Draaistroomdispuut WaldurDen Dolech 2, IM 1.05bPostbus 5135600 MB EindhovenTelefoon: 040 - 247 4790E-mail: info@waldur.nl

Gjallar (jachthoorn) is de hoorn gedragen door Heim-

dall, de wachter van de Noorse go-den. Met een zachte toon kondigt Heimdall de komst van de goden aan, maar in tijden van gevaar klinken krachtigere tonen.

Inhoudsopgave:

Van de voorzitter .................................................................1Lunchlezing: TenneT ............................................................ 3Excursie: Vanderlande......................................................... 4Nieuwjaarsborrel................................................................5 Excursie : SAPPI.................................................................. 6Paintball: Waldur vs IEEE vs Odin......................................8Herkomst Waldur.................................................................9Excursie : KEMA, hoogspanningsstation Eindhoven Oost..10Actieve ledenuitje: Karten...................................................12

gedacht: “Genoeg is genoeg”. Nog een bekende uitspraak is: “kwaliteit gaat boven kwantiteit”. Wat ver-heugt het mij dan om terug te kijken op de afgelopen maanden en te zien dat Waldur zowel genoeg kwan-titeit als kwaliteit kan leveren.

Kwantiteit en kwaliteit

Menigeen zal het afgelopen carnaval tegen het einde van de avond even bij zichzelf hebben

Zo lang als de vorige op zich heeft laten wachten, zo snel dient dit jaar de volgende Gjallar zich al weer aan. Er valt dan ook al weer genoeg te melden. Naast enkele zeer interessante excursies was er ditmaal ook weer genoeg aandacht voor de gezelligheid met onder andere de nieuwjaarsborrel, stevige pot paintball en een bloedstollend spannende kart race.

Daarmee is het jaar nog lang niet voorbij, ook de ko-mende periode zitten we niet stil. Zo komt de begun-stigersdag er weer aan. Deze zal dit jaar in het teken staan van ‘Power Quality’, een relatief nieuw maar zeer actueel onderwerp binnen de energietechniek. Ook viert Waldur binnenkort zijn 40 jarig bestaan, om dit niet ongemerkt voorbij te laten gaan zal er onder andere een lustrumborrel worden georganiseerd en is het weer eens tijd voor een reis naar het buitenland.

Om dezelfde kwantiteit en kwaliteit volgend jaar door te kunnen zetten is Waldur ook al weer op zoek naar enkele nieuwe bestuursleden. Dus lijkt het je interes-sant om wat van je tijd in dit prachtige, bruisende dis-puut te gieten, kom dan vooral eens langs. Ik kan uit eigen ervaring zeggen dat het de kwaliteit van mijn studietijd enorm heeft verhoogd.

Ik wens u veel leesplezier met deze extra dikke editie.

2

Link yourself to the power of TenneTNetwerken: daar gaat het om bij TenneT. Letterlijk en fi guurlijk. We zijn de eerste grens over schrij den de elektriciteitstranspor-teur van Europa met 20.000 kilometer aan hoogspanningsnetwerken in Nederland en Duitsland. Onze focus is gericht op de ontwikkeling van een Noordwest-Europese energie markt en de integratie van duurzame energie. Tegelijkertijd staat de continuïteit

van de elektriciteitsvoorziening voorop. 24 uur per dag, 7 dagen per week. We zoeken de samen werking met professionals die interesse hebben in een unieke uitdaging. Wil jij op hoog niveau aan de slag in je vak? Bij een bedrijf dat in meerdere opzichten net werken verbindt? Link yourself en ga vandaag nog naar

www.werkenbijTenneT.nl

TenneT zoekt:

Ambitieuze technici enandere professionals

-00180_210x297mm_OF.indd 1 02-11-2010 11:21:23

3

Lunchlezing: TenneT

Op 13 oktober heeft de TenneT lunchlezing plaatsgevonden in de senaatszaal. Tijdens de lunchlezing zijn twee presentaties gegeven een door Jasper Frunt van de TU/e en de andere door Bart pluijms van TenneT. Na de presentaties is een lunch

gegeven waarna geborreld is. (Henk Jan Keizer)

Eindelijk was er weer de jaarlijkse lunchlezing van TenneT; de opkomst was uitstekend. In tegenstelling tot vorig jaar was de lunchlezing i.s.m. het vak Inleiding Elektriciteitsvoorzienin-gen van Guus Pemen. De sprekers dit jaar waren Bart Pluijms en Ilona Bruens van TenneT en Jasper Frunt (onlangs gepro-moveerd) van de TU/e.

De dag begon hectisch voor het Waldur-bestuur toen duidelijk werd dat er meer mensen wilden deelnemen dan zich hadden ingeschreven. Nadat iedereen een plek had gevonden opende Erik Hoevenaars van Waldur de lezing. Erik informeerde de aanwezigen over de activiteiten die Waldur afgelopen jaar heeft georganiseerd en komend jaar gaat organiseren. Aanslui-tend werd het woord gegeven aan Jasper Frunt van de TU/e.

overheden zijn verantwoordelijk voor het beleid betreffende de aanleg van een nieuw energienetwerk. De uitvoering hiervan ligt in dit voorbeeld bij TenneT. De overheid en TenneT voe-ren hierbij overleg over waar TenneT bijvoorbeeld een nieuwe hoogspanningslijn wil bouwen. Omdat eigenlijk niemand een grote hoogspanningslijn boven zijn huis of door een mooi na-tuurgebied wil hebben wordt er over het algemeen bezwaar ge-maakt door de burgers zodra de gemeente het plan presenteert. Om de hoogspanningslijn toch van A naar B te krijgen gaat TenneT in gesprek met overheden over de te plaatsen lijnen. Misschien moet de lijn (in overleg met de overheden) worden verplaatst om de bezwaren te accorderen. De aanleg van een hoogspanningslijn kan tot wel tien jaar duren. Indien

Erik geeft een toelichting op Waldur.

Jasper Frunt vertelde over de balans-handhaving in het ener-gienetwerk. Het energienetwerk biedt zich aan in een balans tussen vraag en aanbod. Deze balans wordt verkregen door het meten van de frequentie in het energienet. Kortom; is de fre-quentie te hoog dan wordt er meer vermogen geproduceerd dan afgenomen en is de frequentie te laag dan wordt er minder vermogen geproduceerd dan gevraagd. Wanneer het gebeurt dat er in het elektriciteitsnet een generator ergens in Europa uitvalt, dan worden een aantal regelingen inwerking gesteld. Deze regelingen zijn voor korte en lange termijn. De regeling voor korte termijn zal de balans weer herstellen door de over-gebleven generatoren in vermogen te regelen. De lange ter-mijn regeling is een financieel proces. Het verantwoordelijke bedrijf (waarvan een generator is uitgevallen) zal extra ver-mogen moeten opstarten om het eigen probleem op te lossen. Tijdens de presentatie is Jasper Frunt in detail gegaan op deze twee onderwerpen. De presentatie werd beëindigd om half twaalf waarna een korte pauze volgde die natuurlijk volledig in het teken stond van deze presentatie.

De tweede presentatie werd gegeven door Bart Pluijms en Ilo-na Bruens. Beiden zijn medewerkers van TenneT. De presen-tatie had als inhoud de politieke verantwoordelijkheid binnen het netbeheer. Door de politieke verantwoordelijkheid richting haar burgers is er veel belang bij een goed energienetwerk. Als voorbeeld is het proces voor het plaatsen van nieuwe hoog-spanningslijnen uitgelegd en alles wat daarbij komt kijken. De

Wie vindt het niet erg als er in het groene hart een mast komt te staan, geen normale groep mensen.

de overheden en TenneT er niet uitkomen is er de mogelijk-heid om te escaleren naar hogere politieke niveaus. Escaleren kan dan naar bijvoorbeeld Provinciale Staten en soms zelfs als vraagstuk in de Tweede Kamer. Door de lange looptijd met soms een negatief besluit heeft TenneT als tussen oplossing een economisch programma gemaakt waarin congestie-gebie-den zijn beschreven. Congestie-gebieden zijn plekken waar tijdelijk te veel energie wordt op

Uiteraard een leuk bedankje voor een gezellige middag.

4

gewekt voor het transport over de lokale lijnen. Tevens worden er (financiële) afspraken gemaakt met de leveranciers (die de energie opwekken) over het transport van deze energie bin-nen het congestie-gebied. Het einde van de presentatie werd helaas ingeluid door de zoemer. De sprekers kregen na de pre-sentaties een lekker Waldur-drankje aangeboden dat hartelijk in ontvangst werd genomen. De aansluitende lunch stond na-tuurlijk in het teken van de presentaties en vervolgens zijn de sprekers gebleven voor het beantwoorden van vragen en voor het debatteren met de studenten, die deze netwerkmogelijk-heid optimaal benut hebben.

English summary

A large number of students visited the annual TenneT lunch lecture. Waldur organized this lecture in cooperation with the course Introduction of Energy Systems (supervised by Guus Pemen).

First, Jasper Frunt (PhD TU/e) discussed balancing of energy systems which includes a research into balancing of energy of wind turbines. Furthermore, Jasper discussed the frequency control within the European grid and the financial consequen-ces due to frequency control within this part of the grid.

Finally, Bart Pluijms and Ilona Bruens from TenneT discus-sed the political items related to the construction process of overhead lines. The political items focus on environmental aspects, for instance, overhead lines in residential areas and the response of residents (of these areas) on the overhead line construction plans. Moreover, the environmental aspects dis-cussion contributes to a delay of the construction process. Ten-neT introduces a system (congestion management) to compen-sate the energy supplier financially which is not able to deliver energy as a consequence of the construction process delay.

The students apply the networking possibility of the lunch for discussions with the speakers of TenneT and the TU/e.

Excursie: Vanderlande

Op dinsdag 18 oktober is Waldur vertrokken naar Vanderlande. Vanderlande is een bedrijf dat gespecialiseerd is in bagage- en transportsystemen. De excursie bevat een tour door het Experience Center en een presentatie. (Guus Muisers)

Erik geeft zijn laatste bedankje voor Waldur.

Op dinsdag 18 oktober rond het middaguur gingen we met een gezelschap van het Draaistroomdispuut Waldur naar het Van-derlande Industries hoofdkantoor te Veghel. Hier aangekomen kregen we een kop koffie, dan wel thee of fris aangeboden. Tijdens de presentatie, gehouden door dhr. Gerjan de Leijer, werd het een en ander duidelijk over wat Vanderlande precies doet. Vanderlande is een bedrijf met bijna 2000 werknemers wereldwijd en heeft onder andere vestigingen in de Verenig-de Staten en Azië (zoals China en India). Het bedrijf levert geautomatiseerde material handling-systemen en de bijbeho-rende ondersteunende diensten. Onder deze systemen vallen Baggage Handling, Parcel en Postal en Distribution en Ware-housing.Vanderlande maakt Baggage Handling systems, ofwel systemen voor bagage afhandeling, voor luchthavens over de hele wereld, van groot tot klein. Tijdens de presentatie zagen we drie soorten Baggage Handling systemen, namelijk de tra-ditionele transportbanden, TUBTRAX (bakken die worden getransporteerd over rollen en/of lopende banden) en BAG-TRAX (karretjes op een rails). De systemen hebben elk hun ei-gen voor- en nadelen, maar de grootste verschillen zitten in de snelheid waarmee de bagage wordt getransporteerd. Daarnaast

verzorgt Vanderlande ook de systemen voor het inchecken, screenen, opslaan, sorteren en retourneren van de bagage. Het tweede soort systemen, Parcel en Postal systemen, worden met name toegepast bij bedrijven als TNT, DPD, en andere grote (en kleine) pakket- en postsorteercentra. Hier komen grote hoeveelheden post en pakketten binnen die achtereenvolgens, gescand, gesorteerd en weer geladen worden.

Daarnaast ontwerpt Vanderlande Distribution en Warehousing systemen. Onderdelen zijn goederenontvangst, opslag en or-derverzamelen. Denk hierbij aan bedrijven als Amazon, H&M en Neckermann.

Wat ik zelf vooral interessant vond, was dat Vanderlande gebruikt maakt van emulatie. Dit is een soort van simulatie waarmee ze klanten voorafgaande kunnen laten zien hoe het totale systeem er uit zal gaan zien. Ook wordt meteen de capa-citeit van het systeem berekend.Voor ons elektrotechnici was er natuurlijk de grote vraag welke disciplines er zoal binnen Vanderlande zijn te vinden. Een aantal voorbeelden zijn power management, ESD en EMC, control engineering, bussen en netwerken ontwerpen, draadloos communicatie, sensoren en

De groep voor Vanderlande.

5

Nieuwjaarsborrel

Het is alweer 2012 en dus tijd voor de nieuwjaarsborrel van EPE en Waldur. Deze dag is begonnen met een toespraak van Prof.dr. Lomonova gevolgd door een gezellige hoeveelheid netwerken en drinken onder de leden van Waldur, EPE en an-

dere genodigden. (Willie van Meijl en Jos de Regt)

inductieve energie overdracht. Na de presentatie was er gele-genheid om een kijkje te nemen in het Vanderlande Experience Center, waar een groot aantal van de beschreven systemen in de praktijk te zien zijn.

English summary

On the 18th of October Waldur traveled to Veghel where the headquarters of Vanderlande is situated. Vanderlande is a

world leader in the transportation, sorting of baggage and packages. During the presentation that started the excursion Gerjan de Leijer explained that baggage transport systems are widely used in airports, The package transport and sorting systems are used by companies like TNT and DPD. Next to baggage and packages transportation they do storage as well. After the presentation we were given a tour through the Expe-rience Center of Vanderlande where the systems were running.

Op 12 januari heeft de jaarlijks terugkerende nieuwjaarsbor-rel van de vakgroep EPE en Waldur plaatsgevonden. De voor-bereidingen op de borrel zijn voorspoedig verlopen en zoals voorgaande jaren is de klimaatkast in het EPE lab gebruikt als koeling voor het bier. Het speciale Duitse bier is ook dit jaar door Michel van Eerd gehaald, die vervolgens bereid was de functie van tapper op zich te nemen. Voorafgaand aan de bor-rel was de ruimte voor de Waldur kamer (Lobby EPE groep) omgetoverd in een sfeervolle omgeving, voorzien van een bar en muziek.

Michel tapt het perfecte pilsje.

De Borrel begon rond een uur of vier en al snel was de borrel-locatie gevuld met een flinke groep mensen. De borrelglazen stonden klaar, voor de feestende groep, om het nieuwe jaar goed in te kunnen leiden. Toen iedereen aanwezig was op de borrel heeft Prof.dr. Lomonova een toespraak gehouden, waar-in zij de hoogte- en dieptepunten van de EPE groep van het zo-juist afgeronde jaar belichtte. Bovendien gebruikte het hoofd van de vakgroep deze toespraak om haar visie op de toekomst

Een goede toost op het komende jaar.

van de EPE groep te geven. Alle aanwezigen luisterde aan-dachtig en na afloop van de toespraak werd er een toost uitge-bracht op het nieuwe jaar, 2012.

De borrel was naast de medewerkers van de EPE groep ook bedoeld voor andere medewerkers en genodigden. Onder de aanwezigen waren verder medewerkers van de EES groep, le-den van Waldur en medewerkers van verschillende bedrijven die het onderzoek binnen de EPE groep ondersteunen. Naast geborreld werd er door de medewerkers van de vakgroepen en de studenten, genetwerkt met de aanwezige bedrijven. Met een lege maag kan niemand netwerken en dus werden de aanwezi-gen voorzien van een breed scala aan snacks. Tegen een uur of acht begon de lobby langzaam leeg te lopen, totdat er rond tien uur nog een kleine groep overbleef. Als afsluiting

Even goed wat eten daarna weer lekker verder drinken.

6

Excursie: SAPPI

Waldur is op woensdag 15 februari naar SAPPI Lanaken vertrokken. Hier hebben wij een WKK bekeken, een rondleiding door de papierfabriek gehad en tevens Maastricht in al zijn glorie gezien. (Ralph Stassen)

van de borrel werden de glazen weer veilig opgeborgen in de Waldur kamer, totdat er getoost kan worden op het jaar 2013. Terugkijkend op de borrel, was deze erg geslaagd; het was zeer gezellig en de opkomst was uitstekend. Tijdens de borrel zijn veel vrolijke gezichten bij de tap verschenen en is menig (tech-nisch) verhaal verteld. Namens het Waldur-bestuur en alle ac-tieve Waldur-leden, willen wij prof.dr. Lomonova en de hele vakgroep EPE bedanken voor de gezamenlijke organisatie van deze nieuwjaarsborrel.

English summary On the 12th of January the annual EPE and Waldur New Year celebration took place. The preparation of the celebration gave no real problems. Like always the Michel van Eerd drove to Köln to get the beer to be served during the New Year’s party. The celebration started around 4 o’clock. When the entire group was assembled Prof.dr. Lomonova gave a speech about the previous year and her plans for this year. After which a toast was made to start the New Year. Around 8 o’clock the people started to leave until only a small group remained at 10 o’clock. Waldur would also like to thank Prof. dr. Lomonova and all of EPE for the mutual cooperation.

Op woensdag 15 februari om kwart voor negen was het weer verzamelen geblazen bij de Waldur kamer. Twaalf studenten en een postdoc van de EPE vakgroep vertrokken te voet naar het station in Eindhoven om daar de trein te nemen naar Maas-tricht. Daar wachtte de taxi ons al op om ons over de grens naar SAPPI in Lanaken te brengen. Eenmaal aangekomen moest iedereen veiligheidsschoenen aandoen om later op een veilige manier de fabriek te kunnen bezoeken. In het oplei-ding- en informatiecentrum werden we ontvangen door dhr. Geers. Hij had voor ons een presentatie over SAPPI voorbe-reid. SAPPI staat voor South African Pulp and Paper Industry. De vestiging in Lanaken is speciaal omdat het volledige proces om papier te maken op de lokatie aanwezig is. De boomstam-men komen binnen en de velletjes papier gaan naar buiten. Dit proces verbruikt enorm veel energie en om hier aan te voldoen is er een Warmte-Kracht Koppeling (WKK) centrale gebouwd. Omdat een papierfabriek buiten elektrische energie vooral ook heel veel stoom nodig heeft, is een WKK centrale extra interessant. De WKK centrale op SAPPI bestaat uit een Boeing 747 gasturbine die een 40MW generator aandrijft. De uitlaatgassen van deze gasturbine worden gebruikt om stoom te generen voor de papiermachines. Waar een normale elektri-citeitscentrale een maximale efficiëntie van 50% haalt, wordt er in combinatie met een papierfabriek een efficiëntie van 88% behaald. Dit komt voornamelijk omdat in een papierfabriek de stoomkwaliteit niet zo hoog hoeft te zijn en er niet zoveel warmte verloren gaat. Na de presentatie werd ons door SAPPI een heerlijke lunch aangeboden en na het versterken van de in-nerlijke mens kon de rondleiding beginnen. Op het fabriekster-rein komen rechts reeks een 70KV en een 130KV leiding aan.

Om de power factor te verbeteren staan er ook flinke conden-satorbanken die het inductieve effect van de vele elektromoto-ren moeten compenseren. Omdat er om papier te maken ook heel veel water nodig is, heeft SAPPI ook zijn eigen waterzui-veringsinstallatie. Bij deze installatie komt een natuurlijk gas vrij. Dat gas wordt verbrand in een biogasmotor om zo ook nog enkele KW vermogen op te wekken. De uitlaatgassen van deze biogasmotor worden op hun beurt gebruikt om het feed-water van de WKK al op te warmen. Er wordt niets verspild in deze fabriek. Aansluitend gingen we eindelijk de WKK cen-trale bekijken, met de Boeing 747 gasturbine en generator.

Het lijkt wel college zonder de vermoeide gezichten.

Dit is best leuk voor op de auto.

Ook wilden we graag de houtplaats bezichtigen, helaas moch-ten we niet naar binnen in verband met de veiligheid. Recent is er iemand op het nippertje aan de dood ontsnapt en nu zijn de veiligheidsmaatregelen aangescherpt. Na de houtplaats kunnen we een kijkje nemen in de pulpfabriek waar ons een indrukwekkend zicht wacht wanneer we in de fabriekshal en-kele 10KV motoren zien. Alsof dat nog niet genoeg was, zien we daarna een immense papiermachine. De papiermachine is ongeveer 100m lang en de papierbaan die er op het einde te-gen wel 1300 meter per minuut uitkomt, is bijna 8m breed. De grote rollen papier (+/-30 ton) worden daarna versneden in kleinere rollen (+/-1,5 ton) die rechtstreeks na de drukker gaan of nog kunnen worden versneden tot vellen alvorens naar de drukker te gaan. Na afloop werd dhr. Geers bedankt met een flesje wijn voor de rondleiding. Aansluitend kwam de taxi ons alweer ophalen om ons naar het centrum van Maastricht te brengen. Daar maakten we een stadswandeling door het his-torische centrum van deze mooie stad. We bezochten één van Europas mooiste boekenwinkels die gevestigd is

7

De Gjallar heeft veel papier nodig maar dit is wel ernstig.

Heat and Power (CHP) plant is build. The SAPPI CHP plant consists of a Boeing 747 gas turbine which powers a 40MW generator. At the end of the presentation SAPPI offered us a delicious lunch and afterwards the tour of the factory com-menced. A paper factory uses a lot of water and because of that SAPPI has its own water purification plant which produ-ces a natural gas. This gas is used to power a biogas engine to produce additional energy. The next thing to see was the pulp factory where we saw a few 10KV motors, an impressive sight. Another impressive sight was the paper machine, 100 meters long and 8 meters wide, it produces paper at a speed of 1300 meters per minute. The huge rolls produced are cut into reels or sheets.After ending this tour the next topic on our program was a city walk through the historical center of Maastricht. After seeing some old churches and a stroll on the city walls we decided that it was time for a beer. And after visiting some cozy pubs, this interesting and fun day came to an end.

Het gezellige pilsje achteraf.

in een Dominicaanse kerk. In Maastricht zijn er zoveel kerken dat velen een nieuwe bestemming hebben gekregen zoals deze boekhandel. Zo is er ook een oud klooster omgebouwd tot ho-tel. Na over de stadswallen te hebben gewandeld, was het de tijd voor een lekker biertje en na enkele gezellige kroegjes te hebben aangedaan kwam deze geslaagde dag tot een einde.

English summary

On Wednesday the 15th of February, 12 students and a post-doc from the EPE department set sail to SAPPI in Lanaken, Belgium. SAPPI stands for South African Pulp and Paper In-dustry. In the factory in Lanaken we were welcomed by Mr. Geers who prepared a presentation for us. The factory in La-naken is a special one because they have the whole process to make paper from log to sheet on site. A paper factory uses a lot of energy and steam, to supply that requirement a Combined

Even een groepsfoto op het Vrijthof en daarna de stadswandeling door het oude Maastricht.

8

Langzaam sloop ik door het dicht begroeide terrein naar het doelwit. Achter een hout hekwerk verschool ik mijzelf voor de verfkogels die langs mijn hoofd in het rond vlogen. Mijn teamgenoot wenkte dat ik het doelwit kon halen. Nog één keer diep ademhalen voor de sprint naar de overwinning. Maar he-laas, net voordat ik het doelwit kon raken voelde ik weer een pijnlijke verfkogel tegen mijn been.

Dit scenario vond 15 december plaats, waarin het dispuut Odin en IEEE door Waldur werden uitgedaagd voor een paintball competitie. Bij paintball is het de bedoeling om met een pi-stool de tegenstander met verfkogels raak te schieten en om op deze manier een weg te banen naar het doelwit, welke punten oplevert. Het paintballen vond plaats op een dicht begroeit ter-rein, aan de rand van Eindhoven. Na het omkleden en het luis-teren naar veiligheids- en spelregels kon het spel beginnen Als kleine kinderen die na schooltijd soldaatje spelen gingen we als twee teams het paintball terrein op om ons uit te leven met onze verf schietende wapens. De kippen, die op het terrein aan het rondscharrelen waren, wisten na de eerste schoten niet hoe

En jongens kan hij nog.

Honderden geschoten verfkogels later kwam er ook tijdens deze laatste ronde een winnend team uit de bus. Ondanks de heel wat opgelopen blauwe plekken was het een erg geslaagde middag. Het is een leuke teambuilding geweest, waardoor de drie master verenigingen van Electrical Engineering, Waldur, Odin en IEEE, elkaar beter hebben leren kennen. Na de ge-bruikelijke groepsfoto gingen we samen terug naar het poten-tiaal, om een borrel te drinken in het Walhalla voor deze zeer geslaagde middag.

English summary

On the 15th of December Waldur challenged IEEE and Odin to a friendly paintball match. The match was in Eindhoven and started in the afternoon. With our guns in hand we started the match. Balls flying left and right, chickens running the bat-tle field and people screaming this was our paintball match. The first match ended in a draw with no points awarded. The second and third match did not end in a draw. The match was eventually moved from the wet field to the Walhalla where the guns were changed into beer glasses and luckily there were no fatalities.

Paintball: Waldur vs IEEE vs Odin

Op 15 december heeft Waldur IEEE en Odin uitgedaagd voor een paintball wedstrijd. In Eindhoven heeft zich de dag voltrok-ken. Met geweer in de hand heeft een ieder zich naar behoren gedragen. Na drie wedstrijden is het gezelschap naar de TU

afgereisd voor een drankje. (Matthijs Laro)

De groepsfoto na de paintball wedstrijd.

Even overleg en een drankje daarna weer naar het slagveld.

snel ze van het schietterrein moesten wegvluchten. Dat was ook niet voor niets, want de rondvliegende verfkogels konden erg hard aankomen. Na een minuut of tien was de eerste ronde speelronde voorbij. Half vermoeid, zonder een winnend team, gingen we terug naar het starthonk. Daar werden de verfpisto-len weer aangevuld met verfkogels en kon iedereen weer tot rust komen.

In de daarop volgende ronde gingen de twee teams een stuk tactischer te werk. Het terrein was tijdens de eerste ronde goed verkend, waardoor tijdens het rusten nieuwe tactieken wer-den bedacht. Binnen een paar minuten werd tijdens de tweede ronde het doelwit dan ook geraakt, waardoor er eindelijk een winnend team kon worden aangewezen. Omdat we geen ge-noeg van het spel konden krijgen, werd er besloten om tijdens een derde en laatste ronde de strijd tegen elkaar aan te gaan. De twee teams werden opnieuw verdeeld, de nieuwe tactie-ken werden besproken, waarna voor de aller laatste keer het startsein uit luidsprekers, welke op het terrein waren verspreid, weerklonk.

9

Herkomst Waldur

De Noorse goden staan aan de basis van het leven in elektrotechniek. Waldur heeft zo ook zijn basis in de mythologie. Waldur komt van Baldur, de god die uiteindelijk is gestorven door een maretak na het verraad van Loki. (Ralph Stassen)

Een beetje Noorse mythologie. Vele namen die de ronde doen binnen de faculteit Electrical Engineering zijn ontleend aan de Noorse mythologie, zo ook Waldur. De Gjallar is een hoorn die wordt bewaard door Heimdall, de wachter der goden. Via deze hoorn geeft Heimdall boodschappen van de goden uit Asgard door aan de stervelingen in Midgard. Het Walhalla betekent letterlijk de hal der gevallenen. Hier werden de helden die op het slagveld stierven naartoe gebracht om onder leiding van Odin, de oppergod, een sterke legermacht te vormen. Deze le-germacht was nodig om de goden op Ragnarok, de dag des oordeels, te beschermen. De helden werden door zogenaamde Walkuren naar het Walhalla geleid. Deze Walkuren waren vrouwen die te paard de slachtvelden afgingen om de helden uit te zoeken. Aangezien het een eer was om in dit leger opge-nomen te worden, zorgden de Scandinavische krijgers ervoor dat ze een heldendood stierven. Het vooruitzicht van het Wal-halla, zorgde voor grote kracht en moed bij de krijgers, die vanwege hun onbevreesde gedrag Berserkers genoemd werden

De laatste seconde in deze wereld voor Baldur want de maretak wordt al aan de blinde gegeven.

Thor was de god van het weer en kon het laten donderen en bliksemen met zijn hamer Mjöllnir. Hij was de sterkste van alle goden. Baldur, waar Waldur van afgeleid is, is net als Odin een Asengod. Hij was de god van al het schone en goede. Bal-dur, die de zoon was van Odin en Freya, woonde in het paleis Breidablik samen met zijn vrouw Nanna. Zolang hij leefde zou het paleis waarin hij woonde licht over de aarde verspreiden.Baldur toont zijn onaantastbaarheid, Odin en Freya kijken toe. Loki geeft Hodur een pijl van maretak. Daarom werd Baldur ook geëerd als god van het licht en de lente, van de wijsheid en de welsprekendheid. Zijn rechtvaardigheid en goede humeur deden iedereen de sombere tijden vergeten. In een droom werd voorspeld dat iemand Baldur zou vermoorden. Daarom liet Freya iedereen een belofte afleggen om hem geen kwaad te berokkenen. Alles en iedereen moest die eed afleggen, niets of niemand werd vergeten. Door deze maatregel vergat iedereen al snel de doodsbedreiging en keerde de rust weer terug. Loki, de onruststoker, was echter niet tevreden. Hij kwam te weten dat de maretak de belofte om Baldur geen kwaad te berok-kenen niet had afgelegd en dus was het mogelijk met maretak Baldur te doden. Loki maakte een pijl van maretak en liet die door Hodur, een blinde broer van Baldur, afvuren op Baldur. Zo doodde de nietsvermoedende Hodur zijn eigen broer. Bal-dur kon niet naar het Walhalla omdat hij niet eervol op het strijdperk gestorven was, maar moest dus naar Niflheim, de ‘gewone’ onderwereld. Freya\smeekte alles ter wereld om Bal-dur weer naar de wereld terug te laten komen, zodat hij erna naar het Walhalla kon gaan. Dit kon op de voorwaarde van Hel, godin van de onderwereld, dat iedereen op aarde zonder uitzondering moest treuren. Er was echter één reus, die op aan-stoken van Loki weigerde te treuren, en dus moest Baldur in Niflheim blijven. Bij Baldurs verbranding springt zijn vrouw Nanna op het vuur, waarbij zij ook omkomt en samen met Bal-dur naar Niflheim gaat. Wanneer de nieuwe wereld zal ont-staan na de Ragnarok, zal Baldur het hoofdwezen zijn.

English Summary

A lot of the names in the faculty of Electrical Engineering are derived from the Norse mythology. The Gjallar is the horn car-ried by the god Heimdal to give messages from the gods in Asgard to the mortals in Midgard. The Walhalla is the hall of the fallen where the heroes who`ve died on the battlefield were brought to by the Walkuren to form an army led by Odin to pro-tect the gods in the Ragnarok, the day of doom. Thor is the god of thunder and lightning, while Waldur is derived from Baldur, the god of light and all that is good in the world. Everyone and everything loved him so much that all have sworn an oath to never harm Baldur. Only mistletoe did not swear this oath and when Loki found out about it, he made a spear from mistletoe and handed it to Baldurs blind brother who wound up killing Baldur with it. Because Baldur did not die on the battlefield he was not allowed into the Walhalla, but after Ragnarok when the new world will come, Baldur will be the Supreme Being.

10

Excursie: KEMA, hoogspanningsstation Eindhoven Oost

Dinsdag 17 januari staat in het teken van schakelstation Eindhoven Oost. Dit station is de grootste van Nederland en hier komt de energie van Brabant vandaan. Zo waren er transformatoren, lijnen, scheiders, onderbrekers en de controlekamer

te zien. (Isaak Visser, Nico Baars en Jos de Regt)Op dinsdagmiddag 17 januari heeft Waldur in samenwerking met KEMA een excursie naar het schakel-/transformatorsta-tion Eindhoven-Oost georganiseerd. De excursie stond in het teken van het vak Vermogensschakelaars dat door deeltijd-hoogleraar Rene Smeets (KEMA) wordt gegeven. Het hoog-spanningsstation dat tijdens deze excursie bezocht werd, is één van de grootste hoogspanningsstations van Nederland en hier vindt de elektrische energieverdeling van Noord-Brabant plaats.

Om 13:00 vertrokken we met een groep van ongeveer 25 stu-denten op de fiets naar het schakelstation. Eenmaal daar aan-gekomen bromden de transformatoren ons tegemoet. Na een inleidende presentatie over elektriciteitstransport in Nederland en in Europa begon de rondleiding, waarbij we in twee groe-pen werden verdeeld.

Wie beheert het net.

In de uiterste hoek van het schakelstation kwam de 380 kV lijn binnen via een mast met een driedubbel circuit, die in staat is om grote hoeveelheden vermogen te transporteren. Vervolgens ging elke fase van deze lijn door een reeks van componen-ten zoals; scheiders, vermogensschakelaars, stroom- en span-ningmeettransformatoren en aardingspunten. Dit gaf de groep een indruk van onder andere de vermogensschakelaar in een 380 kV net, die robuust is uitgevoerd en in staat moet zijn gro-te stromen te onderbreken.

Een “transformatortje”.

Het railsysteem aan de 380 kV zijde kan in verschillende con-figuraties geschakeld worden. De transformatoren die aan dit railsysteem verbonden zijn, voorzien de rest van het hoog-spanningsstation van energie.

Tijdens de rondleiding werd het ‘museum’ van dit station be-zocht, waarin oude, buitenwerking gestelde meetapparatuur van de voormalige PNEM was opgesteld. Alle meetwaarden worden tegenwoordig remote gecontroleerd, daarnaast is er controlecentrum gevestigd in het station waarin alle meting op een scherm zichtbaar zijn. Voordat alle meetwaarden remote werden gecontroleerd, waren er full-time medewerkers aan-wezig bij dit controlecentrum. Deze medewerkers woonden in de huizen die (nog steeds) bij het hoogspanningsstation staan. Bovendien voerden zij in die tijd het onderhoud uit aan dit hoogspanningsstation.

De controlekamer.

Vervolgens kwamen we bij de vier gigantische transformato-ren, waar 380kV naar 150kV wordt getransformeerd. De eer-ste twee maakten het meeste lawaai, omdat die erg oud waren (1968). Eén van de nieuwste 380/150 kV transformatoren heb-ben we van dichtbij bekeken. Hierop was een teller gemon-teerd die aangeeft hoe vaak de remote aangestuurde tapchan-ger de wikkelverhouding heeft aangepast (na installatie van de transformator). Deze transformator had een tertiaire winding waaraan de aansluitingen voor een compensatiespoel waren verbonden. Deze compensatiespoel werd echter niet gebruikt.

Daarna liepen we naar de 150 kV/10 kV transformatoren, vanaf dit punt vindt de distributie naar woonwijken plaats. De groep kreeg de 10 kV vermogensschakelaars te zien, waarbij werd benadrukt dat er geen foto’s gemaakt mochten worden. De flits van de camera zou de boogdetectie kunnen activeren en een deel van een woonwijk kunnen afsluiten.

Al met al was dit een zeer geslaagde en leerzame excursie. De geïnstalleerde vermogensschakelaars van dit station gaven de groep een duidelijk beeld van deze kritische component, die we voor deze excursie alleen kenden van het bijbehorende vak Vermogensschakelaars. Tijdens de excursie volgden we bijna allemaal het vak “Planning and Operating of Power Systems” van prof. Kling, waarin onder andere de componenten van een station worden behandeld. Deze componenten kregen we alle-

11

Together We Can Change the World of Energy

Are you ready for a challenge in the energy industry? To meet most challenges you need to be part of a great team. We’re looking for talented individuals to join our teams of experts around the world. KEMA is a leading global authority in energy supply and energy use. Our clients include power companies, industrial consumers, governments, investors, and leaders in the electrical and electrotechnical engineering industries. KEMA’s growth continues worldwide as customers seek our independent expertise to help solve problems and provide solutions that will meet today’s and tomorrow’s energy needs. We work together in close collaboration. We grow together. We achieve great things together. KEMA is powering ahead. You can too. www.dnvkema.com/careers

maal te zien gedurende deze excursie, waardoor we een indruk kregen van alle behandelde theorie.

English Summary

On Tuesday the 17th of January Waldur traveled to the switch station Eindhoven east. The excursion was in combination with the course Power Circuit Breakers. By bike 25 students left for the switch station where they were greeted by the hum-ming of the transformers and the presentation of KEMA. The

presentation was about the power transport and distribution over all of Europe. This switch station is the transfer hub for the entire province and the largest in the Netherlands. The sta-tion is equipped with four transformers transforming 380 kV. Two of the transformers create a lot of noise because they are a lot older and from 1968. The control centre situated next to the station used to control the entire station. This was a good excursion because we learned a lot and we got to see the sta-tion in action and not just in a classroom.

Het is maar goed dat het geen zonne-energie is want de zon gaat al onder.

ColofonNummer 1

Jaargang 10(editie 20)13-03-2012

Redactie: Willie van Meijl, Henk Jan Keizer, Matthijs Laro, Stefan LemEmail: Gjallar@waldur.nlOplage: 150 f/c print

Actieve leden Waldur

Bestuur

Raoul Bernards

Willie van Meijl

Ralph Stassen

Jos de Regt

-vacature-

Activiteitencommissie

Ralph Stassen

Jos de Regt

Nico Rikken

Martijn van Uden

-vacature-

Gjallarcommissie

Willie van Meijl

Henk Jan Keizer

Matthijs Laro

Stefan Lem

-vacature-

Reiscommissie

Ralph Stassen

Raoul Bernards

Lustrumcommissie

Stefan Folmer

Jeroen Linnartz

-vacature-

Actieve ledenuitje: Karten

Op 17 januari zijn de actieve leden van Waldur gaan karten bij Hezemans. Dit was een kans voor de actieve leden om het tegen elkaar op te nemen en te zien wie de snelste

was. Na een voorronde en een finale race kwam er een duidelijke winnaar uit de bus. De avond is afgesloten onder het genot van een drankje en lekker eten van de steengrill. (Raoul Bernards)

Op 17 januari reisde Waldur weer eens af naar de voor velen welbekende kartbaan van Hezemans Indoor. Een groep van negen man nam het tegen elkaar op in een razendsnelle strijd.

Met ditmaal de luxe van drie auto’s begaf de groep zich naar het kartcentrum in Eindho-ven. Eenmaal aangekomen werd al meteen duidelijk dat er racebloed door de aderen van deze groep stroomt. Vanwege de uitmuntende rijkunsten van de drie bestuurders wa-ren we namelijk ruim voor de afgesproken tijd aanwezig. Het vroege vertrek heeft mogelijk in mindere mate ook effect gehad op de aankomsttijd, maar dit kan niet worden bewezen.

Om deze extra tijd goed te besteden werd meteen het eerste drankje van de avond besteld. Na ongeveer een kwartiertje werden we uitgenodigd om alvast de instructie video te bekijken. Deze bleek als thema gezond-boeren-verstand te hebben, en was uitermate vermakelijk. Hierna kregen we allemaal een stylish haarnetje uitgedeeld en mochten we de rest van onze outfit bij elkaar zoeken. Er was een grote variëteit

aan keuzes te maken, van complete overall tot enkel een jasje, dus de innerlijke modekoning kon zich helemaal laten gaan.

Nadat iedereen zijn outfit in de juiste maat had samenge-steld was het dan tijd voor de kwalificatieronde. Dit was voor velen een eerste kennismaking met de baan, terwijl sommigen die er al vaker waren geweest het gaspedaal goed konden vinden. Gelukkig voor de beginners ging het hier vooralsnog alleen om de snelste ronde. Toen zij eenmaal een beetje gevoel voor de baan kregen ging ook daar de snelheid al aardig omhoog. Na vele inhaalma-noeuvres en het betere en mindere bochtenwerk was het tijd om de eerste balans op te maken.

Na de kwalificatie kregen we onze rondetijden te zien en was het tijd voor een pauze om ons mentaal voor te bereiden op het echte werk. Onder het genot van wederom een drankje werd al uitgebreid gediscussieerd over de perfecte lijn en de noodzaak van het diep indrukken van het gaspedaal, alsmede mogelijkheden om de ander ‘per ongeluk’ in een spin te brengen. Nadat iedereen elkaar gemeend (of minder gemeend) succes had gewenst kon de race gaan beginnen.

Direct na de start was van de oorspronkelijke startvolgorde weinig meer over en barst-te een ware strijd los. Degenen die tijdens de kwalificatie wat trager leken bleken ook de drang om te presteren te voelen en gaven zich niet gewonnen. Hierdoor volgde een bloedstollende race met vele spannende momenten en enkele discutabele inhaalma-noeuvres. Enkel onze penningmeester wist dankzij zijn pole-position aan het gedrang achter hem bij de start te ontkomen en kon daardoor meteen een kleine voorsprong noteren. Deze heeft hij geleidelijk uitgebouwd en uiteindelijk kon hij dan ook de eind-overwinning op zijn naam schrijven.

Na bijbehorende prijsuitreiking en bespot-ting van de verliezers was het tijd om de avond al steengrillend af te sluiten. Onder het genot van de rijk vloeiende goudgele vloeistof werd nog uitgebreid nagepraat over de race en vele andere (soort van) gewichtige zaken.