Linkd!

Jeugdzorg en externe partijen

Verbinding leggen tussen

Onderwijs werkvloer en management

LINKD!over de meerwaarde van de zorgcoördinator

met interviews met o.a.

Mounir Toub, Renate de Wit,en Benno Wiggers

met praktijkverhalen

van mensen die samenwerken met de zorgcoördinator

met aanbevelingen

voor o.a. zorgcoördinatoren van experts uit het veld

LINKD_LS.indd 1 29-04-14 11:25

over de meerwaarde van de zorgcoördinator LINKD!2 3

LINKD! over de meerwaarde van de zorgcoördinatorDank aan alle geïnterviewden die spontaan hun medewerking verleenden. Aan de zorgcoördinatoren die hun verhalen deelden en met fictieve namen verwerkt zijn in de praktijkverhalen. Aan het Da Vinci College in Dordrecht en met name de leerlingen daarvan die het project De zorgcoördinator in beeld zo mooi vormgaven en foto’s beschikbaar stelden. Aan de experts die tijdens de meeting op 9 september 2013 aanbevelingen, tips en adviezen gaven aan de zorgcoördinator, aan de jeugdzorgprofessionals, aan de schoolleiders en aan de beleidsmakers.

Interviews afgenomen door: Hester Scharrenborg, Cherifa Hendriks en Martenjan Poortinga.Vormgeving magazine: Hester Scharrenborg, Cherifa HendriksUitwerking interviews, inhoud magazine: Martenjan PoortingaEindredactie: Emmy Viezee-Fock (EC-Producties)

De Taskforce Zorgcoördinator van de NVS-NVL bestaat uit:

Aaldert van der Horst, voorzitterKoos Loose, voorzitter a.i.Kees BlaauwCherifa HendriksElke van den HeuvelEddy JacobsHester Scharrenborg Gerrit WitteveenMartenjan Poortinga Dit magazine is de vierde in een reeks uitgaven gemaakt in het kader van het project De zorgcoördinator in positie. Voor meer informatie: www.nvs-nvl.nl

© NVS-NVL, Utrecht, 2013.

LINKD_LS.indd 2 29-04-14 11:26


borging continuïteit interview met Marijke de Kruiff

er worden kansen ontnomen interview met Marion Koolstra

de zorgcoördinator heeft aanzien gesprek met Antoinette Baalman

doorzettingsmacht voor de zorgcoördinator interview met Erwin van Baardewijk

9 aanbevelingen voor beleidsmakers

15 aanbevelingen voor zorgcoördinatoren

aanbevelingen voor schoolleiders

2118

2422

17

27aanbevelingen voor jeugdzorgprofessionals

de pitch verkoop jezelf als zorgcoördinator15 samen optrekken

interview met Mounir Toub

5 altijd bron van expertise interview met Jochem Blaauw

6 positioneer de zorgcoördinator interview met Benno Wiggers

10 we moeten het meer samen doen interview met Renate de Wit

16 positioneren door je gedrag interview met Eric Bouwens

27

13 zorgcoördinator ziet meer in de leerlinginterview met Astrid Ruisbroek

LINKD_LS.indd 3 29-04-14 11:26


LINKD! over de meerwaarde van de zorgcoördinator Er komen twee grote transities aan: passend onderwijs en jeugdzorg. LINKD! geeft inzicht in de manier waarop de zorgcoördinator kan adviseren en ondersteunen bij de organisatie en inrichting daarvan. De zorgcoördinator is daarin een belangrijke deskundige; als sparringpartner bekleedt hij zonder twijfel een spilfunctie.

Dit magazine is de vierde uitgave in een reeks die de NVS-NVL uitbrengt om actief de dis-cussie rond de positie en het ontwikkelingsperspectief van de zorgcoördinator te stimuleren.

LINKD_LS.indd 4 29-04-14 11:26


Martenjan Poortinga is zorgcoördinator op RSG Pantarijn. Daarnaast schrijft Martenjan regelmatig voor Bij de les. Martenjan is tevens lid van de Taskforce Zorgcoördinator.

LINKD! bestaat uit een aantal onderdelen:

1.Interviews met mensen in en om het onderwijs. 2.Praktijkverhalen van de zorgco-ordinator. Op 29 juni 2013 vond de eerste bijeenkomst plaats van de contactpersonen van het Dekkend Netwerk van zorgcoördinatoren. Op die bijeenkomst borrelden deze verhalen vanzelf op. Later werd er meer spontaan ingestuurd. Je her-kent de praktijkverhalen aan de beige kaders en het icoontje met gekleurde touwen.

3.Aanbevelingen door een aantal deskundigen voor zorgcoördinatoren, jeugdzorgprofessionals, schoollei-ders en beleidsmakers. Lees meer op pagina 9. 4.Het Da Vinci College in Dordrecht heeft zich beziggehouden met een project over de zorgcoördinator, dat werd afgesloten met een foto-expo-sitie. Een selectie van de foto’s tref je aan op de rechterpagina’s. Je ziet een aantal leerlingen die het tijdens de opleiding niet alleen konden, maar met een beetje hulp van de begeleiders binnen de school, gecoördineerd door de zorgcoördi- nator, prima gered hebben. 5.Workshops met loopbaantrajectbegeleiders uit het mbo en zorgcoör-dinatoren uit het vo en mbo leverde een pitch op: hoe verkoop je jezelf als zorgcoördinator?

LINKD! wil inzicht geven in plaats, positie en waardering van de zorg-coördinator in het onderwijs en bij partijen rondom de school. Daar-naast geeft dit magazine ook weer waarom een sterke positionering van de zorgcoördinator meerwaarde gaat hebben voor de communicatie tus-sen onderwijs en jeugdhulpverlening.

links in LINKD!altijd bron van expertisePrettige communicatie maakt zorgcoördinator goedEen zorgcoördinator is wat Jochem Blaauw betreft een must in de school. Het is voor hem een lasten-verlichting als een zorgcoördinator samen met hem een zorgsituatie met een professionele blik bekijkt.

Jochem, mentor op Thorbecke VO in Rotterdam, is niet anders gewend dan dat er op de locatie een zorg-coördinator aanwezig is, bij wie je als mentor met zorgvragen terecht kunt. Met name op de LWOO-locatie verliepen deze contacten in de vorm van wekelijkse leerlingbesprekingen intensief en frequent. In de huidige situatie is er slechts één zorg- coördinator voor de gehele onderbouw.

Professionele blik‘De zorgcoördinator is voor de men-tor altijd een bron van expertise. Of de zorgen rondom een leerling nu basaal of complex zijn, een zorg- coördinator benadert de situatie met een professionele blik en komt met passende voorstellen. Het zorgt voor lastenverlichting van de mentor en biedt hem een completere kijk op de zaak wanneer je werkzaamheden die complex zijn en veel tijd kosten met een zorgcoördinator kunt delen.’ Jochem heeft altijd het geluk gehad dat er een zorgcoördinator beschikbaar was die openstaat voor zijn ideeën en prettig kan communiceren. Een eigenschap die volgens hem een zorgcoördinator goed of zelfs beter maakt.

Kennis en aandacht‘In theorie zou een afdelingsleider of mentor met voldoende ervaring

de werkzaamheden van een zorg- coördinator kunnen uitvoeren. In de praktijk is dit echter onmogelijk,’ denkt Jochem. ‘De werkzaam-heden van een zorgcoördinator zijn zo complex, vragen zo veel kennis en aandacht en kosten zo veel tijd, dat het voor geen afdelingsleider of mentor haalbaar is om dit te doen.’

Een zorgcoördinator is met name op het vmbo onmisbaar, omdat hij als enige een overkoepelend beeld van de zorgvragen binnen de school heeft en van de leerlingen die wellicht op een onderwijs-opvangvoorziening zitten. Jochem ziet niet hoe hij zijn werk als mentor kan uitvoeren zonder de steun van een zorgcoördinator.

Beschikbare uren omhoogJochem geeft aan dat het aantal beschikbare uren wel omhoog moet. Een zorgcoördinator kan volgens hem in de huidige situatie de complexe taak niet maximaal uitvoeren. ‘Hij moet keuzes maken die soms ten koste gaan van de zorg voor de zogenaamd minder zware gevallen.’

Jochem: ‘Binnen het vmbo is het een absolute must om de expertise, beschikbaarheid en hulp van een zorgcoördinator in huis te hebben. De zorg voor leerlingen, de belang-rijkste taak van een school, kan de school niet maximaal uitvoeren zonder een collega in deze functie.’ door Cherifa Hendriks Het Thorbecke VO in Rotterdam biedt vmbo-havo-vwo.

Martenjan Poortinga

LINKD_LS.indd 5 29-04-14 11:26


‘De zorgcoördinator is in het organiseren en af-stemmen van de signalering en ondersteuning aan leerlingen de spin in het web,’ zegt Benno Wiggers, directeur VO van Samenwerkingsverband Duin- en Bollenstreek. ‘Hij organiseert de onderwijsonder-steuning binnen de school. Waar dit niet toereikend is, gaat hij in overleg met jeugdhulpverlening om ervoor te zorgen dat de leerling in het onderwijs krijgt wat hij nodig heeft.

De zorgcoördinator is met name gericht op het ondersteunen en instrueren van docenten en onderwijsondersteunend personeel en onderhoudt daarin korte lijnen met de mentor.’

Wiggers: ‘In mijn optiek is het vooral belangrijk dat een zorgcoördinator zich richt op de versterking van preventieve maatregelen. Dat doet hij door docenten en OOP goed te instrueren over signa-lering en het correct doorgeven van de signalen. Hij ondersteunt in de advisering over een juiste aanpak van leerlingen. De zorgcoördinator werkt vanuit doelstellingen, hij monitort en voorziet de directie van kengetallen en beleidsadviezen. Een inspirerende, enthousiasmerende, deskundige en (pro-)actieve houding is daarin zonder meer vereist.’

Jaarplan opstellen‘De vraag wat je aan een zorgcoördinator hebt, is er een die we ons over alle taken en functies moeten stellen in de organisatie,’ vindt Wiggers. ‘Daarom is het belangrijk dat zorgcoördinatoren een kort en handzaam jaarplan opstellen, waarin zij aangeven

op welke wijze zij welk resultaat willen boeken en hoe men dat kan meten. In het passend onderwijs zou de positie van zorgcoördinator nadrukkelijker dan ooit aan de orde moeten komen; niet alleen voor de inhoudelijke kant, maar ook voor de positie in de schoolorganisatie.’

Positie invullenHij signaleert dat het op sommige scholen moei-zaam was om de positie van de zorgcoördinator goed in te vullen. Soms omdat de school weinig zorg besteedde aan leerlingen die extra onder-steuning nodig hadden, soms omdat binnen de school niet de juiste persoon belast was met de taak. Verder treden gelukkig nog maar enkele zorgcoördinatoren meer op als leerlingbegeleider dan als coördinator.

‘We moeten evenwel constateren dat het zorg-coördinatorschap op verreweg het merendeel van de scholen goed bezet is wat betreft de per-soonlijke invulling. Daar is het vooral zaak om met passend onderwijs goed te kijken naar de positie van de zorgcoördinator binnen de school-organisatie en de taken te herijken. Belangrijk is dat men goed focust op de doelen die de zorgcoördinator dient te bereiken.’

Wiggers vat het gesprek samen: ‘Het is van belang om te kijken naar de positie van de zorgcoördinator in de schoolorganisatie, het mandaat, de compe-tenties en om te werken vanuit een jaarplan met duidelijke SMART-doelen.’

door Martenjan Poortinga

een inspirerende houding is een vereiste

positioneer de zorgcoördinatorDe zorgcoördinator moet zich vooral richten op preventieve maatregelen, is de visie van Benno Wiggers. Dat betekent dat de zorgcoördinator jaarplannen opstelt en die bewaakt.

LINKD_LS.indd 6 29-04-14 11:26


In het Samenwerkingsverband (SWV) V(S)O Duin- en Bol-lenstreek werken alle vijftien scholen voor voortgezet onder-wijs en voortgezet speciaal

onderwijs samen met elkaar, met de gemeenten en de instellingen voor jeugdhulpverlening.

Centraal in de werkzaamheden bin-nen het SWV staat de ondersteuning die leerlingen nodig hebben op het gebied van onderwijs en jeugdhulp. Binnen de scholen in de Duin- en Bollenstreek is het zorgcoördinator-schap geen functie, maar een taak.

Het SWV is met de school- directies de discussie gestart over de mogelijkheid om de zorg- coördinator in de positie van staffunctionaris te zetten. Teamlei-ders beslissen, maar daar waar het een leerling betreft die extra onder-steuning nodig heeft, kan dat dan nooit zonder advies van de zorgcoördinator. Deze gedachte is geopperd omdat de zorgcoördinator in de lijnfuncties vaak in een knelpositie kwam. Een functie als bijvoorbeeld ‘teamleider zorg’ leidde vaak tot te weinig integrale benadering van en voor de leerling.

LINKD_LS.indd 7 29-04-14 11:26


sterk met externen ‘Binnen het nazorgtraject van ons programma is de zorgcoördinator essentieel,’ zegt Sofia Sloun, coördinator van Challenge Day. ‘De zorgcoördinator zorgt ervoor dat de leerlingen die zijn opgevallen tijdens de Challenge Day, passende zorg krijgen van de juiste interne of externe partner. Challenge Day Nederland is een non-profit organisatie die workshops organiseert voor leerlingen van het voortgezet onderwijs en mbo. Het doel is dat leerlingen elkaar in een dag tijd echt leren kennen en zo begrip voor elkaar krijgen en zich met elkaar verbinden. ‘Mijn ervaring vanuit Challenge Day Nederland is dat de zorgcoördinator sterk is in de bemiddeling met externe partijen.’ Door Martenjan Poortinga

LINKD_LS.indd 8 29-04-14 11:26


aanbevelingen voor beleidsmakers1 Het gaat om onderwijs: ontzorg de scholen.2 Reken het onderwijs ook af op de pedagogische kwaliteit.

expertmeetingExperts, in en om het onderwijs, denken mee.Op 9 september 2013 kwam op initiatief van de taskforce zorgcoördina-tor van de NVS-NVL een aantal deskundigen bij elkaar voor een expert-meeting. De opdracht aan hen: stel een set aanbevelingen op voor zorg-coördinatoren, jeugdzorgprofessionals, schoolleiders en beleidsmakers, die als uitgangspunt kunnen dienen voor de verdere positionering van de zorgcoördinator. De aanbevelingen vind je in de paarse kaders in LINKD!

De experts:

Kees

van O

verv

eld

Trud

y Boo

nman

Rena

te de

Wit

Anto

inette

Baa

lman

Anto

ine W

intels

Ank J

euris

sen

Kees

van d

er W

olf

Hans

Bou

wmee

ster

senior adviseur NJi

Chaja

Dee

n

coördinator Expertisecen-trum Gedrag, Seminarium voor Orthopedagogiek

senior adviseur M&O groep

voorzitter College van Bestuur, Summa College

directeur Pallas Athene College, Ede

senior adviseur Accent, CVO Rotterdam, auteur De zorgcoördinator in het voortgezet onderwijs.

directeur SWV VO Utrecht en Stichtse Vecht

voormalig hoogleraar UvA en lector HU. Nu zelfstan-dig onderwijsadviseur.

wethouder gemeente Veenendaal, lid commis-sie jeugdzorg VNG

zorgcoördinator en zijn netwerkPaul is organisatiebreed zorg-coördinator op een scholen-gemeenschap met een kleine 3000 leerlingen. Hij is daarmee beleidsadviseur van Cees, de directeur/bestuurder.

In het kader van de transitie Jeugdzorg heeft de gemeente waarbinnen de hoofdvestiging staat, het plan opgevat een aantal sleutelfiguren die bij deze transitie een rol spelen te interviewen om erachter te komen waar knelpun-ten zitten en veel winst te behalen is in de samenwerking.

Een beleidsmedewerker maakt een afspraak met de directeur/bestuurder van de school. Die verwijst naar Paul: ‘Je moet hem hebben, hij is de inhouds-deskundige en kent de poppetjes die een rol spelen in dit veld.’

Cees seint Paul in: ‘Jij bent van de inhoud, ik dek je in bestuurlijke zaken.’

LINKD_LS.indd 9 29-04-14 11:26


‘Ik ben voorstander van een breed onder-steuningsteam dat onder leiding van de zorg-coördinator inzet op preventie en op het onder-steunen van de docenten bij het omgaan met verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen. Geen “wij (de docenten) - zij (van de ondersteu-ning)” cultuur, maar een effi ciënte gezamenlijke inzet om het optimale uit leerlingen te halen en, daar waar het nodig is, tijdig en professioneel te schakelen naar externe deskundigen,’ zegt Renate de Wit, auteur en beleidsmedewerker onderwijs-ondersteuning/projectleider passend onderwijs bij het schoolbestuur voor Christelijk Voortgezet Onderwijs in Rotterdam e.o.

Elkaar aanvullen‘De meeste zorgcoördinatoren hebben een achter-grond als docent, maar ik ken ook zorg-coördinatoren die uit de zorg komen of gedrags-wetenschapper zijn. Beide heeft voordelen. Ik vind het belangrijk dat een ondersteuningsteam (zorgteam) kennis en ervaring heeft uit zowel het onderwijs als de zorg. Op die manier kun je elkaar aanvullen, de vertaling naar de klassensituatie en de schoolorganisatie maken en voor een optimale afstemming zorgen. Samen kun je goed kijken naar: wat heeft deze leerling nodig, wat heeft deze docent of dit docententeam nodig, en wat werkt bij deze docent of in deze klas…’

Aanspreekpunt‘Ik ben blij dat er een algemene richtlijn is in de vorm van een functie- en competentieprofi el

volgens fuwasys en er veel aandacht is gekomen voor leerlingondersteuning. Dat is voor een groot deel de verdienste van zorgcoördinatoren. Men is aan de slag gegaan, heeft mooie dingen neergezet en deze ervaringen zijn meegenomen bij het opstellen van een algemeen profi el. Het is goed dat er binnen een school een duidelijk aanspreek-punt is, iemand die vanuit een helikopterview intervenieert, de juiste mensen bij elkaar brengt en processen bewaakt.’

Kloof met managementDe vraag wat er beter kan, vindt De Wit moeilijk te beantwoorden: ‘Elke school is anders, maar wat soms anders kan, is de inzet van de zorgcoördi-nator als beleidsmaker of manager. Regelmatig zie ik dat zorgcoördinatoren hard bezig zijn in de uitvoering en prachtig werk doen, maar er bestaat een behoorlijke kloof tussen hen en management en beleid. Deze werelden mag men wat mij betreft dichter bij elkaar brengen, met daarbij oog voor kwaliteitszorg.’

Niet alles zelf oplossenEen ander aandachtspunt is het tijdig inschakelen van deskundigen binnen of buiten de school, zonder het probleem over de schutting te gooien. Dit ligt vaak niet bij de zorgcoördinator, maar breder in de schoolorganisatie.

‘We moeten het meer samen doen, sterk inzetten op schoolondersteuning en gebruikmaken van elkaars expertise. Niet alles zelf oplossen, niet alles binnen de school oplossen, maar goed samenwerken met een beperkt aantal externe deskundigen en daarin elkaars deskundigheid waarderen. Dit betekent dat je elkaar moet ken-nen, dat je moet weten op welk moment je moet

we moeten het meer samen doen ‘Binnen het onderwijs moet men weten wanneer men moet schakelen naar externe deskundigen. Het gaat vaak mis op communicatie,’ is de ervaring van auteur en beleidsmedewerker Renate de Wit.

misschien eens nadenken over de benaming?

LINKD_LS.indd 10 29-04-14 11:26


schakelen en dat je moet weten wat je van elkaar kunt verwachten.

Helaas loopt het nog vaak mis op communicatie. Terugkoppelingen, handvatten voor de docent in de klas, maar ook vanuit het onderwijs goed aan-geven waar de ondersteuningsbehoefte precies ligt: grote uitdagingen voor de komende tijd met daarin een spilfunctie voor de zorgcoördinator.’

Beknibbelen op uren‘Door bezuinigingen ingegeven zie ik dat meerdere scholen korten op de zorgcoördinator en de twee-delijns ondersteuning. Ook zie ik dat men functies combineert en beknibbelt op de uren. Je moet als school natuurlijk roeien met de riemen die je hebt, maar toch vind ik dat een zorgelijke ontwikkeling. Gelukkig geldt dit lang niet voor alle scholen. Juist in een tijd waarin het gesprek gelukkig gaat over onderwijsondersteuning als onderdeel van goed onderwijs, denk ik dat het verstandig is hier de komende jaren in te investeren.’

Goed fundament neerzetten‘Mijn oprechte mening is dat, als je ondersteuning wilt integreren in je onderwijs, je dit op alle niveaus moet doen: in de klas, op managementniveau, op beleidsniveau. Ook de invoering van passend onderwijs en de decentralisatie van de Jeugdzorg naar de gemeenten bieden kansen om de samen-

werking met externe partners onder de loep te nemen en zo effi ciënt mogelijk in te richten. Deze ontwikkelingen vragen tijd. Nu investeren en een goed fundament neerzetten verdien je op termijn terug door hogere leeropbrengsten, minder school-uitval en minder verwijzingen naar bovenschoolse zorg.’

Andere benaming?‘Ik denk niet dat we zonder de functie van zorg-coördinator kunnen. Het is van groot belang dat iemand binnen de school op eerder genoemde terreinen inzet en wat mij betreft is de zorg-coördinator de aangewezen persoon. Waar we misschien wel over na kunnen denken is de benaming. In het kader van minder medisch denken en het integreren van ondersteuning in het onderwijs vind ik het een logische stap om over te gaan op een coördinator of manager onderwijs-ondersteuning.Zorgcoördinatoren zijn betrokken bij hun werk en hebben hart voor de leerling, hart voor de school en oog voor de belangen van de ouders. Ik kom veel zorgcoördinatoren tegen die heel hard werken, voor en achter de schermen, en energie halen uit succesverhalen van leerlingen. Daar heb ik veel bewondering voor. Tot slot wil ik dan ook alle zorg-coördinatoren veel erkenning toewensen voor het mooie en dankbare werk dat zij verrichten!’

Renate de Wit is auteur van het boek De zorgcoördinator in het voortgezet onderwijs. De Wit is beleidsmedewerker onderwijson-dersteuning/projectleider passend onderwijs bij het schoolbestuur voor Christelijk Voortgezet Onder-wijs in Rotterdam e.o. Ze werkt aan de manier waarop men ondersteuning en zorg voor jongeren in en om scholen kan

organiseren en is betrokken bij een gevarieerd aantal onderwerpen binnen het samenwerkingsverband, zoals: goed onderwijs als eerste onder-steuning, versterking van het primaire proces in de klas, interne onder-steuningsroutes, samenwerking met kern- en ketenpartners, een passende plaats voor leerlingen binnen het CVO, en ze denkt mee over de inrichting van de bovenschoolse zorg.

LINKD_LS.indd 11 29-04-14 11:26

zorgcoördinator in samenwerkingsverbandLayla is de zorgcoördinator van een school voor praktijkonderwijs. Net als andere vo-scholen, maakt deze school deel uit van het samenwer-kingsverband van de regio. Het SWV van Layla bestaat uit ongeveer 25.000 leerlingen, verdeeld over zo’n twintig scholen.

De bezuinigingen slaan ook in dit SWV hard toe en er wordt gesneden in het geoormerkte budget waar praktijkscholen tot dan toe recht op hadden. Voor de kleine praktijkschool wordt het lastig om de grotere broers ervan te over-tuigen dat dit budget ook na passend onderwijs nodig is om de praktijkschool overeind te houden. Iedere school vecht voor zijn eigen pot geld.

De directeur pleit in het directieoverleg voor eerlijke en gelijkwaardige stem-verhoudingen die niet enkel gebaseerd zijn op leerlingaantallen. Layla voorziet de directeur van sterke inhoudelijke argumenten. Er stromen regelmatig leer-lingen af naar de praktijkschool. Dit zijn vaak niet de gemakkelijkste leerlingen die beschadigd op de praktijkschool aankomen. Layla signaleert dat deze leerlingen vaak al in een veel eerder stadium naar de praktijkschool verwezen hadden kunnen worden. Layla pleit er in het SWV voor om leerlingen te laten opstromen in plaats van afstromen. De doelgroep van de praktijkschool is zo specifiek dat andere scholen deze leerlingen niet goed kunnen bedienen. Waar moeten deze leerlingen naartoe als de praktijk-school er niet zou zijn? Wie vangt deze specifieke doelgroep op? Welke andere school opent haar deuren voor deze leerlingen?

Het SWV beseft uiteindelijk dat de praktijkschool nodig is om passend onderwijs te kunnen bieden. Het SWV besluit dat de stemverhouding niet gebaseerd zal worden op leerlingaantallen. Iedere directeur krijgt een even-redige stem. Het SWV initieert een samenwerking tussen de praktijkschool en de vmbo-scholen waarbij de insteek is: starten op de praktijkschool en doorstromen naar vmbo.

zorgcoördinator verbindtOp haar zevende kreeg Inge de diagnose ASS. Haar ouders willen dit etiket niet en vertellen het daarom niet aan hun dochter. Inge doubleert in vwo 4. Ook de tweede keert lukt het haar niet de overgang naar vwo 5 te maken. Inge spijbelt en verzuimt veel door ziekte.

De zorgcoördinator over-tuigt de ouders van Inge van de noodzaak van een herdiagnose. Samen met hen vraagt de zorgcoör-dinator vervolgens een rugzakje (LGF) voor Inge aan. Inge stapt over naar havo 4.

De zorgcoördinator zet de ambulant begeleider, de auticoach en de verzuimco-ordinator in voor intensieve begeleiding van Inge.

Vakdocenten en mentor krijgen handvatten om Inge aan het werk te krijgen en te houden. Inge haalt haar havodiploma.

Zonder inmenging van de zorgcoördinator was Inge vroegtijdig schoolverlater geworden.

over de meerwaarde van de zorgcoördinator12

zorgcoördinator in samenwerkingsverbandzorgcoördinator in samenwerkingsverbandzorgcoördinator in

Layla is de zorgcoördinator van een school voor praktijkonderwijs. Net als andere vo-scholen, maakt deze school deel uit van het samenwer-kingsverband van de regio. Het SWV van Layla bestaat uit ongeveer 25.000 leerlingen, verdeeld over zo’n twintig scholen.

De bezuinigingen slaan ook in dit SWV hard toe en er wordt gesneden in het geoormerkte budget waar praktijkscholen tot dan toe recht op hadden. Voor de kleine praktijkschool wordt het lastig om de grotere broers ervan te over-tuigen dat dit budget ook na passend onderwijs nodig is om de praktijkschool overeind te houden. Iedere school vecht voor zijn eigen pot geld.

De directeur pleit in het directieoverleg voor eerlijke en gelijkwaardige stem-verhoudingen die niet enkel gebaseerd zijn op leerlingaantallen. Layla voorziet de directeur van sterke inhoudelijke argumenten. Er stromen regelmatig leer-lingen af naar de praktijkschool. Dit zijn vaak niet de gemakkelijkste leerlingen die beschadigd op de praktijkschool aankomen. Layla signaleert dat deze leerlingen vaak al in een veel eerder stadium naar de praktijkschool verwezen hadden kunnen worden. Layla pleit er in het SWV voor om leerlingen te laten opstromen in plaats van afstromen. De doelgroep van de praktijkschool is zo specifiek dat andere scholen deze leerlingen niet goed kunnen bedienen. Waar moeten deze leerlingen naartoe als de praktijk-school er niet zou zijn? Wie vangt deze specifieke doelgroep op? Welke andere school opent haar deuren voor deze leerlingen?

Het SWV beseft uiteindelijk dat de praktijkschool nodig is om passend onderwijs te kunnen bieden. Het SWV besluit dat de stemverhouding niet gebaseerd zal worden op leerlingaantallen. Iedere directeur krijgt een even-redige stem. Het SWV initieert een samenwerking tussen de praktijkschool en de vmbo-scholen waarbij de insteek is: starten op de praktijkschool en doorstromen naar vmbo.

zorgcoördinator verbindtzorgcoördinator verbindtzorgcoördinator

Op haar zevende kreeg Inge de diagnose ASS. Haar ouders willen dit etiket niet en vertellen het daarom niet aan hun dochter. Inge doubleert in vwo 4. Ook de tweede keert lukt het haar niet de overgang naar vwo 5 te maken. Inge spijbelt en verzuimt veel door ziekte.

De zorgcoördinator over-tuigt de ouders van Inge van de noodzaak van een herdiagnose. Samen met hen vraagt de zorgcoör-dinator vervolgens een rugzakje (LGF) voor Inge dinator vervolgens een rugzakje (LGF) voor Inge dinator vervolgens een

aan. Inge stapt over naar havo 4.

De zorgcoördinator zet de ambulant begeleider, de auticoach en de verzuimco-ordinator in voor intensieve begeleiding van Inge.

Vakdocenten en mentor krijgen handvatten om Inge aan het werk te krijgen en te houden. Inge haalt haar havodiploma.

Zonder inmenging van de zorgcoördinator was Inge vroegtijdig schoolverlater geworden.


Joanne Gootjes is zorgcoördinator op het Gomarus College, een brede scho-lengemeenschap voor voortgezet onderwijs met vestigingen in Assen, Gro-ningen, Drachten en Leeuwarden. Jan Hindrik Loonstra is leidinggevende en orthopedagoog bij OCRN, Specialistische Jeugd GGZ & Leerstoornissen in dezelfde regio.

Gootjes en Loonstra zijn een mooi voorbeeld van een nauwe samenwerking tussen zorgcoördinator en jeugdhulpverlening. Zo organiseren zij samen mas-terclasses voor mentoren over thema’s als angst of de ontwikkeling van het brein. De belangstelling hiervoor is groot. Ook werken zij samen als de grenzen van de school bereikt zijn. Niet alles is binnen school op te lossen en niet alles valt onder onderwijs. De zorgcoördi-nator bewaakt de grenzen en trekt op het juiste moment aan de externe bel. Gootjes en Loonstra zijn ervan overtuigd dat een zorgzame school niet zonder zorgcoördinator kan. Een zorgzame school kent haar grenzen.

De zorgcoördinator stelt de mentor op diverse manieren in staat zijn spilfunc-tie te vervullen bij het vroegtijdig signaleren van problemen. Een leerling kan tijdig passende zorg ontvangen en valt hierdoor niet vroegtijdig uit. Ook in de begeleiding tijdens en na een behandeling speelt de zorgcoördinator in nauw overleg met de zorgprofessional een rol en toont hij zijn meerwaarde.

een zorgzame school kent haar grenzen

LINKD_LS.indd 12 29-04-14 11:28

hoe is de zorg over 5 jaar?

LINKD! 13

hoe is de zorg over 5 jaar?

LINKD! 13

‘De zorgcoördinator ziet veel meer dan alleen een leerling,’ zegt Astrid Ruis-broek, mentor op het Groevenbeek Col-lege te Ermelo en docent Mens & Ge-zondheid in de onderbouw. ‘Als docent zie je een leerling in een klassensituatie, je ziet gedrag, je ziet de prestaties. Een zorgcoördinator ziet de hele leerling. Zij ziet zijn (basisschool)geschiedenis, de thuissituatie en zo veel meer.’

‘Vanuit haar positie en met haar exper-tise doorziet een zorgcoördinator een leerling of een situatie sneller dan een doorsnee-docent, die ertegen aanloopt dat het om welke reden ook niet goed gaat met een leerling,’ is de ervaring van Ruisbroek. Zij vindt het een groot voor-deel dat de zorgcoördinator in dienst is van de school. ‘De betrokkenheid van de zorgcoördinator bij leerlingen en collega’s is hierdoor groot.’

Adviserende en ondersteunende rolAstrid vindt het geweldig zoals haar schoolorganisatie vormgeeft aan de zorg. ‘De zorgcoördinator is er voor de docenten, waardoor één persoon alle zorg rondom een leerling in het oog heeft. Daarmee bewaart zij het over-zicht, wordt een leerling niet overstelpt met zorg, maar glipt die er ook niet tus-sendoor.’‘De zorgcoördinator heeft een sterk adviserende en ondersteunende rol, in de eerste plaats voor de mentoren. Wan-neer er geen zorgcoördinator zou zijn,

zou de school echt een probleem heb-ben. De druk op docenten zou verhogen en de leerlingen werden de dupe. De zorgcoördinator is onmisbaar binnen de schoolorganisatie.’

Meer toekomstgericht‘Het zou mooi zijn als de zorgcoördina-tor niet alleen met lopende zaken bezig is,’ vindt Ruisbroek, ‘maar ook meer tijd heeft voor het ontwikkelen van visie voor de toekomst. Hoe willen we over vijf jaar de zorg rondom leerlingen gereali-seerd zien binnen de schoolorganisatie, welke expertise hebben we daarvoor nodig?’ Ruisbroek merkt nu dat de zorg-coördinator door gebrek aan tijd keuzes moet maken waarbij leerlingen altijd voorgaan.

Welzijn hoort bij school‘School is niet louter een onderwijs-instelling. De tendens in de huidige maatschappij waarin leerlingen hun zorgen steeds minder thuis kunnen bespreken of oplossen, vraagt om een school die betrokken is bij de leerling. Niet alleen zijn leerprestaties, maar zijn hele welzijn is onze verantwoorde-lijkheid.’

door Cherifa Hendriks

zorgcoördinator ziet meer in de leerlingVoor mentor Astrid Ruisbroek is de zorgcoördinator een rust-punt, bij wie ze met haar vragen terecht kan. Ze is positief over de zorg op haar school, maar wil meer toekomstvisie.

Christelijk college

Groevenbeek is een brede

scholengemeenschap met

twee locaties en gaat uit

van de Vereniging voor

Christelijk Voortgezet

onderwijs Ermelo/Putten.

LINKD_LS.indd 13 29-04-14 11:28


Mounir Toub aan het werk als docent op het Summa College

LINKD_LS.indd 14 29-04-14 11:28


Mounir Toub aan het werk als docent op het Summa College

samen optrekkenIn gesprek met Mounir Toub, loopbaanbegeleider en docent bij de school voor Horeca van het Summa College te Eindhoven, voorheen ROC Eindhoven.‘Bijna 10 jaar geleden ben ik gestart als docent Keuken bij het Summa Col-lege en loopbaanbegeleider (mentor) van de niveau 1-studenten, opleiding Horeca Assistent.’

Lesgeven is waardevol‘Ik kan het me nog goed herinneren: Een oude kantine waar ik samen met deze jongeren de catering ben gaan verzorgen. Iedere vrijdag na het schoonmaken mochten de studenten gezamenlijk alles wat over was van die week opeten. Een gezellig mo-ment. Veel jongeren bleven regelma-tig hangen. De stoelen gingen dan zelfs aan de kant om een potje te voetballen. Nu is er een nieuwe loca-tie. Het lesgeven aan deze jongeren is nog altijd fantastisch, zo waardevol. Bij deze doelgroep ligt echt mijn hart.’

Deze jongeren zijn puur‘Deze groep jongeren is puur: Wat je ziet is wat je krijgt. Het zijn mooie mensen die open en direct zijn. Veel van deze studenten hebben in het verleden weinig succes gehad op school. Hun eerste succes is vaak hier. Dit maakt mijn werk zo bijzonder. Het broodje dat ik ze leer maken is een middel. Uiteindelijk gaat het om het aanleren van levensvaardigheden.

Ik merk dat sommige van mijn colle-ga’s deze studenten vaak nog on-voldoende begrijpen. De tijd, energie en rust die we moeten stoppen in de ondersteuning van deze studenten liggen niet binnen ieders mogelijk-heden, capaciteit en/of wil. Ik hoor regelmatig dat docenten hun studen-ten ongeïnteresseerd of lui vinden in plaats van dat ze kijken naar waar hun gedrag en handelen vandaag komt.’

Ego loslaten‘Iedere student heeft zijn eigen hand-leiding en het is belangrijk deze te

leren kennen en begrijpen om de juis-te ondersteuning te kunnen bieden. Dit komt ook terug binnen passend onderwijs: het vraagt van veel docen-ten, een andere manier van werken. De verbintenis die ik aanga met mijn studenten is nodig voor iedere stu-dent. Inlevingsvermogen, passie en soms ons “ego” loslaten is belang-rijk om een goed begeleider te zijn. Studenten verdienen kansen, samen vallen en opstaan. Ik spreek mijn studenten altijd aan op hun hande-len, nooit op hun persoon. Hier liggen nog veel uitdagingen.’

SparringpartnerToub heeft een duidelijke mening over de zorgcoördinator:. ‘De zorg-coördinator is voor mij een spar-ringpartner, iemand die dicht bij het onderwijs staat en met me meedenkt in het zoeken naar onderwijsgerela-teerde oplossingen, passend onder-steuningsaanbod. Ook is de zorgcoördinator de scha-kel tussen school en de interne en externe zorgpartners. Het belangrijk-ste is dat we samen optrekken om de student binnen te houden.’

door Hester Scharrenborg

Meer Mounir op http://www.youtube.com/watch?v=tleeuj7t6X8

aanbevelingen voor zorgcoördinatoren1 Heb het lef om met autoriteit over je leerlingen te spreken en beleidsadviezen stevig neer te zetten.2 Sluit je aan bij gemeentelijk overleg over leerlingen.3 Blijf dichtbij het primaire proces.4 Coach je collega’s: het gaat om wat de leerling nodig heeft, niet om wat de leerling heeft. 5 Maak duidelijk en meetbaar wat je toegevoegde waarde is voor de schoolloopbaan van leerlingen.

Joop of de zorg-coördinator als curatievereddingsboeiMentor: ‘Hij eruit of ik eruit!!’ Joop wordt van zorgniveau 1 direct doorverwezen naar zorgniveau 5 (bovenschool-se voorziening) zonder colle-giale consultatie, zonder in-breng in het intern zorgteam, zonder ZAT-bemoeienis.

De zorgcoördinator brengt in het MT naar voren dat de school de interne zorgstruc-tuur moet volgen, waardoor men preventief kan han-delen. Docenten zouden handelingsgerichter moeten werken. Het MT trekt het boetekleed aan en betrekt de zorgcoördinator bij het managementoverleg.

Als er geen zorgcoördina-tor zou zijn geweest, zou Joop uitgeschreven zijn als leerling en afgestroomd zijn naar het vso of…zouden er nog vele Joops volgen.

LINKD_LS.indd 15 29-04-14 11:28


‘Toen ik in september 2010 op het PRO College kwam werken, viel het mij op dat men voor elk besluit eerst de zorgcoördinator raadpleegde. Dat vond ik niet logisch. Dat betekende namelijk dat de zorgkant de insteek was voor alles wat binnen de scholen gebeurde. Leerlingen die uit de les werden gestuurd, moesten naar de zorg-coördinator, van wie men verwachtte dat hij het probleem oploste. Zo verdween op de werkvloer het zelfoplossend vermogen. Bovendien had de docent of mentor het gevoel dat hij drie “bazen” had: de schooldirecteur, de kernteamcoördina-tor en de zorgcoördinator. In mijn ogen was dat een vreemde gang van zaken. Het kenmerk van onze leerlingen mag zijn dat zij veel zorg nodig hebben, de basis blijft dat de school primair het educatief proces verzorgt.’

Zorgcoördinator als expert invliegen‘In mijn visie heeft de zorg een ondersteunen-de rol, waarbij we de zorgcoördinator pas als expert laten invliegen bij een hulpvraag. Van de professionals in het primaire proces verwacht ik dat zij bij een probleem een hulpvraag kunnen formuleren.De zorgcoördinator analyseert sa-men met het zorgteam het probleem en maakt een passend plan bij de hulpvraag. Daarin zit ook een rol voor de professional in het primaire proces. Door ons type onderwijs is er in de praktijk intensief contact tussen de zorg en het primaire proces. Maar de zorgcoördinator moet buiten het primaire proces blijven.’

Sparringpartner directie‘Daarnaast zie ik de zorgcoördinator als een sparringpartner van de directie. Een zorgcoör-dinator moet beleidsadviezen kunnen geven,

trends signaleren en op een geaggregeerd niveau zowel tactisch als strategisch mee-denken. Alleen op die manier krijg je een ver-schuiving van curatieve zorg naar preventieve ondersteuning.

Als je als zorgcoördinator alleen op het opera-tionele niveau blijft hangen, verval je snel in het blussen van brandjes, maar kom je niet toe aan de helikopterview die je nodig hebt om funda-menteel iets te veranderen.’

Tools aanreiken‘Ik verwacht van een zorgcoördinator dat als steeds dezelfde docent leerlingen uit de klas stuurt, hij dit signaleert, analyseert, en al dan niet in samenwerking met leden van het zorg-team en de kernteamcoördinatoren, met een plan komt waarmee de docent tools krijgt om het anders aan te pakken. Alleen op die manier bereik je preventie en blijf je niet in het curatieve hangen. Dat vereist andere competenties van de zorgcoördinatoren dan voorheen.’

Beleidsmatig denken‘Vorig jaar hebben we in een beleidsdocument de organisatiestructuur van de zorg en de taken van de zorgcoördinatoren aangepast. Vervol-gens zijn we een sollicitatieprocedure gestart. De sollicitanten hebben wij met name ge-screend op hun vaardigheden op het gebied van beleid en tactisch en strategisch denken. Drie zorgcoördinatoren voldeden aan deze com-

positioneren door je gedrag De zorgcoördinator moet buiten het primaire proces van het onderwijs blijven, is de visie van Eric Bouwens, bestuurder van het Pro College uit de regio Nijmegen. De zorgcoördinator is eerder sparringpartner van de directeur en moet over beleidsmatige competenties beschikken.

wij vliegen de zorgcoördinator pas bij een zorgvraag in

LINKD_LS.indd 16 29-04-14 11:28


aanbevelingen voor schoolleiders1 Realiseer je wat de zorgcoördinator direct en indirect betekent voor de schoolloopbaan van leerlingen.2 Stimuleer en faciliteer de samenwerking tussen zorg- coördinator en andere functionarissen in de school.3 Zorg voor een adequate positie van de zorgcoördinator in de organisatie van de school.

petenties “nieuwe stijl”. Hen hebben wij aangevuld met twee extern geworven zorgcoördinatoren. Sinds januari 2013 zijn de zorgcoördinatoren op kracht. Ze maken nu samen een plan om de nieuwe visie op zorg in de organisatie te implementeren. Daar trekken we twee à drie jaar voor uit.’

Geen hiërarchische bevoegdheden‘De zorgcoördinatoren hebben bij ons geen hiërar-chische bevoegdheid, maar zijn wel gemandateerd. Zij zijn leidinggevenden van het zorgteam, dat bestaat uit orthopedagogen en schoolmaatschap-pelijk werkers.

Niet de hiërarchische bevoegdheden bepalen de positie van de zorgcoördinator. Je moet als zorg-coördinator jezelf positioneren door je als zodanig te gedragen. Daarnaast moet de directie jou ook telkens in positie zetten door de juiste lijn te hanteren. Daar heb je geen hiërarchische bevoegdheden voor nodig, maar persoonlijke stevigheid.De zorgcoördinatoren hebben wel besluitvormende bevoegdheden rondom het functioneren van hun zorgteamleden. Daar moeten zij

voldoende mee kunnen bereiken, ook al zou ik het niet vreemd vinden als er ooit wel hiërarchische bevoegdheden komen.’

LC-docentfunctie voor zorgcoördinator‘We zijn door een onafhankelijke fuwasyswaar-dering tot een LC-functie voor zorgcoördinatoren gekomen. Dat zat vooral in de toevoeging van beleidsmatige, tactische en strategische aspecten op de oude functie. Hoewel de zorgcoördinatoren geen les geven, hebben we er toch een docentfunc-tie van gemaakt. Het biedt de organisatie meer fl exibiliteit en de werknemers meer bescherming. Zo kunnen we ze behouden voor de organisatie in het geval zij vastlopen binnen hun functie.’


Eric Bouwens is bestuurder van het Pro College regio Nijmegen, een stichting met vijf scholen voor praktijkonderwijs. Elk van de praktijkscholen heeft een eigen zorgcoördinator. Die zorgcoördinator is gepositioneerd als leidinggevende van het zorgteam binnen de school. Samen met de kernteams zijn zij ver-antwoordelijk voor de operationele gang van zaken op de school. Zij functioneren onder een schooldirecteur. De zorgcoördinator heeft een LC-docentfunctie.

LINKD_LS.indd 17 29-04-14 11:28


één contactpersoon in school, dat levert veel op

‘Ik maak me zorgen over hoe de zaken nu lopen: er worden kansen ontnomen aan kinderen,’ zegt Marion Koolstra tijdens het interview in Rhenen. ‘De zorgcoördinator zit in een systeem dat hem afhan-kelijk maakt van de directie. Die bepaalt. De positie van de zorgcoördinator is niet geborgd, terwijl dat wel zo zou moeten zijn. Wat er gebeurt, is nu erg afhankelijk van de persoon van de zorgcoördinator.’

Veel wisselingen, geen regie‘Als je goed zicht wilt hebben op de problematiek van jongeren heb je in een gemeente met te veel mensen te maken. Dat is op z’n zachtst gezegd lastig. Er zijn veel wisselingen en er is geen regie. De rol van de zorgcoördinator is daarom cruciaal. In de school heb ik met slechts één persoon te maken en dat levert veel op,’ zegt Marion Koolstra.

Koolstra legt de zwartepiet niet bij de scholen en de schoolleidingen neer: die moeten ook maar roeien met de riemen die ze hebben. Maar binnen de or-ganisatie heeft de zorgcoördinator ook zo zijn rol. ‘Coördinatie is belangrijk; je moet alle informatie verzamelen en registeren en vanuit je expertiserol naar je collega’s kunnen reageren. Je bent het vangnet als er vragen komen over het zorginzicht van collega’s. Je communicatieve competentie is van groot belang. Ook in het grensgebied van op-voeding en onderwijs speelt de zorgcoördinator een belangrijke rol. Hij kan de verbinding zijn tussen de verschillende partijen, inclusief de jeugdzorg.’

Taakopvatting van zorgcoördinatorOp de vraag wat een CJG-coördinator heeft aan een zorgcoördinator, antwoordt ze: ‘Door de verwijzing van een leerling die tijdens een leerlingbespreking opduikt en die de zorgcoördinator naar ons verwijst,

kunnen we tijdig meedenken en -handelen in bijvoorbeeld het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten. Voorwaarde is dat de zorgcoördinator een goed inzicht heeft in de sociale kaart.’

‘De taakopvatting van de zorgcoördinator is echter bepalend en dat ervaar ik als knelpunt. In het ca-susoverleg 12+ brengt de zorgcoördinator soms te weinig in omdat de school zaken binnenhoudt uit imago-overwegingen of omdat ze denken dat ze het zelf kunnen oplossen.’

Superpragmatisch teamHet CJG in Rhenen is nu bezig een ambulant team op te zetten onder het motto: Het CJG komt naar je toe. ‘Korte lijnen zijn belangrijk,’ benadrukt Kool-stra. ‘We moeten vanuit het kind redeneren: ouders, buurt, school, hulpverlening. Als ieder één persoon levert, hebben we een superpragmatisch team dat direct aan het werk kan.’

Koolstra is behoorlijk tevreden over de wijze waarop contacten met de zorgcoördinator lopen, toch voor-ziet ze problemen in de toekomst: ‘Ik maak me zor-gen over de hoeveelheid tijd die een zorgcoördina-tor krijgt. Hij heeft nu al te weinig uren beschikbaar. Voor de aankomende bezuinigingen houd ik mijn hart vast. Er moet echt iemand zijn die in de school alle lijntjes in de hand houdt. Wat mij betreft is dat de zorgcoördinator.’

door Martenjan PoortingaHet Ce

er worden kansen ontnomen Door korte lijnen met de zorgcoördinator kan het CJG tijdig inspelen op problemen rond een leerling. Maar overwegingen binnen de school werken soms belemmerend, betreurt Marion Koolstra, coördinator van het CJG in Rhenen.

LINKD_LS.indd 18 29-04-14 11:28


Het Centrum voor Jeugd en Gezin in Rhenen draait goed en heeft nauwe banden met het onderwijs in de gemeente. Gemeente, jeugdzorg-instellingen, hulpverleners en het

ZAT van een school voor vo draaien mee in een gecombineerd casusoverleg 12+. Marion Koolstra is coördinator van dit CJG.

LINKD_LS.indd 19 29-04-14 11:28

Mariolijn sluit zich op op het toiletMariolijn heeft als diagnose MCDD. Op de basisschool liep het regelmatig fout en sloot ze zich op in het toilet. Moeder moest haar er dan uit praten.

De eerste twee weken op het VO valt Mariolijn al op. Ze loopt eenzaam en totaal in paniek door de gangen. Ze heeft ernstige problemen met haar executieve functies en centrale coherentie. Een tsunami van angsten overspoelt haar. Haar gebruik van sociale media is zorgelijk. Mariolijn beheerst de gezinssituatie door haar rigide gedrag.

Ze komt direct in de leerlingbespreking ter sprake. Na een gesprek met haar ouders wordt ze in het ZAT ingebracht. De zorgcoördinator vraagt een PAB-traject aan (preventieve ambulante begeleiding) en bespoedigt de herdiagnose. Ze vraagt LGF aan. Een auticoach wordt ingezet. Deze licht onder meer de klas voor en geeft instructies aan vakdocenten, men-tor en ondersteunend personeel. Bureau Jeugdzorg schakelt Kentalis in voor ambulante hulp thuis.

Als er geen zorgcoördinator zou zijn geweest, zou Mariolijn zijn afge-stroomd naar het VSO.

Lucia kan niet plannen en structurerenEr komen signalen dat Lucia, student aan het ROC, haar werk niet goed kan plannen en structureren. Zij kan ook moeilijk aan-sluiting vinden bij mede-studenten. Op grond van haar cognitieve capa-citeiten zou Lucia het niveau aan moeten kunnen.

De vader van Lucia is over-leden aan de gevolgen van een auto-ongeluk, moeder zat ook in de auto en heeft lichamelijke en psychische klachten. Lucia is angstig.

Docenten en Lucia vullen een signaleringslijst in. De zorgcoördinator doet dossieronderzoek en spreekt de mentor. Lucia lijkt overbelast en er is sprake van emotionele problematiek.De zorgcoördinator schakelt passende hulp-verlening in en voorkomt zo stagnatie in Lucia’s school-loopbaan. Hij brengt alle signalen bij elkaar, daarna alle partijen, inclusief Lucia, waardoor de lijnen kort blijven.

Als er geen zorgcoördinator zou zijn geweest, zou Lucia wellicht een thuiszitter zijn geworden of zijn afge-stroomd naar een voor haar te laag niveau.


Locatieleiding moet de zorgcoördinator op waarde schatten

Annuska Slikkerveer is ambulant begeleider bij REC Vierland-Noord in Nijmegen. Zij begeleidt scholen in de begeleiding van cluster IV-leerlingen (kinderen met gedragsproblematiek). Een deel van haar werkzaamheden verricht ze op RSG Pantarijn.

‘Voor mij is het prettig om te sparren met de zorgcoördinator over ideeën rondom rugzakleerlingen en in bredere zin over de invulling van de zorg op school. Als er problemen zijn, over bijvoorbeeld de uitvoering van het handelingsplan, dan overlegt hij met de betrokken docenten om beweging in het proces te krijgen.’

‘Wat anders zou kunnen, maar ik vrees dat dit een langduriger proces is, is dat school en docenten zich meer moeten realiseren dat ze hun eigen handelen beter moeten afstemmen op de onderwijsbehoeften van de leerling. Zeker in het licht van passend onderwijs. Docenten zien dit als een probleem en leggen dat vaak te snel buiten zichzelf. School zou meer moeten investeren in de ontwikkeling van docenten.’

Over de vraag of de zorgcoördinator voldoende kan bereiken is Slikker-veer wat sceptisch: ‘Helaas legt de locatieleiding de prioriteiten voor de zorg wel eens anders uit dan wij adviseren. De zorgcoördinator is hierin afhankelijk van de locatieleiding en kan niet altijd voldoende bereiken.’

‘Ik werk al jaren prettig samen met zorgcoördinatoren, waarbij we van beide kanten informatie uitwisselen en met elkaar discussiëren over de invulling van de zorg. Ik hoop dat locatieleidingen in de toekomst nog meer het belang van een stevige zorg onderschrijven en de waarde van de zorgcoördinator goed zullen inschatten.’

zorgcoördinator is iets waard

LINKD_LS.indd 20 29-04-14 11:29

LINKD! 21

Voor Marijke de Kruijff, ambulant begeleider bij Partner Passend Onderwijs, cluster 3, is de zorg-coördinator het eerste aanspreek-punt op school. Samen bespreken ze de zorgvraag van de individuele leerling, de wensen en mogeli-jkheden voor de begeleiding die de leerling nodig heeft. Binnen de school bewaakt de zorgcoördina-tor het doorlopende proces van de zorg en borgt daarmee de continuï-teit in de leerlingenzorg.

Afstemmen met mentorenVoor de praktische uitvoering werkt De Kruijff veel samen met de betrokken mentoren. De zorg-coördinator stemt met de mentoren af over afspraken, aanpassingen, communicatie en beslissingen. Zo ontstaat een gegarandeerde con-tinuïteit in de leerlingenzorg.

De Kruijff vindt het essentieel dat er iemand verantwoordelijk is voor het zorgbeleid. Een professional die voor die belangen kan staan. ‘Het is niet iets wat je er zo bij kunt doen. De zorgcoördinator is ook de aangewezen persoon om binnen de school bepaalde onderwerpen op beleidsniveau bespreekbaar te maken.’

Te grote werkdrukZorgcoördinatoren hebben veel werk te verzetten. De Kruijff merkt in haar contacten altijd hun grote werkdruk, waarschijnlijk ook al door de alledaagse drukte op school, de waan van de dag, zoals zij dat noemt. ‘Het zou fi jn zijn als er meer ruimte en tijd was om de dingen goed en grondig aan te pak-ken,’ vindt de Kruiff.

Voor De Kruijff is de zorgcoördina-tor onmisbaar: ‘Als er geen bewak-ing is van het zorgproces kun je je afvragen of de continuïteit in zorg tijdens de schoolloopbaan van de leerling voldoende gewaarborgd blijft. Als ambulant begeleider zou je anders afhankelijk worden van de visie van de individuele mentor op de noodzakelijke zorg en dat beperkt je in de uitvoering van de begeleiding.’


Partner Passend Onderwijs ondersteunt scholen, ou-ders en leerlingen met een verstandelijke beperking, een lichamelijke beper-king of een meervoudige beperking en leerlingen die langdurige ziek zijn. Alle leerlingen hebben een leerlinggebonden fi nancie-ring (LGF), een rugzakje. Bij Partner Passend Onder-wijs werken verschillende disciplines zoals ergothe-rapeuten, orthopedagogen, specialisten bewegings- onderwijs. Hierdoor is het voor een ambulant begelei-der makkelijk een beroep te doen op het netwerk van benodigde deskundigheid.

borging continuïteitOp elke school waar Marijke de Kruijff komt heeft ze met een zorgcoördinator te maken. Daarmee zet ze als ambulant begeleider de eerste stappen in de realisering van passende begeleiding voor de zorgleerling.

LINKD_LS.indd 21 29-04-14 11:30


Vaak is voor de leerplichtambtenaar de zorgcoör-dinator de eerste contactpersoon van de school en ook degene die het verzuim meldt. ‘Niet op alle scholen is dat op die manier geregeld,’ vertelt Van Baardewijk, ‘soms meldt de directeur, de verzuim-coördinator of de teamleider. In een kleine school zie je vaak een combinatie van verzuim- en zorgta-ken, wat prettig werkt voor de leerplichtambtenaar.’

Oog voor andere zorg‘Als een leerling verzuimt, heeft hij vaak problemen op meerdere leefgebieden,’ is de ervaring Van Baardewijk. ‘De zorgcoördinator is op de hoogte van de wettelijke verplichtingen rondom leerplicht, maar heeft ook oog voor de andere zorg rondom een leerling.’ In de visie van Van Baardewijk hoort verzuimbeleid onder het zorgbeleid van de school thuis en is de zorgcoördinator voor hem een ideale gesprekspartner. Hij kan zelf in de handhavende rol van leerplichtambtenaar blijven, met het doel de positie van de jongere te verbeteren en vroegtijdige uitval te voorkomen. De zorgcoördinator is de part-ner die de regie heeft over de zorg.

Samen optrekkenDe zorgcoördinator is voor de leerplichtambte-naar behalve verzuimmelder ook de inhoudelijke vraagbaak op casus- en leerlingniveau. Hij maakt afspraken binnen de school over verzuim. Hij is ook een doorgeefl uik voor inhoudelijke informatie

afkomstig van de zorgpartners in het ZAT, tussen ZAT-vergaderingen door. Samen optrekken werkt voor leerling en hulpverleners effectiever. Eén aan-spreekpersoon, die met gebundelde en relevante informatie over de leerling kan spreken, heeft bij Van Baardewijk de voorkeur.

Zorgtrajecten inzetten‘De zorgcoördinator heeft bevoegdheden om bin-nen en buiten de school zorgtrajecten in te zetten. Daardoor gaat het over minder schijven en de inzet van de zorg komt vaak sneller van de grond,’ noemt hij als meerwaarde om het verzuimbeleid bij de zorgcoördinator neer te leggen.

Ideale samenwerkingspartner’Bij grote scholen is dat niet anders,’ is de ervaring van Van Baardewijk. ‘Voorwaarde is wel dat de zorgcoördinator een afgebakend stuk heeft, bij-voorbeeld bovenbouw of onderbouw. Als dat niet zo is, kan de zorgcoördinator geen externe zorg-trajecten opzetten en moet hij intern navraag doen om informatie compleet te krijgen. In een grote school hebben teamleiders vaak minder kennis van zorgtrajecten of problemen die kinderen hebben, hoewel dat erg van de persoon afhangt.’

‘De zorgcoördinator is de bekende spin in het web. Hij creëert een goed ontmoetingspunt voor zorg-partners: de plek waar onderwijs en zorg elkaar ontmoeten, waar men kennis deelt, en waar de zorgcoördinator zorgt dat betrokkenen doorpak-ken. Door zijn handhavende bevoegdheden is de leerplichtambtenaar daarin een ideale samenwer-kingspartner.’

doorzettingsmacht voorde zorgcoördinatorVoor leerplichtambtenaar Erwin van Baardewijk is de zorgcoördinator de ideale samenwerkingspartner. Hij is een duidelijk aanspreekpunt bij wie alle lijnen samenkomen. Hij roemt de betrokkenheid van zorgcoördinatoren.

betrokkenheid zou een standaardcompetentie in het onderwijs moeten zijn

LINKD_LS.indd 22 29-04-14 11:30


Betrokken zorgcoördinatoren ‘Zorgcoördinatoren zijn vaak zeer betrokken,’ signaleert Van Baardewijk, wat volgens hem een standaardcompetentie in het onderwijs zou moeten zijn. ‘Zij kunnen een interne zorg-structuur opzetten en in stand houden, zijn goed bereikbaar, pakken snel de telefoon naar de leerplichtambtenaar en voelen zich verantwoordelijk om zaken op te pakken.’

‘Een zorgcoördinator zou in alle gevallen doorzettingsmacht moeten hebben om het team aan te spreken of een zorg-traject binnen de school te kunnen doorvoeren,’ vindt Van Baardewijk.

Bewezen functie ‘De relatie tussen de zorgcoördinator en het management moet stevig zijn. Zij moeten samen optrekken. Helaas zetten niet alle scholen de zorgcoördinator in die positie en zien hem niet als coördinator.’ Van Baardewijk betreurt dat: ‘Het zal lastig worden om eenzelfde clustering van taken bij een andere functionaris neer te leggen, die het gewenste aanspreekpunt voor de leerplichtambtenaar blijft met alle kennis van zaken. De zorgcoördinator heeft zijn rol en functie inmiddels wel bewezen.’door Cherifa Hendriks Erwin van Baardewijk is leerplichtambtenaar (LPA) bij Bureau Leerplicht Nijmegen. Daar vallen alle leerplichtigen van 5 tot 18 jaar onder.

LINKD_LS.indd 23 29-04-14 11:30


Welk beeld heb jij van een zorgcoördinator? ‘Hij is een duizendpoot, dat is het eerste wat bij me opkomt. Hij heeft veel kennis over zorg in de breed-ste zin van het woord. Voor onze organisatie en voor onze mentoren is hij een centrale fi guur en een onmisbare schakel.’

Op een ander niveau dan een teamleider of een conrector? ‘Absoluut op een ander niveau. Een team-leider constateert dat het met leerlingen niet goed gaat en weet dan niet altijd welke volgende stap hij moet zetten. Daar is een zorgcoördinator nu juist goed in.’

Dus eigenlijk de schakel tussen inhoud en leerling of beter tussen leerling en kind? ‘Dat klopt. Een mentor of teamleider blijft vaak steken in een schoolorga-nisatie, omdat zij niet met voldoende afstand naar een leerling en de problematiek kunnen kijken om de volgende stap te zetten.’

Wat zou een zorgcoördinator nog meer kunnen doen? ‘De zorgcoördinator zorgt voor het proces van begeleiding en ondersteuning. Hij speelt een belang-rijke rol als coach naar mentoren. Ik denk dat de zorgcoördinator nog meer een expert in de school zou kunnen zijn. Tot voor kort kwam een zorgleer-ling automatisch bij de zorgcoördinator terecht. Die rol is aan het verschuiven. Ik denk dat dat goed is. De zorgcoördinator zou zijn expertise nog meer kunnen delen met anderen. Hij zou mentoren meer vaardig kunnen maken om taken over te nemen. Er

zijn wel docentencoaches op school, maar zij zijn vooral op het didactische vlak gericht en niet op leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.’

Bij mijn sollicitatie als zorgcoördinator heb ik gezegd dat mijn streven is mezelf overbodig te maken. ‘Zorg en begeleiding zou ik inderdaad meer in de school willen leggen. Die rol krijgt nog te weinig aandacht. Dat is lastig door de formatie. De zorg-coördinator zou meer tijd moeten kunnen vrijmaken om in de klas mee te kijken. Kijk eens mee als er een zorgleerling in een klas zit, geef feedback op het pedagogisch handelen van een docent. Op leer-lingniveau gaat het wel goed. We hebben studie-middagen over zorg waarbij de zorgcoördinator voorlichting geeft.’

Het is dus een kwestie van geld en faciliteiten? ‘Ook ja. En dat wordt er niet beter op. We hebben er inmiddels wel een tweede zorgcoördinator bij die zich vooral richt op de zorg in de brugklas.’

Als ik kijk naar de plaats van de zorgcoördinator in de organisatie, waar staat die dan? ‘De zorgcoördinator valt rechtstreeks onder mij. Hij heeft een grote verantwoordelijkheid in de school en krijgt die ook. De zorgcoördinator zou mandaat moeten hebben voor de oplossingen die hij ziet. Je zou dit kunnen vergelijken met de doorzettingsmacht van een PCL (Permanente Commissie Leerlingzorg) in het Sa-menwerkingsverband. Ik probeer mijn zorgcoördinator op die manier te positioneren. Als hij denkt dat bepaalde interventies nodig zijn, dan steun ik hem, ook als een teamleider daarover in discussie gaat.’

de zorgcoördinator heeft aanzien De zorgcoördinator zou een expertiserol in de school moeten hebben, vindt Antoinette Baalman-Marissink, directeur van het Pallas Athene College in Ede. Ook over zijn verant-woordelijkheden en rol naast de directie heeft zij duidelijke opvattingen. Antoinette in gesprek met Martenjan Poortinga.

de zorgcoördinator zou autonoom moeten zijn

LINKD_LS.indd 24 29-04-14 11:30


Teamleiders hebben wat dat betreft vaak een eigen toko. ‘Als je iemand die rol geeft in de school, moet je hem ook die verantwoordelijkheden geven. Als de zorgcoördinator denkt: er is voor een kind iets nodig of een kind moet toch bevorderd worden, omdat ik zijn dossier ken, dan zou hij autonoom moeten zijn. Natuurlijk altijd in overleg met de teamleider. Maar hij kan op dit vlak niet onder een teamleider werken.’

Dat is iets waar we tegen aanlopen, onder meer omdat het een relatief nieuwe functie is. ‘We hebben al een paar van dit soort situaties ge-had. Als de zorgcoördinator vindt dat we dit soort beslissingen moeten nemen dan staat deze boven de mening van de teamleider. Want het kan niet zo zijn dat een zorgcoördinator het dossier aan een teamleider moet uitleggen die vervolgens de beslis-sing neemt. Daarmee maak je de zorgcoördinator in feite monddood.’

En hoe reageren die teamleiders daarop? ‘Ik heb het tot nu toe persoonlijk toegelicht, omdat dit bij ons nog niet zo beschreven is. Dat vinden ze wel heel lastig. En dat kan ik me ook wel voorstellen, want een teamleider is natuurlijk verantwoordelijk voor alles in zijn team, inclusief zorg en begeleiding. Aan de andere kant, je moet dit proces ook de ruimte geven. Als het niet goed loopt, zie ik voor mezelf een rol. Eigenlijk moeten wij in de school, als je echt een goede professionele organisatie bent, dit ook kunnen laten bij de professionals onderling.’

Is zorgcoördinator bij jullie een taak of een functie? En hoe is die ingeschaald? ‘Het is een OP-functie en ingeschaald in een LC. Hij is niet in fuwasys beschreven en gewaardeerd. Het is een persoons- gebonden taak en dat vind ik een functie.‘

Er zijn scholen die zeggen dat er niet te veel functies moeten komen. Zorgcoördinatoren zijn docenten met een taak, je blijft altijd docent en als je weggaat moet iemand anders dat zo over kunnen nemen. ‘Zo werkt het niet. We zijn onlangs begonnen ons hele func-tieboek te herschrijven, maar de zorgcoördinator is

eigenlijk niet beschreven als functie; dat is iets wat ik nog meeneem.’

Ik stuur je de brochure met de functiebeschrijving. Dat heeft een extern bureau voor ons gedaan, pre-cies volgens de regels. ‘Je kunt kijken of je een OP- of een OOP-functie gaat creëren. Ik vind het minimaal LC.’

Als je onze brochure met het competentieprofiel ernaast legt, zie je dat dat heel goed kan. Er zijn ook scholen die de zorgcoördinator in het manage-mentteam hebben zitten, dan zou je aan LD kunnen denken, maar dan ben je veel meer beleidsadviseur en -bepaler. ‘Maar dat ben je natuurlijk. Bij ons in een kleine school is de zorgcoördinator beleidsad-viseur en medebepaler. In die zin zit je op hetzelfde niveau als een teamleider. Dat is ook mijn visie op de organisatie: als je een zorgcoördinator hebt en je gaat hem aan alle kanten in de lijn plaatsen, dan kun je hem beter afschaffen. Dan kan de teamleider het beter zelf doen, maar die kan het niet. Dat is dus een spagaat. Wij zijn nog zoekende, maar zo zou het wel moeten zijn.’

Vind jij dat de zorgcoördinator in jouw organisatie voldoende kan bereiken? ‘Ja, ik vind wel dat wij onze zorgcoördinator zo hebben gepositioneerd dat hij ook voldoende kan bereiken en voldoende initiatie-ven kan nemen. Wij fluiten hem zelden terug. Hij heeft in de organisatie het aanzien van een deskundige.’

Heeft dat dan te maken met de persoon of met de functie? ‘Beide. De functie heeft aanzien, maar als de persoon de juiste competenties heeft, versterkt dat elkaar. Het zou niet zo moeten zijn dat de in-vloed groter is naarmate de inzet, de bevlogenheid en soms het fanatisme van de persoon. Ik denk dat als je hem ergens in de organisatie plaatst, hij een overkoepelende rol moet hebben. Je zou bijna kun-nen zeggen (maar niet in onze kleine organisatie) je hebt een directeur onderwijs, een directeur bedrijfs- voering en daarnaast staat een zorgcoördinator.’

LINKD_LS.indd 25 29-04-14 11:30


Salia, leerling op een vmbo, neemt op school contact op met het AMK. Zij mag haar Nederland-se vriendje niet meer zien van haar vader. Haar vader is bang dat zij er met haar vriendje vandoor zal gaan. Er dreigt een kans op eerwraak.

Na twee weken doet Salia een noodoproep bij de zorgcoördinator, die contact opneemt met het AMK. Het crisisteam wordt ingeschakeld. Salia wordt naar een veilige plek overgebracht.

Salia’s moeder en broer komen op school verhaal halen. De zorgcoördinator gaat met ze in gesprek.Ze krijgen te horen dat de school voor Salia een veilige plek moet zijn. De school zal niet toestaan dat ze Salia zien. Ze worden gevraagd de school te verlaten.

Als er geen zorgcoördinator zou zijn geweest, zou het gevaar niet zijn herkend of anders zijn inge-schat.

Salia en het gevaar van eerwraak

zal gaan. Er dreigt een kans op eerwraak.

Na twee weken doet Salia een noodoproep bij de zorgcoördinator, die contact opneemt met het AMK. Het crisisteam wordt ingeschakeld. Salia wordt naar een veilige plek overgebracht.

Salia’s moeder en broer komen op school verhaal halen. De zorgcoördinator gaat met ze in gesprek.Ze krijgen te horen dat de school voor Salia een veilige plek moet zijn. De school zal niet toestaan dat ze Salia zien. Ze worden gevraagd de school te verlaten.

Als er geen zorgcoördinator zou zijn geweest, zou het gevaar niet zijn herkend of anders zijn inge-schat.

Heerlijk lijkt me dat!‘Dat is natuurlijk leuk, maar soms een beetje te veel. De rol van de zorgcoördinator is nog ontzettend aan verandering onderhevig. Met het passend onderwijs op komst moet hij ook meer extern gaan doen. Hij is dan meer het gezicht naar buiten en wordt dus nog belangrijker voor de school. Die spagaat, wie is eindverant-woordelijk, komt daarmee nog meer naar voren.’

Maar het onderwijs moet bezuinigen… ‘Dat is heel erg kortetermijndenken. We krijgen toch, hoe je het ook wendt of keert, meer leer-lingen op school die extra ondersteuning nodig hebben. Dus wij moeten op dat gebied aan professionalisering werken. Dat kan ik niet en dat kunnen de teamleiders niet, die hebben een andere deskundigheid.Als een zorgcoördinator die professionalisering goed aanstuurt, ben je echt een stap verder.’

Het Pallas Athene College is een zelfstandige school voor mavo, havo, vwo en vwo-sprint en telt ca. 1000 leerlin-

Mijn ervaringen met zorgcoördinatoren zijn goed

Henk Keurentjes, schoolagent bij politie Gelderland-Midden ziet de zorgcoördinator als belangrijk contactpunt in de school. De bezuinigingen zijn ook voor hem een zorg.

‘De zorgcoördinatoren zijn mijn eerste aanspreekpunt op school. Met hen deel ik onder andere de zorgen die er zijn over leerlingen en hun thuissituatie. Die ervaringen met hen zijn goed. Ze zijn altijd bereikbaar en aanspreekbaar en handelen direct als de situatie dat vraagt.Bovendien hebben ze korte lijnen met externe hulpverlening en andere partijen, zoals met jeugd-zorg en de leerplichtambtenaar.

Ik ben wel tevreden over mijn contacten met de zorgcoördinatoren, hoewel ik ook wel zie dat ze in een aantal gevallen niet alle medewerking krijgen van andere personeelsleden binnen de school. Soms zijn schoolbelangen belangrijker dan kindbelangen. De zorgcoördinator kan daar niet tegenop.

Wat me zorgen baart, is de bezuiniging die nu doorgevoerd wordt in het onderwijs. Uren die naar de zorg gaan, staan erg onder druk, terwijl het preventieve werk van ons als politie niet kan zonder een aantal essentiële personen binnen de school.

Wat mij betreft mag de zorgcoördinator niet verdwijnen!’

politie kan niet zonder zorgcoördinator

LINKD_LS.indd 26 29-04-14 11:30


de pitchHoe verkoop je jezelf als zorgcoördinator? Wat is eigenlijk je meerwaarde voor school en leerlingen? En op welke positie kun je het meest bereiken? We denken het allemaal wel goed te weten, de meerwaarde van de zorgcoördinator. Maar hoe breng je dit goed onder woorden? Hoe maak je het aan anderen duidelijk? Hoe overtuig je je leidinggevende?

Op de Dag van de zorgcoördinator 2012 en in verschillende work-shops in het land is er door zorg-coördinatoren aandacht besteed aan elevatorpitches rondom de meerwaarde van de zorgcoördi-nator. In mei 2013 liet een aantal loopbaantrajectbegeleiders (LTB) uit het mbo zijn licht schijnen over de positie van de zorgcoördinator.

Een elevatorpitch is een werkvorm waarin je je voorstelt dat je in de lift van een wolkenkrabber staat. In de tijd die de lift nodig heeft om de bovenste etage te bereiken, presenteer je je gedachtegang rondom een onderwerp. Het onderwerp van onze pitch is: de meerwaarde van de zorgcoördina-tor in vo en mbo.

Onze pitch is een samenvoeging van alle sterke pitches die we het afgelopen jaar hebben gehoord.

Vanuit een onafhankelijke en deskundige positie met een over-all visie op begeleiding en zorg, heeft de zorgcoördinator kennis van de sociale kaart, waardoor hij snel kan schakelen tussen interne en externe partijen. Hij is aanspreekpunt en vraag-baak voor het team om in te kunnen spe-len op de ondersteun-ingsbehoeftes van de leerlingen. Binnen de school is de zorgcoör-dinator een teamspeler door samen met collega’s, directie, stagebieders en externe partijen tot oplossingen te komen, met als doel het beste uit de leerling te halen en voortijdig schoolverlaten te voorkomen.

Klopt deze pitch met jouw bele-ving van je werk? Is dit voldoen-de om jouw leidinggevende te overtuigen? Dekt het voor jou de lading van jouw meerwaarde als zorgcoördinator? Heb je aanvullin-gen: pitch met ons mee!

aanbevelingen voor jeugdzorgprofessionals1 Maak de verbinding met de zorgcoördinator.2 Stimuleer de integrale aanpak van de verschillende leefdomeinen.3 Zorg ervoor dat de school zich met onderwijs kan bezighouden.

de zorgcoördinator gebruikt ervarings-deskundigenDe teamleider bovenbouw havo neemt, zonder de zorgcoördinator te raadplegen Ronald aan, een leerling met PDD-NOS, die zich aanmeldde na een verhuizing.

Er is geen handelingsplan, er is geen LGF. Haar argument is: we hebben al zo veel ervaring met dit soort leerlin-gen, dat kunnen mijn docenten wel.

Het gaat niet goed: regelmatig ont-ploft Ronald en loopt boos weg. Zijn ouders moeten hem dan zoeken en kalmeren. Docenten weten niet wat ze ermee aan moeten. Zijn cijfers zijn slecht. De frustraties lopen op.

De teamleider klopt in januari aan bij de zorgcoördinator: wat moet ik nu?

De zorgcoördinator neemt contact op met de afleverende school. Er blijkt wel degelijk een handelings-plan te zijn en er is ook iemand die Ronald heeft begeleid en adviezen wil geven. Ouders worden als erva-ringsdeskundigen nauw betrokken.

De zorgcoördinator brengt mensen met elkaar in gesprek, vraagt LGF aan, stelt een rugzakbegeleider aan. Er komt een handelingswijzer voor docenten. Ronald is inmiddels geslaagd.

Interesse in de NVS-NVL, Taskforce Zorgcoördinator, Dekkend Netwerk, wil je actief worden of een eigen pitch sturen?

Neem contact met ons op!www.nvs-nvl.nl

LINKD_LS.indd 27 29-04-14 11:30

Voor meer info of bestellen: www.uitgeverijpica.nl

Volg ons op Twitter! @Uitgeverij_Pica

Aukje Donker-van der Meer en Ben Tempert

KlasseDeal

Met KlasseDeal heb je de tools in handen voor po-sitieve groepsvorming in het vo. Leerlingen gaan elkaar ontmoeten (om een tweede, betere indruk van elkaar te krijgen), leren elkaar begrijpen (waarbij verschillen worden ge-bruikt om verbinding in de groep aan te gaan) en gaan werken aan één mis-sie (afspraken die leiden tot een deal met de klas: de KlasseDeal).

132 pagina’s | paperback | ISBN 9789491806049 | € 16,95

Inge Verstraete

Communicatiebox voor school en ouders‘In heldere en concrete bewoor-dingen geeft Inge Verstraete aan wat normaal begaafde kinderen en jongeren met au-tisme op het gebied van com-municatie nodig hebben. Elke leerkracht, elke ouder kan in dit boek adviezen vinden die voor zijn of haar leerling of kind van nut kunnen zijn.’Ina van Berckelaer-Onnes

152 pagina’s paperback met fl appenISBN 9789077671733€ 22,95

Kees van Overveld

Groepsplan Gedrag in het voortgezet onderwijsGroepsplan Gedrag in het voort-gezet onderwijs is een praktisch boek voor alle onderwijsprofes-sionals in het voortgezet onder-wijs, dat zich richt op het reali-seren van een veilig pedagogisch klimaat. De lezer krijgt tal van tips om gedragsproblemen in klas en school te voorkomen en aan te pakken. Het boek is voor-zien van actuele en gefundeerde achtergrondinformatie.

Verschijnt: april 2014 | Ca. 300 pagina’s

paperback met fl appen | ISBN 9789491806186 | € 32,95

Voor VO en MBO!Nieuw! Voor VO-klassen 1-3

Verwacht:Nu al 4e druk!

KlasseKlassedeal

Klassedeal

POSITIEVE GROEPSVORMING IN HET VO

POSITIEVE GROEPSVORMING IN HET VO

Leerling: ‘Door KlasseDeal heb ik mijn klasgenoten sneller en beter leren kennen.’Conrector: ‘Ik besef dat een goede sfeer een

belangrijke voorwaarde is voor goede prestaties.’

Aukje Donker-van der Meer en Ben TempertAukje Donker-van der Meer en Ben Tempert A

ukje

Do

nker-v

an

der M

eer

Ben

Tem

pert

pica

KlasseLeerling: ‘Door KlasseDeal heb ik mijn klasgenoten

sneller en beter leren kennen.’Conrector: ‘Ik besef dat een goede sfeer een belangrijke voorwaarde is voor goede prestaties.’

Groepsprocessen zijn uitermate belangrijk

in een klas, maar helaas is het vaak een

onderbelicht thema in het voortgezet on-

derwijs. Toch is iedere leerling daar bewust

of onbewust mee bezig; iedereen wil im-

mers graag ergens bij horen. Met name in

de brugklas maken leerlingen een nieuwe

start, krijgen ze te maken met nieuwe klas-

genoten, en moeten ze een nieuwe plek in

de klas veroveren.

Hoe komt een groep tot stand? Welke sta-

dia doorloopt een groep? Hoe creëer je een

sfeer in de groep, waarbij iedereen zich op

z’n gemak voelt en vervolgens kan komen tot

goede prestaties? Kortom: hoe kun je als leraar of

mentor het groepsproces positief beïnvloeden en

onderhouden?

In KlasseDeal vind je op al deze vragen het ant-

woord.

Met KlasseDeal heb je de tools in handen voor po-

sitieve groepsvorming in het vo (brugklas, klas 2

en klas 3). Leerlingen gaan elkaar ontmoeten (om

een tweede, betere indruk van elkaar te krijgen),

leren elkaar begrijpen (waarbij verschillen worden

gebruikt om verbinding in de groep aan te gaan)

en gaan werken aan één missie (afspraken die lei-

den tot een deal met de klas: de KlasseDeal).

8060497894919

omslag KlasseDeal.indd 1 13-09-13 10:52

pica

Kees van Overveld

In het Voortgezet onderwijs

Groepsplan

gedrag

Planmatig werken aan passend onderwijs

Inge VerstraeteInge Verstraete

Communicatieboxvoor school en ouders

Communicatieboxvoor school en ouders

pica

Voor ondersteuning van normaal begaafde kinderen en jongeren met autisme

Voor ondersteuning van normaal begaafde kinderen en jongeren met autisme

Comm

unicatiebox voor school en oudersInge Verstraete

nur: 280

Waarom fluistert Sanne in de les? Waarom ant-woordt Job alleen met ja of nee op open vragen? Waarom vindt Imre geen aansluiting bij klasgeno-ten? Waarom weigert Bas deelstappen te noteren bij wiskunde? Waarom kijkt Tom mij niet aan als ik tegen hem praat?

Autisme heeft vele gezichten, maar een ding hebben de kinderen en jongeren in de voorbeelden hierboven ge-meen: ze hebben in de communicatie een probleem om af te stemmen op de ander, en de ander op hen. Hier-door verloopt de communicatie vaak moeizaam. Voor het kind met autisme geldt nogal eens de paradox: ‘Ik kan praten, maar het feit dat communicatie mijn kern-probleem is, betekent dat ik niet goed kan communice-ren wat het probleem is!’

Met de Communicatiebox voor school en ouders leer je hoe je communicatieproblemen bij kinderen en jonge-ren met autisme kunt herkennen en hiervoor - op basis van een handig communicatieprofiel - slimme interven-ties en hulpmiddelen kunt inzetten om de communicatie kwalitatief te verbeteren. Met de doeltreffende aanpak uit de Communicatiebox kun je kinderen en jongeren met autisme in de klas én thuis persoonsgericht onder-steunen.

De Communicatiebox is bedoeld voor het vo en mbo, maar kan ook al worden ingezet vanaf groep 7.

‘Sommige mensen noemen autisme ook wel een communicatiestoornis. In som-mige opzichten klopt dat wel, denk ik. Want hoewel we communiceren met anderen, gaat er onderweg iets mis en komt de boodschap niet goed over. Dat geldt andersom ook. De interacties en berichten van anderen naar ons toe ra-ken onderweg vertekend.’

Luke Jackson, 2003.

Over de auteur

Inge Verstraete is autismespecialist voortgezet onderwijs en verwijscon-sulent bij het samenwerkingsverband VO Zuid-Kennemerland. Een centraal thema in haar werk is het vertalen van de kennis en ervaringen van kinderen en jongeren zelf, van de ouders en van de begeleiders naar praktische handelings-gerichte oplossingen.

Met gratis

Gesprekskaarten!

omslag Communicatiebox voor school en ouders_DEF.indd 1 06-augustus-2012 06-augustus-2012 12:13

MET GRATIS GESPREKSKAARTJES!

Uitgeverij Pica

Corry Wolters

Oplossingsgericht aan het werk met kinderen en jongeren‘Corry Wolters heeft vanuit haar intensieve ervaringen met het oplossingsgerichte wer-ken een bijzonder bruikbaar en blij makend boek geschreven. Met de 25 duidelijk beschreven werkvormen voorziet zij in een grote behoefte bij mensen die beroepshalve met kinderen en jongeren werken en dit vanuit een oplossingsgerichte visie vorm willen geven.’Caroline Beumer-Peeters

212 pagina’s | paperback met fl appen | ISBN 9789077671627 | € 19,50

CORRY WOLTERS

PICA

OPLOSSINGSGERICHT AAN HET WERK MET KINDEREN EN JONGEREN

GESPREKKEN EN WERKVORMEN

Gratis verzending vanaf 35 euro!(Alleen binnen Nederland)

LINKD_LS.indd 28 29-04-14 11:30

Linkd!

Documents

Transcript of Linkd!