langdurige zorg Verzorgingshuizen verdwijnen; ouderen gaan eigen woonruimte organiseren

Woonzorgaanbod wordt steeds diverser

Kansen voor nieuwe toetreders op de markt voor wonen en zorg

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Tot de langdurige zorg behoren de ouderenzorg, de gehandicaptenzorg

en de langdurige geestelijke gezondheidszorg. In de sector zijn

ongeveer 800 instellingen actief en werd in 2010 EUR 29,3 miljard

uitgegeven (Bron CBS). De doelgroepen zijn zeer divers en daarmee

ook het zorgaanbod. Langdurige zorg wordt zowel in de thuissituatie

aangeboden als in woonvoorzieningen. De langdurige zorg wordt

voor het grootste deel betaald uit de AWBZ, een verplichte volks-

verzekering. Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

wordt de huishoudelijke zorg thuis vergoed.

De langdurige zorg wordt in de afgelopen jaren gekenmerkt door een

steeds groter gebruik van de beschikbare voorzieningen, sterk groeien-

de zorguitgaven en steeds grotere instellingen met relatief veel regel

geving en zelf opgelegde bureaucratie. Als reactie hierop is een beweging

te zien naar meer nadruk op de vertrouwensrelatie tussen de zorg-

verlener en de cliënt. Er zijn nieuwe toetreders op de markt gekomen

die adequaat inspelen op deze ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn

instellingen als de Thomashuizen voor de gehandicaptenzorg en Buurt-

zorg voor de thuiszorg. Ook grote instellingen zijn bezig een omslag te

maken naar kleinschaligheid en naar het afschaffen van regelgeving die

beknellend werkt in de relatie tussen zorgverlener en cliënt. Voor deze

instellingen betekent dat kleinere woongroepen en medewerkers die

als team verantwoordelijk zijn voor alle zorgtaken voor een bepaalde

groep mensen. Van de 500 duizend nieuwe banen sinds 2000, is drie-

kwart in de zorg gecreëerd. De zorg is daarmee een van de motoren van

de Nederlandse economie. Bij ongewijzigd beleid zijn in de zorg de

komende 15 tot 20 jaar 400 duizend extra medewerkers nodig om te

voldoen aan de toenemende zorgvraag. Deze zijn niet beschikbaar. Er

moeten dus andere soorten oplossingen komen: meer mantelzorg,

efficiënter werken, innovaties van zorgprocessen en E-health. De

zorgverzekeraars gaan vanaf 2013 de AWBZ uitvoeren, zodat meer

samenhang ontstaat met de medisch-specialistische zorg en de

zorgkosten beter integraal beheerst kunnen worden.

In 2014 worden de eerste stappen gezet op het gebied van scheiding

van wonen en zorg. ABN AMRO verwacht dat dit de komende jaren

uitgebreid wordt naar een grotere doelgroep en dat dit een grote impact

heeft op de woonzorgvoorzieningen. Verzorgingshuizen als grote

intramurale voorziening, zullen verdwijnen. Ouderen gaan hun eigen

woonruimte organiseren, individueel of in groepsverband. De

zorginstellingen moeten hun positie bepalen als zorgverlener of als

leverancier van woonzorgoplossingen. Vastgoed zal niet alleen meer

door zorgaanbieders en woningcorporaties gerealiseerd worden, maar

er komen nieuwe spelers. Bijvoorbeeld vastgoedfondsen die zich richten

op vastgoed dat geschikt is voor zorg, maar ook alternatief

aanwendbaar. Zo ontstaat voor vastgoedinvesteerders een belegging

met een maatschappelijk rendement in een stabiele groeimarkt. Vooral

de markt voor ouderenzorg is door de groeiende zorgvraag interessant

voor vastgoedbeleggers. Dit leidt tot een meer divers aanbod van

voorzieningen, passend bij de zorgvragen, leefstijlen en financiële

mogelijkheden van de cliënten. ABN AMRO verwacht een groot aantal

toetreders in de markt die inspelen op de ontwikkelingen en een

bijdrage leveren aan een meer divers aanbod.

Uitgaven ouderenzorg: EUR 16 mrd

Uitgaven gehandicaptenzorg: EUR 7,9 mrd

Uitgaven geestelijke gezondheidszorg:

EUR 5,4 mrd

Uitgaven langdurige zorg per hoofd: EUR 1.764

Aantal instellingen: circa 800

Aantal klanten: 600.000

Aantal medewerkers zorg & welzijn: 1.300.000

www.minvws.nlwww.nza.nlwww.actiz.nlwww.vgn.nl

7,60% 7,40%

11,90% 11,80%

8%

3,30%3,60% 4%

5,60% 6,10% 5,80%

3,60%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

13,4%

9,0%

24,5%

17,4%

21,1%

14,5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2000 2011MannenVrouwenTotaal

0,8%

1,4%

0,4%

1,5%

2,4%

1,1%

1,5%

1,9%

1,5%

0%

1%

1%

2%

2%

3%

3%

Ouderenzorg Gehandicaptenzorg Geestelijke Gezondheidszorg

200820092010

21,2%20,0%

14,7%

21,1% 21,2%

14,8%

21,8%23,6%

16,7%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

Ouderenzorg Gehandicaptenzorg Geestelijke Gezondheidszorg

2008

2009

2010

Ontwikkeling zorguitgaven

Aantal 80-plussers in verzorgingshuis of verpleeghuis

Ontwikkeling resultaten zorginstellingen

Ontwikkeling solvabiliteit zorginstellingen

Bron: CBS

Bron: CBS

Bron: CIBG, analyse ABN AMRO

Bron: CIBG, analyse ABN AMRO

▶ De totale zorguitgaven zijn in 2010 met 3,6% toegenomen. De

stijging van de zorguitgaven was veel minder sterk dan in de drie

voorgaande jaren.

▶ De zorguitgaven zijn in de periode 1999 tot en met 2010

verdubbeld en bedragen in 2010 EUR 87,6 miljard.

▶ Het aandeel van de zorguitgaven als percentage van het bruto

binnenlands product (bbp) bedraagt in 2010 14,8%. Volgens de

OESO heeft Nederland na de Verenigde Staten de hoogste

zorgkosten ten opzichte van het bbp.

▶ Het aantal 80-plussers is van 2000 tot 2011 gestegen van 480.000

naar 640.000. Daarvan woont een steeds kleiner aandeel (21,1%

in 2000 en 14,5% in 2011) in een verzorgingshuis of verpleeghuis.

▶ Het aantal 80-plussers dat in een verzorgingshuis of verpleeghuis

woont is ook in absolute zin gedaald. In 2000 woonden 106.000

80-plussers in een verpleeghuis of verzorgingshuis. In 2011 was

dat aantal 97.000.

▶ Door de vergrijzing neemt het aantal 80-plussers de komende jaren

verder toe. Een steeds groter deel van deze groep blijft zelfstandig

wonen en ontvangt zorg aan huis.

▶ De resultaten (als percentage van de omzet) zijn de laatste drie

jaren in de gehandicaptenzorg het hoogst geweest en in de gees-

telijke gezondheidszorg het laagst.

▶ De resultaten variëren in elk van de drie sectoren tussen de -5%

en de +10%. Ongeveer driekwart van de instellingen heeft een

resultaat tussen de 0 en 2%.

▶ De instellingen zijn de afgelopen jaren, na de overgang naar de zzp-

bekostigingssystematiek, gemiddeld gesproken goed in staat

geweest om hun bedrijfsvoering aan te passen aan de nieuwe

regelgeving. Een beperkte groep instellingen blijft daarin achter.

▶ Zowel in de ouderenzorg als in de gehandicaptenzorg en de

geestelijke gezondheidszorg is de solvabiliteit van de

zorginstellingen de afgelopen jaren verbeterd.

▶ Van de zorginstellingen heeft 15% een solvabiliteit lager dan 15%.

Waar instellingen verouderd vastgoed op de balans hebben staan,

zal door herwaardering de eigen vermogenspositie verslechteren.

▶ De solvabiliteit van de instellingen in de geestelijke gezondheids-

zorg is het laagst met gemiddeld 16,7%. De bezuinigingen in deze

sector zetten de financiële positie van de instellingen de komende

jaren verder onder druk.

langdurige zorg