1

Luther en jij Wat heb jij met Luther te maken en wat heeft Luther met jou te maken?

In drie lessen gaan we daarover met elkaar nadenken. En misschien

ontdek je wel, dat Luther bepaald niet van gisteren was.

Introductie

Opdracht

Wie was Martin Luther?

Bedenk wat je weet over Luther en verzamel alle weetjes op een bord. Bespreek die met

elkaar.

Luther en jij

Misschien denk je wel: Martin Luther? Wat moet ik daar nu mee? Dit gaat vast over vroeger.

Saai… .

Ja, dingen van vroeger kunnen saai zijn. Maar dat hoeft niet, vooral als het om onderwerpen

gaat die nu nog steeds belangrijk zijn. Er zijn veel mensen van vroeger die ook nu een voorbeeld

kunnen zijn, denk maar aan Anne Frank of moeder Theresa. Of mensen die veel betekend

hebben voor de kerk. Martin Luther was zo iemand. Hij leefde 500 jaar geleden. Door wat hij

deed, veranderde er enorm veel in de kerk en veel van die veranderingen kom je nu nog tegen.

In drie lessen gaan we na wat Luther heeft gezegd over een christen. Hij heeft dat niet

allemaal zelf bedacht, maar vond dat na veel studeren Bijbel. Daarom zijn Luthers

ontdekkingen ook vandaag belangrijk als je gelooft wat in de Bijbel staat.

In deze lessen gaat het niet alleen over vroeger, maar vooral over vandaag. En over jou.

2

Les 1. Jij bent een vrij mens

Vrijheid

Bekijk de plaatjes. Wat is vrijheid voor jou? Wanneer voel jij je vrij?

Luther over vrijheid

Je gaat naar een filmpje kijken. Bespreek daarna met elkaar de volgende vragen:

1. Hoe zou Luther zich gevoeld hebben voordat hij inzag wat christelijke vrijheid is?

2. Herken je Luthers probleem, dat er tralies kunnen zitten tussen God en jou?

3. Kun je daar uit je eigen leven een voorbeeld van geven? En misschien ook, hoe je

daarvan bevrijd bent?

Twee schema’s

Jarenlang had Luther geworsteld met de vraag hoe hij rechtvaardig voor God was. Na intensief

bestuderen van de Bijbel kwam hij tot de ontdekking, dat God hem alleen rechtvaardig verklaart

door zijn geloof in Jezus Christus, enkel uit genade. Die ontdekking betekende een enorme

bevrijding voor hem. Sindsdien voelde Luther zich een vrij mens. Vandaar dat het thema

‘vrijheid’ belangrijk was voor Luther. Hij heeft er veel over geschreven en haalde daarbij ook

Bijbelteksten aan. In Schema 1 vind je er een paar. Zoek de Bijbelteksten op, lees ze en schrijf

op wat deze tekst over jou als christen zegt.

3

Schema 1

Luthers uitleg over de vrijheid van een christen

Schema 2

……………………..………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Leg schema 2 uit aan de hand van de Bijbelteksten uit schema 1. Vul de onderste blokjes uit

het schema aan en wissel daarna met elkaar uit:

Waarover Waar Wat zegt deze tekst over jou als christen?

Geloof Rom. 1:17

Geloof Rom. 10:9-10

Vrij 1 Kor. 9:19

Knecht 1 Kor. 9:19

Bevrijd van 1 Kor. 15:55-57

Liefde 1 Kor. 13:5

Bevrijd om Rom. 13:8

Bevrijd om Rom. 14:7

Bevrijd om Fil. 2:1-4

4

1. Ben jij al bevrijd? Zo ja, waarvan ben jij bevrijd? Wat merk jij daarvan?

2. Wat is het doel van de bevrijding? Hoe ga jij daarmee om?

Angie (31) uit Bethlehem

Alles draait om Jezus Christus

Veel boeren in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland die zich uitgebuit en onrechtvaardig

behandeld voelden, dachten dat Martin Luther een vrijheidsstrijder was. Hij had immers

geschreven: ‘Een christen is een vrij heer over alle dingen en niemands onderdaan.’ Ze kwamen

in opstand in de zogenaamde Boerenoorlog en beriepen zich op die stelling. Maar dat was nooit

de bedoeling van Luther geweest. Hij had de christelijke vrijheid niet in één, maar in twee

stellingen omschreven:

Een christen is een vrij heer over alle dingen en niemands onderdaan.

Een christen is een dienstbare knecht van alle dingen en ieders onderdaan.

Hij bedoelde daarmee: Jij hoeft niets te verdienen bij God, dat heeft Jezus Christus al voor je

gedaan. Door je geloof in Hem ben je daarom vrij. En daardoor heb jij alle gelegenheid om

andere mensen te dienen. Dat doe je vanuit je geloof in Jezus Christus en uit liefde.

Zonder Jezus kun je deze twee stellingen daarom niet begrijpen. Hij is de spil waar alles om

draait. En je kunt de beide stellingen niet los van elkaar zien. Met vrijheidsstrijd heeft het in

ieder geval niets te maken….

Bespreek met elkaar wat Luthers beide stellingen betekenen voor bijvoorbeeld:

je omgang met klasgenoten;

wat je op social media doet;

waar je je geld aan besteedt;

wat je in je vrije tijd doet;

hoe vaak je naar de kerk gaat.

Het is voor westerse

christenen te gemakkelijk

om te praten over

vrijheid in Christus. Zij

weten vaak niet wat

echte onvrijheid

betekent.

5

Maak de volgende zinnen af:

Christelijke vrijheid is mooi, want………………………………………………………………………………………………….

Christelijke vrijheid is moeilijk, want…………………………………………………………………………………………….

Zullen we ruilen?

In het filmpje wordt verteld, dat Christus tegen jou zegt: ’Zullen we ruilen?’

Luther noemde dit een vrolijke ruil. Lees nu wat Luther daarover heeft geschreven en hoe je

door deze ruil vrij kunt worden:

De zonde kan maar op twee plaatsen zijn. Of ze is bij jou, waar ze bij jou aan de nek hangt, of

ze is bij Christus, het lam Gods. Als de zonde bij jou op de rug ligt, ben je verloren; als ze

echter bij Christus is, ben je vrij en word je zalig. Kies nu maar wat je wilt. Dat de zonden op

jou blijven, dat is volgens de wet en het recht. Maar naar de genade zijn ze op Christus, het

Lam, geworpen.

Welke dingen (zonden, gebreken, zwakheden etc.) uit jouw leven zou je graag met Christus

willen ruilen?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Vragen

1. Wat moet je doen om te ruilen?

2. Wat denk je dat er bij jou gaat veranderen, als je geruild hebt? En hoe vaak ruil je?

Liefde

Aan het einde van zijn boekje over de vrijheid van een christen schrijft Luther:

Wij concluderen derhalve, dat een christenmens niet in zichzelf leeft, maar in Christus en in zijn

naaste, of hij is geen christen. Hij leeft in Christus door het geloof, in zijn naaste door de liefde.

Door het geloof wordt hij boven zichzelf uit meegevoerd in God, door de liefde daalt hij weer af

tot beneden zichzelf in de naaste; maar altijd blijft hij in God en in Zijn liefde, zoals Christus in

Johannes 1 zegt: “Voorwaar, Ik zeg u, gij zult de hemel geopend zien en de engelen Gods

opstijgen en neerdalen op de Zoon des mensen”.

1. Waar in Schema 1 zou jij ‘Liefde’ willen toevoegen?

2. Waarom kan liefde niet ontbreken als het over vrijheid gaat?

Een Christus voor elkaar

Eerder zag je, dat het allemaal om Jezus Christus draait bij christelijke vrijheid. Luther werkt

dit nog verder uit. Als Jezus Christus in je woont, schrijft hij, kun je voor elkaar een Christus

zijn door voor anderen te doen wat Christus voor jou doet.

6

Bespreek met elkaar:

1. Hoe kun jij voor een ander een Christus zijn?

2. Heb je het al eens meegemaakt dat iemand anders voor jou een Christus was? Wat

wil je daarover vertellen?

3. Bedenk iets om te laten zien hoe jullie samen een Christus kunnen zijn voor de mensen

in je buurt of stad, voor vluchtelingen of zieke mensen. Ga het idee in de komende tijd

uitvoeren.

Je kunt hierbij Opwekking 378 zingen: Ik wil jou van harte dienen en als Christus voor je zijn.

Een christen is

iemand van weinig

woorden en veel daden.

Goede vrome werken

maken nooit een

goede vrome man,

maar een goede

vrome man doet

goede vrome werken.

7

Les 2. Jij bent een priester

Vul het schema aan: wat weet jij van een priester?

Priesters in de tijd van Luther

De priesters in de tijd van Luther hadden het voor het zeggen in de kerk. Zij konden de Bijbel

lezen (in het Latijn), de gewone mensen niet. Daarom moesten de gewone mensen naar de

priesters luisteren, ze hadden zelf niet veel te vertellen. De priesters stonden, net als in het

Oude Testament, tussen God en de mensen in voor het ontvangen van Gods genade. Dat kon

niet rechtstreeks. De priesters konden namelijk brood en wijn in het lichaam van Jezus Christus

veranderen en zo Christus als een offer bij God brengen, waardoor God de mensen genadig kon

zijn.

Luther had in de Bijbel ontdekt dat je niet een mens nodig hebt om bij God te komen. Door de

Here Jezus ben je immers vrij en sta je rechtstreeks in contact met God. Priesters waren daarom

niet meer nodig om te bemiddelen. Bovendien vond Luther dat er veel te veel mis was in de

kerk. Heel wat geestelijken deden niet wat ze moesten doen. Ze leefden niet zoals ze dat beloofd

hadden. Het Woord van God klonk niet of niet goed. Daarom moest de Bijbelse leer weer klinken

in de kerk. Priesters moesten predikant worden om het Woord van God zo zuiver mogelijk door

te geven. En de mensen in de kerk? Die werden priesters! Luther vond namelijk, dat iedereen

die gedoopt was een priester is. Hij noemde dat: het algemene priesterschap.

Priester

Paus

Bisschoppen

Kardinalen

Priesters

Gewone mensen (leken)

8

Algemeen of niet?

Luther beroept zich bij zijn opvatting over het algemene priesterschap o.a. op 1 Petrus 2:9.

Zoek de tekst op en schrijf hem hieronder:

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Met zijn gedachten over het algemene priesterschap zette Luther de dingen in de kerk volledig

op z’n kop: het onderscheid tussen de geestelijke stand en de gewone mensen moest

verdwijnen, op enkele uitzonderingen na: mensen die een ambt hadden. Toch is het in de

praktijk niet zo gegaan als Luther beschreef. Luther was nogal radicaal met deze verandering.

Daar is best veel kritiek op gekomen.

Reformatoren na Luther, zoals Johannes Calvijn, hebben Luthers opvatting over de priester

uitgewerkt. Ze namen daarbij overigens niet de doop als kenmerk, zoals Luther deed. Ook

spraken ze niet over een algemeen priesterschap. Ze vonden het wel belangrijk dat er ambten

in de kerk zijn, om te zorgen dat alles goed verloopt en dat de gelovigen gestimuleerd worden

actief te zijn.

In de Heidelbergse Catechismus, een belijdenisgeschrift uit de tijd van de reformatie, heeft de

kerk beschreven hoe het zit met het priesterschap van de gelovigen. Daarover gaat Zondag 12,

kijk maar eens wat daar staat.

Jij als priester

1. Wat wordt in vraag en antwoord 32 van de Heidelbergse Catechismus gezegd over jou

als priester?

2. Hoe word je een priester?

3. Kun je het schema op het volgende blad uitleggen?

Alles wat door de doop

gekropen is, is een

priester. Er is geen echt

verschil tussen leken en priesters.

9

De reformatoren kwamen tot het inzicht, dat je een priester bent door je geloof. Je geeft jezelf

aan Jezus Christus met alles wat je hebt en wat je kunt. Niet omdat je er iets mee wilt

verdienen, maar omdat je blij bent met alles wat Hij voor je gedaan heeft. Het is dus een

dankoffer voor Hem. Opnieuw: alles draait om Jezus Christus!

Allemaal priesters in de kerk

Bespreek met elkaar hoe mensen in de kerk hun leven aan de Here Jezus wijden. Wat wordt er

allemaal gedaan? En wie doen dat? Wat zou je zelf willen doen?

Wat Wie Ik?

Reformatie betekent verandering en vernieuwing. Stel, je wilt dat bij jou in de kerk meer

zichtbaar wordt dat jullie allemaal priesters zijn. Wat zou je dan willen veranderen?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Hogepriester

Hebr. 7:25

Hebr. 10:12-14

De christen als priester

Rom. 12:1

1 Pet.2:5

10

Priesters buiten de kerk

Je hebt niet alleen een plek in de kerk, maar ook bij jou thuis, op school, in de plaats waar je

woont etc. Daar kun je ook een priester zijn. Bedenk met elkaar enkele voorbeelden hoe de

jongen op het plaatje dit zou kunnen doen.

Ik ben een priester

Vul nu voor jezelf het schema in. Schrijf op wat het betekent als je een priester bent:

voor jou persoonlijk;

voor je omgang met de HERE;

voor je omgang met andere mensen.

Ik ben een priester

Buiten de kerk kan ik een priester zijn,

door:

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

..

11

Les 3. Jij bent tegelijk een zondaar en een heilige

Jouw selfie

• Heb je wel eens een selfie gemaakt?

• Waarvoor gebruik je een selfie?

• Welke selfie kies je uit om te delen met je vrienden?

Luthers selfie

Martin Luther maakte natuurlijk geen selfies, want in zijn tijd waren de mobieltjes nog niet

uitgevonden. Wel liet hij veel portretten van zichzelf schilderen. Zijn vriend, Lucas Cranach,

heeft er heel wat gemaakt. Heeft Luther er echt zo uitgezien als op die schilderijen? Daar is niet

iedereen het over eens. Want het was bekend: belangrijke mensen wilden zichzelf zo mooi

mogelijk laten schilderen. Misschien zag Luther er in werkelijkheid wel wat anders uit. In ieder

geval: Luther was er heel goed in om reclame te maken voor de boodschap van de reformatie.

En daar gebruikte hij ook afbeeldingen van hemzelf voor, als een soort selfie. Slim!

De Bijbel over jouw selfie: zondaar en heilige

Martin Luther heeft veel gestudeerd en geschreven. Zijn boeken kregen veel invloed, mede

dankzij de boekdrukkunst die toen net uitgevonden was. Hij heeft de reformatie in gang gezet,

een brede beweging die zich uitspreidde over de hele wereld. De reformatie zorgde voor veel

veranderingen en vernieuwingen in de kerk. Eén daarvan was een nieuwe kijk op de mens. In

de vorige les zagen we al, dat volgens Luther een mens vrij is. In deze les gaat het over een

ander accent dat Luther heeft gelegd op de visie op de mens, namelijk de mens die tegelijk

zondaar en rechtvaardig is.

12

Zondaar: iemand die zondig is, zonden doet en die schuldig staat tegenover God en

mensen.

Rechtvaardig: iemand die in de goede verhouding staat tot God. Rechtvaardig is een

term uit de rechtspraak. Luther bedoelde: God verklaart mij voor rechtvaardig door mijn

geloof in Christus, enkel uit genade. Niet om wat ik doe of wat ik van mezelf ben.

In plaats van rechtvaardig zeggen we ook wel eens: heilig. Luther zegt dan: je bent tegelijk

een zondaar en een heilige. En dan ook nog eens altijd en helemaal. Altijd helemaal zondaar

en altijd helemaal heilig. Dus telkens als je een selfie zou maken volgens de Bijbel, dan zou je

daarop zowel je mooie als je verkeerde kanten zien.

Het gaat hier om wat zondag 33 van de Heidelbergse Catechismus de oude en de nieuwe mens

noemt. Je oude mens, dat is: je bent een zondaar. Die oude mens raak je helaas niet kwijt in

dit leven, vandaar dat je altijd een zondaar blijft, als je tenminste naar de praktijk kijkt. Je

nieuwe mens, dat is: zoals God je bedoeld heeft: heilig.

Bespreek

Wat bedoelt Luther met zijn uitspraak hieronder? Waarom noemt hij de oude mens een beest,

denk je? Herken je dat bij jezelf?

We proberen onze

oude mens verdrinken

in de doop. Probleem:

het beest kan

zwemmen. Hij komt

steeds weer terug.

13

Zondaar en heilige

Zoek de Bijbelteksten uit het schema op en noteer, wat ze zeggen over de mens als zondaar

en als heilige.

Heilige Zondaar

Psalm 51:7

Romeinen 6:22

Romeinen 4:6

Romeinen 7:18

Romeinen 8:10

Dat je tegelijkertijd zondaar en heilige bent, komt volgens Luther, omdat je vanuit verschillende

perspectieven kijkt:

Vanuit je eigen ervaring : in de praktijk van je leven doe je zonde, ben je een zondaar.

Vanuit God : door je geloof in Jezus ben je heilig voor God.

Voorbeeld

Iemand is ziek. De dokter belooft hem dat hij beter wordt als hij zich aan

zijn aanwijzingen houdt. De zieke gelooft het en doet wat de dokter zegt.

De man is tegelijk ziek (in werkelijkheid) en gezond (omdat hij gelooft wat

de dokter beloofd heeft, de genezing is al begonnen).

Herken je je in dit voorbeeld? Waarom wel, waarom niet?

Het is meestal niet zo leuk om jezelf als zondaar te zien. Luther zegt: kijk niet te lang naar

jezelf. Kijk vooral naar Jezus Christus en vertrouw op Hem, dan zie je wie je bent: een heilige!

Lees maar eens in 2 Korinthe 5:17-18.

14

Rechtvaardiging en heiliging?

Er wordt wel eens gezegd dat Luther teveel nadruk heeft gelegd op de rechtvaardiging en te

weinig op de heiliging. Daar zit wat in. Deze nadruk heeft namelijk veel te maken met Luthers

persoonlijke worsteling met God en de ontdekking die hij daarna deed. Luthers theologie wordt

dan ook wel de theologie van het kruis genoemd. Andere reformatoren, zoals Johannes Calvijn,

hebben meer nadruk gelegd op de heiliging: hoe leef je nu als rechtvaardig mens voor God? En

hoe kun je groeien in geloof en gehoorzaamheid? Dat wordt wel de theologie van de opstanding

genoemd. Beide zijn belangrijk, het één kan niet zonder het ander. Beide hebben met Christus

te maken, Hij is de spil waar alles om draait. Wel leggen de kerken vaak verschillende accenten:

de een meer op het kruis, de ander meer op de opstanding van de Here Jezus.

Bespreek:

Waar ligt in jullie kerk de meeste nadruk op? Dat je een zondaar bent of dat je een heilige bent?

Wat vind jij daarvan?

In deze les heb je gezien dat je volgens Luther tegelijk een zondaar en een heilige bent. Ga bij

je zelf na:

1. Wat betekent dat voor jou?

2. Wat betekent dat voor hoe je met de Here omgaat?

3. Wat betekent dat voor hoe je met andere mensen omgaat?

Fotolijst voor je selfie

Schrijf in het fotolijstje wat er vandaag goed ging. Waar is God blij mee, denk je?

Wat was er niet goed? Vraag God om vergeving en bid, of Hij je door Zijn Heilige Geest wil

helpen steeds meer op Jezus Christus te lijken.

Geloof in Christus, in

Wie je alle genade,

gerechtigheid, vrede

en vrijheid toegezegd

worden. Als je gelooft,

dan heb je; als je niet

gelooft, dan heb je

niet.

15

Dus als ik op Christus

vertrouw, worden mijn selfies steeds mooier?