuwe budget worden vastgesteld aan de hand van het oude budget, dit wordt

incremental budgetting genoemd. Een andere methode begint elke keer van het

begin af aan met het opstellen, dit wordt zero base budgetting genoemd.

Tenslotte ter afsluiting van dit hoofdstuk wordt de balanced scorecard uitgelegd. In dit

beoordelingssysteem worden zowel financiële als niet-financiële maatstaven gebruikt. De

prestaties van de onderneming worden geëvalueerd vanuit 4 invalshoeken:

• invalshoek financiën

• invalshoek klanten

• invalshoek interne bedrijfsprocessen

• invalshoek innovatieve kracht en leervermogen.

Aan deze invalshoeken worden vervolgens succesbepalende factoren gekoppeld.

Tenslotte worden per succesbepalende factor een aantal prestatie-indicatoren

geformuleerd. Deze geven aan in hoeverre succes is geboekt of gefaald is op het terrein

van die succesbepalende factor.


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl dd

Deel 14

om nog even voor te zetten met de planning uit hoofdstuk 13 wordt hier nog gesproken

over dat de langetermijn planning ook wel kort kan worden weergegeven met PMT, producten, markten en technologieën.

Een budget wordt hier omschreven als een taakstellende begroting. Rolling-budgets: voor elke deelperiode (maand of kwartaal) van het budget, die door

tijdsverloop vervalt, wordt eenzelfde deelperiode aan het budget toegevoegd.

Budgettering heeft 5 functies:

1. Planningsinstrument: het nadenken over de toekomstige ontwikkelingen zodat

men daar tijd op in kan spelen.

2. Coördinatiemechanisme: de verschillende activiteiten moeten goed op elkaar

worden afgestemd.

3. Taakopdracht en autorisatiemiddel: hierin ligt de verantwoordelijk van de

budgethouder die gemachtigd is om handelingen te verrichten die voor de

uitoefening van zijn opdrachten noodzakelijk zijn

4. Motivatiemiddel: door verantwoordelijkheden te geven aan managers van lagere

niveaus zal de binding met het ondernemen positief toenemen. dus meer

motivatie!

5. Hulpmiddel voor evaluatie: achteraf de resultaten bekijken om te zien wat goed en

wat fout gaat.

6. Beoordelingsmiddel: voor het beoordelen van de verantwoordelijke managers.

Masterbudget: dit is het geheel van de genoemde deelbudgetten, uitmondend in de

geprognosticeerde resultatenrekening en balans

Interne balans: op deze balans worden de vermogenskosten over het vreemd vermogen

en het eigen vermogen geactiveerd.

Externe balans: op deze balans worden alleen de vermogenskosten over het vreemd

vermogen geactiveerd. Dit komt doordat het activeren van eigen vermogen in gaat tegen

het realisatieprincipe, dit is 1 van de belangrijkste principes voor externe verslaggeving.

Dit houdt in dat winsten op goederentransacties pas mogen worden genomen als de

goederen zijn verkocht en afgeleverd.

Als 1 van de functies van budgetteren wordt het evalueren genoemd. Hiermee kunnen de

geschatte cijfers met de werkelijke cijfers worden vergeleken. Bij deze


Wist je dat je als JoHo lid veel gratis samenvattingen kunt downloaden voor alle grote studies? Log in via JoHo.nl ee

verschillenanalyse worden de geprognosticeerde cijfers vergelijkt met de werkelijke

cijfers. Hieruit komen verschillen in opbrengsten en kostenverschillen uit.

Opbrengstenverschillen: opbrengsten en kosten zijn het product van hoeveelheid en

prijs. Beide grootheden kunnen leiden tot verschillen tussen de werkelijkheid en de

vastgestelde norm (de standaard). Uit deze gegevens zijn er 2 formules af te leiden.

Hoeveelheidverschil/efficiëntieverschil= (SH – WH) x SP

Hierbij is:

SH = standaardhoeveelheid SH groter dan WH à winst

WH = werkelijke hoeveelheid SH kleiner dan WH à verlies

SP = Standaardprijs

Prijsverschil = (SP –WP) x WH

Hierbij:

SP = standaardprijs SP groter dan WP à winst

WP = werkelijke prijs SP kleiner dan WP à verlies

WH = werkelijke hoeveelheid

De hoeveelheid- en prijsverschillen worden ook wel afzet en verkoopverschillen

genoemd. En dan kan het afzet verschil nog worden opgesplitst in:

1. marktomvangverschil: in hoeverre is het afzetverschil veroorzaakt door een

grotere of kleinere markt dan was verwacht

2. Marktaandeelverschil: in hoeverre is de verkochte hoeveelheid beïnvloed door

meer of minder marktaandeel dan geraamd.

Kostenverschillen: de productiekosten stemmen niet overeen met de normen waarop de

kostprijsberekening is gebaseerd.

Ex ante budget/voorcalculatorisch budget: het op verwachte productie gebaseerde

budget

Ex post budget/nacalculatorisch budget: het op werkelijke productie gebaseerd budget

Fabricageresultaat: dit is het verschil tussen de werkelijk gemaakte kosten en de

standaardkosten die gegeven worden.

Werken bij JoHo - De ideale studentenbijbanen!

Student-managers (vanaf 10 uur per week) Als student-manager ben je in één van de JoHo support centers samen met één of twee collega'sverantwoordelijk voor het gehele traject rondom het uitgeven van samenvattingen. Een zeer veelzijdigefunctie waarbij je in 1,5 jaar met alle aspecten van de bedrijfsvoering te maken krijgt.

Profiel:– Enthousiaste student, binnen de relevante studies – Zelfstandig en in teamverband kunnen werken – Geen moeite hebben met zo nu en dan leiding geven en aansturen – Organisatorische vaardigheden – Commercieel inzicht

Student-auteurs Voor het maken van de boekuittreksels en samenvattingen, maken wij gebruik van ervaren auteurs,voornamelijk Masterstudenten en/of (pas-)afgestudeerden. De hulp van studenten die het vak volgen isechter hard nodig om ons aanbod perfect te laten aansluiten op de wensen van de student!

Dus:1. Heb jij aanleg om netjes en overzichtelijk te schrijven en wil je deze vaardigheden verderontwikkelen? Vind je deadlines geen probleem en vind je het prettig om in je eigen tempo daar naartoe tewerken? Word dan student-auteur! Als student-auteur help je JoHo met het verbeteren van desamenvattingen, door bijvoorbeeld bestaande samenvattingen te controleren op inhoud en spelling, hetschrijven van aanvullende teksten en het maken van collegeaantekeningen. 2. Naast de verdiensten voor de gemaakte opdracht verbeter je ook je schrijfvaardigheden en krijg jegratis hulpgidsen om effectiever te studeren en beter je tentamens voor te bereiden.

Studie-coördinatoren (4 tot 8 uur per maand) – Sta jij graag veel in contact met je medestudenten en ben jij van alles op de hoogte rondom jestudie? Zoek je een bijbaan voor maar enkele uren in de maand, die perfect aansluit bij je werkzaamhedenvoor je studie? Word dan studie-coördinator! Als studie-coördinator help je JoHo met het verzamelen vanalle relevante info voor jouw studie en zorg je ervoor dat je medestudenten weten wanneer desamenvattingen beschikbaar zijn. Tevens help je JoHo met het vinden van nieuwe auteurs en jemedestudenten met een passende bijbaan.– Naast de vaste verdiensten per maand, maak je gratis gebruik van een groot deel van desamenvattingen voor jouw studie

Interesse in een van bovenstaande functies? Stuur je motivatiebrief en CV naar: [email protected] de procescoördinator P&O (je hoeft de mail niet persoonlijk aan iemand te richten). Heb je nog vragendan kan je iedere dinsdag tussen 12.00 en 17.00 uur via 088-3214567 contact opnemen met deProcescoördinator P&O.

mailto:[email protected]

Management Accounting Management accounting: berekenen ... · externe verslaggeving om zoals...

Documents

Transcript of Management Accounting Management accounting: berekenen ... · externe verslaggeving om zoals...