K.U.Leuven – Instituut voor de OverheidUniversiteit AntwerpenUniversiteit GentHogeschool Gent

www.steunpuntbov.be

Reacties van de burgers op de verlaging en de invoering van de

meeneembaarheid van de registratierechten

Verslag van de wetenschappelijke activiteiten 2004

Workshop Brussel 25 Februari 2005

Bart CapéauAndré DecosterKris De Swerdt

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 2

Programma van de workshopProgramma van de workshop

9u00 - 9u10: Verwelkoming (Hedwig Van der Borght)

9u15 - 9u25: Panorama van het onderzoek van de Leuvense pijler(André Decoster)

9u30 - 10u00: Huisprijzen swingen de pan uit ... of toch niet? (André Decoster)

10u00 - 11u00: Should I stay or should I leave? Een analyse van de residentiële mobiliteit in Belgïe. (Bart Capéau)

11u00 - 11u15: Koffiepauze

11u15 – 12u45: Presentatie van het onderzoek van de Gentse pijler: De organisatie, de structuur en de werking van de fiscus met betrekking tot de onroerende voorheffing en de registratierechten

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 3

Lange termijn doelstellingLange termijn doelstelling

Doelstelling: “(...) het bestuderen en modelleren van de korte en lange termijneffecten van wijzigingen in de vastgoedfiscaliteit op de sociale welvaart in Vlaanderen (...)” (zie projectfiche Spoor Fiscaliteit)

Leuvense pijler ontwikkeling van gedragsmodellen waarmee

hervormingen binnen de vastgoedfiscaliteit geanalyseerd kunnen worden (positieve analyse)

ontwikkeling van maatstaven om verdelingsimpact van hervormingen op gezinnen te evalueren (wie wint? wie verliest? (normatieve analyse)

Gentse pijler beschrijving regelgeving, organisatie en werking

van de fiscus met betrekking tot de onroerende voorheffing en de registratierechten

internationale vergelijking ontduiking- en ontwijkingsmechanismen

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 4

Lange termijn doelstellingLange termijn doelstelling

verdelingseffecten: heterogeniteit van de samenleving in kaart brengen

dus microdata nodig met informatie over wonen, eigendom: beschikbaar in budgetenquêtes NIS

beslissing i.v.m. huisvesting is essentieel een intertemporele beslissing (meerdere perioden). Einddoel is een dynamisch model, maar zijn gestart met statische analyse

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 5

Lange termijn doelstelling vertaald in jaarplannenLange termijn doelstelling vertaald in jaarplannen

2002

2003

2004

2005

2006

– kost van wonen: uitwerken concept “user cost” van woning

– effect van belastingparameters op user cost– statische welvaartsanalyse op één budgetenquête (als

nieuw LT-evenwicht)

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 6

2002: de “gebruikskost” van wonen2002: de “gebruikskost” van wonen

uitgaven

hoeveelheid x prijs=

2) eigenaars

geïmputeerde huur

(wooneenheden)

woonuitgaven = x gebruikskost

1) huurders

betaalde huurwoonuitgaven = x 1

woonuitgaven aankoopprijs woning

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 7

Woonconsumptie per capitaWoonconsumptie per capita

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

woo

ncon

sum

ptie

eigenaars

huurders

het verdelingseffect: woonconsumptie stijgt met de welvaart

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 8

““gebruikskost” van wonen: wonen eigenaars goedkoper dan huurders?gebruikskost” van wonen: wonen eigenaars goedkoper dan huurders?

0.9017

1.0000

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

huurders eigenaars

geb

ruik

skos

t va

n w

onen

ja, gemiddeld wonen eigenaars 10% goedkoper

dan huurders

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 9

Budgetaandeel woonuitgaven en eigenaarsstatus per decielBudgetaandeel woonuitgaven en eigenaarsstatus per deciel

0.10

0.15

0.20

0.25

0.30

0.35

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

bu

dge

taan

dee

l h

uis

vest

ing eigenaars

huurders

• budgetaandeel is hoog

• het daalt met de welvaart: wonen is een noodzakelijk goed

• ligt lager voor eigenaars

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 10

Verlaging registratierechten: winnaars en verliezersVerlaging registratierechten: winnaars en verliezers

25000

30000

35000

40000

45000

50000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Winnaars en verliezers: verschil in equivalente woonuitgaven per gezin

gem

. re

ële

equ

ival

ente

gez

insu

itga

ven

(B

EF

per

m

aan

d) volledige hervorming

hervorming zonder abattement

kleinste winnaars

grootste winnaars

• de hervorming is regressief

• het abattement heeft weinig of geen effect op het distributief effect

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 11

Output 2002Output 2002

2002– kost van wonen: uitwerken concept “user cost” van

woning– effect van belastingparameters op user cost– statische welvaartsanalyse op één budgetenquête (als

nieuw LT-evenwicht)

Publicaties– Capéau Bart & Decoster André (2003).

Woonuitgaven en -belastingen als determinant van de sociale welvaart: een dwarsprofiel. In: Bouckaert Geert, Hondeghem Annie, Janvier Ria, De Rynck Filip & Waege, Hans. Jaarboek Steunpunt 2002:Tussen bestuurskunde en bestuurspraktijk: Bijdragen voor duurzaam besturen in Vlaanderen. die Keure: Brugge

– Bart Capéau en André Decoster (2002), On the user cost of owner-occupied houses, working paper.

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 12

Lange termijn doelstelling vertaald in jaarplannenLange termijn doelstelling vertaald in jaarplannen

2002

2003

2004

2005

2006

– kost van wonen: uitwerken concept “user cost” van woning

– effect van belastingparameters op user cost– statische welvaartsanalyse op één budgetenquête (als

nieuw LT-evenwicht)

– koppeling budgetenquêtes (1996 - 2000)– model dat moment van aankoop in levenscyclus

modelleert via cohorte-analyse– effect van verlaging registratierechten op moment van

aankoop

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 13

Moment van aankoop eigen woningMoment van aankoop eigen woning(Vlaanderen 1997-2000=steekproef)(Vlaanderen 1997-2000=steekproef)

Percentage gezinnen die eigenaar werd

36.3%

37.6%

12.0%

5.6%

2.1%

6.5%

toen gezinshoofd<=30j. was

toen gezinshoofd>30 en <=40j. was

toen gezinshoofd>40 en <=50j. was

toen gezinshoofd>50 en <=60j. was

toen gezinshoofd>60 en <=70j. was

huurders metgezinshoofd > 70j.

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 14

Simulatie resultaten: basisscenarioSimulatie resultaten: basisscenario

-0,31%punt11,21%Kans om nooit te kopen

-0,12%punt5,14%Kans om te kopen tussen 60 en 70

-0,21%punt11,49%Kans om te kopen tussen 50 en 60

-0,20%punt20,73%Kans om te kopen tussen 40 en 50

+0,30%punt34,28%Kans om te kopen tussen 30 en 40

+0,54%punt17,14%Kans om te kopen voor 30ste

4,3%4,3%Hypotheekrente

3,3223,322Huisprijsindicator

Na hervormingVoor hervorming

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 15

Output 2003Output 2003

2003

Publicaties – Bart Capéau, André Decoster en Frederic Vermeulen (2003), Homeownership and the life cycle: an ordered logit approach, CES Discussion Paper 03.08, submitted to the Journal of Housing Economics.

– Capéau Bart, Decoster André & Vermeulen Frederic (2004). Het effect van de verlaging van de vlaamse registratierechten: simulaties met een geordend logitmodel. Kwartaalschrift Economie, 1 (1), 63-82.

– koppeling budgetenquêtes (1996 - 2000)– model dat moment van aankoop in levenscyclus

modelleert via cohorte-analyse– effect van verlaging registratierechten op moment van

aankoop

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 16

Lange termijn doelstelling vertaald in jaarplannenLange termijn doelstelling vertaald in jaarplannen

2002

2003

2004

2005

2006

– kost van wonen: uitwerken concept “user cost” van woning

– effect van belastingparameters op user cost– statische welvaartsanalyse op één budgetenquête (als

nieuw LT-evenwicht)

– koppeling budgetenquêtes (1996 - 2000)– model dat moment van aankoop in levenscyclus

modelleert via cohorte-analyse– effect van verlaging registratierechten op moment van

aankoop

– model dat duur van het aanhouden van een huis modelleert

– effect van verlaging registratierechten (en meeneembaarheid) op residentiële mobiliteit

– Constructie van een prijsindex voor woningen verkocht op de secundaire markt

Spoor Fiscaliteit Leuven – Workshop 25 februari 2005: Inleiding 17

Output 2004Output 2004

2004

Publicaties

– model dat duur van het aanhouden van een huis modelleert

– effect van verlaging registratierechten (en meeneembaarheid) op residentiële mobiliteit

– Constructie van een prijsindex voor woningen verkocht op de secundaire markt

– Bart Capéau, André Decoster en Kris De Swerdt (2005), A price index for housing sales prices in Belgium, CES Discussion Paper.

– Bart Capéau, André Decoster en Kris De Swerdt (2005), Home ownership in Belgium: a duration analysis, CES Discussion Paper.