Lentecongres Vlaamse vereniging

voor Psychiatrie

Henk Mathijssen

17 maart 2017

Voorstellen

• Diagnose bipolair 2 in 2014

• Actief als vrijwilliger bij de VMDB

• Meegewerkt aan de zorgstandaard bipolaire stoornissen

• Actief bij Parnassiagroep in specialismegroep Stemming

• Vrijwillig coördinator bij Humanitas IJmond voor een maatjes GGZ activiteit

Agenda

• Ontwikkelingen Nederland

• België inclusief feedback

Ontstaan

Het Netwerk

• Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen samen werken in hun streven naar goede, toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg.

• Dit gebeurt primair door het ontwikkelen van zorgstandaarden waarin veldpartijen zelf aangeven wat de landelijke norm is voor goede zorg tegen aanvaardbare kosten.

• Daarnaast worden door het netwerk implementatie-ondersteunende activiteiten gefinancierd.

Waarom een

zorgstandaaard

• Beschrijft in algemene termen vanuit het perspectief van de patiënt (en de naasten) wat goede zorg is

• Kanteling in het denken: patiënt in regie

• Zorg (keten) kan niet meer zonder patiënt & naasten worden ingericht

• Het beperkt zich niet tot de inhoud van de zorg maar richt zich ook op de organisatie van het zorgproces en geeft bijbehorende kwaliteitsindicatoren

• Gericht op herstel van gezondheid

Generieke modules

• Waar een zorgstandaard één specifieke psychische aandoening behandelt, worden in een generieke module zorgcomponenten of –onderwerpen beschreven die van belang zijn voor meerdere psychische aandoeningen

Vanuit patiëntperspectief

Proces

Wetenschappelijke evidentie

(“evidence based”)

Praktijk overwegingen(“practice based”)

Ervaringen van patiënten, betrokkenen en behandelaren

(“experience based”)

Zorgstandaarden Generieke modules

Zorgstandaarden

1. Persoonlijkheidsstoornissen2. Opiaatverslaving3. Problematisch alcoholgebruik en

alcoholverslaving4. Aanpassingsstoornissen5. Somatisch onverklaarbare lichamelijke

klachten6. Eetstoornissen7. Depressie & Dysthymie8. Angststoornissen

9. Bipolaire Stoornissen10. Conversiestoornis11. ADHD12. Autisme 13. Decision-Tool Depressie14. Multidisciplinaire richtlijn Drugs15. Trauma- en stressorgerelateerde

stoornissen16. Seksuele disfuncties, Genderdysforie

en Parafiele stoornissen17. Dissociatieve Stoornissen18. Autisme Spectrum Stoornissen

Generieke modules

14. Dagbesteding15. Zelfmanagement16. Vroege opsporing Psychische

klachten17. Ziekenhuispsychiatrie18. EPA19. Arbeid als medicijn20. Diversiteit21. Psychische stoornissen en LVB 22. Vak therapie 23. eHealth 24. Psychische klachten in de kindertijd25. Organisatie kind en jeugd26. Acute psychiatrie

1. Landelijke Samenwerkingsafspraken GGz2. Generalistische diagnostiek en behandeling in

de GBGGz3. Diagnostiek en behandeling psychische klachten

in de HA praktijk4. Comorbiditeit5. Destigmatisering6. Herstel ondersteunende zorg7. Psychotherapie8. Stemmen Horen9. Gebruik van Psychofarmaca10. Dwang & Drang + Ethische normen11. Diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag 12. Ondersteuning familiesysteem en mantelzorg13. Ouderenpsychiatrie

Inhoud zorgstandaard

• Visie op kwaliteit van zorg

• Specifieke omschrijving stemmingsstoornis

• Zorg rondom specifieke stoornis

• Individueel zorgplan en behandeling

• Herstel, participatie en re-integratie

• Relevante generieke modules

• Organisatie van de zorg

• Kwaliteitsindicatoren

Visie op gezondheid en

herstel

• Gezondheid wordt gezien als het vermogen om zich aan te passen en zelf regie te voeren, in het licht van de fysieke en emotionele en sociale uitdagingen van het leven.

• Herstel wordt gezien als een individueel proces gericht op het hervinden van de persoonlijke identiteit en het hernemen van de regie over het leven.

• De afspraken over behandeling en wat de patiënt zelf kan doen worden vastgelegd in een behandelplan

• Shared decision making; zorgverlener, patiënt en naasten; uiteindelijk beslist de patiënt over de te volgen aanpak

• Naasten spelen een belangrijke rol

• Zelfmanagement; iemand kan zelf het nodige doen om de kwaliteit van het leven te verbeteren en een nieuwe episode te voorkomen

Zorg in triade

Samenwerken aan een individueel zorgplan, gebaseerd op het persoonlijke verhaal en behoeften van de cliënt.

BehandelaarNaasten

Cliënt

Herstel, Participatie en

Re-integratie

Vier vormen van herstel• Symptomatisch: het doen verdwijnen of naar de achtergrond

dringen van de (hypo)manische of depressieve ziekteverschijnselen• Functioneel herstel is het bevorderen van lichamelijke, psychische

en sociale functies die als gevolg van de aandoening zijn verminderd

• Persoonlijk herstel: het hervinden van de eigen, persoonlijke identiteit en hervinden van perspectief, hoop en grip op het eigen leven en verbondenheid met anderen.

• Maatschappelijk herstel: het oppakken van sociaal maatschappelijke rollen

Herstel, Participatie en

re-integratie

• Symptomatisch en functioneel herstel vindt vooral plaats in de GGZ

• Persoonlijk en maatschappelijk herstel is divers georganiseerd. Ook Gemeenten hebben een rol (WMO, Participatiewet)

• In toenemende mate zien we het ontstaan van herstelacademies, herstelwerkplaatsen of zelfregiecentra, dit onder invloed van de Herstelbeweging (HEE)

• Trainingen: Herstellen doe jezelf, WRAP, Individuele Rehabilitatie Benadering.

Herstel

Zelfmanagement

• Herstel van vitaliteit, functioneren en participeren van mensen

• Regie over het leven hebben of krijgen

• Het zelf omgaan met de aandoening, symptomen en psychosociale gevolgen van de aandoening

• Het zelf omgaan met risicofactoren

• Het zelf werken aan leefstijlveranderingen

• Het zelf werken aan persoonlijk en maatschappelijk herstel

• Eigen verantwoordelijkheid

Andere ontwikkelingen

• Ambulantisering; afbouw bedden met een derde in de periode 2008-2020

• Toename verwarde personen in de wijk

• 2.5 miljoen Nederlanders gebruiken psychofarmaca;

• De nieuwe GGZ; zorg moet veel meer naar de wijk, cliënt staat centraal

• Veel aandacht voor EPA

Andere ontwikkelingen

• Meer openheid over psychische kwetsbaarheid (depressiegala)

• Krachtige patiënten- herstelbeweging (Samen sterk zonder stigma)

• Ervaringsdeskundigen als nieuwe beroepsgroep

• 1 op 2 patiënten krijgt geen zorg

• Slechts 25% ontvangt goede zorg

• Met 19.1% is het gebruik van psychofarmaca opvallend hoog

• “De geneesmiddelenindustrie levert een uitzonderlijke bijdrage tot de gezondheid van de Belgen en de Belgische economie” (algemene beleidsnota gezondheidszorg van Maggie de Bock)

• Weinig therapie; deels kosten gedreven

• Pas vanaf 1-9-2016 zijn klinisch psycholoog en psychotherapeut erkend als gezondheidsberoep

• 3 zelfdodingen per dag

• 80% van het GGZ budget gaat naar psychiatrische ziekenhuizen, minder dan 5% naar eerstelijns en gespecialiseerde ambulante zorg

• België blijft wereldwijd koploper in het opnemen van patiënten in psychiatrische klinieken (afbouw in gang gezet)

• Met dwangmaatregelen help je de therapie niet vooruit: “Ook worden meerdere vormen van dwang toegepast zowel opsluiten als vastbinden. Het is een gedragslijn die in veel ziekenhuizen kritiekloos wordt toegepast”. We staan ver af van individuele behandelplannen (Chris Bervoets)

• Geen zicht op effectiviteit behandeling

• Op de website van de VVP vind ik weinig terug van deze discussies (m.u.v. Bervoets)

Feedback congres

• Standaarden zijn goed omdat het een norm vastlegt

• En nu: hoe krijg je richtlijnen werkend in de praktijk

• Richtlijnen zijn aandoening specifiek; goede zorg is voor 75% generiek

• Evidence based: Hoeveel is nu echt hard bewezen

• Iedere patiënt is uniek; risico als richtlijnen te veel dicht getimmerd zitten. Elke patiënt heeft ook recht op zijn eigen uniekheid

• Hoe krijgen patiënten toegang tot de richtlijnen; zijn er patiënten versies

• Psychofarmaca

• Richtlijnen te beperkt tot symptomatisch en functioneel herstel

• De relatie tussen behandelaar en patiënt