LEES!

Ontmoet amazing mister Jeffers

De voordelen van voorlezen

Gioia Smid over Fiep Westendorp

Hoe maak je eigenlijk een boek?

LEES! is een eenmalige uitgave van Somoiso. Inspiratie uit de prentenboekenwereld.

Krijtjes, potlood en waterverf

Voorlezen, daarom!

Tijdloze tekeningen

Van kwast tot boekenkast

08

2220

12

2015

LEES

!

2

Rebecca Dautremer

Bijzondere uitsnedes, aparte kleuren en belichting; het door fotografie geïnspireerde werk van Dautremer herken je zo. Deze elementen geven haar toch al betoverende blik

op verhalen een extra dimensie die zowel kinderen als volwassenen aanspreken.

In de jaren ‘90 start Dautremer met een grafische studie, aan École national supérieure des Arts Decoratifs in Parijs.Tijdens deze studie begint Dautremer als illustrator voor uitgever Gautier Languereau, waar ze kleine opdrachten voor uitvoert. Vanaf 1995 werkt ze voor meerdere uitge-

vers en met de verschijning van Het grote boek van verge-ten Prinsessen verwerft ze echte bekendheid.

Q

Illustratie: ‘Alice in Wonderland’Rebecca Dautremer Davidsfonds Uitgeverij

Alice in Wonderland€34,50ISBN: 9789063066215

2015LEES!

3

Boeken van Dautremer:

1. Het grote boek van vergeten Prinsessen€24,95ISBN: 9789059081840

2. Een Bijbel€49,95ISBN: 9789077363270

3. Elvis€18,50ISBN: 9789059084186

4. Het kleine theater van Rebecca€29,95ISBN: 9789063066352

5. Ik val op jou€34,50ISBN: 9789059083998

6. Sentimento€39,95ISBN: 9789059081758

1

6

5

4

3

2

Tijdloze tekeningen van Fiep

Oliver Jeffers

2015

LEES

!

4OP DE COVERANNEMARIE VAN HAERINGENIllustratorAnnemarie van Haeringen heeft een dromerige illustratiestijl. Haar uitvloeiende lijnen en heldere kleurgebruik geven haar tekeningen een bijzondere uitstraling. Veel kinderen zijn gek op de verhalen van Kleine Ezel en wie kent niet het prachtige Hier is de boze heks (van Hanna Kraan & Annemarie van Haeringen, Lemniscaat 2005)?

FIEP WESTENDORPIllustratorValt er nog iets te vertellen over Fiep Westendorp dat we nog niet weten? Genoeg! Wie groeide er niet op met haar illustraties? Op pagina 22 duiken we met Gioia Smid in de wereld van Fiep.

LOES RIPHAGENKinderboekenschrijfster/ illustratorLoes Riphagen maakt geweldig eigenwijze prenten-boeken, die mateloos tot de verbeelding van jonge kinderen spreken. Welk kind is niet ingepakt door Kreukel, en knikkert geen doperwtjes op de grond voor de Superheldjes die misschien wel eens heel veel honger zouden kunnen hebben? Loes ontving voor haar werk meerdere nominaties en onderscheidingen en ook dit jaar sleepte ze met ‘Zzz’ een nominatie in de wacht voor de Gekko, een prijs die de beste spin-off app (op basis van een kinderboek) bekroont.

OLIVER JEFFERSKunstenaar, schrijver, illustratorOliver Jeffers is een creatieve duizendpoot. Vanuit New York zorgt hij voor een bruisende stroom aan kunstwerken en prentenboeken die een onuitwis-bare indruk achterlaten. Op pagina 8 een blik in zijn wonderbaarlijke wereld.

JON KLASSENAnimator, schrijver, illustratorDeze Canadese illustrator herken je uit duizenden. Niet alleen vanwege zijn illustraties, maar ook door zijn doordachte schrijfstijl. Op pagina 30 lees je alles over hem.

HANNEKE VAN DER MEERSchrijver, illustratorVorig jaar verscheen haar eerste prentenboek Noa Tovervijver. Nu werkt ze aan een nieuw verhaal: SSST! Op de achterzijde van dit blad lees je meer over het verhaal en dit bijzondere project.

Vast. De Krijtjes Staken. Twee van de in Nederland schaarse boe-ken van de New Yorkse schrijver en illustrator Oliver Jeffers die in Nederland te vinden zijn. En meteen twee must-haves voor in de boekenkast. Langzaam maar zeker omarmt Nederland de wonderbaarlijke wereld van Jeffers.

Fiep Westendorp is verankerd in het Nederlandse DNA. Wie groeide niet op met de verhalen van Annie M.G. Schmidt en de onlosmakelijk verbonden illustraties van Westendorp? En hoe komt het dat haar tekeningen nog steeds tot de verbeelding spreken? We vroegen het aan Gioia Smid van de Fiep Westendorp Foundation.

08

22

2015LEES!

5

VOORWOORDZijn er mensen die niet zo nu en dan kunnen wegdromen in een boek? Heel weinig, voor zover ik weet. Eén ding is zeker: kinderen zijn er héél goed in! Fijn meeleven met een spannend of ontroerend verhaal. Zoeken naar grapjes in mooie, betoverende illustraties of op ontdekkingsreis in ‘de-grote- mensen-wereld’.

Voor kinderen zijn boeken deuren naar bijzondere, onontdekte werelden. Laten we deze deuren vooral voor ze openzetten! Naast een prikkeling van de fantasie en een bron van informatie, is het voorlezen van boeken een manier om kinderen een sprong in taalkundige en emotionele ontwikkeling te laten maken. De woorden-schat neemt toe, evenals tekstbegrip, en daarmee ook het vermogen van kinderen om zichzelf uit te drukken. Dat alles geeft kinderen meer zelfvertrouwen en daar hebben ze hun leven lang baat bij.

Dit eenmalige magazine van Somoiso is gemaakt om ouders en verzorgers te inspireren en te informeren. Want soms wíl je wel voorlezen, maar weet je niet zo goed waar je moet beginnen. Er is ook zoveel keuze! Of je vraagt je af of dat voorlezen nou eigenlijk wel nut heeft. Want begrijpt je kind dat allemaal wel?

LEES! biedt een scala aan tips, leuke ideeën en een schatkistje aan informatie rondom kinderen, voorlezen

en prentenboeken.

Veel plezier met dit kleurrijke magazine!Hanneke van der Meer

Eigenaar Somoiso Schrijver, illustrator

Voorlezen, daarom!

Raar maar waar? Kinderboekenweek

10 x leuker voorlezen 19

Van kwast tot kast 20

Must-have prentenboeken 28

Na het voorlezen: 5 tips 17

Digitale prentenboeken 16

Nieuws uit boekenland 6

Talloze onderzoeken wijzen inmiddels uit dat voorlezen niet alleen leuk, maar ook belangrijk is voor de ontwik-keling van jonge kinderen. Heleen van den Berg van de Universiteit Leiden vertelt over het BoekStartproject - waarbij voorlezen aan zeer jonge kinderen wordt gestimuleerd - en over de resultaten van het onderzoek dat zij deed naar dit project.

De Kinderboekenweek is een fenomeen in Nederland. Hoe is de Kinderboekenweek ontstaan? En wan-neer? En waarom? Terug in de tijd naar de oorsprong van deze vrolijke boeken-tien-daagse.

12

26COLOFON

Somoiso, 2015

www.somoiso.nl

Redactie:

Hanneke van der Meer

Eindredactie:

Martine van den Houten

Fotografie:

Frances Tulk Hart,

Kees van de Veen

Illustraties:

Hanneke van der Meer,

iStock

Vormgeving/ontwerp:

Hanneke van der Meer

Drukwerk:

Drukkerij Tuijtel

Hardinxveld-Giessendam

Met dank aan:

Uitgeverijen: Lemniscaat,

De Vier Windstreken, Lan-

noo, Fontein, Davidsfonds,

Fontein, Harper Collins

en Moon.

Heleen van den Berg,

Adriana Bus, Gioia Smit

en NBD Biblion

Volg Somoiso op:

facebook.com/somoiso

twitter.com/somoiso

2015

LEES

!

6

Kindervoorstelling ‘Vlieg op, dikke bromvlieg!’

Een voorstelling naar het gelijknamige prentenboek van Loes Riphagen. In Vlieg op, dikke bromvlieg! maak je kennis met een vervelende bromvlieg die voor paniek en onrust zorgt.

Een voorstelling vol grapjes en muziek, die voor kinderen én volwassenen een vrolijke belevenis is. Kinderen mogen zelfs

deelnemen aan de voorstelling!

Duur: ca. 50 minuten. Voor kinderen tussen 4 en 8 jaar, door Theater van Santen: www.theatervansanten.nl

Leuk, leuk, leuk!NIEUWS UIT

PRENTENBOEKENLAND

‘Er was eens een boom... En hij hield van een

kleine jongen.’

uit ‘De gulle boom’ / Shel Silverstein

En de prijs gaat naar..?

HEKSJE & WILLEM

De Media Ukkie Award, beste app voor kinderen tussen de nul en zes jaar, ging dit jaar naar Heksje & Willem van uitgeverij Somoiso. Een verhaal over een dromerig heksje, een grote reus en een onver-wachte vriendschap dat kinderen laat wegdromen in een fantasiewereld waar alles kan.

Genomineerd:K Bas op de kinderboerderij K Roodkapje, een sprookje in 3DK Heksje & Willem

gfo

to: K

ees

van

de

Vee

n

MIES VAN HOUT MAAKT PRENTENBOEK VAN DE KINDERBOEKENWEEK 2015

Mies van Hout maakt het Prentenboek voor de Kinderboeken-week 2015. Mies is al ruim 25 jaar werkzaam als illustrator en grafisch vormgever. In 2006 won ze de Kinderboekwinkelprijs voor haar illustraties in het prentenboek Bang Mannetje. Ze won de prijs nogmaals in 2012 voor Vrolijk, waarmee ze ook een Vlag en Wimpel van de Penseeljury in de wacht sleepte.

Mies van Hout is de opvolger van Marit Törnqvist, die voor de Kinderboekenweek 2014 het vrolijke boek Fabians feest maakte.

Te koop via alle online boekwinkels en babyboekvoorprematuren.nl

(het enige)

2e druk

Begint al bij week 24 van de zwangerschap

Aangepaste groeicurven

Maar liefst 88 pagina’s!

Babyboek voorPrematuren

KAMELEON EN GEKKODe prijzen voor de beste digitale toepas-sing van kinderboeken werden op 2 april 2015 uitgereikt tijdens de Kinder Media Awards 2015.

Voor het eerst werden de Kameleon, de prijs voor het beste interactieve kinder-boek, en de Gekko, voor de beste interac-tieve spin-off van een kinderboek, toege-kend aan de makers van digitale media. De Kameleon ging naar ‘Het Muizenhuis’ en de Gekko werd uitgereikt aan ‘Roodkapje, een sprookje in 3D.

PrentenboektentoonstellingOriginele illustraties uit de serie kinderkunstboeken worden op speelse wijze gecombineerd met kunst uit de collectie van het Gemeentemuseum in Den Haag. Bij iede-re tentoonstelling zijn er activiteiten voor kinderen. Met dit initiatief wil het museum het werk van prentenboe-killustratoren uit Nederland en Vlaanderen de erkenning geven die het verdient. En liefhebbers van prentenboe-ken, jong en oud, doorlopend een museumzaal bieden waarin zij hun hart kunnen ophalen.

Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 412517 HV Den Haag www.gemeentemuseum.nl

Illu

stra

tie:

In

grid

& D

iete

r Sc

hub

ert/

Gem

een

tem

useu

m D

en H

aag

GEKKOROODKAPJE, EEN SPROOKJE IN 3D

KAMELEONHET MUIZENHUIS

Het meest complete overzicht van kinderactiviteiten

vind je op www.kidsproof.nl!

Leuke uitjes, feestjes, clubjes,winkels, eetgelegenheden?Wij houden je op de hoogte!

kidsproof.indd 1 06/05/15 12:05Toverbubbels?Ga met Noa mee op avontuur.

Noa Tovervijver

Een betoverend

prentenboek vol

fantasie.

www.somoiso.nl/shop

Tovervijver.indd 1 06/05/15 12:21

2015

LEES

!

8

Oliver JeffersDE ONGELOOFLIJK

BIJZONDERE BOEKENMAKERg

Oliver Jeffers, een Belfast Beauty met donker haar en blauwe ogen, is het type mens waar de creativiteit (letterlijk) vanaf druipt*. Hij lijkt over een lopende band te beschikken waar continu verhalen en bril-jante ideeën vanaf rollen. Zijn opmerke-lijke uitstraling verraadt een liefde voor verhalen, kwasten, verf en papier.

NEW YORK, NEW YORKJeffers is begin twintig als hij de oversteek maakt van Ierland naar New York. Als kunstenaar, schrijver en illustrator zoekt hij daar wat iedereen in New York zoekt: mogelijkheden. Manieren om zijn talent de ruimte en een podium te geven. En die heeft hij zonder meer gevonden. Jeffers heeft New York in zijn hart gesloten. “Ik houd van het tempo van de stad en van de mensen die niets liever willen dan creëren en op zoek gaan naar mogelijkheden.”

Een blik in zijn studio geeft een glimp van wat zich in het hoofd van Jeffers afspeelt. Bakjes, kastjes en kabinetjes herbergen zijn gereedschap en zijn rijkelijk voor-

Zeldzaam, maar áls je ze vindt, zijn ze het stralende middelpunt van

het schap: de unieke prentenboeken van Oliver Jeffers.

*) zie kader ‘Dipped Paintings’

zien van labels met Jeffers excentrieke handschrift. (Dipped) paintings aan de muur, her en der schetsboeken en schet-sen. Verf, kwasten en potloden sieren de ruimte waar de wondere wereld van Jeffers tot leven komt. Behalve de vele labels, is het schoolbord een eyecatcher in de studio. “Ik ben verknocht aan het schrijven van lijstjes en labels. Het is kunst die telkens verandert. Mijn favo-riete bezigheid is het afstrepen van items op mijn lijstjes. Soms schrijf ik dingen op mijn lijstje die ik al gedaan heb, zodat ik ze er nog een keer af kan strepen.”

KUNST...Jeffers wilde in zijn jonge jaren van alles worden. Coureur. Houthakker. Diepzee-duiker. Maar tekenen was zijn favoriete bezigheid en het hebben van een ‘gang-bare baan’ is - gelukkig! - nooit werke-lijkheid geworden. Jeffers had van jongs af aan al een rijke fantasie. “Mijn ouders hadden een gigantische kledingkast. Ik wist zeker dat als ik me flink zou concen-treren en het maar hard genoeg wilde,

5 minutes with FrannyDit artikel kwam tot stand met behulp van Fran-ces Tulk Hart. Zij stelde de foto’s van Oliver Jeffers beschikbaar. Op de website 5minuteswith-franny.com - vind je meer prach-tige fotoseries en inspirerende interviews.

2015LEES!

9

ik uiteindelijk in Narnia terecht zou komen.” Zijn ouders hebben nooit overwogen om hem in een bepaalde richting te sturen. “Ik vermoed dat zij zagen dat ik helemaal op kon gaan in mijn eigen wereld, al wisten ze niet precies wat of waar dat was. Misschien waren ze gewoon blij dat ik mezelf niet in de problemen bracht.”Jeffers verkocht zijn eerste schilderij toen hij 18 jaar oud was: het moment waarop de rest van de wereld hem ook zag als kunstenaar en daarmee het startschot voor een creatieve carrière.

... EN VLIEGWERKJeffers verkocht niet zomaar duizenden boeken en belandde niet vanzelf meerdere malen op de

New York Best Seller lijst. Ook hij moest, net als alle schrijvers en illustratoren een lange weg afleggen. “Hard werken en jezelf niet uit het veld geslagen voelen als je ‘nee’ te horen krijgt. Geloof in jezelf, je hoeft je niet druk te maken over wat anderen van jouw werk vinden. Als het goed genoeg is, zullen mensen het vanzelf opmerken en waarderen om wat het is.”

Jeffers heeft gedegen onderzoek gedaan voor hij zijn werk naar uitgevers stuurde. “Welke schrijvers hebben gekozen voor welke uitgevers? Wat stuur ik op naar een uitgever en hoe steek ik met mijn kop boven het maaiveld uit in plaats van onder te sneeuwen in de ‘slush-pile’?” Jeffers

Naam: Oliver Jeffers

Geboren:Port Hedland, Western Australia, 1977

Groeide op in: Belfast

Studeerde:University of Ulster

Web: Info, kleuren, knutselen: oliverjeffersworld.com

Over Jeffers: oliverjeffers.com

Tip!Kijk eens in de App Store: daar vindt je ‘The Heart in the bottle’ voor €5,99. Ook in iBooks staan verschil-lende titels van Jeffers, waaronder The Hueys (in engels).

2015

LEES

!

10

besteedde veel aandacht aan zijn manuscripten en stuurde ze na veel wikken en wegen op naar verschillende uitgevers. Tot zijn grote verbazing ontving hij telefoontjes van HarperCollins (een van ‘s werelds grootste uitgeverijen) en Philomel Books, beide zeer gecharmeerd van de inhoud van Jeffers’ enveloppen. Na deze telefoontjes kregen zijn boeken vleugels. Alleen zijn prentenboek ‘Vast’ ging al ruim 70.000 keer over de toon-bank. Daarnaast sleepte Jeffers 34 nominaties en bekroningen binnen, waarmee zijn werk op zijn minst indrukwekkend genoemd mag worden.

SCHETSBOEKEN VOLInspiratie is voor Jeffers allesbehalve een pro-bleem. “Mijn grootste gevecht is niet het gebrek aan ideeën, maar een manier vinden om ze alle-maal uit te werken. Mijn schetsboeken van het afgelopen jaar bevatten genoeg materiaal om de komende tien jaar aan te werken. Als ik vast zit, is dat meestal omdat ik simpelweg niet weet met welk project ik moet beginnen. Meestal richt ik mezelf dan op mijn liefde voor lijstjes. Agenda’s, kalenders en een flink schoolbord: ze zijn allemaal aanwezig in mijn studio voor dit doel.” Jeffers houdt zich echter niet altijd aan zijn eigen plan-ningen en to-do lijstjes. “Creativiteit kun je niet plannen. Als ik even geen zin heb om iets te maken neem ik pauze, dan kom ik er later op terug. Als ik vast loop tijdens een project, wil het vaak helpen om iets compleet anders te maken. Het antwoord op de eerste creatieve kwestie komt dan vanzelf naar me toe.”

KRITISCH VAN A TOT ZHoelang duurt het eigenlijk om een boek te maken? En hoe pakt Jeffers dat aan? Zijn laatste boek, Once upon an Alphabet (helaas, niet in het Nederlands) is een 112 pagina’s tellend meester-

“Ik ben niet van plan op te groeien. Men heeft me verteld dat dat een

valstrik is.”

Dipped PaintingsDipped Paintings (ondergedompelde schilderijen) vormen een bijzonder project van Jeffers. Zijn por-tretten dompelt hij onder in een onuitwisbare laag felgekleurde verf, waardoor een groot deel van de persoon op het schilderij verdwijnt.

Jeffers legt uit dat zijn serie geïnspireerd is door quantum fysica en klassieke kunst, en de weten-schappelijke logica die emoties onderdrukt. De schil-derijen geven een verlies weer: als iets permanent is verdwenen - wanneer een persoon sterft of een afbeelding wordt vernietigd - moet je het doen met een onvolmaakte herinnering.

Wat achterblijft wanneer een schilderij ‘dipped’ uit de verf komt, is een vage echo van het origineel. En een nieuwsgierigheid naar details die voorgoed verloren zijn gegaan.

2015LEES!

11

VastDe vlieger van Fred zit vast in de boom. Dus gooit hij er een schoen in om hem eruit te krijgen. En een auto. En een boot. En een walvis... Een aantal boek-handels hebben nog exemplaren op voorraad.

De krijtjes stakenMust-have! Als Teun wil tekenen, vindt hij een pakje brieven van zijn krijtjes.

Te vinden in de boekhandel.

De ongelooflijk bijzondere boekeneterSommige boeken zijn om op te eten. Harry weet dat als geen ander.

In de bibliotheek.

Het hart in de flesOp een dag gebeurt er iets wat een meisje verdrietig maakt. Dus stopt ze haar hart in een fles en hangt die om haar hals.

Tweedehands via bol.com.

werk over - uiteraard - het ABC. “Ik werkte ruim twee jaar aan dit boek. Van A naar Z, begin-nend met de verhalen en de ruwe schetsen. Ik was al bij de letter T: tekeningen in olieverf, collages en andere materialen. Toen besefte ik dat het allemaal teveel was. De eenvoud van het boek was verdwenen. Dus terug naar de tekentafel. Ik heb alle illustraties opnieuw gemaakt, in inkt en waterverf.” Jeffers kan zichzelf behoorlijk verlie-zen in het proces, maar beschikt

blijkbaar ook over een flinke dosis zelfkritiek. Geen illustratie gaat de deur uit als deze niet perfect is.

TOEKOMSTMUZIEKJeffers zit niet stil. Zijn boek ‘Once upon an Alp-habet’ is nog niet zo lang geleden verschenen. Een paar weken geleden maakte hij zijn opwachting op de Spring Break Art Fair, waar hij werkte aan een aantal Dipped Paintings. Daarnaast kondig-de Jeffers aan dat het razendpopulaire boek De krijtjes staken (van schrijver Drew Daywalt) een vervolg krijgt: The day the crayons came home, verkrijgbaar vanaf 18 augustus 2015 en in 2016 ook te vinden in de Nederlandse boekhandels.

Cyan Magenta Yellow Black

23

TJ7

6-2-

2011

IMU

K H

CC

1478

Stu

ck T

o P

rod

W:2

26m

mX

H:3

12m

m 1

75L

150

Sto

ra E

nso

M/A

Rho

dam

ine/

Mag

enta

TRC94-4-2011 P01-32 175L CTP.indd 23 11-4-16 ��10:44

31

krijtjes

Krijtjes binnenwerk.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 30-07-14 / 16:05 | Pag. 31

2015

LEES

!

12 Heleen van den BergVOORLEZEN:

GOEDE GEWOONTE

hkinderen voorlas. Na vijftien maanden was er een opmerkelijk verschil meetbaar tussen de kinderen van de twee groepen. Aan de hand van een woor-denlijst konden we het taalbegrip meten: het taal-begrip en de woordkennis van de BoekStartgroep liep ruimschoots voor op die van de controlegroep. Evenals het praten of maken van (woord)klanken.”

BIJZONDER! MAAR OUDERS PRATEN TOCH TEGEN HUN KINDEREN? LEREN KINDEREN ZO NIET GENOEG WOORDEN?

“Natuurlijk is praten tegen kinderen heel belang-rijk”, merkt Adriana op. “Kinderen krijgen per dag zo’n tienduizend tot vijftienduizend woorden te horen. Daar steken ze een heleboel van op. Maar spreektaal en boekentaal zijn heel verschillende dingen. Wanneer ouders voorlezen aan hun kinde-ren, gebruiken ze moeilijker woorden en zinnen die veel ingewikkelder zijn qua opbouw dan wanneer ze gewoon tegen hun kinderen praten. Op die manier maken kinderen kennis met een heel andere taal-kundige laag, waardoor hun taalbegrip en woorden-schat een flinke ontwikkeling doormaken.”

GELDT DAT VOOR ALLE KINDEREN? SOMMIGE KINDEREN HOUDEN HELEMAAL NIET VAN STILZITTEN EN LUISTEREN.

“Dat was een bijzondere gewaarwording in ons on-derzoek”, aldus Heleen. “De ouders met tempera-mentvolle kinderen pakten BoekStart juist op als

Voorlezen, het lijkt een alom aangeprezen gewoonte. Maar

waarom eigenlijk? En vanaf welke leeftijd heeft het zin?

Heleen van der Berg, PhD candidate aan de Universiteit

Leiden en onderzoekster voor Boekstart, geeft antwoord.

“Sommige ouders beginnen met regelmatig voorlezen als ze het gevoel krijgen dat hun kind het verhaal goed kan begrijpen, vanaf een jaar of twee, drie,” vertelt Heleen. “Maar je kunt er al mee beginnen als je kind nog een baby’tje is. Met BoekStart, bekend van de kleurige banieren met vrolijke voorleesberen in bibliotheken, willen we dit gedrag stimuleren.”

BOEKSTART? WAT IS DAT?S Het programma bestaat al een aantal jaar, het werd opgestart in Brabant in 1992”, legt Heleen uit. “In 2005 kreeg de universiteit subsidie om een onderzoek in te stellen naar de invloed van BoekStart. Ik stroomde in en onderzocht onder leiding van Adriana Bus, hoogleraar orthopeda-gogiek aan de Universiteit Leiden, de effecten van het voorlezen aan jonge kinderen.”

EN? WAT KWAM ER UIT HET ONDERZOEK? “Door kinderen vroeg kennis te laten maken met lezen en woorden, maken ze flinke sprongen in hun taalontwikkeling. Ook bevordert voorlezen de hechte band tussen ouders en hun kinderen”, aldus Heleen. “We hebben een onderzoek gehouden onder 800 ouders. Daarin maakten we onderscheid tussen twee groepen: een groep BoekStartgebrui-kers en een controlegroep die minder aan hun

Over BoekStartBoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en de Ko-ninklijke Bibliotheek en is onderdeel van het programma Kunst van Lezen. Ontwikkeling en samen genieten van boeken zijn de belangrijkste pijlers van BoekStart.

Samen een boekje lezen – plaatjes aanwijzen en verhaaltjes vertellen – versterkt de band met je baby. En kinderen die als baby al zijn voorgelezen, zijn later beter in taal. Je kan dus niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen. Het landelijke programma BoekStart voor baby’s stimuleert dit. De Bibliotheek speelt hierbij een centrale rol.

Als je jouw baby (gratis!) lid maakt van de Bibliotheek krijg je het leuke BoekStartkoffertje cadeau. Met daarin een stoffen babyboekje, en een liedjesboekje met cd of een hardkartonnen boekje voor als je kindje iets ouder is. In de Bibliotheek kan je meteen de speciale BoekStar-thoek met babycollectie ontdekken. De meeste bibliothe-ken doen mee, kijk op boekstart.nl voor de dichtstbijzijn-de bibliotheek die meedoet met BoekStart.

een antwoord op de moeizame momenten met en van hun kinderen. En wat bleek: juist die kinderen hadden extreem veel profijt van het voorlezen.”“Hun taalontwikkeling ging echt flink vooruit”, vult Adriana aan, “zelfs met grotere stappen dan van de kinderen die al graag werden voorgelezen. De kinderen werden zelf steeds positiever over het voorlezen en de ouders genoten van het feit dat ze meer interactie met hun kinderen hadden. Op deze manier kwamen ouders én kinderen in een opwaartse spiraal terecht.”Volgens Heleen is hier dus duidelijk sprake van een sneeuwbaleffect. “Door het plezier in het voorlezen, wordt er meer interesse opgewekt voor het lezen van boeken. Kind en ouder enthou-siasmeren elkaar en dat stimuleert weer tot meer voorlezen. Zo verbetert continu het taalkundig begrip en de band tussen ouder en kind.”

TAALKUNDIG GEZIEN IS VOORLEZEN DUS AAN TE RADEN. HEBBEN KINDEREN OOK NOG MEER BAAT BIJ VOORLEZEN?

“Jazeker!,” antwoord Heleen enthousiast. “In boe-ken komen veel situaties voor die in het normale leven van een kind niet bestaan. Door met dieren of personen in zo’n situatie mee te leven, leren kinderen verhalen en echte gebeurtenissen in een bepaald perspectief te plaatsen. Ze begrijpen

2015

LEES

!

14

beter hoe iemand anders zich voelt en hoe ze daar op kunnen reageren. Ze leren zich in te leven in mensen. Het empathisch vermogen wordt door het lezen van boeken aangewakkerd.”Adriana vult aan: “Natuurlijk helpen de ontwikke-ling van de woordenschat en het taalkundig begrip kinderen zichzelf beter uit te drukken: ze com-municeren makkelijker met de mensen om hen heen en bouwen daardoor meer zelfvertrouwen op. Uit een onderzoek van Natascha Notten blijken denkvaardigheden, fantasie en het perspectief op de wereld zich snel te ontwikkelen door voor-lezen. Kinderen ontwikkelen zich dus op zowel taalkundig als emotioneel vlak door aan ze voor te lezen. Overigens hebben kinderen heel veel baat bij deze ontwikkeling op jonge leeftijd. Kinderen die voor een onderzoek langere tijd gevolgd zijn - op de basisschool, op het voortgezet onderwijs en daarna tot ze circa 26 jaar waren - lieten een sterk verband zien tussen voorlezen, lezen en hun functioneren op latere leeftijd.”

VOORLEZEN HEEFT DUS VOORDELEN. HOE VAAK ZOUDEN OUDERSMOETEN VOORLEZEN OM HET EFFECT ERVAN OP TE MERKEN?

“Er zijn geen regels voor de frequentie van voor-lezen”, zegt Heleen, “wel blijkt uit onderzoek dat ouders vanaf de peutertijd steeds meer voorle-

Heleen van den Berg Heleen studeerde Pedagogische Wetenschappen aan de Universiteit in Leiden, met als afstudeerrichting Orthopedagogiek / Leerproblemen. In 2010 heeft zij een klinische stage afgerond op het ambulatorium in Leiden. Na het beëindigen van haar studie is zij, onder supervisie van prof. dr. A.G. Bus, gestart met een promotieonderzoek aan de afdeling Leerproblemen van de universiteit Leiden en onderzocht ze de effecten van BoekStart op de taalontwikkeling van baby’s. Op dit moment is zij werkzaam als docent aan de afdeling Leerproblemen en verbonden aan de vakken: onderwijsleerproblemen, klinische vaardig-heden, stagebegeleiding en scriptiebegeleiding.

zen aan hun kinderen. Veel ouders doen dat voor het slapen gaan, het is een echt bedritueel. Er is echter wel een meetbaar verschil tussen ouders die alleen voor het slapen gaan lezen en ouders die daarnaast overdag ook nog eens voorlezen. Dat extra voorlezen heeft een positieve invloed op kinderen. Dus wat frequentie betreft is meerdere malen per dag een boekje lezen wel aan te raden.”Maakt het nog uit hoe lang je dan voorleest?Heleen: “Het is eigenlijk belangrijker hoé je voorleest. Hoe enthousiaster je als ouder bent, hoe enthousiaster je kind is en hoe meer het ervan op-steekt. De meeste ouders schatten zelf in zo’n vijf tot tien minuten per keer voor te lezen. Dat lijkt een waarheidsgetrouw gemiddelde, gezien het concentratievermogen van jonge kinderen.”

TOT SLOT: HEB JE BINNEN HET BOEKSTARTASSORTIMENT NOG AANRADERS VOOR OUDERS?

Heleen: “Ik vind de boekjes van Ellie van der Linden erg leuk, met name ‘Zie je mij?’. Dit boekje bevat zwart-wit foto’s van baby’s. Baby’s kunnen daar heel aandachtig naar kijken, het contrast is fijn voor heel kleine kindjes en foto’s die iets weergeven wat op hen zelf lijkt, is blijkbaar inte-ressant en plezierig.”

KIIND IS HÉT ONLINE MAGAZINE VOOR BEWUSTE OUDERS.

Het verzorgen en grootbrengen van kinderen is zoiets fundamenteels, daar moet je niet mee sollen.

Lees echt eerlijke informatie over ouderschap op Kiind!

Nu ook als boektijdschrift - ideaal voor op vakantie. Te koop bij de betere boekwinkel, en op kiind.nl/webwinkel

Halve kilo leesvoer voor maar 15 euro!

Ganzenmarkt 10, 3512 GD Utrecht • www.kinderboekwinkel.net

TUSSEN STADHUIS EN WINKEL VAN SINKEL VIND JE DE UTRECHTSE KINDERBOEKWINKEL

Voor al deze prachtige kinderboeken en nog veel meer kunt u online terecht

bij Kinderboekwinkel

U bent natuurlijk ook van harte welkom in onze winkel in het centrum van Amersfoort,

Krommestraat 24-26

www.speelboek.nl info@speelboek.nl

Meer zwerftips nodig? Kijk op onze website!

www.kinderzwerfboek.nl

Heb jij kinderboeken in je kast staan die je niet meer leest? Stuur ze op een spannende zwerftocht en maak er andere kinderen blij mee die geen boeken hebben. Ga naar www.kinderzwerfboek.nl en bestel de speciale zwerfstickers. Dan kan je boek beginnen aan zijn reis!

DOE MEE!

Stuur een boek op reis!

2015

LEES

!

16

iBooks en appsPRENTENBOEKEN

VAN GLAShJe vindt ze in alle soorten en maten: groot, klein, rond, vierkant...

Op papier én op de tablet. Allebei leuk, en net even anders.

jonge kinderen, zolang je met een aantal dingen rekening houdt: maak bewuste keuzes wanneer je apps/iBooks aanschaft - weet wat je kind leest- en maak van het lezen van tabletboeken een leuke, sociale bezigheid. Op de website van Media Ukkies (www.mediaukkies.nl) vindt je een heleboel nutti-ge informatie over het gebruik van digitale media door jongen kinderen.

PRIJSBEWUSTDigitale boeken zijn goedkoper dan papieren varianten. De prijs van tabletboeken is over het algemeen vrij laag. Wat opvalt aan de prijzen, is dat de interactieve prentenboeken (apps) vaak lager geprijsd zijn dan de iBookvarianten, die over het algemeen veel minder interactieve elemen-ten hebben dan hun tegenhangers. iBooks zijn in principe ‘gewone’ prentenboeken, maar dan han-diger mee te nemen. De interactieve versies laten kinderen een verhaal echt beleven. Tabletboeken zijn hun prijs sowieso meer dan waard. Vaak gaat er in het digitaliseren (zeker bij apps) van boeken ontzettend veel werk zitten en kinderen beleven er uren lees- en doeplezier aan. Zoek je goede apps voor je kindje? Hieronder staan een aantal van de leukste Apps op een rij.

Digitale prentenboeken. Is dat nou een do of een don’t? Er is een tweedeling te maken in de wereld van de digitale prentenboeken. Zo zijn er prentenboeken in app-vorm, deze download je in bijvoorbeeld de App Store. Behalve dat kinderen een verhaal voorgelezen krijgen, wordt hen vaak ook gevraagd elementen in het boek aan te raken of kleine opdrachtjes te doen voordat ze verder kunnen naar de volgende pagina. Er zijn ook prentenboeken te vinden in iBooks (op de iPad) die onder de noemer digitale prentenboeken vallen. Deze boeken zijn vaak een stuk statischer dan de interactieve versies. Veel van deze boeken beschikken alleen over een voorleesfunctie.

WEL DOEN? OF NIET DOEN?Zijn tabletversies van prentenboeken nu zaligma-kend of moet je de ze zo ver mogelijk bij je kin-deren vandaan houden? Adriana Bus (hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit Leiden) heeft tijdens een van haar onderzoeken opgemerkt dat

kinderen zich op taalkundig gebied heel snel ontwikkelen wanneer ze de beschikking hebben over tabletboe-ken. Betekent dat dat je jouw kind alleen nog maar digitale versies voor moet schotelen? In tegendeel. Juist de combinatie van voorlezen uit papieren boeken en het lezen van tabletboeken geeft kinderen op taalkundig gebied een duwtje in de rug. Papieren boeken beleef je anders dan tabletboeken, dus je kunt gerust kiezen voor the best of both worlds.

MEDIAWIJSEen boekje op de tablet lezen is een prima bezigheid, ook voor

Tips Apps

FoetsieJort van der Jagt/ Lisa Boersen

Hoedaapje Chris Haughton

Lil’ RedBart Bloemen en Brian Main

Noa’s Sterren (Award 2014) Hanneke van der Meer

2015LEES!

17

Zing een liedje bij het verhaal; kinderen vinden zingen leuk! Als je geen liedje kunt vinden dat erbij aansluit, kun je ook een liedje dat jullie allebei kennen een beetje aanpassen.

Doe een spelletje, maak een knut-selwerkje of een mooie tekening die aansluit bij het voorgelezen verhaal. Kinderen vinden het leuk om nog even te blijven hangen in wat hen net voorgelezen is en kunnen dat heel goed verwerken in creatieve bezigheden.

5 tips!WAT DOE JE

NA VOORLEZEN?

5

4

3

2

1Laat je kind zelf het verhaal nog eens navertellen. Jullie kunnen de platen van het prentenboek gebruiken als leidraad, misschien komt er wel een heel nieuw verhaal tot leven!

Navertellen

Tekenen/knutselen

Speeltafel

Verzamelen

Liedje zingen!

Ga na het voorlezen van een mooi verhaal op zoek naar voorwerpen die ermee te maken hebben en verzamel die. Dat kan van alles zijn: bestek, boeken, knuffels, kledingstukken. Zo beleeft je kind het verhaal op een tastbare manier.

Maak een verteltafel. Hier kunnen allerlei voor-werpen op liggen: zelfge-maakte poppetjes, touwtjes, tekeningen, voorwerpen die je (al eerder?) verzameld hebt. Met deze spulletjes kan je kind het verhaal nog eens naspelen.

2015LEES!

17

APPRECENSIESMomenteel staan er 640 recensies in de app en dit aantal groeit gestaag. Snugger is al meer dan 12.000 keer gedownload en wordt intensief gebruikt. De app is geschikt voor iOS en Android tablets en is te downloaden via de App Store of Google Play. Er is een gratis versie beschikbaar en een betaalde versie, waarbij mensen een eenmalig bedrag betalen zodat zij toegang krijgen tot alle beschikbare recensies.

De app is bedoeld voor ouders en grootouders en hun (klein)kinderen tussen de twee en twaalf jaar, medewerkers van bibliotheken en docenten in het basisonderwijs. Snugger werkt heel eenvou-dig. Gebruikers kunnen in een profiel onder meer leeftijd en voorkeuren invullen, waarna de app de beste media selecteert. Ook kunnen ze handmatig zoeken in het aanbod aan kindermedia.

TOMTOM IN DE APP-WERELDSnugger is het best te omschrijven als een soort TomTom in de app-wereld. “Uit onderzoek blijkt dat er grote behoefte is aan een wegwijzer die ouders door de jungle van de kindermedia loodst”, zegt Mireille Boetje, Manager Marketing, Sales en Business Development van NBD Biblion. In feite doet NBD Biblion hiermee voor ouders en kinderen, wat het ook al doet voor de Nederlandse openbare bibliotheken. Het levert jaarlijks miljoenen boeken, films, spelletjes en andere uitleenbare media aan bibliotheken en schoolmediatheken. De redactie beoordeelt die media jaarlijks in 20.000 onafhanke-lijke recensies. Dat doet ze nu ook voor kindermedia in de stores van Google en Apple. “Onze kracht is dat wij werken vanuit een maatschappelijk belang en onafhankelijk zijn”, aldus Boetje.

SnuggerEEN NUTTIGE

WEGWIJZER IN DE JUNGLE VAN KINDERMEDIA

Meer dan de helft van de Nederlanders bezit inmiddels een tablet en van de gezinnen met

jonge kinderen heeft zelfs tweederde er een. Bijna de helft van de ouders vraagt zich

echter af hoe ze kunnen bepalen of een app, spelletje of website geschikt is voor hun kind.

Om ouders te helpen om in de jungle van miljoenen apps, spelletjes, films en boeken de

beste kindermedia te vinden, heeft NBD Biblion de tablet-app Snugger ontwikkeld.

Meer informatie: www.snugger-app.nl

2015

LEES

!

18

2015LEES!

19

10 tipsDIE VOORLEZEN

NÓG LEUKER MAKEN

16

5 10

4 9

3 8

2 7

Stemmetjes Ritueel

Aanwijzenvoorkant

op schoot lekker kletsen

Je eigen draai

after-boekGoed boek!

Tellen, benoemen

Een verhaal wordt leuker en levendiger als je bij het voorlezen verschillende stem-metjes gebruikt. Geluiden maken bij het verhaal spreekt ook tot de verbeelding!

Voorlezen is vaak een bedritueel. Maar ook overdag kun je er een ritueeltje van maken, bijvoorbeeld door er een knuffel bij te pakken of door telkens op een speciaal plekje te gaan zitten als je gaat voorlezen.

Wijs dingen aan in illustraties en vraag of je kind kan vertellen wat het is. Zo leert je kind dingen te verwoorden.

Praat over de voorkant van het boek met je kind. Kan hij of zij voorspellen wat er gaat gebeuren in dit verhaal?

Wat is er fijner dan lekker knus tegen elkaar aankruipen? Maak van het boekje een beleving met z’n tweetjes door je kind lekker op schoot te nemen als je voorleest.

Kinderen horen en zien van alles in een boek. Luister goed naar de vragen en opmerkingen van je kind tijdens het voor-lezen. Neem de tijd om vragen te beant-woorden en te reageren op opmerkingen.

Je kunt aan een verhaal best een eigen draai geven. Gebruik eens andere woorden, die je prettiger vindt, voeg een zin toe of laat er een weg. Zo past het verhaal beter bij jou en je kind.

Boek uit? Praat er nog even over na. Je kunt ook naar aanleiding van het verhaal iets leuks doen (zie voor tips pagina 18).

Voorlezen betekent niet alleen plezier voor je kind, maar ook voor jou. Het is handig om een boek uit te kiezen dat je zelf ook leuk vindt; jouw enthousiasme breng je over tijdens het voorlezen.

Tel eens terugkerende elementen in illustraties, of wijs kleuren aan en laat je kind die benoemen. Er is genoeg ma-teriaal te vinden in prentenboeken!

2015LEES!

19

2015

LEES

!

20 Boek maken?VAN KWAST TOT

BOEKENKAST

Boeken. Veel velletjes papier met inkt erop. En een

kaftje er omheen. Is dat nou zo bijzonder? Eigenlijk

wel, als je weet hoe een prentenboek tot stand komt.

Het idee groeit. Het wordt een verhaal. Tijd om te schrijven!

De schrijver zoekt een uitgever. Deze zal de schrijver helpen bij het maken van het boek.

Een uitgever zoekt een illus-trator die het verhaal van mooie prenten voorziet. Of de schrijver tekent zelf.

1. 2.Een boek begint met een idee: woorden, droedels, vaak heel klein.

SCHRIJVER ZOEKTUITGEVER

UITGEVER ZOEKTILLUSTRATOR3.

2015LEES!

21

De uitgever verzamelt tekst en illustraties. De vormgever maakt hier op de computer een boek van.

Als het boek helemaal klaar en akkoord is, stuurt de vormgever het digitale bestand naar de drukker.

De drukpers draait. Alle pagina’s worden gedrukt op grote drukvellen.

De drukvellen worden uitge-sneden. Nu ontstaan er echte pagina’s.

De pagina’s worden verzameld. Het boek wordt ingebonden en voorzien van het kaft.

De boeken worden verpakt en gedis-tribueerd naar onder andere de uitge-ver en het Centraal Boekhuis.

4.

9.

5.

6. 7. 8.

10.Boekhandels bestellen exemplaren en zet-ten die in de winkel. En uiteindelijk belandt het boek in jouw tas.

HIEPERDEPIEP! LEZEN MAAR!

2015

LEES

!

22

Gioia Smid over deTIJDLOZE TEKENINGEN

VAN FIEP WESTENDORP

De Fiep Westendorp Foundation is gevestigd in Amsterdam. Een

sfeervol pand in Oud-Zuid herbergt een schat aan illustraties van Fiep en er wordt hard gewerkt met een duidelijk doel voor ogen: het werk van Fiep Westendorp levend houden. “Dat doen we door haar werk onder de aandacht te blijven brengen, mensen haar tonen als de kunstenaar die ze was!”, aldus Gioia.

FIEP WESTENDORP FOUNDATION. VERTEL EENS?“De Fiep Westendorp Foundation is door Fiep zelf opgericht. Een van de belangrijkste doelstellingen is het steunen van jonge illustratoren. De Founda-tion beheert de rechten op de tekeningen van Fiep. We bewaren die tekeningen goed, archiveren ze en gebruiken ze voor nieuwe boeken, tentoonstel-lingen en nu zelfs voor apps. De stichting onder-steunt ook (kunst)projecten voor kinderen en stimuleert illustratoren en kinderen door prijzen en een wisseltrofee toe te kennen aan jong talent. Daarnaast organiseert FWF workshops in tekenen, voor kinderen die normaal gesproken niet zo snel met kunst in aanraking komen.”

Als je aan vroeger denkt, is één van de herinneringen die

boven komt drijven waarschijnlijk die aan Jip & Janneke. Of

Pluk van de Petteflat. De twee zwart-witte figuurtjes en

de rode kraanwagen zijn niet weg te denken uit de Hollandse

geschiedenis en ook nu smullen kinderen nog van deze bekende

karakters. Hoe zijn de illustraties van Fiep zo verankerd

geraakt in ons DNA? Gioia Smid van de Fiep Westendorp

Foundation geeft antwoord.

Gioia Smid

2015LEES!

23

HOE BEN JE BIJ DE FIEP WESTENDORP FOUNDATION TERECHT GEKOMEN?

“Ik ben van origine kunsthistori-cus. Ik werkte aan tentoonstel-lingen over theater en toneel. Tijdens het voorbereiden van een tentoonstelling over Annie M.G. Schmidt ontmoette ik Fiep. Ik bracht haar een bezoekje om illustraties voor de tentoonstel-ling uit te zoeken. We klikten meteen en raakten bevriend. Als Amsterdammers kwamen we el-kaar vaak tegen; we haalden vis-jes bij de winkel aan de Cornelis Schuitstraat. Toen de viswinkel

verdween, haalde ik elders visjes en bracht die bij haar langs. Fiep en ik kenden elkaar twintig jaar. Uiteindelijk vroeg ze me of ik na haar dood haar werk wilde beheren. Zo kwam ik bij FWF terecht.”

JE KWAM DUS REGELMATIG BIJ FIEP THUIS. WERKTE ZE DAAR OOK?

“O ja! Bij Fiep in huis vond ik overal tekeningen. Ze werkte op haar zolderkamer, heel eenvoudig, aan een simpele tafel. Ze had niet zoveel nodig, want ze maakte haar illustraties één op één dus die waren vaak niet groter dan een A4. Ze bewaarde al haar illustraties thuis. En niet netjes hoor! Haar hele huis lag vol. Overal slingerden plastic zakjes rond met tekeningen, in elke kast die ik open trok zag ik er meer. Zelfs in de badkamerkastjes vond ik zakjes

Een kijkje bij de Fiep Westen-dorp Foun-dation is een ware traktatie. Alles ademt Fiep Westendorp uit. Merchandise, awards, posters, zelfs de kopjes en waterflessen op tafel zijn voorzien van Jip & Janneke.

Fiep Amsterdam bv; Fiep Westendorp Illustrations

2015

LEES

!

24

met tekeningen. Er lagen zo’n achtduizend illustraties in haar huis. Die hebben inmiddels alle-maal een plekje in ons archief.”

ACHTDUIZEND! FIEP ZAT NIET STIL.“Nee, Fiep werkte hard! Ze maakte omslagen en affiches en natuurlijk illustraties voor dagbladen. Toen we begonnen met het archiveren, vonden we heel veel onbekende illustraties. Voorbeelden daarvan zijn teke-ningen van ‘Pluk redt de dieren’ en ‘Pim & Pom’ de poezen die ei-genlijk een beetje in de vergetel-heid waren geraakt. Die kwamen we overigens in de badkamer tegen… Het leuke was dat Fiep een uitzondering vormde onder illustratoren. Ze leverde haar werk in bij dagbladen, en als ze nieuw werk kwam brengen, nam ze het oude weer mee naar huis.

Dat deed eigenlijk niemand in die tijd. De meeste illustraties belandden na publicatie in de prullen-bak. Aan die gewoonte hebben wij ons gigantische archief te danken. We zijn trouwens nog steeds niet klaar met het digitaliseren van al haar tekeningen. We hebben er nog zo’n tweeduizend te gaan. Het is echt heel erg veel. Toen we de bioscoopfilm Pim & Pom Het Grote Avontuur maakten, werd duidelijk dat Fiep werkelijk alles wat we nodig hadden in de scenes heeft getekend. Je kon het zo gek niet be-denken of daar vonden we in het archief weer een tekening die we precies nodig hadden!”

EN WAT VINDT NEDERLAND NOU ZO LEUK AAN FIEP?“In de eerste plaats is Fiep een Hollandse tradi-tie geworden. Dat komt de populariteit van haar illustraties ten goede. Maar de kracht van Fiep is dat ze unieke dingen bedacht. Neem bijvoorbeeld het perspectief in de tekeningen van Jip & Janneke; de tekeningen zijn heel plat. Dat was ongewoon en opvallend, en dat is het nog steeds. Fiep was ook uniek wat betreft het gebruik van mode en interi-eur in haar illustraties. De kleding van Floddertje, Pluk, Otje en Jip & Janneke is tijdloos. Dat geldt ook voor veel meubelstukken die ze op papier zette. Fiep maakte archetypes. En die passen in alle tijden. Nederland kan zich nog steeds identificeren met haar illustraties. Ze zijn niet ouderwets, ze sluiten naadloos aan op het heden.”

MAAR IN DE EERSTE TEKENINGEN VAN JIP & JANNEKE VINDEN WE WEL PERSPECTIEF?

“Ja, dat is een leuk verhaal! Fiep tekende al een tijd Jip & Janneke, toen ze door het tijdschrift Bobo gevraagd werd om Jip & Janneke in kleur te maken. Daar had Fiep eigenlijk geen oren naar, maar uiteindelijk bedacht ze dat ze haar hui-dige Jip & Janneke wat oubollig vond en dat dit eigenlijk een mooie gelegenheid was om ze een restyle te geven. Jip & Janneke kregen en nieuw uiterlijk. Ze bleven zelf zwart-wit en werden door Fiep in een gekleurde omgeving met het inmiddels bekende, platte perspectief geplaatst. Bobo heeft ontzettend veel reacties gekregen op deze illustraties, ze waren razend populair. Na de kleurenversies heeft Fiep alle Jip & Janneke-il-lustraties nog een keer opnieuw getekend in de nieuwe stijl. Dat heeft Jip & Janneke eveneens tijdloos gemaakt.”

WAT VOOR ILLUSTRATOR WAS FIEP? KLODDERTJE HIER, KLODDERTJE DAAR?

“Eigenlijk wel, ja. Fiep gebruikte vaak plakkaat-verf, potlood en werkte heel veel met kroontjes-

Fiep en de Fiep Westendorp FoundationFiep werd geboren op 17 december 1916 in Zaltbommel. In 1932 gaat ze naar de Koninklijke school voor Kunst, Techniek en Ambacht in Den Bosch, waar ze het enige meisje in de klas is. Na haar schooltijd maakt ze haar eerste illustratie in opdracht van het VVV in Zaltbommel.

In 1938 gaat Fiep naar de Academie voor beeldende kunsten in Rotterdam, en in 1945 verhuist ze voorgoed naar Amster-dam. In Amsterdam illustreert ze voor een aantal uitgeverijen en maakt ze haar eerste illustratie voor Het Parool. In 1952 verschijnen Jip & Janneke op de kinderpa-gina van Het Parool én gaat Fiep samen-werken met Annie M.G. Schmidt.

Vanaf 1976 maakt ze voor alle verhaaltjes van Jip en Janneke een kleurenillustratie voor in het kleuterblad Bobo. Fiep blijft actief illustreren tot 1997; haar laatste illustraties staan in Misschien wel echt gebeurd van Annie M.G. Schmidt.Op 1 en 2 januari 2004 zendt de AVRO de vijftig minuten durende documentaire Getekend: Fiep Westendorp uit over het leven en werk van Fiep.Op 3 februari 2004 overlijdt Fiep Westen-dorp na een kortstondig ziekbed, thuis in haar woonplaats Amsterdam.

Na haar overlijden laat Fiep Westendorp haar rechten en vermogen na aan de Fiep Westendorp Foundation.

Foto

: Bob

Bro

nsh

off

2015LEES!

25

pen en inkt. Ze maakte geen nette tekeningen. Haar illustraties zitten vol dekwit, ;ze poetste heel veel aan haar eigen tekeningen. Bij een illus-tratie van Pluk kwam ze ruimte tekort voor een tegelvloer. Ze plakte er aan de onderkant van het papier gewoon een strook aan vast met plakband, zodat ze daarop verder kon tekenen. We hebben daar trouwens een hoop werk aan als we de teke-ningen restaureren. Het tape bijt namelijk in het papier en laat bruine vlekken achter. Dat is bijna niet weg te werken. Hoe dan ook: het oppoet-sen van de illustraties vond Fiep de taak van de lithograaf. Die lithograaf heeft haar overigens meerdere malen gevraagd of ze niet eens wat netter kon tekenen, omdat hij zoveel werk aan haar had.”

EN WAT VOOR MENS WAS FIEP?“Ze was een heel bescheiden persoon. Ze tekende graag, maar wilde zelf niet in de schijnwerpers staan. Interviews waren niets voor haar. Ik stelde haar voor om van haar werk een tentoonstelling te maken, en die kwam er, in de Kunsthal in Rot-terdam. Dat vond ze een hele eer. Ik heb het heel

De documentaire en het boek ‘Getekend: Fiep Westendorp’ geven een prachtig beeld van Fiep Westendorp en haar werk. Onder meer te bestellen via www.fiepwesten-dorpwebshop.nl

Fiep

Am

ster

dam

bv;

Fie

p W

este

ndo

rp I

llus

trat

ion

s

Foto

: Bob

Bro

nsh

off

vlug georganiseerd, zodat ze er zelf bij kon zijn. Toen we naar de tentoonstelling gingen, heb ik op het laatste moment een cameraman geregeld. Ik wilde proberen of ik haar toch kon interviewen. Toen we er waren, heb ik haar voor de camera ge-sleept. Uiteindelijk is daar een prachtige documen-taire uitgekomen (Getekend: Fiep Westendorp), die zelfs Fiep fantastisch vond!”

FIEP IN LEVEN HOUDEN. TOT NU TOE GAAT DAT UITSTEKEND. WAAR ZIJN JULLIE NU MEE BEZIG?

“We zijn ons nu aan het voorbereiden op 2016, dan zou Fiep honderd jaar geworden zijn. Dit wordt ook het Fiep 100 jaar. We maken een boek met de titel Blikvangers van Fiep Westendorp, dat komt in de zomer van 2016 uit. Daarnaast wordt er op 17 december (de verjaardag van Fiep) een tentoon-stelling geopend in De Fundatie in Zwolle: Fiep in 100 woorden. Je zult in 2016 ook een vrolijke, rode dubbeldekker door Nederland zien rijden, de Fiep Bus. Onderin de bus zijn allemaal leuke activitei-ten voor kinderen te vinden. Een ding is zeker, Fiep is nog lang niet vergeten!”

2015

LEES

!

26 KinderboekenweekRAAR, MAAR WAAR?

Natuurlijk vanwege het Kinder-boekenweekgeschenk: wanneer je tijdens de Kinderboekenweek voor een bepaald bedrag aan boeken koopt, krijg je een kin-derboek cadeau. Dit is verreweg het meest bekende onderdeel van deze kleurrijke ‘week’. Deze succesvolle actie bestaat ruim 60 jaar.

PROMOTIE VAN HET KINDERBOEKDe organisatie van de Kinder-boekenweek ligt in handen van CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek), een organisatie die in 1930 werd opgericht door boekverko-

pers en uitgevers met als doel de boekverkoop te stimuleren. Het eerste evenement dat in het leven werd geroepen, was ‘Dag van het Boek’. Na een jaar onderging deze dag de transformatie tot Boekenweek, die ook toen al tien dagen duurde. In 1954 voegde de organisatie daar een verkiezing aan toe: Kinderboek van het Jaar, welke een eerste prijs uitreikte aan het boek ‘Lawines Razen’ van An Rutgers.

KINDERBOEKENWEEKGESCHENKIn 1955 kreeg de Kinderboekenweek haar huidige naam en werd het Kinderboekenweekgeschenk geïntroduceerd. In de eerste jaren kreeg letterlie-vend Nederland een poster cadeau bij de aankoop van hun boeken, gevolgd door een bouwplaat van het Muiderslot, een boekenspel en een poppen-kast. In 1962 werd het eerste boek, Keesje Kruimel,

De Kinderboekenweek is een begrip in Nederland.

Al jaren. De iconische tien dagen in oktober zijn

niet meer weg te denken uit de oerhollandse

tradities. Waarom is Nederland zo dol op deze

bijzondere week?

1955

1956

196

2

2015LEES!

27

O GRUTJES, EEN GRIFFEL?Welke prijzen worden er uitgereikt rondom de Kinderboekenweek?

Zilveren Griffel Prijs voor de beste Nederland-stalige én vertaalde kinderboek-en van het vorige jaar.

Gouden Griffel Op het Kinderboekenbal wordt één van de Zilveren griffels omgezet in een Gouden Griffel. Alleen een oorspronkelijk Ned-erlands kinderboek kan deze prijs winnen.

Zilveren PenseelPrijs voor de twee mooist geïl-lustreerde Nederlandse kinder-boeken van het vorige jaar.

Gouden PenseelVlak voor de Kinderboeken-week wordt één van de Zilveren Penselen omgezet in een Goud-en Penseel. Zilveren PaletPrijs voor de twee mooist geïl-lustreerde buitenlandse kinder-boeken van het vorige jaar.

Gulden PaletVlak voor de Kinderboeken-week wordt één van de Zilveren Palletten omgezet in een Gulden Palet. Vlag en Wimpel (sinds 1980)Eervolle vermeldingen voor de best beschreven en mooist geïllustreerde Nederlandse en vertaalde kinderboeken van het vorige jaar. Boekensleutel (sinds 1979)Wordt bij hoge uitzondering toegekend aan een kinderboek dat bijzondere perspectieven biedt. Dit kan een Nederlands kinderboek of een vertaald kinderboek zijn.

meegegeven als geschenk en tot op heden ontvangen we nog steeds een speciaal voor de Kinderboekenweek geschre-ven publicatie bij aankoop van boeken.

THEMA’S De Kinderboekenweek kent sinds 1966 thema’s. Het eerste thema was Kind en de Dierenwe-reld, sindsdien wordt Nederland ieder jaar verrast met een tot de verbeelding sprekend thema. We vierden het afgelopen jaar Feest en in 2015 kan iedereen zijn bovenkamer prikkelen met het thema Raar, maar waar, een thema over natuur, techniek en wetenschap.

PRIJZEN OP HET BOEKENBALDe aftrap van deze kinderboe-ken-tiendaagse is het Kinderboe-kenbal. Een groot feest waarbij schrijvers, illustratoren, uitge-vers en boekverkopers welkom zijn, maar waarvoor uiteraard ook kinderen zijn uitgenodigd.

Het Kinderboekenbal is, behalve een feest met mu-ziek, presentaties en workshops, een podium voor de uitreiking van een vijftal gewilde prijzen: Grif-fels, Penselen, Paletten, Boekensleutel en Vlag en Wimpel. De Zilveren Griffel wordt uitgereikt aan de beste Nederlandstalige én vertaalde kinderboeken van het voorgaande jaar. Op het Kinderboekenbal maken de winnaars van de Zilveren Griffels kans op een Gouden Griffel. Deze prijs wordt overigens alleen uitgereikt aan een Nederlands kinderboek. Voor het Zilveren en Gouden Penseel gelden de-zelfde regels, alleen draait het bij deze prestigieuze prijzen om de mooiste illustraties.

BOEKEN, BOEKEN, OVERAL BOEKENDe Kinderboekenweek is door de jaren heen uitgegroeid tot een indrukwekkend fenomeen. Niet alleen boekwinkels, maar ook bibliotheken, basisscholen, uitgevers, app-makers en televisie-programma’s haken in op deze bijzondere week. Je vindt in heel Nederland activiteiten in de vorm van voorlezen, voorstellingen, workshops en acties rondom kinderboeken. Scholen krijgen speciale pakketten aangeboden, bibliotheken organiseren voorleesdagen, boekenwinkels worden uitbundig aangekleed en er zijn veel op kinderen gerichte tentoonstellingen te vinden in Nederlandse musea. Genoeg redenen voor Nederland om de Kinderboe-kenweek een warm hart toe te dragen.

KINDERBOEKENWEEK 2015 Start: woensdag 7 oktoberEindigt: zondag 18 oktober

2015

LEES

!

28 Must-have prentenboekenPARADEPAARDJES IN JE BOEKENKASTgEr zijn zoveel kinderboeken, dat je soms door de bomen

het bos niet meer ziet. Wat is nou leuk om voor te

lezen? Een selectie van bijzondere, niet alledaagse,

waardevolle prentenboeken.

IK WIL MIJN HOED TERUGJon KlassenEen beer is zijn hoed kwijt. En aan wie hij ook vraagt ‘Heb jij misschien mijn hoed gezien?’, ze antwoorden allemaal van niet...

IN HET PIKKEDONKERKitty CrowtherNaar bed gaan is hardstikke eng. Zeker als je na de kusjes van papa en mama helemaal alleen in je kamer achterblijft. In het donker. Dat vindt Jeroen ook. Als hij door mama en papa kikker naar bed gebracht is, hoort hij voortdurend ‘Krits krats piep plats’. En dat is een heel angstaanjagend geluid voor zo’n klein kikkertje.

HELD OP SOKKENBette Westera Thé Tjong-KingEen verhaal over ridders. Ridders mét baarden, weltever-staan, want ridders zonder baarden tellen niet mee. Maar laat er in dit boek nou net één ridder zónder baard zitten…

ALLE VERHALEN VAN KIKKER & PADArnold LobelKikker en Pad zijn heel ver-schillend. Pad kijkt het liefst de kat uit de boom en houdt niet zo van spontane, gekke dingen. Kikker is de vrolijke noot die meestal staat te trappelen om iets leuks te ondernemen met zijn vriend Pad. Samen vormen ze een perfect duo dat dagelijkse, zelfs ontroerende dingen beleefd.

l

2015LEES!

29

DE KRIJTJES STAKENDrew Daywalt Oliver JeffersTeun wil tekenen. Maar als hij wil beginnen, vindt hij een onverwacht pakketje brieven. Ze zijn allemaal gericht aan hem. De brieven zijn geschre-ven door zijn krijtjes. En zijn krijtjes… die staken.

DE WONDERLIJKE HOED VAN BEERAyano ImaiMensen blijven bij Beer uit de buurt. Dat vindt Beer prima, want hij is graag alleen. Maar op een dag gebeurt er iets bijzonders. Een specht vindt de hoed van Beer een uitzonderlijk goed plek-je om een vogelholletje te maken. En niet alleen voor zichzelf, maar ook voor een heleboel andere vogelvriendjes.

HET LAND VAN DE GROTE WOORDFABRIEKAgnés de Lestrade Valeria DocampoIn het land van de grote woordfabriek wordt weinig gesproken. Woorden moet je kopen. Daarom is spre-ken weggelegd voor rijke mensen. Heel soms waaien er woorden voorbij. Florian heeft een vlindernet waar-mee hij ze kan vangen. Op een dag krijgt hij er drie te pakken. Florian bewaart ze zuinig, want hij wil ze aan een heel bijzonder iemand geven.

HET BOEK ZONDER TEKENINGENB.J. NovakDacht je dat een boek saai is als er geen tekeningen in staan? Mis. Vraag maar of iemand dit voorleest. Pas op: elk woord moet hardop gele-zen worden. Ook een woord als BLORK of BLURF. Zelfs als er staat: ‘Ik ben een aap.’ Uniek en hilarisch!

GA JE MEE?Charlotte DematonsEven appels halen, voordat je gaat zwem-men. Het lijkt een klusje van niets, maar wat nu als je door de grootste tuin ter wereld moet om bij de winkel te komen? Een tuin vol gevaren die om elke hoek op de loer liggen?

ZWAAN WIL EEN FIETSBaniel Barbo Sieb PosthumaMevrouw de Haan heeft een kakofonie aan huisdieren. Een kat met een stropdas om, een papegaai en een schild-pad met een bril op zijn neus. Maar het meest bijzonder van allemaal, is een kippetje met de naam Zwaan. Zwaan wil een fiets. Want kippen op fietsen, die zijn er nog niet. En Zwaan wil de eerste worden.

l

l

2015

LEES

!

30

Boeken van Klassen:

1. Ik wil mijn hoed terug€13,95ISBN: 9789025750954

2. Deze hoed is niet van mij€13,95ISBN: 9789025754914

3. Het donker€13,95ISBN: 9789025758288

4. Bas en Daan graven een gat (mei 2015)€13,50ISBN: 9789089671813

1 432

2015LEES!

31

Jon Klassen

De Canadese Klassen (1981) rondde zijn animatiestudie in Toronto in 2005 af, waarna hij naar Los Angeles verhuisde.

Naast animaties maakte hij illustraties voor de boeken Cats’ Night Out, Extra Yarn, House Held Up By Trees en

(in Nederland verkrijgbaar) Het donker.

Boeken die hij niet alleen illustreerde, maar ook schreef, zijn Ik wil mijn hoed terug en Dit is niet mijn hoed. Zij stonden meer

dan veertig weken op de New York Times Best Seller lijst. Er gingen miljoenen exemplaren over de toonbank. In mei van dit

jaar verschijnt Bas en Daan graven een gat.

De illustraties van Klassen zijn opvallend, sober van kleur. Zijn stijl is uniek en heel herkenbaar. Een combinatie van water-verf en digitaal maakt zijn tekeningen tegelijkertijd simpel

en ingewikkeld. Er hangt een zweempje mysterie omheen en ze bevatten een flinke dosis humor die jonge en oude lezers

aanspreekt. Beeld en tekst vullen elkaar naadloos aan en dat maakt de boeken van Klassen parels in de boekenkast.

11

Op een morgen warmden zilveren zonnestralen het woud op. Ze kietelden

de man met de baard onder zijn kin. De man met de baard stond op. Hij

keek om zich heen. Snoof. Wiebelde met zijn oren. De ochtend was anders

dan andere ochtenden. Ze rook anders. Ze klonk anders. Een vreemd

gevoel bekroop de man. Wat was er aan de hand?

DOE MEE!CROWDFUND

EEN PRENTENBOEK!

“Zelf nam hij zelden de moeite om iets te zeggen. Soms humde hij tevreden een wijsje dat zich moeiteloos mengelmoesde met het melodietje van een meesje. Of

tikte hij tegen de dikke bast van een holle boom en roffelde een deuntje. Praten vond hij niet zo nodig. Hij had genoeg gekwebbel gehoord voor zijn hele leven.”

SSST! is een nieuw prentenboek, geschreven en ge-illustreerd door Hanneke van der Meer. Het vertelt het verhaal van een klein jongetje dat het lawaai van de mensen en dingen om hem heen niet meer kan verdragen. Op een dag besluit hij weg te vluch-ten van alle herrie. Hij vindt een prachtig woud waar hij zich gelukkig voelt. Maar op een dag… is er iets veranderd in het woud. De vrolijkheid heeft plaatsgemaakt voor een naar gevoel.

Waar komt dat vandaan? En hoe kan De Man met de baard het weer beter maken? Dit bijzondere verhaal over stilte en het (terug)vinden van jezelf, verdient het om in een heleboel boekenkasten terecht te komen en aan veel kinderen te worden voorgelezen.

Vanaf 28 april t/m 31 mei 2015 kun je helpen om dit boek werkelijkheid te maken. Doe je mee?

SSST!

- hanneke van der meer -

Geef Nederland een nieuw prentenboek. Doe mee via

Crowdfund ‘SSST’ en krijg als eerste een exemplaar thuisgestuurd! Je kunt al meedoen vanaf €10.

somoiso.nl/ssst