Leren en Gedrag

de invloed van

ReflexRestanten

2

3

Inhoudsopgave

Blz 4 Herkent u dit?

Blz 7 Wat zijn Reflexen? Blz 8 Wat zijn ReflexRestanten Blz 10 Moro Reflex

Blz 12 Restanten van het Moro Reflex Blz 13 Eventuele symptomen Blz 14 Asymmetrische Tonische Nek Reflex (ATNR) Blz 15 Restanten van de ATNR

Blz 16 Eventuele symptomen Blz 18 Symmetrische Tonische Nek Reflex (STNR) Blz 19 Restanten van de STNR

Blz 20 Eventele symptomen

Blz 22 Tonische Labyrint Reflex (TLR) Blz 24 Restanten van de TLR

Blz 25 Eventuele symptomen Blz 26 Samengevat Blz 27 Maar… Er is iets aan te doen! Blz 28 Bronvermelding

Blz 29 Contactgegevens

4

Herkent u dit?

Heeft het kind moeite met lezen, het leestempo,

of gebruikt het kind de vinger of een liniaal bij het lezen?

Wordt het hoofd ondersteund met de niet

schrijvende hand, ligt het hoofd van het kind tijdens het schrijven bijna op de tafel, of heeft het kind een verkrampte pengreep?

Worden er tijdens het overschrijven herhaaldelijk fouten gemaakt of gaat het overschrijven van het

bord of uit een boek erg langzaam?

Kan het kind zich moeilijk concentreren, is hij of zij

hyperactief, of kan het kind niet stoppen met praten of geluiden maken?

Zit het kind vaak op één of beide benen, hangt het

kind altijd in de stoel met het hoofd achterover en de benen uitgestrekt, of heeft het kind moeite om stil te zitten?

5

Herkent u dit?

Heeft het kind moeite met lezen, het leestempo,

of gebruikt het kind de vinger of een liniaal bij het lezen?

Wordt het hoofd ondersteund met de niet

schrijvende hand, ligt het hoofd van het kind tijdens het schrijven bijna op de tafel, of heeft het kind een verkrampte pengreep?

Worden er tijdens het overschrijven herhaaldelijk fouten gemaakt of gaat het overschrijven van het

bord of uit een boek erg langzaam?

Kan het kind zich moeilijk concentreren, is hij of zij

hyperactief, of kan het kind niet stoppen met praten of geluiden maken?

Zit het kind vaak op één of beide benen, hangt het

kind altijd in de stoel met het hoofd achterover en de benen uitgestrekt, of heeft het kind moeite om stil te zitten?

Zit het kind vaak op één of beide benen, hangt

het kind altijd in de stoel met het hoofd achter-over en de benen uitgestrekt, of heeft het kind moeite om stil te zitten?

Is het kind vaak boos of gefrustreerd of schrikt hij of zij van harde geluiden?

Draait bij het fietsen het stuur bij het omkijken mee?

Plast(e) het kind boven de leeftijd van 5 jaar nog regelmatig in bed of in de broek?

Heeft het kind last van motorische problemen, is het kind ‘onhandig’, gooit hij of zij bijvoorbeeld vaak dingen om?

Lijkt alle extra hulp en inspanning niet te helpen? Eén van de oorzaken zou de aanwezigheid van

ReflexRestanten kunnen zijn…

6

7

Primaire Reflexen zijn bewegingen die vanuit de hersenstam automatisch volgen op een prikkel van

buitenaf. Iedere gezonde baby wordt geboren met een set

van Primaire Reflexen. Zij helpen een baby te overleven in de fase dat hij zich nog niet bewust is van zichzelf en zijn omgeving.

Bovendien hebben ze een functie in de groei van het zenuwstelsel. Ze geven informatie aan het lichaam

over bewegingen, balanceren, spanning en ontspanning.

Wat zijn Reflexen?

8

Wat zijn ReflexRestanten?

Gedurende de eerste 6 tot 12 maanden leert een

baby de Primaire Reflexen te beheersen en worden ze geremd. Door talloze factoren, zoals traumatische ervaringen,

genetische factoren, stressvolle omstandigheden of medicatie, kunnen sommige Primaire Reflexen ongecontroleerd aanwezig blijven.

Later kunnen deze reflexrestanten de bewegings-controle, oogfunctionering, oog-handcoördinatie, het evenwicht en waarnemingsvermogen, en alles

wat daar mee samenhangt, vertragen of hinderen. Het ongecontroleerd aanwezig blijven van reflexen, wordt Neuro-Ontwikkelings Vertraging (NOV) ge-

noemd. Terwijl de ontwikkeling van het kind doorgaat, zal

het lichaam een manier zoeken om dit te compenseren. Maar ondertussen verstoren de reflexen het normale functioneren.

Een reflex heeft namelijk altijd voorrang, waar je ook mee bezig bent, en slurpt alle energie op.

9

Door een NOV is er geen automatische controle

over de balans en motorische vaardigheden ontwikkeld. Hierdoor kunnen veel aspecten van het leren en gedrag negatief worden beïnvloed.

Kinderen waarbij de ongeremde Primaire Reflexen nog aanwezig zijn, hebben vaak leerproblemen. Ook worden ze vaak ten onrechte bestempeld als

slordig, onhandig, hyperactief of ongehoorzaam. Ongeacht de vorm van begeleiding en Remedial

Teaching, valt het resultaat tegen.

10

Het Moro Reflex

De Moro Reflex komt in de baarmoeder tevoorschijn. Negen weken na conceptie.

De Moro reflex veroorzaakt een vecht of vlucht reactie en maakt de baby alert voor gevaar.

De Moro Reflex is duidelijk te zien bij een pasgeboren baby, als er plotseling een hard geluid wordt

gemaakt, als er plotseling een fel licht op de baby

schijnt, of als het hoofd plotseling naar achteren wordt bewogen. De baby ademt dan snel in en gooit zijn armpjes wijd uiteen.

11

Ook bij de volwassen schrikreactie zie je de ver-snelde ademhaling, maar de armen worden niet uiteen gegooid.

De ogen knipperen, de schouders worden opge-trokken en de oorzaak van de bedreiging wordt vastgesteld.

Een pasgeboren baby kan nog niet zelf vaststel-len of een bedreiging gevaar voor hem oplevert.

Daarom schiet zijn lichaam direct in de urgentie-staat.

12

Restanten van het Moro Reflex

Restanten van het Moro Reflex hebben grote invloed op de ontwikkeling van een kind. Het leven wordt ze door deze reflex lastig gemaakt.

Als het Moro-reflex aanwezig blijft, dan zal het kind telkens in de urgentiestaat schieten. Overgevoelige zintuigen zorgen voor een constante staat van

“vechten of vluchten”. Dit heeft als resultaat dat veel andere processen zoals spijsvertering en het vasthouden van de aandacht op de tweede plaats

komen. Deze kinderen hebben structuur nodig en hebben graag het heft in handen.

Als er dingen op het laatste moment veranderen volgt er vaak een boze of emotionele uitbarsting.

13

Eventuele symptomen

Slecht tegen veranderingen kunnen

Snel afgeleid

Lage eigenwaarde en weinig zelfvertrouwen

Moeilijk structuur aanbrengen

Slechte coördinatie (met name tijdens balspelen)

Slecht volgorde kunnen bepalen

Slechte geheugen vaardigheden

Evenwichtsproblemen

Wagenziekte

Gevoeligheid voor fel licht

Moeite met lezen van zwarte tekst op wit papier

Snel moe worden onder tl-verlichting

Afkeer van harde geluiden

Allergieën en lagere immuniteit

Aanhankelijk of verlegen

14

Asymmetrische Tonische Nek Reflex

De ATNR (Asymmetrische Tonische Nek Reflex) helpt bij de ontwikkeling van de oog/hand- coördinatie.

Als het hoofdje van de baby naar één ka nt draait, strekken de arm en het been aan die kant zich uit, terwijl de arm en het been aan de andere kant

gebogen blijven. Als het hoofdje in de andere richting wordt gedraaid,

bewegen armen en benen zich mee. Deze reflex blijft normaal gesproken aanwezig tot de leeftijd van 6 maanden.

Als deze reflex niet goed wordt afgesloten dan heb je een uitdaging bij het fietsen of later bij het autorijden.

Je kunt je voorstellen dat het lastig is naar links te kijken en tegelijk je armen en benen mee te

bewegen volgens het reflex. Het voortdurende tegenhouden van de ATNR geeft vaak problemen met de spieren in de schouders.

15

Asymmetrische Tonische Nek Reflex

De ATNR (Asymmetrische Tonische Nek Reflex) helpt bij de ontwikkeling van de oog/hand- coördinatie.

Als het hoofdje van de baby naar één ka nt draait, strekken de arm en het been aan die kant zich uit, terwijl de arm en het been aan de andere kant

gebogen blijven. Als het hoofdje in de andere richting wordt gedraaid,

bewegen armen en benen zich mee. Deze reflex blijft normaal gesproken aanwezig tot de leeftijd van 6 maanden.

Als deze reflex niet goed wordt afgesloten dan heb je een uitdaging bij het fietsen of later bij het autorijden.

Je kunt je voorstellen dat het lastig is naar links te kijken en tegelijk je armen en benen mee te

bewegen volgens het reflex. Het voortdurende tegenhouden van de ATNR geeft vaak problemen met de spieren in de schouders.

Restanten van de ATNR

Vaak is het leerproces van kinderen met een niet goed afgesloten ATNR erg moeizaam.

Omdat de oog-hand-coördinatie niet optimaal is, zijn er vaak ook visuele problemen.

16

Eventuele symptomen

Symptomen van een aanwezige ATNR

Dyslexie

Schrijfproblemen

Moeite met lezen door oogvolgproblemen

Lateralisatieproblemen

Dyslexie Bij veel kinderen met restanten van ATNR komt dyslexie voor.

Bij het lezen gaan de ogen niet soepel van de ene kant van de pagina naar de andere, ze verspringen. Hierdoor raak je de plaats in de tekst kwijt.

Dit maakt het vrijwel onmogelijk om nauwkeurig te zijn en de tekst goed te begrijpen. Schrijfproblemen

Daarbij is het voor een kind met restanten van de

ATNR onmogelijk om netjes te schrijven. Iedere keer dat het hoofd wordt gedraaid om te kijken naar het papier, wil de arm zich strekken en wil de

hand zich openen.

17

Zie dan maar eens je pen goed vast te blijven houden en je tegelijk te concentreren op de inhoud…

Het kind merkt zelf ook dat het niet goed gaat! Het probeert te compenseren, wat vaak leidt tot een krampachtige, verkeerde pengreep en spanning in

het lichaam. Schrijven gaat vaak schots en scheef, in verschillende

richtingen en van de ene kant van de pagina naar de andere. Sommige kinderen draaien hun papier zelfs 90 graden om makkelijker te kunnen schrijven.

Lateralisatieproblemen

Normaal gesproken heeft een mens één duidelijke voorkeurskant qua voeten, handen, ogen en oren.

Bij aanwezigheid van restanten van de ATNR kunnen links en rechts tegelijk worden gebruikt voor dezelfde taak, wat erg lastig is voor de hersenen.

Je kunt het zien als twee mensen die tegelijkertijd proberen om dezelfde auto te besturen.

18

Symmetrische Tonische Nek Reflex

De STNR (Symmetrische Tonische Nek Reflex) is een overgangsreflex, waarvan vaak restanten wor-

den gezien bij kinderen met leer- of gedrags-problemen. De reflex komt te voorschijn rond de 6 tot 8 maan-

den en moet tussen de 9 en 11 maanden onder controle zijn. Deze reflex zorgt er voor dat de baby op handen en

voeten omhoog komt om te gaan kruipen. Voordat de baby gaat kruipen, zit hij of zij in de 'kat-positie'. De armen zijn gestrekt en de billen rusten

op de onderbenen. Wanneer het kindje het hoofdje omlaag beweegt, buigen de armen tot het hoofd op de grond rust en de billen komen de lucht in.

Wanneer het hoofdje opgetild wordt, strekken de armen zich en zakken de billen weer op de benen.

Deze reflex verdeelt het lichaam in een bovenste en onderste helft, die tegengesteld werken. Wanneer de bovenste helft gestrekt is, dan zal de onderste

helft buigen en omgekeerd. Dit is ook het moment waarop het kind leert zijn ogen te focussen van veraf naar dichtbij en omgekeerd.

19

Restanten van de STNR

Als er restanten zijn van de STNR, zullen

schoolkinderen hier veel last van ondervinden. Als het STNR actief blijft geeft dit namelijk grote moeilijkheden op school. Dit komt omdat de hoofdbeweging nog is gekoppeld

aan de arm- en beenbewegingen. Dit zie je terug in de houding en zorgt ervoor dat

het maken van schoolwerk moeilijk is en veel inspanning vergt.

20

Eventuele symptomen

Symptomen van een aanwezige STNR

moeilijk lezen

moeilijk schrijven

moeite met overschrijven van het bord moeilijk stilzitten

hoofdpijn, van spierspanning in de nek

visuele aandoeningen

voeten op de stoel, onder de billen

slechte, gebogen houding

'w' zitten

bijzondere 'loop'

21

Omdat kinderen met restanten van de STNR moeite hebben om gelijktijdig de bovenkant en de

onderkant van hun lichaam te buigen, ‘hangen’ ze vaak op de stoel met gestrekte benen, zodat de armen kunnen buigen om te schrijven. Of ze zitten op één of beide benen, of in 'w'-zit (billen tussen de

voeten) om beter het evenwicht te bewaren, als vanaf het bord of vanuit het boek moet worden overgeschakeld naar het schrift.

Deze kinderen liggen vaak met het hoofd bijna op de tafel tijdens het werken met de voeten om de stoelpoten, of ze zitten op de voeten.

Het overschrijven van het bord in het schrift wordt ook nog moeilijker, omdat het focussen van ver weg naar dichtbij en terug te langzaam gaat.

Als het kind naast de STNR ook nog een ATNR in de armen heeft, dan tast dit de concentratie ernstig aan. Het vergt té veel energie van het kind om

rechtop te zitten én om een arm en hand te gebruiken die niet mee wil werken.

Dit zijn dikwijls de klassiek onhandige kinderen, die alles omver stoten of overal tegenaan lopen. Ze struikelen vaak over hun eigen voeten.

22

Tonische Labyrint Reflex

De TLR (Tonische Labyrint Reflex) is het tegenover gestelde van de STNR. Als een baby omhoog kijkt zorgt de TLR ervoor dat

de baby de armen en benen recht houdt, als het hoofd naar beneden gaat vouwen de ledematen zich weer in.

De TLR bestaat uit een voorwaartse reflex en een achterwaartse reflex. De voorwaartse TLR verschijnt al in de baarmoeder,

is bij de geboorte aanwezig en wordt rond de 4 maanden onder controle gebracht.

Als het hoofdje tegen de baarmoederwand wordt geduwd, trekt de baby zich in de foetushouding, zodat hij optimaal kan groeien. Als de voorwaartse TLR onder controle is, moet het

kind in buikligging het hoofdje een poosje omhoog kunnen houden.

De achterwaartse TLR verschijnt wanneer de baby geboren gaat worden en het hoofdje de spildraai naar achteren moet maken, waardoor de armen en

benen zich strekken en het kindje goed geboren kan worden.

23

Er is een geleidelijke ontwikkeling van de 6e week tot het derde levensjaar, waardoor de TLR onder

controle wordt gebracht. Rond de 3 tot 4 maanden zal de hoofdcontrole zich gaan ontwikkelen en zullen de hoofdrechtingsreflexen tevoorschijn komen.

De TLR helpt ons dus letterlijk te ontvouwen na de geboorte en daarmee wordt het evenwicht, de spier-spanning en de lichaamswaarneming ontwikkeld.

Wanneer deze reflexen niet op de juiste tijd worden geremd, zullen zij telkens het evenwicht uit

balans brengen en daarmee ook alle inter- acties met de andere zintuiglijke systemen. De

ogen en de oren worden 'gefopt' door het evenwichtsorgaan.

De auditieve en visuele informatie komt vervormd binnen, wat ook de

schoolse vaardigheden beïnvloed.

24

Restanten van de TLR

Het kind heeft geen vast referentiepunt in de ruimte, waardoor het moeilijk is om afstand, ruimte, snelheid

en diepte te schatten. Hierdoor zal het ook lastig zijn om links van rechts en voor van achter te onderscheiden.

Ook is aanleren en onthouden van logische volgorden voor deze kinderen heel moeilijk (bijv. de dagen van de week, de tafels, moeite met het leren klokkijken, het kunnen organiseren van de dagelijkse taken)

Bij een restant van de voorwaartse TLR, staat en zit het kind in gebogen houding. Het kind heeft te weinig

spierspanning. Bij een behouden achterwaartse TLR staat het kind juist heel rechtop, schiet het kind snel op de tenen en

beweegt hij schokkerig of houterig. De TLR is gekoppeld aan evenwicht en spierspanning dus als deze reflex aanhoudt zullen het evenwicht en

de grove motoriek ernstig verstoord zijn. Kinderen waarbij nog een voorwaartse of achterwaartse TLR aanwezig is, zijn om die reden vaak niet sportief.

Onbewust weten ze dat hun evenwicht niet goed ontwikkeld is en willen ze graag op de grond liggen, tegen een muur staan of zitten tijdens het winkelen.

25

Eventuele symptomen

Symptomen van een aanwezige TLR

slechte houding neiging naar voren te lopen op de tenen

zwakke balvaardigheid matige articulatie

26

Samengevat

Door een Neuro Ontwikkelings Vertraging is er geen automatische controle over de balans en motorische vaardigheden ontwikkeld. Hierdoor kunnen veel aspecten van het leren

negatief worden beïnvloed. Kinderen waarbij de ongeremde primitieve reflexen

nog aanwezig zijn, hebben vaak leerproblemen. Ook worden ze vaak ten onrechte bestempeld als slordig, onhandig, hyperactief of ongehoorzaam.

Ongeacht de vorm van begeleiding en Remedial Teaching, valt het resultaat tegen.

Daarnaast wordt het door onderzoek steeds duide-lijker dat ongeïntegreerde reflexen op latere leeftijd in verband gebracht kunnen worden met tal van

lichamelijke klachten.

27

Maar… Er is iets aan te doen!

De aanwezigheid van ongeremde reflexen verdwijnt niet uit zich zelf. Er moeten speciale oefeningen gedaan worden om de reflexen alsnog te voltooien.

KitsKootsj is gecertificeerd om het INPP-schoolprogramma uit te voeren.

Dit trainingsprogramma richt zich op het identifice-ren van een Neuro Ontwikkelings Vertraging op het leergebied en biedt een begeleid bewegingspro-

gramma aan. Dit programma kan na de uitleg thuis worden gevolgd. Wanneer dat nodig is zal een verwijzing naar een

INPP-therapeut volgen.

Het kost moed en doorzettingsvermogen, maar het resultaat is vaak opzienbarend!

28

Bronvermelding

Websites:

www.inpp.nl

www.novreflextherapie.nl

Boeken:

Eerst bewegen dan leren Geschreven door Sally Goddard Blythe

Reflexen Leren en Gedrag Geschreven door Sally Goddard Blythe

29

Anita Everaardt

www.kootsjpraktijk.nl

info@kootsjpraktijk.nl

06 16 275 195

Voor meer informatie of het maken van een

afspraak, kunt u contact opnemen met:

30