Leergang - Bart-Jan Hogenhuis | drummer // teacher //...

Leergang Drums

Bart-Jan Hogenhuis

Louwesweg 1 Kamer 44C

1066EA Amsterdam www.bartjanhogenhuis.com

Leergang Drums – Bart-Jan Hogenhuis 1

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 2

1. Fase 1: De beginnende fase 3

1.1 Het kunnen aanwijzen en benoemen van de verschillende

onderdelen van het drumstel 3

1.2 Correcte houding achter het drumstel 4

1.3 Afstelling van het drumstel 5

1.4 Stokhouding 5

1.5 Basisgrooves 6

1.6 Fills 8

1.7 Snaredrum 10

1.8 Meespelen met muziek 12

2. Fase 2: De lichtgevorderde fase 13

2.1 Meer ingewikkelde variaties op basisgrooves 13

2.2 Nieuwe en meer ingewikkelde grooves 16

2.3 Voettechniek 18

2.4 Fills 20

2.5 Snaredrum 21

2.6 Markeringen 23

2.7 Meespelen met muziek 23

3. Fase 3: De gevorderde fase 24

3.1 Verdieping in de verschillende stijlen 24

3.2 Rudiments 26

3.3 Solfège en theorie 28

3.4 Musiceren met anderen 28

3.5 Soleren en traden 29

Bijlagen

Analyse lesmethodes

Lesplan jazz swing


INLEIDING

Voor zowel docent als leerling geldt dat er vele wegen zijn die naar Rome leiden. Vanaf

het moment dat een beginnende leerling voor het eerst achter het drumstel kruipt, zijn er

verschillende effectieve leerwegen waarlangs die leerling zich kan ontwikkelen tot een

gevorderde en zelfstandige drummer. Dit proces, inclusief de samenwerking tussen

leerling en docent, is zeer dynamisch en interactief. Het is belangrijk dat de docent

aanvoelt welke manier van lesgeven hij moet hanteren om de meeste vooruitgang bij de

leerling te bewerkstelligen. Wat door de ene leerling als een heldere uitleg wordt ervaren,

kan bij de andere leerling voor verwarring zorgen. De docent dient daarom altijd een

goede inschatting te maken welke uitleg de beste uitwerking heeft. Tegelijkertijd moet de

docent rekening houden met zaken als het algemeen leervermogen van de leerling en zijn

karaktereigenschappen. Deze leergang moet daarom gezien worden als een algemene

uiteenzetting van mijn visie op lesgeven aan leerlingen in de beginnende tot gevorderde

fase, waarvan ik desgewenst af kan wijken mocht de situatie daar naar vragen.

Er moet ruimte blijven bestaan om een zekere pragmatische benadering te kunnen

hanteren. Desalniettemin ben ik van mening dat er wel degelijk een aantal fases zijn te

onderscheiden in de ontwikkeling van elke leerling. Deze fases hebben afzonderlijk hun

bijzondere aandachtspunten en meetbare einddoelen. In deze leergang zal ik de

verschillende fases (beginnend, lichtgevorderd en gevorderd) behandelen, waarbij ik de

nadruk leg op de einddoelen die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van de leerling.


1 FASE 1: DE BEGINNENDE FASE

In de beginnende fase leert de leerling de basiskennis en –vaardigheden van het

drummen. Deze oriënterende fase is zeer belangrijk om een aantal redenen. Hier wordt

allereerst de basis gelegd voor de verdere ontwikkeling van de leerling. Wanneer in de

beginnende fase een goede basis wordt gelegd, is het in de toekomst minder

waarschijnlijk dat de docent bijvoorbeeld de leerling eerst een verkeerde techniek moet

afleren om vervolgens weer opnieuw te beginnen. Zonder een goede basis zijn ook de

gevorderde vaardigheden lastig onder de knie te krijgen. Ook is het belangrijk dat de

docent tijdens de beginnende fase een goede indruk krijgt van het leervermogen van de

leerling en de al dan niet aanwezigheid van talent. Soms heeft de leerling reeds een

muzikale smaak ontwikkeld. Ik vind het in dat geval belangrijk om de leerling daarin

positief te stimuleren, omdat ik meen dat dit een belangrijke en positieve invloed heeft op

de motivatie en het enthousiasme van de leerling. Er is in de beginnende fase een aantal

belangrijke algemene leerdoelen te onderscheiden:

- Basiscoördinatie bij het spelen van simpele ritmes

- Basiskennis van het notenschrift

- Basistechniek van de handen

- Ontwikkeling van het gehoor

Om deze leerdoelen te realiseren is er een aantal belangrijke leerinhouden dat aan bod

komt. De leerling moet deze kennis en vaardigheden eigen maken om de beginnende fase

af te sluiten.

1.1 Het kunnen aanwijzen en benoemen van de verschillende onderdelen van

het drumstel

Het is belangrijk dat de leerling allereerst de verschillende onderdelen van het drumstel

weet aan te wijzen en te benoemen. Het juist hanteren van deze namen voor de

onderdelen is van belang voor een duidelijke uitleg van de leerstof aan de leerling. De


meest voorkomende opstelling is een 5-delige set met ride-cymbal en crash-cymbal, zoals

in hieronder is afgebeeld.

1. Snare drum

2. Bass drum

3. Hoge tom

4. Lage tom

5. Floor tom

6. Ride cymbal

7. Crash

8. Hi-hat

Het is belangrijk dat de docent erachter komt of de leerling links of rechts is. De docent

moet vermijden dat de leerling onnodig een trage ontwikkeling doormaakt omdat hij

links blijkt te zijn. Er zijn indicaties die duidelijk kunnen maken of een leerling links of

rechts is. Met welk been trapt de leerling als hij voetbalt? Schrijft hij met links of rechts?

1.2 Correcte houding achter het drumstel

Een goede houding achter het drumstel is ontzettend belangrijk. Het verkleint de kans

dat de leerling op den duur blessures oploopt en het zorgt ervoor dat de leerling

ontspannen kan spelen. De belangrijkste punten waar ik de leerling op wijs zijn:

- rechtop zitten, met onderrug lichtelijk gehold

Onderuitgezakt zitten kan leiden tot rugklachten. Een lichte holling in de onderrug

zorgt voor een juiste en stabiele stand van het bekken.

- schouders en armen ontspannen

Schouders ontspannen laten hangen, ellebogen lichtjes optillen en los van het

lichaam.


- knieën in een hoek van ongeveer 90-100 graden

Belangrijk hierbij is de afstelling van de zitkruk. Te laag zitten leidt vaak tot een

ingezakte houding, omdat het dan moeilijker is om de onderrug te hollen.

1.3 Afstelling van het drumstel

Gerelateerd aan een juiste houding is het correct afstellen van het drumstel. Voor

beginners stel ik vaak zelf het drumstel af, maar vraag dan of het naar de zin van de

leerling is. Ik let daarbij op de volgende aspecten:

- juiste hoogte van de zitkruk (knieën maken een hoek van 90-100 graden)

- benen aan weerskanten van de snare in een hoek van ongeveer 45 graden.

- snare ongeveer 1cm hoger dan de bovenbenen en horizontaal tot licht geheld

- hihats ongeveer 15cm hoger dan de rand van de snare

- hihat cymbals ongeveer 1cm van elkaar

- ride cymbal goed bereikbaar, ook de bell van de ride

1.4 Stokhouding

Ik leer mijn leerlingen altijd matched grip aan, omdat ik denk dat dit, zeker voor kinderen,

een makkelijkere techniek is en voor popmuziek bruikbaarder is dan de traditional grip.

Soms komt het voor dat de leerling interesse toont in de traditional grip. In dat geval ga ik

daar dieper op in. Bij matched grip gaat mijn voorkeur voor de snare drum uit naar de

Duitse variant. Voor het drumstel ben ik daar pragmatischer in, omdat de Franse variant

soms uiterst handig is voor bijvoorbeeld het spelen van de ride cymbal of de floor tom.

De leerling dient de stok tussen duim en

wijsvinger vast te houden, niet te geknepen en

niet te los in de hand. De rest van de vingers

omsluiten de stok en houden altijd contact met

de stok. Ook daar voor geldt dat de leerling niet

te veel moet knijpen.


1.5 Basisgrooves

Om de leerling simpele grooves aan te leren, hanteer ik de volgende stappen:

- Groove met hihat in kwarten, bass- en snaredrum combinaties

Ik leg uit waar op de notenbalk respectievelijk de hihat, snare en bassdrum worden

opgeschreven. Cymbals worden op geschreven met kruisjes, bass- en snaredrum met

gewone noten. Twee voorbeelden zijn:

1.

2.

- Grooves met hihat in achtsten, bass- en snaredrum combinaties

Vervolgens introduceer ik het gebruik van achtste noten op de hihat, waarbij ik

overigens de term ‘achtsten’ niet gebruik. Ik geef de leerling alleen aan dat de noten

op de hihat allemaal even lang duren. Voorbeeld:

Wanneer de leerling zowel in staat is om deze grooves te lezen als ook te spelen, dan kan

de leerling variaties op deze grooves, gebaseerd op achtste noten, aanleren.

- Grooves met hihat in achtsten, bass- en snaredrum combinaties met

zestienden

De volgende stap in het leren van grooves is het introduceren van zestiende noten.

Opnieuw spreek ik bij leerlingen in de beginnende fase niet over ‘zestienden’, maar


benader ik dit principe door te stellen dat er een noot tussen de hihatnoten wordt

gespeeld. Deze stap in het aanleren van basisgrooves is vaak een moeilijke: uit

ervaring heb ik geleerd dat het voorspelen aan leerlingen van dit soort grooves vaak

erg goed helpt om de leerling duidelijk te maken hoe hij de grooves correct moet

spelen. Het ligt in dat geval aan het auditief leervermogen van de leerling hoe snel hij

dit oppikt. Een voorbeeld van een dergelijke groove is:

Bovenstaande groove is een simpele variant van grooves met zestiende noten. Variaties

kunnen in de beginnende fase zo moeilijk worden als het voorbeeld hieronder:

Wanneer de leerling in staat is een dergelijk ritme te spelen, bevindt hij zich al in het

laatste stadium van de beginnende fase.

Bij het leren van grooves leg ik de nadruk op enkele belangrijke aspecten. Allereerst wil ik

dat de leerling de grooves langzaam speelt en ook thuis langzaam oefent. De leerling heeft

dan voldoende tijd om na te denken over verschillende aspecten zoals notenlezen en de

coördinatie van de ledematen. De leerling kan zich, wanneer hij de groove langzaam

speelt, er tevens op richten om een constante, steady groove te spelen. Dit stimuleert de

ontwikkeling van een gevoel voor ‘pulse’. Het is belangrijk om deze vaardigheid in de

beginfase te ontwikkelen, omdat dit in latere fases van belang is bij het spelen van

ingewikkeldere grooves.

Ook vind ik het belangrijk dat de leerling een groove uit het hoofd speelt, zodra hij denkt

dat hij daartoe in staat is. Wanneer de leerling namelijk zijn aandacht niet meer hoeft te

richten op het notenlezen, dan kan hij meer aandacht vestigen op hoe datgene wat hij

speelt klinkt. Ook leert de leerling op die manier grooves uit het hoofd; een vaardigheid

die de leerling vervolgens kan gebruiken in improvisatie.


Soms komt het voor dat een leerling een eigen groove heeft bedacht. In de beginnende

fase is het voor een leerling vaak moeilijk om deze correct uit te schrijven op papier. Ik

laat hem dan het ritme voorspelen en schrijf deze voor hem uit. Vervolgens laat ik hem

het ritme lezen terwijl hij zijn eigen bedachte ritme speelt. Zeker voor jonge kinderen

werkt het stimulerend wanneer ze zelf een groove hebben bedacht die vervolgens op

papier is vereeuwigd. Bovendien leren ze een koppeling te maken tussen de groove, die

ze vaak goed kunnen spelen, en de juiste wijze van noteren. Ik stimuleer dergelijk eigen

initiatief, omdat het de creativiteit, het improvisatievermogen en het plezier in drummen

vergroot.

1.6 Fills

In de beginnende fase leer ik de leerling fills te spelen van een hele maat (4 tellen), van

twee tellen en van één tel.

Ik hanteer vijf ritmische figuren voor het maken van fills:

1 2 3 4 5

Deze ritmische figuren zijn de bouwstenen voor alle fills die ik de leerling in de

beginnende fase aanleer. In plaats van te spreken van ‘kwarten’, ‘achtsten’ en ‘zestienden’,

koppel ik deze ritmische figuren aan woorden waarvan de uitspraak ritmisch

overeenkomt:

1 = ‘peer’

2 = ‘ap-pel’

3 = ‘si-naas-ap-pel’ / ‘pan-nen-koe-ken’

4 = ‘a-na-nas’

5 = ‘fiets-ket-ting’ / ‘bos-bes-sen’


Fills bieden een uitstekende mogelijkheid om de creativiteit bij de leerling te stimuleren.

Met deze bouwstenen is het mogelijk om zelf fills te bedenken en op te schrijven. Dit

doe ik regelmatig met leerlingen. Wanneer we bijvoorbeeld samen een fill van een hele

vierkwarts maat bedenken, laat ik de leerling vier ritmische figuurtjes uitzoeken en laat ik

hem deze vervolgens zelf in zijn schrift opschrijven. Vervolgens speelt de leerling zijn

eigen bedachte fill.

In het begin geef ik er de voorkeur aan dat de leerling de fill op de snare speelt. Zo hoeft

hij niet te veel na te denken over coördinatie, maar kan zich focussen op het strak spelen

van de fill en de soepele overgang van groove naar fill en terug naar de groove. Toch is

het ook leuk en uitdagend voor de leerling om dat op den duur wél te doen. Zo ontdekt

de leerling hoe hij de toms in dat creatieve proces kan gebruiken. Ook geef ik de leerling

soms een basisritme dat hij vervolgens over de toms kan verdelen op verschillende

manieren. Zo ontstaan met hetzelfde ritme verschillende fills.

De leerling moet tevens in staat zijn om fills te kunnen toepassen op een vorm van vier

maten. Hieronder staan drie voorbeelden van de toepassing van fills:

Het is belangrijk dat de leerling in staat is om vier maten groove af te sluiten met een fill

om vervolgens weer soepel over te gaan in de groove. Dit is het begin van de

ontwikkeling van vormbesef van de leerling.


1.7 Snaredrum

Het spelen van de snaredrum vormt een belangrijk onderdeel van mijn lessen. Ik ben van

mening dat snaredrum-oefeningen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van

de coördinatie, de handtechniek, het notenlezen en het improvisatievermogen van de

leerling. Ik maak in mijn lessen veelvuldig gebruik van het boek Fundamental Studies For

Snare Drum van Garwood Whaley. Dit boek dekt mijns inziens de essentiële

drumtechnieken en theoretische kennis die een leerling in de beginnende fase moet leren.

- Ritmische figuren

Door een wekelijkse behandeling van snare-oefeningen krijgt de leerling veelvuldig te

maken met het gebruik van de ritmische patronen die ik in paragraaf 1.6 reeds heb

uitgelicht. Hoe vaker de leerling deze figuren speelt, des te bekender hij ermee

geraakt. Goed noten leren lezen komt met veel en consequente oefening.

- Rusten

Bij het spelen van de snare-oefeningen krijgt de leerling in de beginnende fase te

maken met rusten van een achtste, een kwart-, een halve en een hele maat. Van die

vier zorgt meestal de achtste rust voor de meeste problemen. Vaak is dit een achtste

rust, gevolgd door een achtste noot:

Om een goede uitleg aan de leerling te geven, neem ik een aantal stappen. Eerst stel

ik de maatsoort vast door te vragen hoeveel tellen er in de maat zitten. Vervolgens

omcirkel ik elke individuele tel met een potlood. Zo wordt het de leerling duidelijk

dat tel twee in bovenstaand voorbeeld uit een rust en een noot bestaat. Ik maak de

vergelijking met het ritmische patroon van twee achtsten (ap-pel) en zeg dat de

leerling het eerste deel van ap-pel ‘in moet slikken’ (....-pel). De leerling weet op die

manier niet alleen de noot juist te timen, maar kan er vervolgens ook, met enige

sturing, achter komen met welke hand deze noot gespeeld dient te worden. Als

immers het eerste deel van ap-pel vervalt (de rechterhand), dan blijft de linkerhand

over.


Een ander middel dat helpt bij het lezen van noten in combinatie met rusten, is het

spelen van de bassdrum op elke kwartnoot in de maat. Zodra ik denk dat de leerling

het op coördinatief vlak aankan, vraag ik hem dit toe te passen op de snare-oefening.

Zo voelt de leerling makkelijker aan hoe de ritmische figuren zich verhouden tot de

kwartnoot. Dit versterkt tegelijkertijd het gevoel voor pulse van de leerling. Ik ben

zeer strict in het instandhouden van de juiste duur van rusten. In de beginnende fase

worden rusten aan het eind van een frase verkort. Wanneer de leerling de bassdrum

in kwarten meespeelt, is het gemakkelijk om in zo’n geval de leerling te wijzen op de

tempoversnelling in zijn rechtervoet en hem aan te sporen ook de rusten van juiste

duur te spelen. Dit doe ik ook wanneer er twee maten rust staan uitgeschreven.

- Herhalingstekens

Er zijn twee herhalingstekens waarmee de beginnende drumleerling bekend hoort te

raken, namelijk het teken voor het herhalen van de voorgaande maat en het

herhalingsteken op de maatstreep:

Ook de slash-notatie kan als een herhalingsteken worden gezien:

- Maatsoorten

Voor het drumstel behandel ik enkel de 4/4 maatsoort, maar voor snare-oefeningen

gebruik ik ook oefeningen die in 3/4, 5/8 en 7/8 maatsoort staan.

- Dynamiek

In de beginnende fase maak ik een grof onderscheid op gebied van dynamiek. Het

belangrijkste is dat de leerling het verschil weet tussen zacht (piano), gemiddeld

(mezzoforte) en hard (forte). Ik introduceer nog geen crescendo’s en decrescendo’s,

omdat het voor een beginnende drummer erg lastig is om een geleidelijke toename of

afname van het volume toe te passen op snare-oefeningen die op vele andere vlakken

aandacht vergen.


- Samenspel: duetjes

De meeste snaredrum-boeken, waaronder het boek van Garwood Whaley, bevatten

duetjes voor twee snaredrums. Ze bieden een uitstekende mogelijkheid om een

muzikale draai te geven aan de soms droge leerstof. De duetjes bieden uitdaging; zo

moet de leerling altijd doorspelen, ook als hij een fout maakt, om met de docent

gezamenlijk een stuk te kunnen spelen. Het vergt van de leerling concentratie om niet

afgeleid te worden door de partij van de ander, terwijl de leerling ook zijn eigen partij

correct dient te lezen en te spelen. De leerling heeft het gevoel muziek te maken in

plaats van droge snaredrum-oefeningen te spelen. In mijn lessen probeer ik met de

meeste leerlingen een duet in te studeren. Deze duetjes kunnen bijvoorbeeld

uitstekend dienen als materiaal voor een voorspeelmiddag.

- Handtechniek

Een laatste, zeer belangrijk aandachtspunt tijdens de snaredrum-lessen is de

ontwikkeling van de handtechniek. Ik heb eerder uitgelegd dat ik de leerlingen de

Duitse variant van de matched grip aanleer. Ik dring er bij de leerling op aan dat deze

veel vanuit de polsen speelt en vermijdt om grote onderarmbewegingen te maken.

Veel leerlingen hebben de neiging om hun handen naar binnen te draaien, palmen

omhoog gericht. Ik wijs de leerling er in dat geval op dat het licht naar buiten draaien

van de ellebogen het makkelijker maakt om de juiste houding aan te nemen (rug van

de hand naar boven). Voor handzettingen houd ik het simpel met slechts het gebruik

van enkelslagen. Wel benadruk ik het belang dat de linkerhand net zo hard als de

rechterhand hoort te klinken. Deze technische basiselementen moeten in de

beginfase goed worden aangeleerd om het risico te vermijden dat de leerling in een

latere fase tegen technische beperkingen aanloopt.

1.8 Meespelen met muziek

Het meespelen met muziek gebeurt in alle fases van het leerproces. Het is goed voor de

ontwikkeling van vormbesef, creativiteit, improvisatievermogen en tempovastheid.

Bovendien vinden leerlingen het vaak een erg leuk onderdeel van de les. Ik let tijdens het

meespelen met muziek minder op techniek, omdat technische aandachtspunten de

leerling kan belemmeren in het creatieve proces. De lesmethode Real Time Drums deel 1

van Arjen Oosterhout bevat een aantal zeer geschikte meespeelliedjes voor leerlingen in


de beginnende fase. Daarnaast laat ik de leerlingen ook met simpele popliedjes

meespelen. Soms komt het voor dat leerlingen zelf een duidelijke muzikale voorkeur

hebben. Van liedjes die ze zelf hebben uitgezocht schrijf ik vaak de groove uit, of indien

nodig een gesimplificeerde variant ervan, aangezien ik merk dat leerlingen vaak een

willekeurige groove over een liedje spelen zonder uit te vinden wat de drummer op de

opname werkelijk speelt..

2 FASE 2: DE LICHTGEVORDERDE FASE

Leerlingen in de lichtgevorderde fase hebben de belangrijkste leerdoelen van de

beginnende fase gehaald. Zij hebben de nodige basiskennis en –vaardigheden op gebied

van coördinatie, notenlezen, techniek en gehoor verworven om nieuwe leerdoelen na te

streven. De algemene leerdoelen in de licht gevorderde fase borduren voort op die van

de beginnende fase en bestaan uit:

- Uitbreiding theoretische kennis

- Verdieping coördinatie

- Verdieping techniek

- Ontwikkeling van eigen muzieksmaak

- Ontwikkeling van ‘sound’

2.1 Meer ingewikkelde variaties op basisgrooves

In deze fase van het leerproces breid ik de simpele grooves van de beginnende fase uit.

Ik wil de leerling coördinatief uitdagen en inzicht verschaffen in de vele mogelijkheden

van het drumstel om te variëren met grooves. Er is een aantal variaties dat ik toepas:

- Hihat open/dicht

Simpele grooves kunnen coordinatief uitdagender worden door de hihat op enig

moment te openen. De basisgrooves in de beginnende fase zijn veelal gebaseerd op

het gebruik van drie ledematen, maar deze variant introduceert ook de linkervoet. De


makkelijkste variant is het openen van de hihat op de achtste noot voor een

bassdrum. Deze grooves introduceer ik als eerste:

Dit is de makkelijkste variant, omdat de voeten een gelijke beweging maken. Lastiger

is het toepassen van hetzelfde principe op een achtste noot voor een snare.

Lastiger is het openen van de hihat op de tel. Nu is de beweging in de voeten

tegenovergesteld:

Door wekelijks de moeilijkheidsgraad te vergroten, kan de leerling aan het eind van

de lichtgevorderde fase een groove spelen zoals deze:

De oefeningen zijn zeer geschikt voor het verbeteren van de coördinatie en het

notenlezen van de leerling. Ik wijs de leerling tijdens het uitvoeren van de oefeningen

erop hoe de voeten ten opzichte van elkaar bewegen. Een tweede aandachtspunt

waar ik de leerling op wijs is de sound van de hihat. Die hoeft maar een klein beetje

open te staan om een goed geluid te geven. Soms doen leerlingen hun voet te veel

omhoog wat niet alleen een lelijk geluid geeft, maar ook veroorzaakt dat de leerling

zijn balans op de zitkruk verliest.


- Accenten op hihat / ride

Een andere variant is het gebruik van accenten. Ik werk hierbij met de leerling aan de

zogenaamde ‘down/up-techniek’ op de hihat. Niet alleen op technisch vlak, maar

ook op gebied van sound en coördinatie is het accentueren van de kwarttellen op de

hihat een uitdagende oefening:

Bij de ‘down/up-techniek’ leer ik de leerling om met één beweging (omlaag-omhoog)

twee noten te spelen waarbij de eerste harder is dan de tweede. Na de eerste noot

gespeeld te hebben tilt de leerling de pols op waardoor een tweede, zachtere, noot

gespeeld wordt. Ik let erop dat de leerling de hihat op de eerste noot met de hals van

de stok speelt, de tweede met de punt van de stok. Dit is een lastige techniek, zeker

wanneer er tegelijkertijd een combinatie tussen snare en bassdrum gespeeld moet

worden. Daarom doe ik de beweging met de rechterhand op de hihat veel voor,

zodat de leerling de techniek af kan kijken. Ook oefen ik de techniek veel samen met

de leerling, tegelijkertijd op dezelfde hihat. Ik benadruk dat het gewenste effect van

een accent op alle kwarttellen je moet leiden naar de juiste techniek: het gehoor speelt

dus een belangrijke rol.

De hihat-partij kan ook op de ride gespeeld worden. Accenten worden met de hals

van de stok op de cup van de ride gespeeld, alle gesyncopeerde noten met de punt

van de stok op de ride. Als de leerling dit goed onder de knie krijgt, draai ik het

ridepatroon om, zodat de accenten na de tel komen. Een laatste stap in de variatie is

het gebruik van de hihat met de linkervoet. De leerling speelt kwarten met de

linkervoet terwijl hij de accenten op de bell van de ride speelt. Ik zorg ervoor dat de

grooves niet te ingewikkeld zijn om dit principe toe te passen:


2.2 Nieuwe en meer ingewikkelde grooves

Naast de variaties op de grooves uit de beginnende fase behandel ik ook nieuwe, meer

ingewikkelde grooves. Aan bod komen grooves uit verschillende stijlen.

- Paradiddle grooves

Grooves die gebaseerd zijn op paradiddles zijn coordinatief veel lastiger dan de

grooves met achtste noten op de hihat. De paradiddle zal verderop als onderdeel van

de uitbreiding van de handtechniek aan bod komen. Voor de toepassing van de

paradiddle zal ik enkel de hihat, snare en bassdrum betrekken. In de laatste fase, de

gevorderde fase, zal ik ook het gebruik van ride cymbal, hihat met linkerhand,

ghostnotes en de toms introduceren. In deze lichty gevorderde fase houd ik de

paradiddle op hihat en snare en geef ik de leerling variatiemogelijkheden voor de

bassdrum:

- Latin grooves

In de licht gevorderde fase introduceer ik de belangrijkste latin grooves:

o bossa nova

Een uitstekend boek voor deze stijl is Brazilian Rhythms for Drumset van

Duduka DaFonseca en Bob Weiner. Er zit een cd bij met nummers waarop je

mee kunt spelen.

o samba


Ook voor deze stijl is het boek van Duduka DaFonseca en Bob Weiner

uiterst geschikt.

o afro-cubaans 6/8

Er is een Afro-Cubaanse variant van het Braziliaanse bovengenoemde boek.

Dit boek heet Afro-Cuban Rhythms for Drumset van Frank Malabe en Bob

Weiner en is zeer geschikt voor de behandeling van deze stijl. Daarnaast staat

een aantal interessante grooves op de website van drummer Marc Dicciani:

http://www.dicciani.com/materials.htm. Daar zit echter ook veel gevorderd

materiaal bij.

o mambo

Voor deze stijl leer ik de leerling de onderstaande groove aan:

Variaties kunnen in het verdere verloop van het leerproces worden

toegevoegd.

Ik vind het belangrijk dat de leerling in deze fase ook besef krijgt van de muzikale

toepassing van deze verschillende grooves. Daarom laat ik hen geluidsfragmenten

horen die als voorbeeld dienen en waar de leerling eventueel op kan meespelen.

- Jazz

Ik leer de grondbeginselen van jazz aan die leerlingen die interesse tonen in deze

muziekstijl. Ik heb ooit een stencil gemaakt waar ik stap voor stap het jazz

swingpatroon uitleg en vervolgens inga op frasering met de linkerhand (zie bijlage).

De basis is het swingpatroon met de hihat op 2 en 4. Ik vertel de leerling dat hij op

de ride ook de 2 en 4 moet accentueren. Eerst laat ik dit de leerling overdreven doen,

later in het leerproces kan dit principe genuanceerd worden.


Je kunt de leerling nog zo goed uitleggen hoe hij het swingpatroon goed moet laten

klinken, maar de beste leerschool is het luisteren naar jazzplaten. Daarom raad ik

leerling aan om goed te luisteren naar de swingopvatting van verschillende

drummers. Enkele zeer bruikbare platen zijn:

9 Miles Davis – Kind Of Blue (met Jimmy Cobb)

9 Lee Morgan - The Sidewinder (met Billy Higgins)

9 Hank Mobley – No Room For Squares (met Philly Joe Jones)

Een goed boek dat de beginselen van jazz swing en de frasering van snare- en

bassdrum behandelt is Jazz Drum Cook Book van John Pickering.

2.3 Voettechniek

Voor het aanleren van een goede voettechniek geef ik de leerling twee opties, namelijk

spelen met hiel naar beneden en met hiel omhoog.

- Bassdrum

Het spelen van de bassdrum met de hiel omlaag geeft de leerling het meeste controle

over het volume. Omdat de voet geheel op het pedaal rust, is het lastiger om veel

kracht over te brengen. De kracht komt voornamelijk uit de enkel en het onderbeen.


De andere optie is het spelen van de bassdrum met de hiel omhoog. De bal van de

voet rust dan op het pedaal. Het voordeel is dat je veel kracht kunt leveren, omdat je

je bovenbeenspieren kunt gebruiken.

Voor beide technieken geldt dat de leerling de klopper in het vel kan drukken dan

wel de klopper terug kan laten veren. In het eerste geval produceert de klopper een

gedempt geluid. In het tweede geval produceert de klopper een meer open geluid en

komt de klank en toon van de ketel meer naar voren.

- Hihat

Voor de hihat gelden dezelfde technieken. De techniek met hiel omlaag geeft veel

controle bij het openen en dichtdoen van de hihat. Dit is vooral bruikbaar wanneer je

tegelijkertijd met een stok op de hihat speelt. Het vergt controle bij het inschatten

hiever je de hihat open moet doen om een goede sound te krijgen. Omdat je minder

kracht kunt leveren op het pedaal, geeft deze techniek een zachter geluid.

Spelen met hiel omhoog geeft een heldere, duidelijk ‘tsjik’. Het nadeel is dat het je

minder controle hebt over het moment van openen en sluiten. Dit kan lastig zijn

wanneer je tegelijkertijd met de stok de hihat bespeelt. De methode is bijvoorbeeld

zeer geschikt wanneer je een groove op de hihat speelt met kwarten in de linkervoet.


2.4 Fills

Ik geef de leerling in de lichtgevorderde fase nieuwe bouwstenen die hij kan toepassen op

fills. Bestonden de fills in de beginnende fase alleen nog uit combinaties met de handen,

nu geef ik ook mogelijkheden voor het gebruik van de bassdrum, bijvoorbeeld rechts-

links-bassdrum:

of:

Ook kan de leerling de hihat met een linkerhand spelen of een combinatie van twee

bassdrums met twee handen maken. In onderstaand voorbeeld zijn beide ideeën

toegepast:

of:

Ik behandel ook het gebruik van ruffs, flams en roffels in fills. Deze bouwstenen zullen

verderop bij de toelichting op snaredrum-oefeningen aan bod komen. Een voorbeeld van

een combinatie van deze bouwstenen is de volgende fill:


Bovenstaande fill kan moeilijkheden opleveren bij het notenlezen. Ik vraag in dat geval

aan de leerling of hij het ritme zonder flams, roffels, en ruffs kan spelen. Als dit lukt,

voeg ik vervolgens respectievelijk de roffel, ruff en flam toe aan de fill. Ik kies er soms

voor om de fill aan de leerling langzaam voor te spelen, zodat hij kan meelezen en op

gehoor de fill kan doorgronden.

2.5 Snaredrum

In de lichtgevorderde fase introduceer ik nieuwe elementen in de snare-oefeningen. Deze

dienen wederom om de coördinatie, het notenlezen en de techniek van de leerling te

verbeteren.

- Paradiddles

Paradiddles zijn zeer bruikbaar voor grooves en fills. Eerder legde ik het gebruik van

paradiddles in grooves al uit. Ook zijn ze uitstekend voor het verbeteren van de

handtechniek. Eerst leg ik de basishandzetting uit: RLRR LRLL. Vervolgens voeg ik

daar accenten aan toe op de eerste en derde tel. Ik vraag de leerling om de noten

tussen de accenten zo gelijk mogelijk te spelen terwijl de geaccentueerde noten het

ritme niet verstoren. Na deze stap kan ik ervoor kiezen om ook accenten op andere

noten te plaatsen. Voor sommige, vaak oudere, leerlingen raad ik het gebruik van een

metronoom aan. Dit is confronterend, maar heeft een sterke en positieve invloed op

de bewustwording van de leerling met betrekking tot zijn tempovastheid en

technische vaardigheden.

Omdat paradiddles soms erg saai kunnen zijn, laat ik de leerling ook zien wat hij met

paradiddles kan doen wat betreft fills en grooves. Toch moet de leerling ook in staat

zijn om de paradiddles goed op de snare te kunnen spelen. Mijn toverwoord is

‘langzaam’ en hier herinner ik mijn leerlingen vaak aan: langzaam oefenen is effectief

en als je het langzaam niet kan, dan kan je het ook niet sneller!


- Dubbelslagen en roffels

In de beginnende fase speelt de leerling elke noot apart uit de polsen. Met de

introductie van dubbelslagen en roffels moet de leerling gewend raken aan het

stuiteren van de stok zonder de controle over de stok te verliezen. Deze stap is

technisch gezien erg moeilijk. Een oefening die ik hiervoor gebruik is deze:

De leerling moet erop letten dat hij de armen polsbeweging van de eerste maat ook

toepast op de tweede maat. De leerling speelt dus met één beweging twee noten.

Opnieuw is het van belang dat de leerling deze oefening langzaam begint voordat hij

deze sneller uitvoert.

Roffels van 5, 7, 9 en 11 zijn in het begin lastig te lezen. Daarom schrijf ik ze vaak op

deze manier uit:

=

Een boek dat goede oefeningen heeft op het gebied van enkelslagen, dubbelslagen en

combinaties daarvan is Stick Control van George Lawrence Stone. Internediate Snare

Drum Studies van Mitchell Peters is tevens zeer bruikbaar en is in vergelijking met

Stock Control minder droog van stof.

- Dynamiek

Snaredrum-oefeningen kunnen uitstekend materiaal zijn voor het leren en spelen van

dynamische tekens. Ik behandel tekens als crescendo’s, volumeverschillen van ppp

tot f f f en expressie-aanduidingen als legato of staccato. Een leerling moet in staat zijn

om een passage zoals onderstaande te kunnen lezen en spelen:


- Officiële telmethode

Nadat ik de leerling in de beginnende fase heb aangeleerd om ritmische figuurtjes

middels woorden als ‘appel’ en ‘sinaasappel’ te onthouden, stap ik in de

lichtgevorderde fase over op de officiële telmethode (1-e-ne-me, 2-je-ne-me, enz.).

De leerling krijgt zo een beter besef van de manier waarop deze ritmische figuurtjes

zijn opgebouwd in plaats van slechts te onthouden welk geluid bij welk figuur hoort.

Ik wil vermijden dat de leerling deze associatie van een woord met een ritmisch

figuur blijft houden.

2.6 Markeringen

Het is voor het vormbesef en het notenlezen van de leerling van belang dat hij

markeringen op bladmuziek kan herkennen en interpreteren. Deze markeringen komen

niet altijd voor in snaredrum-oefeningen. Daarom noem ik ze hier apart. Het gaat om de

volgende markeringen:

- Coda

- D.S. al Coda / D.C. al Coda

- Segno

- Fine

De lesmethode Real Time Drums deel 2 van Arjen Oosterhout heeft een aantal zeer

geschikte meespeelliedjes met bladmuziek waar deze markeringen uitvoerig aan bod

komen.

2.7 Meespelen met muziek

In de lichtgevorderde fase ontwikkelt de leerling over het algemeen een meer

persoonlijke muzieksmaak. Vaak komen deze leerlingen zelf aan met liedjes die ze leuk

vinden en waar ze thuis mee meespelen. Ik stelde eerder al dat ik dit altijd stimuleer en

dat ik probeer om bij het meespelen met muziek de smaak van de leerling in ogenschouw


te nemen. De leerling is zo veel gemotiveerder en enthousiaster. Ook stimuleer ik

leerlingen om in bandjes te spelen. Ik heb ervaren dat leerlingen die een band hebben

veel gerichtere vragen hebben en een grotere progressie doormaken dan leerlingen die

voor zichzelf blijven spelen.

3 FASE 3: DE GEVORDERDE FASE

In de gevorderde fase ontwikkelt de leerling zich tot een muzikant die het niveau heeft

om toegelaten te kunnen worden tot de vooropleiding van het conservatorium.

Algemene leerdoelen voor deze fase zijn:

- Niveau vooropleiding halen

- Sound en karakter in spel krijgen

- Zelfstandig als drummer kunnen functioneren in een band

- Kennis en toepassing van rudiments

3.1 Verdieping in de verschillende stijlen

De leerling heeft in deze fase reeds de basiskennis van veelvoorkomende stijlen als jazz,

funk, Afro-Cubaanse en Braziliaanse muziek. In de derde fase is het zaak dat de leerling

conceptueel leert denken en de essentie van de stijlen begrijpt zodat hij in staat is binnen

dit raamwerk te improviseren.

- Jazz

Ik besteed net als in de vorige ook in deze fase nog veel aan de basis, maar ga hier

dieper op in. Zo vind ik het belangrijk om de leerling een goede swing in de

rechterhand aan te leren. De leerling moet bijvoorbeeld in staat zijn om, spelend met

een metronoom, enkel kwartnoten op de ride ‘steady’ te kunnen spelen. Deze

‘kwarten pulse’ moet in stand blijven wanneer de leerling een swingpatroon speelt.

Een goede oefening hiervoor is de volgende:


Deze oefening kan op verschillende maatsoorten worden toegepast. De oefening is,

vooral zonder muziek en met metronoom, zeer lastig en confronterend. De leerling

beseft vaak dat de op het oog meest simpele oefening heel moeilijk uitvoerbaar blijkt

te zijn. Leerlingen die het tempo omhoog willen gooien omdat dat makkelijker

aanvoelt, vertel ik vaak dat ze buiten hun zogenaamde ‘comfort zone’ moeten

studeren. In deze fase heeft ook de leerling een eigen verantwoordelijkheid om

zichzelf te ontwikkelen. Het devies luidt om veel langzaam te studeren, maar ik

behandel het swingpatroon ook op medium, medium-hoog en hoog tempo.

Ook behandel ik het gesyncopeerd lezen van drumpartijen voor bijvoorbeeld big

bands. Ik neem dan vaak simpele stukken in een laag tempo als materiaal. Ik leer de

leerling niet alleen het spelen van de aangegeven hits, maar ook

standaardvoorbereidingen die voor heel veel situaties uitstekend werken. Wederom

vind ik het belangrijk om de basis te benadrukken; een less is more-principe. De

leerling moet in staat zijn om dit onderstaande voorbeeld te lezen en tegelijkertijd zijn

improvisatievermogen te gebruiken om tussen de geschreven noten door op te

vullen:

De leerling moet een repertoire opbouwen van fills waarmee hij deze hits kan

voorbereiden. De leerling ontwikkelt een conceptueel denkvermogen: hij moet niet

alleen spelen wat er staat, maar ook opvullen waar juist niets staat! Dit vergt kennis

van de stilistische kenmerken van de muziekstijl en improvisatievermogen.

Naast het Cook Book is ook het boek The Art of Bop Drumming van John Riley zeer

geschikt voor het leren van jazzdrummen.


- Brushes swing

Brushes spelen is een heel persoonlijk verhaal. Daarom is er ook niet echt één manier

om brushes spelen te doceren. De leerling moet zelf veel met brushes

experimenteren om tot een techniek te komen die voor hem persoonlijk werkt. Ik

kan de leerling wel een aantal basistechnieken aanreiken voor langzame, medium en

medium-hoge tempo’s die voor de meeste situaties een goede oplossing bieden. Eén

van de in mijn ogen beste methodes voor het spelen van brushes is The Sound of

Brushes van Ed Thigpen.

- Overige stijlen

Natuurlijk behandel ik naast jazz swing ook de overige voornaamste stijlen als samba,

funk en afro-cubaans. Enkele goede lesboeken zijn:

- Brazilian Rhythms for Drumset – Duduka da Fonseca en Bob Weiner

- Afro Cuban Rhythms for Drumset – Frank Malabe / Bob Weiner

- Advanced Funk Studies – Rick Latham

- Afro-Cuban Grooves for Bass and Drums. Funkifying the Clave – Lincoln Goines en

Robby Ameen

- The Code of Funk – David Garibaldi

3.2 Rudiments

Rudiments zijn in het gevorderde stadium ontzettend belangrijke en bruikbare

bouwstenen die niet alleen de techniek van de leerling kunnen verbeteren, maar ook

mogelijkheden bieden op gebied van improvisatie. Voor het behandelen van rudiments

gebruik ik het boek The Drummer’s Complete Vocabulary As Taught By Alan Dawson van John

Ramsay. Hierin staat de befaamde Rudimental Ritual; een soort snare-etude waarin alle 86

rudiments aan bod komen. Naast het spelen van de Rudimental Ritual geef ik de leerling

eveneens inzicht in de verschillende mogelijkheden van al deze rudiments voor over de

gehele drumset. Zo kan bijvoorbeeld de paradiddle-diddle heel bruikbaar zijn voor het

swingpatroon op de ride in combinatie met frasering op de snare:


De leerling dient de rudiments zowel op de snare als ook over de drumset goed uit te

kunnen voeren. Wederom is het van belang om de rudiments eerst langzaam te oefenen

om van daaruit het tempo te verhogen. Ik raad de leerling altijd aan om de rudiments met

metronoom te oefenen.

Er zijn veel drummers die hun spel baseren op de toepassing van rudiments over de

drumset. Voorbeelden zijn Billy Kilson, Ralph Peterson Jr., Philly Joe Jones, Dave Weckl

en JoJo Mayer. Afhankelijk van de muzikale voorkeur van de leerling reik ik

luisterfragmenten aan waarin het gebruik van rudiments duidelijk hoorbaar is. Een

voorbeeld is Philly Joe Jones’ eerste vier maten intro op ‘Stablemates’, (Philly Joe Jones -

Drums Around The World).

Ik raad de leerling ook aan om de rudiments met brushes te spelen. Dit is niet alleen

goed voor brushes-techniek, maar ook voor techniek in het algemeen, omdat het de

leerling dwingt veel vanuit de polsen te spelen en goed te articuleren. Je kunt met brushes

immers minder gebruik maken van stuiteren.


3.3 Solfège en theorie

Als de leerling daadwerkelijk ambieert om aangenomen te worden tot het

conservatorium, dan geef ik de leerling basiskennis op gebied van solfège. Hierbij

behandel ik de volgende onderdelen:

- drieklanken en septiemakkoorden

- ii-V-I progressies

- kerktoonladders

- melodische en harmonische intervallen

Er zijn op Internet goede gehoortrainings-software die de leerling kunnen helpen. Een

goede website is www.earmaster.com.

Kennis van de basistheorie geeft de leerling een grotere kans om toegelaten te worden.

Een goed boek dat ook uitstekend is voor zelfstudie is Harmony & Theory. A Comprehensive

Source For All Musicians van Keith Wyatt en Carl Schroeder.

Een goede manier om de kennis op gebied van solfège en theorie te vergroten, is het

spelen van een tweede instrument, bijvoorbeeld piano of gitaar. Ik raad de leerling aan

om datgene wat hij leert, ook toe te passen op een melodisch instrument om zo de stof

concreet in praktijk te brengen.

3.4 Musiceren met anderen

Een van de belangrijkste stappen in de faseovergang van lichtgevorderd naar gevorderd

is de ontwikkeling van de leerling om in staat te zijn te kunnen functioneren in een band.

Een drummer moet bewust zijn van zijn rol en weten waar hij op moet letten als hij met

andere muzikanten speelt. Ik leg de nadruk op de volgende punten:

- Tempovastheid

- Vormbesef en vormaanduiding

- Verbale en visuele communicatie met de andere muzikanten

- Functioneel spelen


Maar ook:

- Betrouwbaar zijn: op tijd komen

- Goed voorbereid zijn

- Inzet en energie

3.5 Soleren en traden

In de gevorderde fase heeft de leerling reeds een zeker vocabulaire opgebouwd. Zeker

met het bestuderen van rudiments krijgt de leerling veel mogelijkheden aangereikt om

zijn vocabulaire uit te breiden. De toepassing van dit vocabulaire ‘on the spot’ kan echter

in het begin – in zekere zin voor de rest van je leven – problemen opleveren. Het is

daarom goed om deze situatie te simuleren. De docent kan bijvoorbeeld traden met de

leerling, waarbij de leerling en de docent om en om 4 of 8 maten soleren terwijl de ander

time speelt.

Ik besteed in mijn lessen ook aandacht aan het opbouwen van solo’s. Vooral in

jazzmuziek is het zingen van de melodie in je achterhoofd een uitstekende manier om

ideeën te krijgen en om een natuurlijke opbouw van je solo te bewerkstelligen. In zekere

mate geldt dit ook voor andere stijlen. Je kunt ook een thematische benadering

gebruiken, waarbij de vorm van het nummer belangrijk is. Is de vorm van een nummer

bijvoorbeeld AABA, dan moet de leerling onthouden wat hij in de eerste A gespeeld

heeft om dit idee vervolgens te herhalen na de B.

Leergang - Bart-Jan Hogenhuis | drummer // teacher //...

Documents

Transcript of Leergang - Bart-Jan Hogenhuis | drummer // teacher //...