Gezelligsamen

knutselen,eropuit en

kokkerellen!

herfst-tips

mama!mama! de rol van je leven

!! Sint-voorpret • knuffels kiezen • voorleesverhaal • leuke spelletjes + de állermooiste sint-brief

libelle specialNOVeMbeR 2011 d3.50

• Trots op hun supertalent

• Ontroerend adoptieverhaal

• Oma’s van tegenwoordig

Straffe mama'sAAn Het roer VAn een nieUW sAmenGesteld GeZin

eerSte hulp bij het ’grote geSpreK’

’Waarom is mijn piemeltje zo groot?’

sAmen VerWerken

intens kinderverdriet

+ bewaar gidsje

Warme verhalen

8 blz. leuke kidsmusea

museum

Curieuzeneuzekidsgids

Je dóét er van alles, je hoeft er niet stil te praten en je mag er dingen aanraken. Op naar de 15 musea in dit supercoole bewaarboekje!

15x aankomen, bijleren, experimenteren en uitproberen!

64

EOB LL OOSB

Warme mama-verhalen 10 Aanhetroervaneennieuw samengesteld gezin 18 Ontdek de ster! VoetbalwonderLukas 20 Mama’soverhunkindvriendelijke buurt 36 Ontdekdester! VioolvirtuoosFloor38 Kinderwensinvervulling,dankzijadoptie 42 TriogesprekFaroek Özgünes, Milan & Billie 52 Ontdekdester! SchaakkampioenAnthony55 ColumnHalsoverkopmamaMama & maatschappij62 Oma’s van tegenwoordig Samen doen & ontdekken 61 Doedegrotespeelgoedruil 70 Marokko, demega-zandbak-route 80 Bewaargidsje 15 megaleuke kidsmusea88 KnutselideeBosmannetjes maken 92 Voorleesverhaal Hoor,wiekloptdaar? 98 Kids&wetenschap 100 Samen taart en koekjesbakken 106 Boekenplank Deleukstekinderboeken 110 Coolespelletjes,puzzels&zoekprentjes Mama-time 68 TestHeb jij nog tijd voor jezelf? Eerste hulp bij opvoeden 26 Intens kinderverdriet samenverwerken 46 Kinderen & seksualiteit Gezond & blij 76Byebyeluizen

Mode & shoppen 30 Mama’senkidsgaanvoorfel & funky 57 Villa Troetel Kiesjeknuffel79 Oe-hoe-leuk,dieuiltjesspullen! En ook nog... 3 Welkom! 6 Prikbord Weetjes,inzichtenenjouwreacties 54 Mamaklassieker DeZwitsal-fles 77 Actie!Oprestaurant,ende kids gaan GRATIS mee 97 Sinterklaaswedstrijd!WIN het leukste speelgoed 114 Colofonenlezersservice

58 Zwempakkenshow!

Woensdagismijnminstgeliefdedagvan

deweek.Waarschijnlijkomdatikmeals

kind’swoensdagsergverveelde.Ofishet

omdatikmealsjongemamatevaakeen

speelgoed-mamavoelde?(Mijnkinderen

zoudenzichnooitmoetenvervelen...)

Laterwerdikeenechte,bijnatureluurse

taxi-mama.Vandemuziekschoolnaarhet

verjaardagsfeestjenaardewoordkunstles...

enterug!Ennu,zoveeljaarlater,haatik

woensdagenomdatikdegezelligheidvan

kindereninhuisdanweermis.Iedereendie

dezeLibelleMama!inhandenkrijgt,zal

kunnenkiezentussenveelkabaalinhuis

metdeleukedoe-tipsofgeweldigactief

naarbuitenmetalleherfsttipsuithet

Musea-boekje.Eennummerhelemaalvoor

woensdag-liefhebbers!

libelle mama! 54 libelle mama!

Ditte Van de VeldeHoofdredacteur Libelle Mama!d.vandevelde@libelle.be

mama! Welkom in Libelle Mama!

64herfsttips

voor het hele gezin!

VOOR MAMA’S VAN GROTe PeuTeRS TOT PRIlle PuBeRS

18 Maak kennis met supertalent Lukas!

57 Knuffels kijken in Villa Troetel

30

24 PAGINA’S saMen speLen, LeZen,

KnuTseLen & onTdeKKenVanaf bLZ. 86

NIEUW!

flashy mode voor funky mama’s & kids

museum

Curieuzeneuzekidsgids

Je dóét er van alles, je hoeft er niet stil te praten en je mag er dingen aanraken. Op naar de 15 musea in dit supercoole bewaarboekje!

15x aankomen, bijleren, experimenteren en uitproberen!

8 blz. megaleuke kidsmusea

Extra!gratIs bEWaargIdsjE

Wie vindt César?Dit leuke figuurtje zit ergens in jouw libelle Mama! verstopt. Haal de kids erbij en... wie zoekt, die vindt!

Cov

erbe

eld:

Dim

itri

low

ette

88Vurige Vinnie & co! Maak zelf leuke bosmannetjes

libelle mama! 76 libelle mama!

Doe de kadomachine! Met de ’kadomachine’ van Keet in Huis vind je in enkele stappen het perfecte sinterklaascadeautje voor jouw ongeduldige sinterklaasfan. Surf naar www.keetinhuis.nl/webwinkel en druk op de startknop... Succes!

Sint-kriebels!

Samen kokkerellen

wordt nóg gezelliger

met deze kokette

schort voor hippe

mama’s (€ 29,95) en

hippe dametjes

(€ 24,95). Knoeien

mag, want de schort

is afwasbaar! Info:

www.coloresque.be

Schattig in ’t kwadraat

WIST JE DAT...

Echt gezegd!

Bij het avondeten was mijn zoontje

Matthias (3) bijzonder nieuwsgierig naar

het menu: aardappelen, chipolata’s en

prinsessenboontjes. Waarop hij

diep teleurgesteld zei: ’Mama, ik had

liever Plopboontjes gegeten...’ Ina

RP K RO Leuke weetjes, nieuwe inzichten en jóúw brieven & reacties!

I B D Met de kinderen voor lange tijd naar het buitenland: een grote, spannende stap in het onbekende! Joke (33) durfde het aan, en woont nu drie jaar met man en drie kids in de Zwitserse bergen.

Zoveel heeft een gezin met twee volwassenen en één kind per week nodig om alles (voeding, kleding, huur, onderwijs, vrije tijd, reizen, verzekeringen...) betaald te krijgen. Een jaar geleden was dat nog 20,95 euro per week minder. Bron: OIVO

€ 602,95

... vrouwen die op hun 16de

een goede band hebben met hun

moeder, op hun 42ste gelukkiger

en psychisch gezonder zijn?

De taal van traantjes

Het gehuil van Franse baby’s klinkt heel anders dan dat van Duitse borelingen. Dat zeggen onderzoekers van de universiteiten van Würzburg, Leipzig en Parijs. Franse huilebalkjes beginnen een weenbui met lage tonen en eindigen met hoge. Bij Duitse baby’s is het omgekeerd. Reden? Borelingen zouden de melodie van hun moedertaal imiteren bij het huilen.

Bewaren, die blokjes!Geef op www.rebrickable.com in welke LEGO-blokjes je thuis hebt liggen en de site zoekt in een zucht alle originele bouw sels die je er samen met je kleine bouwmeester mee kunt maken. Mét handleiding erbij!

REcycLEER-tRUC

Ontdek je Sint-brief, achteraan in dit nummer!

”Tessa (2), onze kleinste, is hier geboren, maar ook Anna (7) en Jeroen (5) zijn intussen al rasechte Zwitsertjes, verzot op kaasfondue en raclette. Toch staan de kinderen erop dat bepaalde Belgische tradities behouden blijven. De sint zal binnenkort dus ook een ommetje langs Zwitserland moeten maken. Daar komen we niet onderuit!”

leuK, maar toch ’n beetje anderS!

• boterhammen met beleg of een gewoon grijs brood kennen ze in Zwitserland niet. • Kinderen kunnen ’s middags niet op school blijven eten. Veel Zwitserse mama’s gaan dan ook niet uit werken. • hier ga je pas vanaf 4,5 naar school.• Zwitserse kinderen gaan met school op skikamp, en hebben dus allemaal ski-uitrusting in huis.

Mama van de wereld

© Leen Van Durme

Hoera-herfst-tip!

Hoera-herfst-tip!

libelle mama! 9

Samenstelling: tine Vandeweyer. Beeld: corbis, Getty.

123

Argentinië Geen geheimdoenerij hier! Al op de dag van de zwangerschapstest wordt het blije nieuws aan iedereen verteld. Net als het geslacht en de naam van de baby een paar maanden later

Bosnië Als een koppel in Bosnië twee keer een tweeling krijgt, dan moeten man en vrouw van dan af verder door het leven als broer en zus...

china In China is een correcte naamgeving zo in-gewikkeld, dat ouders een expert inschakelen om de juiste naam voor hun baby te kiezen. deze en nog andere leuke zwangerschaps-weetjes lees je in ’Wereldwijd Zwanger’ van hetty dekkers. € 17,11, bestellen kan via www.hettydekkers.nl

Stel: je bent mama in spe in...

RP K RO Jóúw reacties: hoe meer, hoe liever! Mail naar mama@libelle.be

I B D MAMA-bRief

”Het is druk op het werk. Ik hol snel even naar het toilet en merk dat ik wat bloed verlies. Ik vertel het aan mijn collega, de tranen rollen over mijn wangen. Het zal toch niet fout gaan? ’Ga naar huis en bel je dokter’, raadt ze me aan. Ik mag meteen langs komen bij mijn huisarts, en luister gespannen mee als ze de hart-toontjes zoekt. Niets. Maar ze stelt me gerust: ’Je had zo’n goede waarden, het gaat vast goed.’ Net zoals toen ik zwanger was van Elise. Toch verwijst ze me meteen

door naar de gynaecoloog. Bij de echo zie ik het met-een: een handje wijst naar boven, maar beweegt niet... Uiteindelijk moet ik de dag dat ik normaal samen met mijn partner Wout voor de eerste echo zou gaan, naar het ziekenhuis voor een curettage. En dan kom ik thuis en zie ik het bedje en de spulletjes staan... Het snijdt door me heen. We hebben het moeilijk met het verlies, maar meer nog met de angst: wat als dit niet lukt? We willen dolgraag een tweede kindje, maar hebben schrik. Ik ben aan het aftellen: wanneer kan het weer? Kaat

Let’s talk about sex, mama!’Mama, zoenen: hoe doe je dat precies?’ En: ’Hoe worden baby’s nu eigenlijk gemaakt?’ Goed nieuws! Vanaf nu kun je een hulplijn inroepen als je een spervuur van ’lastige vragen’ over je heen krijgt. Neem je kind mee naar de tentoonstelling ’Ik ben op jou!’ in Technopolis, en het ontdekt het allemaal zelf! Tot en met 1 mei 2012. Info: www.technopolis.be

deze tentoonstelling kan een perfecte aanzet zijn voor een goed gesprek met je opgroeiende puber, over verliefdheid, seks en alles wat erbij komt kijken. Meer tips en advies voor het ’grote gesprek’ krijg je van seksuoloog Sanderijn van der Doef op blz. 46!

LEukE Expo8 libelle mam

a!

Bonte beestenboel pLAkBoEkcheeeeese... jullie lieverds in the picture!

”Ik wil zó graag nog een kindje. Wat als het niet lukt?”

Van links naar rechts • luka (1) en schildpad Francine, die qua leeftijd haar oma zou kunnen zijn • amy (11) met haar fluweelzachte lievelings poes Yanka • diede (6) krijgt een speciale kapbeurt van haar gevleugelde vriendjes Andie en Niko • Febe (7) en thibe (5) met Casper, de coolste hond ter wereld!

Robby Robot”Konijn had speciaal voor de fotoshoot op blz. 58 haar lievelingsgerecht klaargemaakt: spaghetti met balletjes. mmmmm, dat rook lekker! Voor de foto moesten we eerst braaf stilzitten, maar daarna hebben we de pot helemaal leeg-gesmikkeld. bliep bliep!”

Stuur vóór 30 november 2011 jouw leukste herfstfun-foto’s naar mama@libelle.be en wie weet steelt je kleine schat wel de show in de volgende libelle mama! Graag weten wij ook de naam en leeftijd van je kind. laat maar komen!

Dubbel zo handig! handige boodschappentas met een extra handvat. Ideaal voor een namiddagje shoppen of een uitstapje naar de supermarkt. € 29,80 (verzendings- kosten inbegrepen), www.design3000.de

Marieke”Ik mocht koekjes maken, en ze waren heel lekker. Vooral het rode kersje in het midden. dezelfde dag waren ze al allemaal op!”maak kennis met de bak-brigade op blz. 100.

3x de wereld rond

© Klaas Verplancke

Vrolijke herfstslinger1 Raap herfstbladeren in alle kleuren.

Aan dit nummer werkten mee...

Hoera-herfst-tip!

Hoera-herfst-tip!

Lukas”op de foto gaan voor libelle mama was super! mijn vriendjes mochten mee , zodat we een echte voetbalploeg vormden!” je ziet lukas in actie op blz. 18!

2 DRoog ze tussen een dik boek.

4 KlaaR is je slinger, ophangen maar!

3 RiJg ze aan elkaar, met helemaal onder-aan een kastanje.

libelle mama! 11

NIEUW gezin

Heeft een nieuw samengesteld gezin evenveel slaagkans als een ander gezin? Já, antwoordde 61% van de Libelle-lezeressen in onze poll. Marianne, Elle en Donia kunnen het weten, want zij staan zelf aan het roer van zo’n bonte bende.

Hoe de stukjes in elkaar passen in een nieuw

samengesteld gezin

puzzelfamilieHappy

MARIANNE (35)

VICTOR (6)

SAM (10)

fRANk (41)

RUBY (4)

CédRIC (8)

EMMA (12)

12 libelle mama!

NIEUW gezin

Haar, zijn en hun kinderen? Liefde genoeg!

Marianne: ”Frank en ik leerden elkaar kennen via de ouderraad. We waren nog allebei getrouwd, maar ongelukkig in ons huwelijk. De vonk was er meteen. We spraken steeds vaker stiekem met elkaar af, drie maanden lang. Tot Frank op een dag vertelde dat hij niet langer wilde liegen. ’Ofwel vertel ik het haar, ofwel kappen wij ermee’, zei hij. Ik was in paniek, ik wist niet echt wat ik wil-de. Ik kon me niet voorstellen dat ik voortaan zonder Frank door het leven moest. Maar ik had ook twee kinderen. Kon ik hen dit alle-maal wel aandoen? Uiteindelijk hebben we toch voor elkaar gekozen. Wij waren ervan overtuigd dat onze liefde voor elkaar groot genoeg was om die stap te zetten.Maar wat met de kinderen? Frank en ik namen een resolute beslissing: we zouden ze aan elkaar voorstellen tijdens een kampeer-vakantie samen. En dat bleek de juiste manier, want ze werden op die manier zo duidelijk met de situatie geconfronteerd dat ze wel in het verhaal móésten meegaan. Alle frustraties werden op één hoop gegooid, avond na avond zaten we met elkaar te praten. En zo kwamen we er uiteindelijk samen uit, want enkele maanden later woon-den Frank en ik al samen. Een week met de kinderen en een week zonder, want ze gaan in dezelfde week naar hun andere ouder.

”We zijn goed bezig, denk ik vaak. Onze kinderen huppelen alle vijf zorgeloos door het leven”

Ik heb nooit van vijf kinderen gedroomd. Maar nu zijn ze er, en eigenlijk gaat het best wel goed. Het is hier soms net een chiro-kampje. Vijf kinderen, af en toe wat vriendjes en de hond die er enthousiast doorheen kwispelt. Ik kan echt zitten genieten. En nee, de kinderen vormen geen clans, integendeel. Ze kijken ernaar uit om elkaar na een week terug te zien. Soms liggen ze met z’n vijven in bed boekjes te lezen. De grootsten lezen dan de kleinsten voor, als één groot gezin.Natuurlijk zijn er ook moeilijkere momenten.

Ik mis soms het gevoel alleen mijn twee kinderen om me heen te hebben. Het klinkt misschien egoïstisch, en ik heb dit zelfs nog nooit aan Frank verteld, maar even een week-end met mijn twee jongens alleen zou ons eens goed doen, denk ik. En nee, dit heeft niets met de kinderen van Frank te maken. Het zijn stuk voor stuk schatten. Zo kwam Emma een tijdje geleden thuis van school

De bonte bende van MarianneMarianne (35) en Frank (41) leerden elkaar

ruim twee jaar geleden kennen. Frank heeft

drie kinderen: Emma (12), Sam (10) en

Ruby (4). Marianne heeft twee kinderen:

Cédric (8) en Victor (6). Zij kozen voor

co-ouderschap, en zelfs de hond verhuist

elke week mee.

terwijl ik stond te koken. Ze pakte me vast, gaf me een knuffel en zei: ’Hier was ik echt aan toe’. Dan smelt je toch? Ik heb Franks kinderen graag om me heen. Maar ik moet wel mijn aandacht voortdurend over vijf kin-deren verdelen, en dat is vaak moeilijk. Als ouder blijft de liefde voor je kind toch iets bijzonders. Ook die confrontatie is niet altijd evident. Waarom voel ik iets anders voor mijn kind? En doe ik zijn kinderen dan niet tekort? Nu, als ik in de speeltuin zie dat Ruby door andere kinderen gepest wordt, ben ik de

eerste die opspringt, als een leeuwin die haar welp wil beschermen. Dus ook dat moet ik echt leren te relativeren. We zijn goed bezig, denk ik vaak. En dat hebben we vooral aan de kinderen te danken. Stel dat zij het niet fijn zouden vinden, dan zou het een pak moeilijker zijn. Op dat vlak hebben we geluk. Ze huppelen alle vijf zorge-loos door het leven, dat is zo’n geruststelling!”

Als kind opgroeien in een nieuw samen­gesteld gezin: welke impact kan dat heb­ben op je latere leven?Klaar Hammenecker: ”Op dit moment kunnen we alleen het effect op korte termijn vaststellen. En wat ik zie als psy-choloog is dat de persoonlijke ontwikkeling van een kind wel degelijk beïnvloed wordt door dat nieuw samengestelde gezin. Een van die gevolgen is dat de relatie met bio-logische broers of zussen vaak veel sterker wordt. Zulke kinderen verhuizen immers van het ene gezin naar het andere, en de biologische broer of zus is de enige persoon die altijd met hen meereist. Ze zijn als het ware lotgenoten. In die zin hebben kinderen met broers of zussen het ook een stukje makkelijker in zo’n nieuw samen-gesteld gezin dan een enig kind.

Maar ook het onder één dak leven met andere kinderen, namelijk de kinderen van de nieuwe partner, kan mooie dingen opleveren. Een kind leert in deze situatie sneller een sociale vaardigheid aan, het leert ruzie te maken en conflicten op te lossen, het leert flexibel te zijn en zich in te leven. Samenleven met kinderen die anders naar de wereld kijken, kan om deze reden erg verrijkend zijn. Kinderen uit nieuw samengestelde gezinnen moeten nood-gedwongen met elkaar verder. Zij kiezen er niet voor om samen te leven, hun ouders wel. Ze worden gedwongen om hun positie te bewaken. En dat maakt een kind sterker op heel wat vlakken, wat ook in de toe-komst een voordeel kan zijn. Want het gaat om vaardigheden die je als volwassene net zo goed nodig hebt, op de werkvloer,

bijvoorbeeld. Ook daar heb je een dosis flexibiliteit en inlevingsvermogen nodig, en als je deze vaardigheden als kind mee-krijgt, dan heb je zonder twijfel een grote streep voor.”

Als kind pendel je heen en weer tussen het nieuwe gezin en je andere ouder. Wordt het dan niet extra moeilijk om je ergens ’thuis’ te voelen?Klaar Hammenecker: ”Onlangs sprak ik met de mama van een meisje dat in zo’n situatie opgroeit. Mama heeft een nieuwe partner met kinderen, papa heeft een nieu-we partner met kinderen en zij moet als enig kind daar haar plekje in zien te vinden. ’Ze is zo op zoek naar een nestje’, zei haar moeder. Ik had het zelf niet beter kunnen verwoorden. Dat meisje heeft een nestje bij

mama en eentje bij papa. En ze heeft ook nog eens drie paar grootouders bij wie ze vaak logeert. Ze heeft zó veel nestjes dat ze het er moeilijk mee heeft om haar wortels ergens vast te zetten. Er wordt te veel souplesse van dat kind gevraagd. De ene week is ze de oudste en mag ze mee beslissen, de andere week is ze de jongste en moet ze zwijgen. Flink wat kinderen die in nieuw samengestelde gezinnen opgroei-en, zijn zo op zoek naar dat ene nest. Ik ben bang dat deze kinderen ook als volwassene blijven zoeken. Maken ze een scheiding op jonge leeftijd mee, dan hebben ze vaak geen enkele herinnering meer aan hun kerngezin. Wat is dan een ideaal gezin? En de ideale partner die hen nooit zal verla-ten? Ze gaan krampachtig op zoek naar dingen die niet bestaan. Vaak zie je twee

Een plekje in dat nieuwe gezinKinderpsycholoog Klaar Hammenecker krijgt in haar praktijk vaak kinderen uit nieuw samengestelde gezinnen over de vloer. Wat Libelle Mama! wilde weten...

”De band tussen de biologische broertjes en zusjes wordt vaak sterker in zo’n gezin; zij zijn lotgenoten”

libelle mama! 13

NIEUW gezin

Beetje ingewikkeld, bovenal gezellig

14 libelle mama! libelle mama! 15

Het XL-gezin van ElleElle (31) werd drie jaar geleden verliefd op

Stefaan (38). Stefaan heeft drie kinderen:

Lieselotte (12), Kobe (11) en Robbe (9).

Samen hebben ze nog een dochtertje

van 10 maanden, Freeke. Stefaan en zijn

ex-partner kozen voor co-ouderschap.

Elle: ”Stefaan zei me niet veel toen ik hem voor het eerst op café ontmoette. Hij was te ’aanwezig’, vond ik, trok nogal de aandacht naar zich toe. Ik was bovendien niet op zoek naar een nieuwe relatie. Dus dronken we een glas, praatten we wat, maar meer gebeurde er niet. Stefaan had het die avond al over zijn ’gasten’. Heel lief en teder. Toen al had ik door dat hij een geboren vader was. Maar dat veranderde voor mij niets aan het feit dat ik geen vlinders voelde. Ik nam afscheid met de gedachte dat ik er een gewone vriend bij had. Tot Stefaan enkele weken later met zijn kin-deren aan zee zat, en me vroeg om een dagje langs te komen. Zonder nadenken ging ik op zijn uitnodiging in. Later bleek dat hij toen al even wilde checken of het wel klikte tussen zijn kinderen en mij. Maar ook dat had ik niet door. Pas toen we voor het eerst alleen met elkaar afspraken, merkte ik dat Stefaan echt iets voor me voelde. Toen even later die eer-ste kus kwam, was ook ik compleet verloren.Ik besefte meteen dat ik een heel grote verbintenis aanging. Niet alleen met Stefaan, maar ook met zijn kinderen Lieselotte, Kobe en Robbe. Maar dat schrok me niet af, ik was sterk genoeg om dit te dragen, dacht ik. Dus ik sloot Stefaans kinderen in mijn armen, vol overgave, met de intentie om er het

allerbeste van te proberen maken.Ook al verliep dat niet altijd even vlot. Logisch toch, als je het plots met elkaar moet zien te redden, zonder dat je elkaar echt kent. Ik herinner me nog goed dat ik voor het eerst spaghetti klaarmaakte. Lieselotte zei meteen tegen haar vader dat ze

het niet lustte. Haar manier om me even te testen. Hoe ver kon ze gaan? Welk vlees had ze in de kuip? Maar ik begreep haar, mijn ouders zijn ook gescheiden, ik weet hoe het voelt. Lieselotte is een gesloten meisje. Ik probeer extra veel oog te hebben voor haar signalen. En zo heb ik met elk van hen een andere band. Kobe is de knuffelaar. En Robbe is graag op z’n gemakje. Ook dat moet ik respecteren, elk kind is anders. Maar het blijft zoeken, hoor. Gelukkig staat Stefaan volledig achter mij. Als plusouder is het zo belangrijk om van je partner het mandaat te krijgen om mee op te voeden. En om af en toe ook wat appre-

mogelijkheden: ofwel gaan ze op zoek naar die ene perfecte partner en blijven ze ein-deloos zoeken, omdat ze die partner nooit zullen vinden. Óf ze beginnen te fladderen van partner naar partner. Een relatie is niet voor altijd, hebben ze als kind gezien. Waar-om zou je je dan zo intens engageren en binden? Wat je als kind hebt meegemaakt, draag je ook in je latere leven als voorbeeld mee. Je kunt je wel voornemen om de din-gen anders aan te pakken. Maar hoe dan? Want een ander voorbeeld heb je niet.”

Wat is het beste: de kinderen meteen in het nieuw samengesteld gezin betrekken, of het wat rustiger aan doen?Klaar Hammenecker: ”Ik heb meer dan eens de neiging om ouders aan te manen het op dat vlak iets rustiger aan te pakken. Probeer eerst alle aspecten van het verhaal te bekijken. En blijf realistisch en eerlijk met jezelf. Vooral pubers en tieners kunnen het daar serieus moeilijk mee hebben. Want ook zij zijn bezig met thema’s als verliefd zijn en relatievorming. Het is zo verwarrend om als vijftienjarig meisje vlinders in je buik te voelen voor een jongen in de klas, en dan ’s avonds thuis te komen en te constateren dat ook je moeder een overjaarse puber is die maar niet kan zwijgen over haar nieuwe lief.Neem je als ouder de beslissing om in een nieuwe relatie te stappen en ook de kinderen daarin te betrekken, dan is het belangrijk om eerst uit te vissen wat dit voor hen kan betekenen. Zoveel kinderen vertellen me dat niemand hen daar ooit iets over heeft gevraagd. Kinderen worden te weinig gehoord. En gelukkig zijn er nieuw samengestelde gezinnen waarin alles min of meer vlekkeloos verloopt. Maar het kan ook anders. En dan ben jij als ouder de enige die je kind daarin kunt beschermen.”

ciatie te voelen. Stefaan is zelfstandige, ik run vooral het huishouden en ben veel met de kinderen bezig. En nu Freeke erbij is gekomen, is het af en toe wel zwaar. Door Freeke zien Stefaans kinderen me nu ook anders: ik ben de moeder van hun halfzusje op wie ze zo gek zijn. En natuurlijk is mijn gevoel voor

Freeke ook anders. Die onvoorwaardelijke liefde maakt het grote verschil. Daardoor kun je iets meer verdragen van je eigen kind, denk ik. Niet dat ik Stefaans kinderen minder graag zie, het voelt gewoon anders. Maar ik zorg voor hen zoals ik voor mijn eigen dochter zorg. Ik wil op dat vlak ook mezelf wat beschermen. Ik kan me voorstellen dat er een dag komt waarop ze zeggen: ’Zwijg, je bent onze mama niet.’ Dat zal me enorm kwetsen, dat weet ik nu al. Dus dat bewijst dat ze ook voor mij bijzonder zijn. Wat wil je, ze zijn de kinderen van mijn grote liefde. Ik omarm met alle liefde dat totaalpakket.”

Nieuw samengesteld gezin: de cijfers!• 7% van de gezinnen in ons land is

nieuw samengesteld.

• 1 op de 10 kinderen in België

leeft in een nieuw samengesteld gezin.

• 60% van de nieuw samengestelde

gezinnen eindigt weer in een scheiding.

Vooral de eerste twee jaren blijken

moeilijk te doorspartelen.

• 4 op de 10 ouders spreken

verblijfsco-ouderschap af.

• Ongeveer 33% van de ouders legt

niet uit aan de kinderen waarom ze

uit elkaar gaan.

”Ik hoor van zó veel kinderen dat niemand hen ooit heeft gevraagd hoe zij zich voelen”

”De dag dat Stefaans kinderen zeggen: ’Zwijg, je bent onze mama niet’... Ik zou er kapot van zijn”

LIESELOTTE (12)

kOBE (11)

ROBBE (9)

ELLE (31)

STEfAAN (38)

fREEkE (10 MNd)

16 libelle mama!

YVES (34)

dONIA (38)

MILAN (12)

YELLIS (12)

LUkAS (2)

NIEUW gezin

Tekst: Barbara Claeys. Beeld: Anja Blevi. Illustratie: Mireille Kouwenberg.

Donia: ”Yves en ik kennen elkaar al meer dan tien jaar. Hij is slager, en ik kwam al bij hem in de winkel toen ik nog getrouwd was. Ook na mijn scheiding bleef ik trouwe klant. Zo raakten we op een dag aan de babbel. We werden zelfs vrienden en van het een kwam het ander. ’Ben je verliefd, mama?’ vroegen mijn jongens me op een dag. Enkele maan-den nadat we elkaar beter hadden leren kennen, gingen we samenwonen. Maar niet zonder eerst een ernstig gesprek te hebben met Milan en Yellis. Ik wilde hun zegen voor ik de grote stap zette. Gelukkig vonden de jongens het alleen maar fantastisch. Dat zag ik aan kleine dingen. Toen Yves voor het eerst bleef slapen, zaten ze ’s morgens vroeg allebei netjes op het trapje vlak bij onze kamerdeur. Ze waren het al jaren gewoon om nog even bij me in bed te kruipen voor we opstonden. Maar die ochtend voelden ze zich onwennig. Tot Yves riep: ’Kom maar, mannen!’ Nu wisten Milan en Yellis goed dat ze pas op een bepaald uur bij mij in bed mochten, maar Yves was daar iets soepeler in. Dus schoven ze al na enkele dagen langs zijn kant het bed in, in de hoop dat ik niets zou merken. Dat zei voor mij alles. Yves werd al snel hun vriend, en hij genoot er echt van. Hij wist dat hij er Milan en Yellis bij moest nemen als hij voor mij koos. En dat deed hij vanaf dag één met veel liefde. Zo ging hij al snel mee naar de voetbaltraining

Donia en haar vier mannenDonia (38) beviel twaalf jaar geleden van

haar tweelingzoontjes Milan en Yellis (12).

Maar het huwelijk met hun vader bleef niet

duren, en ze gingen uit elkaar. Zes jaar

geleden werd ze verliefd op Yves (34),

en samen met hem kreeg ze nog Lukas (2).

”Plots kropen mijn zonen ’s morgens aan Yves’ kant bij ons in bed. Toen wist ik genoeg”

of kookte hij voor hen. Als een vader voor zijn kinderen. Het klinkt misschien raar, maar ergens ben ik wel blij dat Yves zelf geen kinderen had. Dat zou de situatie moeilijker gemaakt hebben. De jongens zouden dan niet alleen aan die nieuwe man hebben moeten wennen, maar ook aan kinderen die ze niet kenden. En ik denk dat je als moeder ook wel de neiging hebt om voor je eigen kind sneller in de verdediging te gaan. Het maakte het ook voor mij dus iets makkelijker.En dan kwam Lukas. Ik zie nog zo de gezichtjes van Milan en Yellis voor me toen

ze hun kleine broer voor het eerst zagen. Puur geluk, ze waren door het dolle heen. Ik weet nog dat ik tijdens mijn zwangerschap schrik had dat Yves Lukas zo veel liever zou zien dan mijn twee jongens. Stel dat ze dat dan ook nog eens zouden merken? Yves zelf kon op dat moment niet zeggen hoe het voor hem zou zijn, maar hij maakte zich er weinig zorgen over. ’Het komt wel goed’, reageerde hij. En hij kreeg gelijk. Uiteraard zijn de gevoelens voor je eigen kind anders, dieper allicht. Maar ook nu Lukas er is, blijft Yves begaan met Milan en Yellis. Het is niet altijd

evident, zeker niet met onze drukke slagerij. En natuurlijk zijn er meningsverschillen en hebben we weleens een andere visie op opvoeden. Maar in een klassiek gezin heb je die toch ook? Bovendien voeden wij onze kinderen nu met z’n vieren op, in plaats van met twee, en ook dat is niet altijd vanzelf-sprekend. Alles draait om respect. Respect voor elkaar, maar ook voor de nieuwe partner van je ex-man of ex-vrouw. En dat is er zeker. Ook de vader van mijn zonen heeft respect voor Yves. Hij zal geen verkeerd woord over hem zeggen, en dat is omgekeerd ook zo.

Je zult me nooit horen zeggen dat een nieuw samengesteld gezin gemakkelijk is. Het is nooit fijn om je kinderen te zien vertrekken naar hun vader. Of om te beseffen dat ze ook een ander leven hebben waar jij helemaal buiten staat. Afscheid nemen valt me soms zwaar. Maar ik zie wel dat mijn kinderen gelukkig zijn en dat ze langs beide kanten zo veel liefde krijgen, ook al missen ze de andere ouder en nu ook hun broertje. Voor een moeder is dat het allerbelangrijkste.”

Elk z’n plekje in dat nieuwe, warme nest

KNUFFELshopping

Villa Troetel

Van links naar rechts Oranje kat (Colourful Dots, € 24). Tijgerkat (In den olifant, € 49). Minipopje met zwarte haren (Dille & Kamille, € 4,95). Pop met geruit hemdje (Dille & Kamille, € 11,50). Eend (In den olifant, € 23,50). Koe (In den olifant, € 18,50).

Softies in de sofa

→

58 libelle mama! libelle mama! 59

KNUFFELshopping

Van links naar rechts Op de vensterbank: oranje paard met witte bolletjes-trui (Kokkie, € 17,50). Zwarte kat (Colourful Dots, € 19,90). Fredelige Folmer, groen met witte buik (Colourful Dots, € 26,50). Veelkleurig konijn (Pepatino, € 38,50). Aan de muur: lachend popje (Kokkie, € 8,50). Bruin-witte hond (Ikea, € 7,99). Patchworkknuffel (Habitat, € 7,50). Fuchsia robot (Kokkie, € 26,50). Op de vensterbank: muis (Ikea, € 1).

Om op te eten!

→

KNUFFELshopping

Van links naar rechts Artige Erna, groen met oranje buik (Colourful Dots, € 26,50). Eland (Ikea, € 4,99). Handgemaakt popje met blauwe haren (Pepatino, € 22). Zachte beer (In den olifant, € 29,90). Konijn (Kokkie, € 15,75). Vikingpop (De Krullevaar, € 24,95).

Styling: Erik Vernieuwe. Shopping: Siska Loraine. Beeld: Wout Hendrickx.

Knuffel en oogjes dicht

De verkoopinfo vind je op blz. 114

libelle mama! 79

Zin om samen de kinderkamer op te vrolijken? Kies een muur, en leef jullie uit met deze her-bruikbare textielstickers! Chocovenyl, € 55 kleine set en € 80 grote set, www.kokkie.be

Groen magneetbord (60 x 50 cm) van Wonderwall®, € 49,50, www.pushmybutton.be

Pyjama (broek + truitje), van 2 tot 6 jaar, € 29,50, www.baboezel.be

Rugzak (25 x 29 x 10 cm) van SkipHop, € 24,95, www.ienemienemo.be

Oe-hoe-leuk!

Hallo meneer de uil, wat brengt u naar ons toe?

Thermos van Blafre, € 29,95, www. dekrullevaar.be Lunchbox/koffertje van Blafre, € 14,95, www.dekrullevaar.be

Muziekuiltje van Käthe Kruse, € 19,95, www.dekleinezebra.be

Mobiel van plexiglas, Ige design,   € 59,95, www.loulechien.com

Samenstelling: Tine Verdickt.

shopping

Hoera-herfst-tip!

Tekst: Tine Vandeweyer.

Leuk spelen voor weinig geld Op het internet vind je heel wat tweedehands speelgoed dat er nog zo goed als nieuw uitziet. Net als in de kringloopwinkel!www.speelgoed-tweedehands.bewww.kringwinkels.be

De grootste baby- en kinderrommel-markt van België vindt plaats op 11 november in de Limburghal van Genk.Meer info op www.mja-limburg.be

Ga eens naar de speel-o-theek, een soort bibliotheek waar je in plaats van boeken, speelgoed kunt ontlenen!Info: een uitgebreide lijst van alle speel-o-theken in Vlaanderen vind je op www.vlaams-spellenarchief.beOok deze twee verenigingen helpen je verder: Vlaams overleg Speel-o-theken, tel. 03-455 29 16. Overleg Speel-o-

theken, tel. 011-21 12 61

Jouw brandweerkraan voor mijn teddybeer?

Nodig een vijftal vriendjes van je kind uit en vraag hen om elk twee stukken speelgoed mee te brengen die ze willen ruilen.

Leg goed uit aan de kinderen dat ze in de plaats van hun stuk speelgoed iets nieuws krijgen.

Help de kinderen om te kiezen welk speelgoed ze kunnen missen, zodat ze in een opwelling niets weg-geven waar ze eigenlijk best wel aan gehecht zijn. Zo vermijd je drama’s achteraf.

Overleg even met de andere ouders, zodat het ene kind niet met een speelgoedje uit de cornflakesdoos komt aanzetten, en het andere met een dure pop.

Stal het speelgoed uit op een plaats waar de kinde-ren er goed aan kunnen en laat de keuring beginnen!

Geef elk kind drie genummerde labeltjes met hun naam erop. Die mogen ze dan op hun drie favoriete speelgoedjes plakken. Als afsluiter van het feestje geef je aan ieder kind één van zijn favoriete speel-goedstukken mee naar huis.

Als er meer kandidaten zijn voor een bepaald stuk speelgoed, kun je strootje-trek doen.

1234

657

De speelgoedjes die na afloop van de speelgoedruil niet geko-zen zijn, kun je schenken aan een goed doel. Bijvoorbeeld: tijdens de Libelle Winterfair wordt speelgoed ingezameld ten voordele van KRAS vzw, een organisatie die armoede aanpakt in eigen land. Leg je eigen kids uit dat er veel kinde-ren zijn die het zonder sinter-klaascadeautjes moeten stellen, en heel blij zouden zijn met een knuffel of een mooie puzzel.De Winterfair vindt plaats van 17 tot 20 november in de Nekkerhal in Mechelen. www.libelle.be/winterfair

Sinterklaas voor iedereen!

Is je zoon zijn collectie dino’s beu? Er is vast wel een vriendje dat wil wisselen met speelgoed waarop híj is uitgekeken... Leuk en budgetvriendelijk: doe eens een ruilfeestje!

Volg het zevenstappenplan

Doe de grotespeelgoedruil!

De koopjeshoek

Hoera-herfst-tips!

SINTvoorpret

libelle mama! 61

70 libelle mama! libelle mama! 71

Marokko,

Schommelen op een dromedaris, slapen in de woestijn, verstoppertje spelen in de soeks... Marokko is een kinderparadijs, vraag maar aan redacteur Sylvie en haar gezin!

de mega-zandbak-route

Waaauw, zo mooi. De grootste zandbak die we ooit hebben gezien!

SAMEN op reis

72 libelle mama! libelle mama! 73

SAMEN op reis

Het was een late ingeving geweest. Gaan we nog eens op reis of niet?

Ja dus, want aan die goedkope vliegtuig­tickets naar Marokko konden we écht niet weerstaan. We maakten meteen plannen voor een rondreis die ons van Fès naar Marrakech, Aït Ben Haddou, Ouarzazate, Nkob, Zagora en Casablanca zou brengen. Het moest een onvergetelijke ervaring worden voor Alice (11), Oscar (9) en Leon (6). Eén groot avontuur, waarbij ze alle schatten zouden ontdekken in dit land van heerlijke tajines, mierzoete muntthee en kashba’s waarin je verstoppertje kunt spelen. En de woestijn! ”Gaan we echt slápen in de woes­tijn?” Het was duidelijk: we waren klaar voor de grote-zandbak-route!

Halte 1Holderdebolder door de soeks van Fès

Het is nog vroeg in de ochtend als we in Fès aankomen met de taxi: een oude Mercedes met rode pluchen zetels waar je makkelijk met zes in kunt. De kinderen joelen het al meteen uit: ’Met víér op de achterbank!’ En: ’Waarom hebben ze hier geen autogordels?’ Daar zijn wij toch net iets minder gelukkig mee... Gelukkig duurt de tocht niet zo lang en worden we even later afgezet aan het Bab Rcif, een van de historische toegangs­poorten van de oude stad ­ de medina. Sym­bolen, deurklinken, winkeltjes: álles helpt om je hier te oriënteren! We wandelen langs de soeks op zoek naar de leerlooierijen met hun met kleuren gevulde bassins, hét postkaart­jesbeeld van Fès. Van daaruit gaat het naar het Mausoleum van Moulay Idriss II, de beschermheilige en stichter van de stad, en naar de Medersa Bou Inania, de koranschool die nog helemaal intact is, met haar mooie tegelmozaïeken en houtsnijwerk.Gelukkig hebben we meer dan één dag om Fès te ontdekken, want ook het koninklijk paleis met de prachtige gouden poorten, de Joodse wijk en het park aan le jardin de Place Boujeloud wachten nog op ons.

Halte 2 Slangen temmen in Marrakech

Na zeven uur op de trein spelletjes spelen en praatjes maken met de Marokkaanse passa­giers ­ supervriendelijk én ook wel nieuws­gierig ­ komen we aan in Marrakech. Hier zijn we ooit al geweest, maar de eerste aanblik toont meteen dat de stad sindsdien enorm veranderd is. Heel veel auto’s, moderne winkelketens, Mc Donald’s en Kentucky Fried Chicken. Wat wel nog hetzelfde is gebleven: het Djemaa el Fna-plein, dé favoriet bij kinderen. Slangenbezweerders, toekomst­voorspellers, kleurrijke waterdragers en overal muzikanten: Alice, Oscar en Leon komen ogen te kort! Omdat Oscar vandaag ook jarig is, mag hij kiezen wat hij wil gaan doen. Passeren daarbij de revue: een foto met een slang rond zijn nek (een echte), een nepslang om thuis mensen de stuipen mee op het lijf te jagen, lekkere nougat met nootjes uit de soeks, een ritje met een calèche of paarden­koets door de stad en last but not least: echte hennatattoos. De beste verjaardag ooit!

Halte 3Verstoppertje spelen in spookstad Telouet

Marrakech is echt wel druk, dus de vijf uur durende rit door het Atlasgebergte naar Aït Ben Haddou is een verademing. Het land­schap is adembenemend: roodkleurige rots­formaties, felgroene oases, dorpen in natuur­tinten... Onderweg houden we halt aan het oude paleis van de spookstad Telouet. Alice, Oscar en Leon spelen er in de vele gangen met hoeken en kanten verstoppertje, samen met de plaatselijke kinderen.Om de dag helemaal goed te maken, blijkt ook ons hotel Dar Mouna later die avond een voltreffer te zijn. We slapen in lemen kamers op bedden met traditionele kilims, of tapijten. Hier zullen de kinderen vast dromen van duizend­en­één­nacht...

Proef, ruik, kijk je ogen uit!

MarokkoMmmm mama, het is feest in mijn buikje!

Eén bult of twee?

Cheeeese!

74 libelle mama! libelle mama! 75

SAMEN op reis

Halte 4Klimmen naar de kashba in Aït Ben Haddou

De volgende ochtend staan we vroeg aan de oever van de rivier. Via zandzakjes moet je naar de overkant. Vroeger stapte je door het water of ging je op de rug van een ezel. Die zullen we later overigens nog tegenkomen in Nkob, maar nu is het dus met zandzakjes te doen. Na de overtocht klimmen we via de vele trappen naar de top van de kashba, waar we getrakteerd worden op een uitzicht op de rest van het Atlasgebergte, dat ons met verstomming slaat. ”Het is hier zó mooi”, zegt Leon stilletjes. Als we even later op de thee worden uitgenodigd bij een Marokkaans gezin, is hij nog meer onder de indruk. Een klein stulpje met stoffige ondergrond en weinig comfort, waarin gekookt, geleefd en geslapen wordt. Kleiner dan Leons kamertje thuis...

Halte 5Hop ezeltje, hop... in Nkob

We komen nog voorbij Ouarzazate, waar we de filmsets bezoeken van Gladiator, Kundun, Cleopatra en van Asterix & Obelix. En we gaan logeren in het dorpje Nkob bij de ouders van Youssef, de uitbater van Hotel La Vallée in Ouarzazate, met wie we onze reis hebben voorbereid. De kinderen spelen er spelletjes met de zus en broer van Youssef én gaan er het dorpje verkennen op... een ezel. Dat hadden we nog beloofd.

Halte 6Waka waka-ritje in de woestijn

Met een 4x4 rijden we vanuit het stadje Zagora naar de hoogste woestijnduinen van

Erg Chigaga: het hoogtepunt van onze reis. Het stormt onderweg en bij momenten zien we geen twee meter ver. Maar de kinderen vinden het geweldig, zeker als we ook nog eens de duinen op en af beginnen te rijden. Avontuurlijker hadden we het zelf niet kunnen bedenken. Gelukkig is de wind bijna helemaal gaan liggen als we bij Erg Chigaga aankomen. Na een beetje onderhandelen kunnen we zelfs nog een dromedarisrit (één bult) versieren, met een ondergaande zon als achtergrond. Alice, Oscar en Leon joelen het uit als de dromedaris eerst zijn achterpoten strekt en vervolgens vanuit kniestand helemaal rechtop komt.Het wordt veel te laat die avond. Maar de sfeer is zo leuk, het eten zo lekker ­ heerlijke couscous die de berberjongens hebben klaar­gemaakt ­ en de sterrenhemel is zo prachtig dat we het niet over ons hart krijgen om vroeg in bed te kruipen. Met volle borst zin­gen Alice, Oscar en Leon, onder begeleiding van het tromgeroffel van de kamelenjongens, mee met ’Waka, waka, hehe, this time for Africa’. De sterrenhemel is prachtig en helder ­ wie vindt het eerst de Grote en Kleine Beer? Het is het perfecte afscheid van dit mooie, spannende, avontuurlijke land.

Nog te gekke Marokko-routes• Nieuwjaar onder de sterrenhemelEen spetterend oudejaar onder de heldere sterren-hemel in de Vallei van de Duizend Kashba’s. Of een woestijnavontuur met dromedarissen door het film-decor van ’The Gladiator’... Kan allemaal, met Dades Reizen. Ze nemen maximaal vier gezinnen mee in de kerstvakantie voor een 12-daagse tocht door Marokko. Te boeken voor € 990 per volwassene, € 693 per kind tot 12 jaar. Niet inbegrepen: vluchten, lunch en drankjes. Info www.dades-reizen.nl

• De schatten van de koningsstedenEen tiendaagse verkenning van de medina’s van de koningssteden Rabat, Meknès, Fès en Marrakech, op maat van gezinnen met kinderen, boek je bij Djoser Junior voor € 1095 en € 995 per kind, inclusief vlieg-reis, hotel met ontbijt en diner, en excursies. Info www.djoserjunior.nl

• Op een muilezel door de canyonsDe prachtige canyons in het zuiden van Marokko waren het decor voor de film ’Babel’ met Brad Pitt en Cate Blanchett. Daar neemt de Prins van Hola Pola je mee naartoe. Je slaapt in berbertenten of feeërieke riads. Voor € 3215 voor 4 personen, zonder vluchten. Info www.prinsvanholapola.be

• Bedwing de bergen, plons in de oceaanMaak eerst een spannende muildierentrektocht door de Hoge Atlas, ga dan lekker relaxen aan de Atlantische kust. Dat is het voorstel van SNP Travel-kids. Vanaf € 1695 per gezin voor 15 dagen, zonder vluchten. Info www.snp.nl

In het spoor van Sylvie& haar woestijnkidsRedacteur Sylvie stelde zelf de rondreis in Marokko samen met de hulp van Youssef Ouardy, eigenaar van Hotel La Vallée in Ouarzazate (www.hotellavalleemaroc.com)• Ze volgden de route Fès - Marrakech - Aït Ben Haddou - Ouarzazate - Nkob - Zagora - woestijn - Zagora - Ouarzazate - Marrakech - Casablanca, maar er zijn uiteraard ook andere variaties mogelijk.• Vliegtickets boekten zij bij Jetairfly (www.jetairfly.com), maar ook Ryanair (www.ryanair.com) biedt goedkope tickets aan, soms zelfs al vanaf € 60 per persoon heen en terug.

Van de bergen naar de woestijn

Tekst & beeld: Sylvie D’Hoore. Kaartje: Anne Meyers.

Marrakech

Aït Ben HaddouOuarzazate

Nkob

Zagora

Casablanca

Marokko

Tajiiiiiiiine!Visje eten?

Fès

Telouet

MaMatest

libelle mama! 6968 libelle mama!

Tekst: Pieternel Dijkstra. Beeld: Dimitri Lowette.

4 Stel: jij bent doodmoe en wilt even rustig de krant doorbladeren in de zetel. Net op dat moment komt je kind met de vraag: ’Mama, doe je mee tikkertje?’A. Je hebt er geen probleem mee om ’nee’ te zeggen, ook al vind je het niet makkelijk om je kind teleur te stellen.B. Dat vind je echt lastig. Je twijfelt, maar dan smelt je en doe je toch mee.C. Je twijfelt niet en doet maar mee, anders vindt je kind je misschien niet meer leuk.

5 Hoe vaak doe jij iets leuks voor jezelf – winkelen, dagje sauna... – alleen maar omdat jij dat wilt?A. Geregeld, zo laad je jezelf weer op.B. Je doet vooral leuke dingen als je gezin die dingen ook wil doen. Je doet ze dan samen.C. Weinig. Werk en/of kinderen lijken altijd belangrijker te zijn.

6 Waarin herken je jezelf het best, als het gaat over je ’energiegevoel’?A. Je voelt je doorgaans energiek en vitaal.B. Je stopt veel van je energie in je gezin, vrienden en familie, en dat voel je ook. Maar gelukkig krijg je er ook energie van terug.C. Je hebt maar weinig energie en voelt je vaak gespannen.

7 Stel: je broer is verwikkeld in een echtscheiding en raakt zijn huis kwijt. Hij klopt bij jouw gezin aan voor onderdak. Wat doe je?A. Als hij geen andere mogelijkheden heeft, dan mag hij gerust bij jullie logeren, al wil je toch dat hij zo snel mogelijk een andere oplossing zoekt. En dat vertel je hem ook.B. Je broer is van harte welkom. Je helpt en

Doe de test, als je tenminste de tijd vindt!

Hey, druk-drukker-drukst-mama...

steunt hem, en hij mag blijven logeren zo lang als hij wil.C. Je durft geen ’nee’ te zeggen en biedt hem onderdak aan. Als het hem bevalt en hij er na een paar weken nog steeds is, durf je hem niet goed te vragen elders heen te gaan.

8 Als je kind een vervelend klusje niet heeft gedaan terwijl dat wel was afgesproken, dan...A. ... zeg je daar op een rustige manier iets van, en je ziet er op toe dat het klusje wordt gedaan.B. ... vergoelijk je dat (’Ach, hij heeft het te druk met spelen’) en doe je het zelf.C. ... doe je het zelf maar meteen. Je wilt geen ruzie.

9 Welke van onderstaande zaken zijn voor jou het belangrijkst?A. gezondheid, bewust levenB. zorgen voor anderen, relatiesC. zekerheid, erkenning

10 In vergelijking met de tijd vóór je een vaste partner en kinderen had, doe je nu...A. ... nog steeds de dingen die je vroeger leuk vond, hooguit wat minder vaak.B. ... niet meer de dingen die je vroeger leuk vond. Niet erg, want je hebt er veel moois voor teruggekregen.C. ... niet meer de dingen die je vroeger leuk vond, en je mist ze.

1 Hoe ziet jouw agenda eruit?A. In je agenda hou je, naast tijd voor je gezin, ook tijd voor jezelf vrij.B. Je agenda bevat weinig tijd voor jezelf. Je bent voortdurend in de weer met je gezin, familie en vrienden, maar daar voel je je prima bij.C. Je agenda bevat weinig tijd voor jezelf. Je hebt geregeld het gevoel dat je wordt geleefd, door al die verplichtingen.

2 Als je de griep hebt, dan...A. ... neem je de tijd om goed uit te zieken, dan is het tenminste écht over.B. ... kun je niet langer dan een paar dagen in bed blijven. Je wilt weer zorgen voor je gezin, in plaats van verzorgd te worden.C. ... gun je het jezelf niet om uit te zieken. Je voelt je te schuldig als je niks doet.

3 Welke uitspraak is het meest op jou van toepassing?A. In je relaties met anderen is geven en nemen mooi in balans.B. In je relaties met anderen gééf je meer dan je neemt. Maar je doet dat met veel liefde en plezier.C. In je relaties met anderen gééf je meer dan je neemt. Doe je dat niet, dan voel je je schuldig.

De vragen

Heb jij nog tijd voor jezelf? De resultatenGa na welke letter jij het vaakst hebt geko-zen, en lees hieronder de beschrijving. Komen twee letters even vaak voor? Dan ben je een mix van verschillende types.

Meestal A? De me-time mama!Jij komt voldoende aan jezelf toe. Niet omdat je niks te doen hebt, want ook jij hebt het druk. Je richt je leven gewoon heel bewust zó in dat je aan jezelf toekomt. Je geeft jezelf wat je nodig hebt om goed te kunnen functioneren. De kans zit er daardoor wel dik in dat je een verzoek al bij voorbaat afslaat omdat je denkt dat het te belastend zal zijn.Tip: Realiseer je in dat geval dat je je ook kunt opladen door samen met je gezin of vrienden iets te doen.

Meestal B? De moederkloek-mama!Jij komt niet zo vaak aan jezelf toe. Je bent vooral heel hulpvaardig en doet graag ande-ren een plezier. Niet omdat je je daartoe verplicht voelt, maar omdat je het wilt. Het liefst zou je het iedereen naar zijn zin maken. Doordat je zoveel voor anderen doet, moeten je eigen plannen en wensen vaak wijken, en op termijn ga je je daar misschien minder goed bij voelen.Tip: Weersta wat vaker de behoefte om anderen te helpen en andermans problemen op te lossen. Wat je wel kunt doen, is mensen aanmoedigen om hun problemen op te lossen.

Meestal C? De rennen & runnen-mama!Jij zou best wat meer tijd voor jezelf kunnen gebruiken. Je hebt de neiging om jezelf weg te cijferen voor anderen. Soms hoort dat er-bij, maar jij doet het te vaak. Misschien denk je te negatief over jezelf, waardoor je niet durft te vragen om wat jíj nodig hebt. Daar kun je gestrest van raken.Tip: Jouw uitdaging? Positiever over jezelf denken, vaker voor jezelf opkomen. Oefen ook in het ’nee’ zeggen en het uiten van je wensen. Je kunt pas goed voor een ander zorgen, als je ook goed voor jezelf zorgt.

libelle mama! 8786 libelle mama!

24 PAGINA'S

NIEUW!

88929798100106110113

........Knutselleuke bosmannetjes

........Voorleesverhaal:Hoor,wiekloptdaar?

........Sintwedstrijd

........Kids & wetenschap

........Koekjesbakkenmetde bakbrigade

........Boekenplank

........Puzzelen

........Robotspelletje

EOB LL OOSB SAMEN KNUTSELEN, LEZEN,

SPELEN EN ONTDEKKEN

Inhoud

12

4

56

78

910

11 12

13 14

1516

1817

19 20

21 22

2324

2526

27 28

2930

3132

33 34

3536

3738

39 40

4142

4344

45 46

4748

66 65

64 63

624950 61

51 6052 59

5354 57 58

5655

3

vOORLEESverhaal

libelle mama! 9392 libelle mama!

→

Tante Isolde knipte met haar vingers. ’Mona, Jules. Slaaptijd! En haast

jullie een beetje. Ik wil rust in mijn huis.’’Krijgen we nog een verhaaltje?’ vroeg Mona.Tante Isolde trok één wenkbrauw op. ’Waarom?’Jules slikte. ’Mama en papa vertellen er altijd nog een...’’Ik ben je mama niet’, boog tante voorover. ’Als ik zeg slaaptijd, dan bedoel ik ook écht slaaptijd.’Jules liet zijn schouders hangen. Het was de eerste keer dat hij en zijn zusje bij tante Isolde bleven slapen. Hun mama en papa waren naar een feestje. Normaal kwam Inge dan, hun vaste oppas. Maar zij had vandaag afgebeld omdat ze ziek was. Daarom hadden mama en papa een noodoplossing gezocht: logeren bij tante Isolde.Tanden poetsen. Niet knoeien, Mona! Naar het toilet. Bril omhoog, Jules. Tante Isolde was streng, en ze hield alleen van net en proper.

In de slaapkamer stond een groot en deftig bed met houten randen. Er lagen stijve witte lakens op, zelfs de kussens voelden streng aan. Jules en Mona durfden amper te bewegen. ’Tot morgen’, zei tante Isolde, en ze knipte het licht uit. Even later bonkte ze de trap af.’Ik vind het hier eng’, fluisterde Mona.’Ik wou dat het al ochtend was’, antwoordde Jules en sloot zijn ogen. Hij geeuwde. Toch wilde de slaap niet komen. Integendeel, een poos later lagen ze allebei nog wakker. Als Jules naar links draaide, telde Mona haar tenen. Als Jules naar rechts draaide, telde Mona haar vingers. ’Jules’, fluisterde Mona opeens.’Hmm.’’Bij het raam, daar kraakt iets.’Jules opende zijn ogen. ’Wat?’’Luister.’Nu hoorde Jules het ook. Iets wat kraste, nee, alsof er een tak brak. Iets groots. ’Wat is dat?’ fluisterde hij.Mona schudde haar hoofd. ’Weet ik niet’, piepte ze. Ze voelde haar knieën knikken en

haar handen klemden zich om de rand van het dekbed. ’Jules, we moeten het raam slui-ten’, siste ze.’Ja’, antwoordde Jules.’Doe dan.’’Ik?... Doe jij maar.’Mona klemde haar lippen op elkaar. Ze schoof dicht tegen Jules aan. Buiten schraap-te het monster zijn keel.’Zullen we tante Isolde roepen?’ stelde Jules voor. Zijn stem bibberde.’Nee’, fluisterde Mona. ’Dan hoort dat... dat ding ons ook.’’Oooow ja.’ Jules trok zijn knieën hoog op. Hij en Mona kropen nog dichter bij elkaar. Zo bleven ze liggen. Stil, voorzichtig ademend, hun bange blik gericht op het gordijn en het venster. Er ging een minuut voorbij en nog een minuut. Mona snoof. ’Er is niks, Jules,’ zei

ze zachtjes, ’ik denk dat we ons vergist he...’Op dat moment ging de mond van Jules wijd open, maar er kwam geen geluid uit. Een gil zonder lawaai was het. Zijn trillende vinger wees naar het raam. Nu zag Mona het ook. Het gordijn bewoog, het venster ging krakend een stukje open.’Aauw, snotsnoepers’, mopperde een stem.Mona en Jules keken mekaar aan. Er kwam een dief naar binnen. Help! Moesten ze diep onder de lakens duiken of zo snel als ze kon-den uit bed springen, vluchten? Stijf van angst bleven ze liggen.Ooh, een hand gleed naar binnen en klemde zich om de vensterbank. Een hand in een zwarte handschoen was het.’Psssst’, deed de stem nu.Er kwam een gezicht tevoorschijn, een zwart gezicht met een ronde pet op. ‘Psssst’, klonk het weer. ’Kinderen, géén lawaai maken. Ik ben het.’

’Wwwie? Wie bent u dan?’ vroeg Mona met een iel stemmetje.’Ik’, antwoordde de stem. De man zat nu al op de vensterbank.Mona en Jules keken mekaar aan. ’Wie dan?’ vroegen ze tegelijk.De man schudde zijn hoofd. ’Drommelse apekool, zijn jullie blind soms?’ mopperde hij, en liet zich voorzichtig van de vensterbank zakken. ’Ik ben het, Zwarte Piet.’’Zwarte Piet?’ herhaalden Mona en Jules.’Inderdaad’, zei de man en lachte zijn tanden bloot. ’Wat een klimpartij, zeg.’’Maar...’, zei Jules.’Het is toch nog geen Sinterklaas?’ vulde Mona aan.’Zeg ik dat dan?’ Zwarte Piet legde een vinger op zijn mond. ’Niet zo luid. Natuurlijk is de Sint nog niet jarig!’

Jules knipte het licht aan, Mona wreef in haar ogen. Was het nu wel of niet Zwarte Piet? Ja, hij had een vrolijk zwart gezicht en een rode pet met een veer erop. En een oor-bel. Maar verder droeg hij een gewone broek en een trui.’Luister’, zei Zwarte Piet, en hij kneep één oog dicht. ’Niemand weet dat ik hier ben. Bijna niemand. Alleen de Sint weet het.’Mona en Jules zeiden niks, ze keken Zwarte Piet met grote ogen aan. Die vertelde verder. ’Over niet zo heel lange tijd is de Sint wel jarig. Waar of niet waar?’’Waar’, zeiden Mona en Jules snel.’Dacht ik snikkeverdikkeme ook! Alle Zwarte Pieten zijn nu al hard aan het werk. We hel-pen de Sint speelgoed kiezen, brieven lezen, pakjes maken. Pjioew.’ Zwarte Piet wreef over zijn voorhoofd. ’Maar we hebben een pro-bleem’, ging hij verder. ’Vorige week waren er twee Pieten die in een boom klommen.

Hoor, wie klopt daar?

Door Stefan Boonen / Illustraties Kristina Ruell

’Aauw, snotsnoepers!’ Plots zagen Mona en Jules een hand op de vensterbank. Een hand in een zwarte handschoen was het...

Hoera-herfst-tip!

94 libelle mama! libelle mama! 95

vOORLEESverhaal

Pas toen ze tante Isolde de trap af hoorden gaan, kwam Zwarte Piet onder het bed uit. ’Alle scheve okkernoten! Dát was op het nippertje’

’Mogen wij hulp-Pieten worden?’ vroeg Jules verbluft. Zwarte Piet blies zijn wangen bol. ’Ja, maar alleen als jullie kunnen wat nodig is’

→

Wie is Stefan Boonen?Vorig jaar nog werd zijn boek ’Elvis de Draak en de jacht op Liru’ door de Libelle-lezeressen verkozen tot mooiste voorleesboek van het jaar, voor 9- tot 12-jarigen. Wil je Stefan Boonen in actie zien? Op woensdag 9 november geeft hij een voorleessessie op de Boekenbeurs!

En Kristina Ruell?Deze creatieveling legde zich toe op haar grote droom: kinderboeken illustreren. In 2004 verscheen haar eerste prentenboek ’Waar ik was toen ik nog niet geboren was’ bij De Eenhoorn.

Zomaar. Omdat ze er zin in hadden.’’Klimmen vind ik ook leuk’, zei Mona snel.Zwarte Piet keek haar aan en fronste. ’Kijk dan maar uit. Floepwappers, ja! Want die Pieten hadden de hele dag hard gewerkt. Daarna klommen ze tot hoog in de boom. Geweldig knap, vonden ze van zichzelf. Tot de tak waarop ze zaten het beu werd. Krak, deed de tak. En die Pieten... boem, pats, knal, don-derden naar beneden.’Ooow’, deed Jules, en sloeg zijn hand voor zijn mond. ’Deed dat niet vreselijk pijn?’ vroeg hij.’Natuurlijk wel,’ gromde Zwarte Piet, ’ze had-den allebei erge pijn en...’Er werd op de deur van de slaapkamer ge-klopt. ’Kindjes!’ De stem van tante Isolde. Ze opende de deur. Razendsnel dook Zwarte Piet onder het bed.‘Kinderen!’ hijgde tante Isolde. ’Hebben jullie dat ook gehoord?’ Ze droeg een groen slaap-kleed en trok grote ogen. ’Ik hoorde een rare stem. Misschien wel een inbreker!’’Euh, nee hoor!’ Jules glimlachte. ’Niks aan de hand, tante Isolde. Ik deed net of ik... Zwarte Piet was.’Het gezicht van tante Isolde trok helemaal scheef. ’Wat is dat voor dommigheid! Ik wil geen rare stemmen in mijn huis. Ook die van Zwarte Piet niet. Dat vind ik... eng. Dus vanaf nu zwijgen en slapen.’Het licht ging weer uit. Pas toen ze tante Isolde de trap af hoorden gaan, kwam Zwarte Piet onder het bed uit. ’Alle scheve okkerno-ten’, zei hij. ’Dát was op het nippertje.’

Zwarte Piet ging weer op bed zitten. Hij trok een gezicht en wreef over zijn buik. Fluisterend vertelde hij over de twee Pieten die uit de hoge boom waren gedonderd. Ge-lukkig waren ze hun neuzen niet kwijt, ston-den hun oren niet al te scheef en kenden ze het verschil nog tussen chocolade en marse-pein. Maar... Zwarte Piet wees eerst op zijn linkerarm en toen op zijn rechterbeen. De ene Piet had een arm gebroken en de andere

een been. Dat kwam ervan, als Pieten dach-ten dat ze apen waren!Zwarte Piet bracht zijn hoofd vlak bij dat van Jules en Mona. ’De Sint zoekt dus dringend – dringend! – hulp.’Het duurde enkele seconden voor Mona het snapte. ’Wil Sint dan dat wij, Jules en ik, Zwarte Pieten worden?’ Het kostte haar moeite om niet te roepen. Zo opgewonden was ze.’Néé!’ gebaarde Zwarte Piet. ’Wat een idee. Ik bedoel ja! Echt een Zwarte Piet worden, kan zomaar niet. Maar een hulp-Piet, dat kan wel. Dat zou mooi zijn!’Jules’ mond ging open en dicht. ’Mogen wij hulp-Pieten worden?’ vroeg hij verbluft.Zwarte Piet blies zijn wangen bol, krabde aan zijn oor.

’Ja, alleen als jullie kunnen wat nodig is.’’En wat is er dan... nodig?’’Een toilet’, antwoordde Zwarte Piet. ’Huh?’’Voor ik jullie kan testen, wil ik eerst naar het toilet. Waar is de wc?’Mona wees naar de deur. ’Beneden in de gang’, zei Jules. ’Je moet wel stilletjes zijn.’Zwarte Piet rolde met zijn ogen. ’Dat weet ik ook wel!’’Ik zal meegaan’, zei Mona.’Denk je dat ik niet alleen kan, of durf?’Mona knikte. ’Natuurlijk wel. Onze tante mag je niet zien. Ik moet op de uitkijk staan.’’En ik ook’, zei Jules.Dus slopen ze met zijn drieën de trap af. Jules voorop, dan Zwarte Piet, Mona als laatste. De kinderen wezen waar de wc was. Zwarte Piet glipte naar binnen. Mona en Jules gingen met gevouwen armen voor de deur staan.’Handen omhoog!’ Tante Isolde kwam plots de hoek om. Ze hield een paraplu als een speer in haar bibberende handen. Verschrikt staken Mona en Jules hun handen de lucht in.’Jullie weer!’ zei tante Isolde. Ze zuchtte. ’Ik dacht dat er een inbreker was.’

’N-nee hoor.’’Waarom slapen jullie niet?’’Ik sliep bijna’, zei Mona. ’Maar toen moest ik naar het toilet.’’Ik ook’, vulde Jules aan.Tante Isolde rolde met haar ogen. ’Er is hier iets aan de hand. Ik ruik het gewoon.’Jules en Mona zeiden niks.’Hebben jullie niks gehoord, dan?’ De stem van tante klonk nog heser dan anders.Jules en Mona schudden hun hoofden. ’Nee.’Tante Isolde snoof en loerde om zich heen. ’Vooruit. Jullie moesten toch naar het toilet?’Mona slikte. ’Ik heb een beetje dorst. Mag ik een glas water, terwijl Jules naar het toilet gaat?’’Ook dat nog’, mopperde tante Isolde en draaide zich om.

’Pjioew, dat was op het nippertje’, fluisterde Mona. Ze tikte op de deur. ’Vlug, Zwarte Piet. De kust is veilig.’’Nou,’ zei Zwarte Piet, ’die tante van jullie is een bange eekhoorn.’Jules lachte zachtjes. Tante Isolde, een eekhoorn!En ze snelden naar boven.

Ze waren weer op de slaapkamer. Zwarte Piet schoof de gordijnen open zodat er maanlicht in de kamer viel. ’Je moet twee dingen kunnen om een hulp-Piet te zijn.’’Wat dan?’’Ten eerste: je moet acht pakjes tegelijk kun-nen dragen! Hou jullie armen eens voor jullie buik.’ Zwarte Piet stapelde een bal, een oude pantoffel van tante Isolde, een pennenzak, twee boeken, een kandelaar, een onderbroek, een strip en een leeg plastic zakje (voor snoepgoed) in de armen van Jules. En daarna in die van Mona. Die pufte, het ging maar net.Zwarte Piet stak twee vingers in de lucht. ’Wat een hulp-Piet ook moet kunnen, is op de rand van het dak lopen!’’Moeten wij dat nu ook doen?’ vroeg Jules verbaasd.’Nee!’ Zwarte Piet legde twee handen op zijn hoofd. ’Natuurlijk niet, oelewappers. Nu mo-gen jullie al eens oefenen. Zo.’ Zwarte Piet maakte een sprong en liep toen over de rand van het bed. ’Nu jullie.’Om de beurt probeerden ze op de rand van het bed te lopen. Lang niet makkelijk. Mona deed het prima, maar bij Jules ging het plots

fout. Opeens stond hij wiebelwankelend met zijn armen te zwaaien. ’Ho!’ riep hij nog. Het volgende moment viel Jules achterover op het bed.’Sssssst’, deed Mona. ’Dat heeft tante Isolde vast gehoord!’’Ja, oei, dan moet ik wegwezen’, zei Zwarte Piet. Hij liep al naar het raam.’En?’ vroeg Jules.’En wat?’Beneden hoorden ze een deur opengaan.Mona wrong haar handen samen. ’Mogen we Pieten worden? Hulp-Pieten?’Zwarte Piet wreef over zijn voorhoofd. ’Ik denk het wel’, zei hij. ’Als Sint jarig is, dan kom ik jullie halen. Nu moet ik snel weg.

Dag.’ Zwarte Piet zette zich op de venster-bank en liet zich naar beneden zakken. Mona sloot snel de gordijnen en stapte in bed.Meteen kwam tante Isolde de kamer binnen-gestormd. ’Hoorden jullie dat ook?’ vroeg ze met een bange stem. ’Er is hier iets, iemand!’Mona slikte. ’Neuh, niks gehoord’, zei ze.’O jawel’, deed tante Isolde. Ze beefde. ’Ik hoorde eerst een bons. Op het dak, denk ik. En daarna hoorde ik buiten iets. Of er iemand langs de muur klom.’

Jules schraapte zijn keel. ’Dat is vreemd.’

Tante Isolde ademde diep in en uit. Ze rilde en trok haar schouders hoog op. ’Zo kan ik niet slapen’, zei ze zachtjes. ’En jullie vast ook niet. Te gevaarlijk, toch?’Mona en Jules keken elkaar aan.’Schuif eens een beetje op. D-dan kunnen we samen slapen. Dat is beter.’Verbaasd deden Jules en Mona wat hun tante vroeg. Enkele seconden later lag tante Isolde tussen de twee kinderen in. ’Zo,’ zei ze tevre-den, ’dit is veel beter.’Jules vouwde zijn armen over zijn borst. Hij hoopte maar dat zijn tante niet zou snurken.’Tante,’ fluisterde Mona, ’denk je echt dat er

een inbreker was?’’Ja,’ was het antwoord, ’ik weet het bijna zeker. Al dat kabaal, die vreemde geluiden.’Jules giechelde. ’Misschien was het Zwarte Piet wel’, zei hij.’Jongen toch, geen domme grapjes maken.’’Nee, tante Isolde.’’En nu flink slapen.’’Ja, tante Isolde.’