LIEDJES EN IMPROVISATIES

Verslag tweede excursie naar Tilburg. 2 maart 2013

Dineke Stam

Op 2 maart 2013 vertrokken we met een bus met 39 deelnemers vanuit

Amsterdam naar Tilburg voor de excursie naar het de tentoonstelling Zielenzorg

en Zielenmoord, in Peerke Donderspaviljoen.

Op de heenreis in de bus maakten we al kennis met Peerke Donders en zijn werk

op Batavia, de 19de eeuwse missiepost op de leprozeninrichting in Suriname.

Bernadette van Beek, die recent op bezoek was in Batavia las fragmenten uit de

brieven van Peerke Donders. Alex van Stipriaan vertelde over de dubbele

segregatie van melaatse slaven te vertellen en hoe afschuwelijk ze het vonden

om verbannen te worden. Het gouvernement (de Nederlandse koloniale

regering) heeft zelfs ettelijke keren de hutten van de melaatsen op Voorzorg

verbrandt, omdat de leprozen die er woonden niet nóg verder verbannen wilden

worden naar Batavia. Kompa Nanzi kwam ook langs met het verhaal en liedje

baka pinta pinta pinta. Vlak voor aankomst in Tilburg deelde Alice van Gorp

een Tilburgs familieverhaal over Peerke Donders en de novenen van haar tante.

Stacey Esajas bereidde ons voor op een terugtocht met liedjes.

Glenn en Carla Doekhi en Petra Robben verwelkomden ons weer zeer hartelijk.

En na een snelle eerste rondleiding in de expositie en een uitgebreide lunch

gingen de deelnemers nog eens rustig kijken in de tentoonstelling.

Aan het einde van de lunch kwam de Tilburgse schrijfster Rihana Jamaludin een

fragment voorlezen uit haar boek De Zwarte Lord. Stacey Esajas vroeg haar

waarom zij dit boek schreef: 'Gemeenschappelijk slavernijverleden gaat mij aan

als Surinaamse en als Nederlandse, dat was mijn motivatie voor dit specifieke

boek.' Haar schrijfcarrière begon toen ze haar baan als docent volwassenen

educatie verloor in een fusie!

Jetty Mathurin en Improvisaties

Het verrassendste van de hele dag was de middag. Het was te koud om buiten de

workshop te doen, maar gelukkig mochten mochten we de kapel gebruiken, voor

een spontane voorstelling van mede-reiziger Jetty Mathurin. Jetty brandde eerst

een kaarsje. Ze had nog nooit eerder over Peerke gehoord, zei ze, maar Petrus

Donders, Petrus Donders, Petrus Donders, ja dat zei haar zelfs als EBG meisje

veel. Met grappige en serieuze verhalen boeide zij ons. Eén verhaal dat op de

expositie te beluisteren is uit de orale overlevering vertelde Jetty op haar eigen

manier. In de tentoonstelling leest Noraly Beyer het voor. Het heet 'De inheemse

man en de priester' en eindigt als volgt: 'Op zekere dag, het was het zoveelste

bezoek van de priester aan het dorp, betrapte hij Johannes op heterdaad toen hij

en zijn gezin bosvarkensvlees aan het eten waren. Was dat een bijzonderheid?

Och mens, nee toch! Maar pas op dat moment zou de priester ontdekken dat hij

de inheemsen uiterlijk kon veranderen, maar niet hun binnenste. Op de vraag

van de priester aan Johannes of hij niet wist dat het die dag goede vrijdag was en

dat hij dus geen vlees mocht eten, antwoordde Johannes hem dat hij vroeger

Tukajana heette: ‘Door het doopsel van de pater heet ik nu Johannes, zo ook

heeft hij het vlees gedoopt en dat heet nu: de vis anjumara!’

Met een stuk over 'zwindianen' en de herdenking van hun geschiedenis, besloot

Jetty Mathurin haar bijdrage. Bedankt!

Ray Blinker nam daarna het stokje over. Met de aanwezige deelnemers liet hij

ons inleven in de positie van mensen van vlees en bloed in de Surinaamse

samenleving van rond 1850. Drama geeft andere inzichten dan lezen of een

historische expositie bekijken. Ray Blinker nam twee romanfiguren uit De

Zwarte Lord als uitgangspunt voor een improvisatie. Hij vroeg Verno Romney

om de Lord te spelen en Alice van Gorp voor de gouvernante. De scene begon

toen de gouvernante haar verliefdheid op de Lord niet langer voor zich kon

houden. Verno en Alice als Walther en de gouvernante zal ik nooit vergeten.

Onmogelijke liefde - een prachtig thema. Het stimuleert mij ook om meteen dat

boek De Zwarte Lord te gaan lezen, hoewel dit er misschien helemaal niet in

voorkomt.

De volgende improvisatie betrof een misdienaar van Peerke Donders, die graag

naar een Du-feest wilde en hiervoor bij hem toestemming ging vragen. Stacey

Esajas speelde een onvergetelijke Peerke - oh nee, Petrus Donders. Marcel

Antonius als door de winti gegrepen misdienaar was ook onsterfelijk. Drama als

werkvorm en zeker met zulke goede regisseurs en acteurs voegt heel veel toe

aan de beleving van het museumbezoek.

Stacey slaagde er op de terugweg in om de hele bus aan het zingen te krijgen.

Het swingde de pan uit, met kinderliedjes uit Suriname en Nederland. Vele

deelnemers durfden de microfoon te grijpen om hún lied te delen en tot slot

hoorden we een inspirerende uitnodiging van Alex van Stipriaan in verband met

de expositie die eind oktober in het Tropenmuseum opengaat.

Wat geweldig om met zoveel talent op stap te zijn.

Foto's: Dorrit Wajer

De hele groep voor Peerke Donderspaviljoen.

Foto Pascaline Reijman