Lezen begint bij goed kijken

Over functionele leesvaardigheidCNO en NDN - 8 mei 2009

Hilde RomboutsMonitoraat op maat

2

Context

Praktijkervaring Monitoraat op maat= taalondersteuning academisch Nederlands= persoonlijke studentenbegeleiding

Literatuur (zie bijlage)

Inhoud

taalbegeleiding leesvaardigheid:bepalende factorenmethode

4

Nood bij studenten

- lange teksten begrip van het geheel tijdrovend

Þ geen woordenboek

- onderscheid hoofd- en bijzaken- interpretatie afbeeldingen of grafieken

5

Functionaliteit

- bij examens: open vragen en meerkeuzevragen- bij studeren : syllabus en handboek, hand-outs en

notities- bij papers en presentaties: vakliteratuur - bij vaktypische opdrachten: wetteksten in RECH;

romans, poëzie en theaterstukken in TFL; handleiding bij labopracticum in BIO, …

6

Vakspecifiek materiaal

grote aanpassing t.o. secundair onderwijs= kloof door

lengte van de tekst grote hoeveelheid: meerdere teksten over 1

onderwerp vakspecifiek en wetenschappelijk taalgebruik

7

Kenmerken strategisch lezen

de lezer is• actief • begrijpend• tekstgericht

de begeleiding verloopt• interactief• instructiemodel

Voor-tijdens-na Van breed naar smal

8

Taak taalbegeleider

• bewustmaken: leesgedrag?• activeren: lezen is arbeid• leesstrategie aanleren

9

Voorspel

- stilstaan bij de titel en het thema (=voorkennis activeren)

- voorspellingen maken bij titel(s) en illustraties- de tekst doorbladeren en bekijken: auteur, bron?- foto’s, figuren, voetnoten, trefwoorden in marge,

nummering, cursivering etc. percipiëren- inhoudstafel inspecteren- tussentitels registreren

10

De daad bij het woord

voorspelling controleren a.h.v. inleiding, besluitÞ bijsturen?

tekst skimmen Kernzinnen Signaalwoorden, structuurmarkeerders Themawoorden

tekst lezen Voorkeurplaatsen Verbindingswoorden en verwijswoorden

11

De daad bij het woord

van breed naar smal interactie met

voorkennis voorspelling leesdoel

dubbele aandacht inhoudelijk structureel

12

Naspel

• Verwerking: in functie van leesdoel• Verankering: uitbreiden of wijzigen van

voorkennis

13

Wat is spinnenzijde?

“Spinrag is gemaakt van het vezeleiwit fibroïne, dat verwant is aan collageen en keratine (…)”

“Voor wetenschappelijke en industriële toepassingen gebruikt men vooral de dragline, die zeer sterk is. Dat is de draad waaraan de spin hangt als ze zich laat vallen (…)”

14

“Spinrag is gemaakt van het vezeleiwit fibroïne, dat verwant is aan collageen en keratine (…)”

“Voor wetenschappelijke en industriële toepassingen gebruikt men vooral de dragline, die zeer sterk is. Dat is de draad waaraan de spin hangt als ze zich laat vallen (…)”

15

Groepen nemen doorgaans betere besluiten dan individuen. Ze doen er alleen langer over. […] Eén van de belangrijkste redenen is dat er meer kennis en informatie aanwezig is: […] Een tweede reden is dat er een groter aantal mensen participeert in de probleemoplossing. Als de hele groep heeft kunnen meedenken, ontstaat meer begrip voor het uiteindelijke resultaat. […] Bovendien stimuleren de groepsleden elkaar […].

16

Groepen nemen doorgaans betere besluiten dan individuen. Ze doen er alleen langer over. […] Eén van de belangrijkste redenen is dat er meer kennis en informatie aanwezig is: […] Een tweede reden is dat er een groter aantal mensen participeert in de probleemoplossing. Als de hele groep heeft kunnen meedenken, ontstaat meer begrip voor het uiteindelijke resultaat. […] Bovendien stimuleren de groepsleden elkaar […].

17

Groepen nemen doorgaans betere besluiten dan individuen. Ze doen er alleen langer over. […] Eén van de belangrijkste redenen is dat er meer kennis en informatie aanwezig is: […] Een tweede reden is dat er een groter aantal mensen participeert in de probleemoplossing. Als de hele groep heeft kunnen meedenken, ontstaat meer begrip voor het uiteindelijke resultaat. […] Bovendien stimuleren de groepsleden elkaar […].

18

Groepen nemen doorgaans betere besluiten dan individuen. Ze doen er alleen langer over. […] Eén van de belangrijkste redenen is dat er meer kennis en informatie aanwezig is: […] Een tweede reden is dat er een groter aantal mensen participeert in de probleemoplossing. Als de hele groep heeft kunnen meedenken, ontstaat meer begrip voor het uiteindelijke resultaat. […] Bovendien stimuleren de groepsleden elkaar […].

19

Les lezen

Groepen nemen doorgaans betere besluiten dan individuen. Ze doen er alleen langer over. […] Eén van de belangrijkste redenen is dat er meer kennis en informatie aanwezig is: […] Een tweede reden is dat er een groter aantal mensen participeert in de probleemoplossing. Als de hele groep heeft kunnen meedenken, ontstaat meer begrip voor het uiteindelijke resultaat. […] Bovendien stimuleren de groepsleden elkaar […].

20

Goed lezen is …

nauwgezet kijken en

actief dialogeren met de tekst.

21

Bronnen

• Nora Bogaert (e.a.). Aan het werk! Adviezen ter verbetering van functionele leesvaardigheid in het onderwijs, Nederlandse Taalunie, 2008

• M. Walraven; Instructie in leesstrategieën. Problemen met begrijpend lezen en het effect van instructie aan zwakke lezers. Paedologisch instituut, Amsterdam, 1995

• D. Stalpers en J. Wammes. Leesstrategieën voor studieboeken. Reeks: Studeren in het hoger onderwijs, Nederlands Centrum

Buitenlanders, Utrecht, 2003

22

Contactgegevens

Monitoraat op maat – taalondersteuning academisch Nederlands

Hilde RomboutsHilde.rombouts@ua.ac.be

Linguapolis, Prinsstraat 8, 2000 AntwerpenTel. 03 265 48 30www.ua.ac.be/monitoraatopmaat