Krant van de Aarde Winter 2014/15

Natuur / voediNg / gezoNdheid / cultuur / iNNovatie/ mode / vrije tijd

Uitgave van de StichtingDag van de Aarde

www.earthday.netwww.krantvandeaarde.nlwww.dagvandeaarde.nl

Jaargang 9 | winter 2014/15

Goedkope, natuurlijke verzorgingsproductenWelke wel en welke niet?

Interview met Ingrid van Willenswaard van Ingthings

New York wordt steeds groenerHeel veel tips voor een inspirerende stedentrip

Volg ons op Facebookfacebook.com/KrantvandeAarde

Inclusief

breipatroon

voor de

donkere dagen!

TONZON Vloerisolatie • een slim idee

Bekijk de mogelijkheden voor u en vraag een gratis offerte aan. www.tonzon.nl

Zachte of strenge winter?

“Wij wonen nualtijd comfortabel”

TONZON Vloerisolatie Een slim idee!

Meer wooncomfort en hoog financieel rendement

TONZON Thermoskussens hebben een bijzonder

isolerend effect waardoor de vloer warmer wordt

dan bij alle andere soorten vloerisolatie. Dankzij

deze warmere vloer krijgt u meer wooncomfort en

stookt u minder waardoor ook de energie besparing

hoger is. De gemiddelde besparing bedraagt 15%

tot 20% bij gewone woningen. Bij woningen met

vloerverwarming kan dit oplopen tot wel 40%.

De Thermoskussens worden gecombineerd met

een stevige Bodem folie zodat ook vocht uit de

kruipruimte voorgoed verleden tijd is. Diverse

reumapatiënten melden spontaan dat klachten

verminderen door het warmere en droge klimaat

onderin de woning.

Vloerverwarming

Reageert uw vloerverwarming traag? Met TONZON

Vloerisolatie blokkeert u het warmteverlies en

bespaart u tot wel 40% op uw stookkosten.

Heel betaalbaar

TONZON vloerisolatie is bovendien heel betaal-

baar waardoor het rendement extra hoog is,

veel hoger dan op een spaarrekening.

Richtprijs all-in TONZON vloerisolatie:

- 50m2: E 1.850,- - 30 m2: E 1.325,-

• T: 0900 - 28 66 966 (E 0,10 p/min)

• E: [email protected]

• www.tonzon.nl

ADVERTENTIE

3

Specialelezersaanbiedingen

Ze zijn er weer: de heerlijke biodynamische bloedsinaasappelsvan Coöperatie Salamita!

Weet jij welke vulkaan bijdraagt aan demooie dieprode kleur van het vruchtvlees?

Mail je antwoord voor 30-1-2015 naar [email protected] en maak kans opeen citrusfruitpakket t.w.v. 15 euro.

Alle seizoenen biodynamisch!www.estafettewinkel.nl

AARDIGE AANBIEDING: 2 = 1

Een goed begin van het nieuwe jaar

5, 6, 7 en 8 februari 2015 Jaarbeurs UtrechtActuele en inspirerende beurs voor iedereen die bewuster wilt leven, zonder daarbij te hoeven inleveren.

Op zoek naar inspiratie tot een meer bewuste, verantwoorde lifestyle?

sfeervolle paviljoens • motiverende sprekers • 35.000 bezoekers • actieve workshops • smakelijke proeverijen •

nieuwste trends • leerzame presentaties • inspirerende informatie • meet & greet met

bekende nederlanders • voedingsadvies • gezondheidstesten • 250 exposanten •

acties met voordeel

Een goed begin van het nieuwe jaar

5, 6, 7 en 8 februari 2015 Jaarbeurs Utrecht

8e editie

Bezoek De Nationale GezondheidsBeurs met50% korting. Bestel met actiecode AARDE en

betaal geen € 20,- maar slechts € 10,- per ticket (bestelkosten € 1,50). Bestel je kaarten via

www.plusticket.nl of 026 377 97 36De eerste 100 zijn GRATIS

(je betaalt dan alleen bestelkosten).

Doneer €19,95 op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde en ontvang de laagste prijs bij Greenchoice, korting bij 1000 restuarnats en deze krant 4x per jaar thuis.

Zolang de voorraad [email protected]

Doneer €175,- op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde en ontvang de Versapers 2G thuis.


Doneer €200,- op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde en ontvang de Versapers 3G thuis.


Doneer 225,- op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde en ontvang de Kuvings Big Mouth thuis.


Versapers 2G Versapers 3G

Word donateur Hurom GD

Kuvings Big Mouth

Doneer € 190,- op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde en ontvang de Hurom GD multi purpose thuis


LEZERSAANBIEDINGEN

Pure Energie is door o.a. de Consumentenbond en

Greenpeace uitgeroepen tot de groenste stroom-

leverancier van Nederland! Aansprekend nieuws

en een extra reden om vandaag nog over te stappen.

Profi teer nu van een voordelig aanbod!

Iedereen praat over groene stroom.

Maar Pure Energie is weer de groenste!

Kies voorPure Energie ikkiesgroen.nl

ADVERTENTIE

5

46 47

Opmaak boek skadi.indd 47 28-10-14 11:00

Mode

Jaargang 9 Winter 2014/15

Natuur

INHOUD69

1213

469

102224

161720222627

Nieuws op z’n Frans

Interview Rob Scholten

Vogels helpen in de winter

Stekels met charisma

Blue Zones

Yoga geeft ruimte

Over hoe slecht zitten is

Interview met natuurgeneeskundigen

Natuurlijke verzorgingsproducten

Groen opvoeden

Scandinavische gadgets

New York wordt steeds groener

Mode zonder misstanden?

Het kringloopgeluk van Ingrid van Willenswaard

Fotowedstrijd

Agenda & Colofon

8

3712

G6

Lezersaanbiedingen

Aparte bijlage GEZOND

22

16

16

6

Frans van der Beek is zeer betrokken bij het wel en het wee van de Aarde. Zo stond hij onder meer aan de wieg van de Dag van de Aarde in Nederland en is hij mede-initiatiefne-mer van deze krant. Hij looft groene initiatieven en hekelt de afbraak van natuur en milieu. In deze rubriek deelt hij groene en rode kaarten uit. Groen maakt blij, rood maakt boos. Voor alle duidelijkheid dus.

Nieuws op z’n Frans6

DELEN IS ZAKKEN VULLENHet documentaireprogramma Tegenlicht van de VPRO besteedde aandacht aan de kaping van sympathieke initiatieven om goederen en diensten te delen. Delen is de nieuwe economie, maar wat blijkt? Slimme zakenjongens ontfer-men zich erover, koppelen er een algoritme aan en steken vervolgens miljarden euro’s in hun zak. De taxiservice Uber en Airbnb zijn daarvan de meest aansprekende voorbeelden. Deze or-ganisaties nemen geen enkele verantwoordelijk voor vragers en aanbieders en brengen ze daar-mee in een kwetsbare positie. Het lijkt sociaal, maar is in feite het tegenovergestelde. Delen is het nieuwe graaien. Ik neem daarom maar een gewone taxi.

DIT GAAT TE VER“Ken jij de Waste Bucket Challenge al? Check mijn filmpje, deel het bericht en creëer bewustwording! Zodat ik niet voor niets visresten, sinaasappelschil-len, bedorven aardbeien, sla, paprika’s en de soep van gisteren over mijn hoofd gooi.” Dat vraagt deze jongeman die de inhoud van zijn vuilnisbak over zich uitstrooit. Hij probeert te surfen op het succes van de Ice Bucket Challenge, waarmee miljoenen zijn opgehaald voor de bestrijding van de ziekte ALS. Deze jongeman wil zo voedselverspilling aan de kaak stellen. Maar de Waste Bucket Challenge gaat te ver. Wie mij daarvoor zou uitdagen zal ik onmiddellijk ‘ont-vrienden’. Een schoon milieu realiseren dankzij deze viespeukerij is wel erg ver gezocht.

ZEEDIEREN ZIJN VOGELVRIJDat de fauna internationaal lijkt te bezwij-ken onder de druk van de menselijke expan-sie is duidelijk. Tenminste twintig procent van alle bekende zoogdieren dreigt uit te sterven als er niet wordt ingegrepen (on-derzoek IUCN). Onder de zeespiegel is die dreiging zo mogelijk nog groter. Het CITES (conventie om bedreigde soorten te be-schermen) moet constateren dat landen als China en Japan op geen enkele wijze willen meewerken aan het behoud van zeedieren als diverse haaiensoorten en de uitstervende blauwvintonijn. Dit omdat hun economische belangen voorgaan. Zo zijn deze dieren vo-gelvrij en kan er naar hartenlust op worden gejaagd. Om moedeloos van te worden, maar dat is ook geen optie. Zucht.

BAN DE BALLONVroeger was dat leuk: een ballonnetje oplaten met je naam eraan gehecht en dan afwachten of iemand daar ver weg op zou reageren. Nu hebben we Facebook en worden ballonnen alleen nog met feesten of herdenkingen opgelaten. Maar dat moet stoppen. Kapotte ballonnen blijven in de natuur en op zee achter en verminken de ingewanden van vogels en vissen. Sinds 2002 is het aantal aangespoelde ballonnen uit zee met 100 procent toegenomen. Op elke vierkante kilometer liggen gemiddeld 160 ballonnen! Nee, er is nog geen wet die dat verbiedt dus gebruik je gezond verstand en laat geen ballonnen meer door de lucht zweven. Ballonnen oplaten is een misdaad tegen de biosfeer.

ZO GROEN ZIJN WE NIETDe Nederlandse economie is lang niet zo groen als gedacht. Uit de laatste Global Green Economy Index (GGEI) blijkt dat veel landen – waaronder Nederland – een stuk slechter scoren als het gaat om groene prestaties zoals ver-nieuwbare energie dan van ze wordt verwacht. Vooral van Nederland, de VS en Japan wordt gedacht dat zij tot de landen met groenste eco-nomieën behoren, maar geen van deze landen eindigt in de performance top-10. Onverwachte winnaars zijn Costa Rica, die dit jaar voor het eerst is meegenomen in de GGEI, en Oostenrijk. Voor Nederland lagen de verwachtingen hoog: ze staan op nummer 5 in de perceptie top-10. De werkelijkheid valt tegen: als het om de daadwer-kelijke groene daadkracht gaat staat Nederland op plaats 21. Groen gaat Oranje achterna…

7Nieuws op z’n Frans 7

WHAT’S HOT & WHAT’S NOTBas van de Haterd maakte op basis van onderzoek naar de technologische en sociale ontwikkelingen van de afgelopen jaren, een lijst met banen die in de toekomst zullen verdwijnen en banen die in de toekomst populair zullen worden. Hier de meeste op-vallende uitstervende beroepen: telemarke-teer, accountant en makelaar. Banen van de toekomst zijn: city farmer, energienetwerk manager en metallurg. Laatstgenoemde houdt zich bezig met het bedenken, ontwik-kelen en toepassen van nieuwe materialen. Dit is belangrijk in de toekomst omdat de vraag naar nieuwe materialen, met name door de komst van de 3D-printer, explosief groeit.

OOK OVERHEMD MET STATIEGELDKostuumontwerper Arien de Vries bedacht het concept ‘The perfect white shirt’ te verkrijgen bij www.cees-n-co.com. Met statiegeld hoopt ze dat over-hemden niet worden weggegooid, maar ingeleverd zodat ze verwerkt kunnen worden tot grondstof voor nieuwe producten. Je krijgt dan de vijftien euro statiegeld die je betaald hebt terug. Als het overhemd na drie jaar niet is ingele-verd, doneert ze het statiegeld aan Terre des Hommes. De klant krijgt natuur-lijk wel eerst een herinneringsmail. De hemden van cees n co zijn waarschijnlijk de eersten met een genummerd label en statiegeld. De producent bekijkt vervol-gens of het hemd nog geschikt is voor de tweedehands markt. In dat geval wordt het label verwijderd. Zo niet, dan worden ook de knopen er afgehaald zodat het verwerkt kan worden tot grondstof voor nieuwe producten.

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail [email protected]

SLAT SLAAT ZIJN SLAGThe Ocean Cleanup kan eindelijk beginnen met de bouw van opruimstations voor plastic in de oceaan. De organisatie haalde twee miljoen dollar binnen via crowdfunding. The Ocean Cleanup is gestart door Boyan Slat, een jonge student uit Delft. Hij bedacht een haalbare oplossing voor het opruimen van de plastic soep in de oceanen: het plaatsen van recyclingstations in de oceaan die met lange bomen plastic resten uit de oceaan vissen. De zeestromingen in de oceaan, de zogeheten gy-res, zorgen ervoor dat het plastic automatisch in de opruimstations terecht komt. Slat had al aangetoond dat deze wijze van plastic oprui-men haalbaar was. Met de twee miljoen dollar worden nu de eerste teststations gemaakt. Eerst in een groot zwembad, vervolgens een paar kilometer voor de kust. Slat hoopt binnen vier jaar het eerste station op ware grootte te bouwen.

AFVAL IN DE AUTOMAATBinnenkort wordt op de Rotterdamse metrostations Schiedam en Alexander een statiegeldautomaat geplaatst. Reizigers die afval in de speciale statiegeldautomaten gooien, krijgen kortingsbonnen van vijftien cent per blikje of plastic fles. Dit geld kan worden besteed bij patatkampioen Bram Ladage, Brood Express of Ezprezzo. Reizi-gers kunnen er ook voor kiezen om het geld te doneren aan het natuurbehoudsproject ZOOWild van Diergaarde Blijdorp. Grond-stoffen liggen in onze straten voor het op-rapen. Je hoeft alleen maar te bukken voor de snoeppapiertjes, colablikjes en plastic flessen. Met de vijftien cent korting voor elk blikje of flesje is de kans groot dat niet alles meer op straat terechtkomt. Geld doet veelal wonderen bij gedragsverandering

KLIK OP KLEDING VAN EEN KENNISEindelijk: je hoeft niet meer naar H&M voor een leuke outfit. Robin Balser bedacht de app Darpdecade. Dat is Tinder voor je kledingkast. Op Darpdecade swipe je door de kledingkasten van andere mensen en selecteer je wat je mooi vindt door het te liken. Als een ander iets uit jouw garderode likes, is er een match en kun je een afspraak maken om de kleding te ruilen. Dat is een opsteker voor het milieu, want als je nagaat dat in Nederland per jaar 135 miljoen kilo kleding wordt weggegooid, is deze ruilmo-gelijkheid een ideale kans om die gigantische berg aan kledingafval af te vlakken. Lees meer over een groene kledingkast op pagina 26.

BLIJE BIJEN BIJ INTRATUINIntratuin stopt binnen een jaar met de verkoop van negen pesticiden die bijdragen aan bijen-sterfte. Ook zegt het tuincentrum toe dat binnen zes jaar zijn planten vrij zijn van dezelfde gifstoffen. Dit is te danken aan een actie van Greenpeace. De milieuorganisatie verzamelde ruim negentigduizend handtekeningen en publi-ceerde een rapport over bloemen van het tuin-centrum die veel gifstoffen bleken te bevatten.Greenpeace wil dat alle akkers en tuinen ‘een gezonde plek worden voor bijen en andere in-secten. Duurzaam telen en kweken is niet alleen belangrijk voor bijen, maar ook voor de vogels, voor de kwaliteit van ons water en de biodiver-siteit.’ Op ilovebeeing.nl vind je tips om bijen te helpen. Zo kun je een zadenpakket bestellen speciaal geschikt voor bijen, of je opgeven voor een cursus ‘urban beekeeping’.

NLdoet. 20 en 21 maart 2015.

Doe mee met de grootste vrijwilligersactie van ons land. Meld snel de klussen van uw organisatie aan op nldoet.nl

Tijdens NLdoet krijgt u het voor elkaar.

[WT] OF NLdoet Adv 2015-Innit Magazine-202x284.indd 1 11-12-14 13:36

9

Rob Scholte keert bestaande beelden binnenstebuitenTekst: Ivonne de Thouars

Na 14 jaar mediastilte is kunstenaar Rob Scholte weer volop in beeld. In zijn voortdurende queeste ‘Nieuwe betekenis te geven aan bestaande beelden’ wil hij met het Rob Scholte Museum het oude postkantoor van Den Helder voor de sloop behoeden. Hiervoor haalt Scholte zelfs de media uit de ban.

Druk telefonerend over de politieke status van ‘zijn’ postkantoor, zoomt kunstenaar Rob Scholte op zijn pc in op de foto die in de komende Esquire zal verschijnen, een zwart/wit portret van de kunstenaar en zijn beeldschone vrouw Lijsje. We spreken Scholte een dag voordat zijn gesprek met Frenk van der Linden op televisie wordt uitgezonden. Hij heeft de gemonteerde versie niet vooraf gezien. “Ik wil de media gewoon weer vertrouwen. Of dat verstandig is, moet blijken.”

Uit de luwteVeertien jaar lang heeft Scholte de media gemeden. Geïrriteerd door de wildste speculaties in de media over de motieven achter de nooit opgeloste bomaanslag waardoor Scholte in 1994 beide benen verloor. Zijn museum, zijn wil om zijn omvangrijke kunst- en boekenverza-meling en zijn ideeën te delen, hebben hem weer in de schijnwerpers gebracht. “Nee, ik was niet liever in de luwte gebleven, het voelt veel natuurlijker om weer in beeld te zijn. Als je een idee te delen hebt, moet je dat ook doen.”

Rob Scholte veroverde begin jaren tachtig als angry young man een stevige positie in de Nederlandse en internationale kunstwereld. In het Huis Ten Bosch Resort te Japan werkte hij aan een immense wand- en plafondschildering dat hij na het bomincident voltooit in een omhoog getakelde rolstoel. Het volgende jaar verhuizen Lijsje en hij naar Tenerife, waar hij in 2000 tot mediastilte besluit. En aantal jaar na hun terugkeer in 2003 betrekken Scholte, Lijsje en hun kin-deren het oude postkantoor van Den Helder, een typisch voorbeeld van wederopbouwarchitectuur van architect Jo Kruger, waar Scholte al sinds 2008 een tweede atelier en opslag heeft. Scholte richt het gebouw verder in met een museum en verblijfsruimte.

CharmeoffensiefOm aandacht voor zijn museum te krijgen, zet Scholte sinds enkele maanden een charmeoffensief in. In uitingen van Koffietijd tot een

Cultuur

Fotograaf: Sjoerd Venema

10

NTR-documentaire en van de Volkskrant tot de Esquire maakt Nederland opnieuw kennis met een aimabele en toegankelijke Scholte. In de DWDD weet hij Jort Kelder te verbazen met de opmerking ‘je bestaat niet omdat je in de media gezien wordt’. Want tijdens de mediastilte werkte Scholte onver-stoorbaar door en exposeerde hij geregeld in binnen- en buitenland. Hij toont in zijn riante atelier zijn meest recente werken; het lichtproject met knikkers, de grote metalen panelen met sigarettenpakjes en tegen de werkmuur (Scholte werkt niet achter een ezel) hangt zijn werk in wording waarmee hij zijn aversie tegen de kleur oranje aanpakt. In het atelier bevindt zich ook een lange tafel met curiosa die hij door de jaren heeft verzameld. “Kijk, dit vind ik nou mooi, zo’n fles met in plaats van een schip erin een kruisigingscène of een dier gevormd van touwtjes….”

VerzamelwoedeDe verzamelwoede van Scholte leidde tot het Rob Scholte Museum en het hergebruik van materialen, tekens en technieken staat in zijn werk centraal. “Ik wil behouden wat we al vervaardigd hebben want ik stoor me aan de wegwerpmaatschappij. Ik gebruik wat anderen letterlijk of figuurlijk weggooien. Ik struin rommelmarkten af om materiaal te vinden en geef er een andere betekenis of functie aan.”

Scholtes oeuvre bevat veel nageschilderde adverten-ties, covers van magazines en andere hergebruikte beelden met als resultaat zijn vloerkleden met het Mens-erger-je-niet spelbord, schilderijen van het copyright-symbool of de schilderijen van tegeltjes met spreuken. Met als hoogtepunt het minutieus nageschilderd krantenartikel met kritiek op het feit dat Scholte andermans kunst kopieert. Zelfs zijn eigen ongeluk, de bomaanslag, wordt hergebruikt als Scholte de overblijfselen van zijn auto expo-seert. Ook het oude postkantoor, dat al voor sloop op de lijst stond, geeft hij met het museum een geheel nieuwe functie. “We zijn snel geneigd iets af te breken dat nog prima functioneert. Ik wil zaken bewaren voor de toekomst, niet als hang naar het verleden, maar als verrijking van het nu.”

Kopiëren als strategieVolgens Scholte is het aanbod op rommelmarkten tegenwoordig een stuk minder. “Producten worden nu meer gemaakt voor de korte termijn. Je kunt beter zo’n oude Amerikaanse koelkast kopen die vijftig jaar meegaat dan de geavanceerde apparaten

van nu die zijn ontworpen om binnen een paar jaar vervangen te worden. Het gaat mij om de perceptie, dat mensen de waarde van dingen weer zien. Een belangrijke functie van kunst in crisistijd.” Hij wijst in zijn atelier op de grote verzameling borduurwer-ken. “Voor een euro kocht je in de Kringloopwinkel borduurwerkjes waar ooit een vrouw avonden-lang aan heeft gewerkt. Aan de achterkant, aan de knoopjes en de losse eindjes draad, zie je het werk en de liefde waarmee er is gewerkt. Ik zie het drama erachter; de familie die het werk van zo’n vrouw na haar overlijden wegdoet.

Door de onvolmaakte achterkant te tonen, geef ik weer waarde aan deze afdankertjes.” Een voorbeeld hiervan, een levensgrote afbeelding van een gebor-duurde Nachtwacht, hangt nu als de N8W8 in de onderaardse Mergelgroeve van Geulhem vanwege de stille oorlog die, volgens Scholte, in de wereld plaatsheeft.

Scholte denkt dat de drang om beelden en materi-alen te hergebruiken al uit zijn kindertijd komt. “Ik

“Ik behoud graag wat we al ver-vaardigd hebben omdat ik me stoor aan de wegwerp-maatschappij.”

Cultuur

Fotograaf: Nico Koster

11

tekende altijd alles na en heb oog voor de dubbele betekenis van beelden en symbolen. Natuurlijk krijg je kritiek als je bestaande beelden opnieuw gebruikt en wordt er geroepen dat ik alleen kopieerkunst maak en plagiaat pleeg. Maar moet kunst altijd uit je allerbinnenste emotie komen? Heeft het meer waarde als het geïnspireerd is op een gemoedstoe-stand? Ik zoek met bestaande beelden aansluiting bij mijn toeschouwers en verras hen door symbolen en beelden, soms letterlijk, binnenstebuiten te keren.”

Belangrijke impulsHet Rob Scholte Museum is drie dagen per week open en verwelkomt dagelijks 20 tot 30 bezoekers. “De symbolische toegangsprijs is 2,50 euro waarbij

de bezoekers gratis een dichtbundel krijgen. We gebruiken voornamelijk social media en dat werkt prima; bezoekers vanuit het hele land weten me te vinden, maar toch kan ik niet wachten tot ik helemaal ‘los’ kan gaan met dit project.” De kran-tenberichten over het museum volgden elkaar de afgelopen maanden in rap tempo op: ‘Scholte mag blijven’, ‘Scholte moet er op 1 juli uit’.

De ambtelijke molen draait op volle toeren, maar Scholte blijft positief en wil de komende 25 jaar in het pand blijven wonen en werken - hoewel een uitwijkplan al klaar ligt. “Ik wil mijn 800 m2 ex-positieruimte uitbreiden met 3200 m2. Dan kan ik meer mijn eigen werk exposeren, mijn bibliotheek

inrichten en grote werken en installaties van andere kunstenaars plaatsen. Ik krijg veel werk van grote namen om te exposeren als gift of langdurige bruik-leen en er zijn financiële toezeggingen zodat ik het pand kan restaureren. Het kost de gemeente niets. Uiteindelijk wil ik mijn museum en atelier gratis openstellen voor het publiek, zodat men kan zien hoe het werk wordt gemaakt. Dit moet een museum van allure worden, dat een belangrijke economische en sociale impuls kan geven aan een krimpende stad als Den Helder.”

Vlak voor het drukken van deze krant heeft Scholte gehoord dat zijn museum in Den Helder kan blijven en uitbreiden.’

Cultuur

12

Niks leukers dan zélf vogels in de winter helpen

Eén van de fijnste dingen op een koude, gure dag is binnen zitten met een warme kop thee of chocolademelk. Het wordt nog leuker als er buiten iets te zien valt. Dus ga aan de slag en lok de vogels naar uw tuin. Gratis entertainment ge-garandeerd en u helpt de vogels. Of u nu houdt van die kou of niet, u komt de winter wel door. Dat geldt niet voor veel dieren en dan met name vogels. Door de kou moeten ze extra eten om op temperatuur te blijven, maar veel voedsel is er niet. Het natuurlijke voedsel raakt in de winter op en dus hopen de vogels wat in de tuinen te kunnen vinden.

Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland | Beeld: Luc Corneillie

Gelukkig kunt u ze daar makkelijk bij helpen. Met enkele aanpassingen en een middagje knutselen doet u de vogels in uw tuin een groot plezier. En u kunt de rest van de winter van het resultaat genie-ten. Want de pimpelmees, vink of roodborst zullen zich zeker laten zien!

VogelhuisjeHang een vogelhuisje op, juist in de winter. Zo’n vogelhuisje is namelijk een prima schuilplaats bij regen en wind. Hangt er al een in de tuin? Maak ‘m dan even schoon. Misschien heeft er in de zomer een vogel in gebroed, waardoor het vies is gewor-den. Leg er wat gedroogd gras of zaagsel in en het huisje is winterklaar.

RommelhoopjeMaak een rommelhoopje. De bladeren en takjes die in de herfst en winter op de grond vallen kunt u het

beste laten liggen. De vogels kunnen hier lekker scharrelen naar al die sappige insecten en slakken die onder de bladeren schuilen. Ziet u zo’n romme-lige tuin niet zitten? Veeg dan wat bladeren op een hoopje, eventueel tussen de planten.

VoerVoer de vogels. Voeren kan het hele jaar door, maar het beste is mee te beginnen als het kouder wordt. Voer met kleine beetjes, want het voer kan beder-ven of onder de poep komen te zitten waardoor de vogels ziek worden. Pinda’s en vetbollen zijn altijd goed, maar probeer wat af te wisselen met vogelvoer.

WaterGeef de vogels water. Plaats een lage drinkschaal of een speciaal vogelbadje waar de vogels uit kunnen drinken. Zaad etende vogels kunnen in de

winter moeite hebben met het vinden van water. Door dat aan te bieden, maakt u van uw tuin een one-stop-shop!

Vogelvoer is makkelijk zelf te maken. Een vetbol is met reuzel en vogelzaad zo klaar. Of smeer dennenappels in met pindakaas, rol ze door het vogelvoer en hang ze op. Succes gegarandeerd! Ziet u de vogels al verschijnen? Kijk en geniet! En geef u vooral op voor de Nationale Tuinvogel-telling van Vogelbescherming in het weekend van 17 en 18 januari. Zo helpt u mee aan het grootste citizen science project van Nederland. Wie zich nu alvast inschrijft via www.tuinvogeltelling.nl ont-vangt wekelijks tips voor vogels in de tuin, korting op tuinvogelproducten en dingt mee naar mooie prijzen.

Natuur

13

Stekels met charismaTekst: Frans van der Beek

Het is winter en dat is een zegen voor de egels in Nederland. Ze zijn dan in winterslaap en dus veilig voor het gierende rubber van autobanden die ze plegen te verpletteren. Wie zich verdiept in de egel staat versteld van het effect dat het charmante beestje op de mens heeft. Voor sommigen is het zelfs een obsessie!

Egels stinken en toch kunnen ze zich koesteren in de sympathie van velen. Egels zijn cool. Onver-stoorbaar scharrelen ze door de schemering en de nacht op zoek naar een prooi. Ze zijn altijd wel ergens te vinden in de omgeving van mensen. Maar de kwetsbare dieren zijn in gevaar. Er wordt zelfs gevreesd dat de egel binnen afzienbare tijd uit onze tuinen, heggen en bosschages is verdwe-nen. Een plaats op de rode lijst van bedreigde diersoorten zou terecht zijn. De Zoogdierenver-eniging VVZ zou dat toejuichen. De populatie is sinds het begin van deze eeuw gehalveerd. Ook de stichting Egelbescherming luidt de noodklok, en wel voor het eigen bestaan. Wie in deze don-kere dagen enkele euro’s kan missen, geeft ze aan die stichting.

De passie voor egels wordt ook duidelijk wanneer diverse opvangcentra in september het jaarlijk-se egelweekend organiseren met speurtochten, lezingen en ‘egeltje knutselen’. Dat blijken trekpleisters van jewelste, want de egel spreekt tot de verbeelding. In Engeland werd ooit heftige gestreden door egelredders en vogelliefhebbers. De laatste groep meende dat de egels teveel vogeleieren opvraten en wilde de stekeldieren verdelgen. De egelredders wonnen de ‘battle of the hedgehog’. De grootste egelfan is onmisken-baar ecoloog Hugh Warwick.

Hij schreef een boek over zijn liefde voor de vlooienbal (want ook vlooien zijn verzot op egels) onder de titel ‘Gek op egels’. Een amusant boek van een fanaat, die als student maandenlang optrok met het nachtdier. Om ze te observeren moest hij regen, ontberingen en een verblijf in een klamme caravan trotseren. Hij volgde twaalf exemplaren na hun vrijlating uit een opvang-centrum. Ze kregen elk een eigen naam, want ze bleken over een eigen persoonlijkheid te beschikken. De een was nieuwsgierig, de ander afstandelijk of soms spoorloos op een zwerftocht. Aan het eind van zijn onderzoek was het dozijn gedecimeerd tot vier. De rest was overreden, opgegeten, verdwenen of verhongerd.

Egelopvangers blijken opmerkelijke mensen. Warwick verhaalt van een echtpaar waarbij de vrouw haar man voor de keus stelde: “Egels eruit, of ik eruit.” De egels bleven.

In de VS komen egels niet van nature voor en zijn ze geïmporteerd met bijna hysterische ge-volgen. Zo zijn er Olympische Spelen voor egels met hardloopbanen en hordelopen. Dat levert op het podium de mooiste, beste en tamste egel op. Het is daar ook een rage om een egel als huisdier te houden, ook al zijn ze niet of nauwelijks aai-baar. Maar wel heel lief.

De egel, de Latijnse naam is Erinaceus Europaeus, is een schemer- en nachtdier. Dan probeert hij zijn voedsel bij elkaar te zoeken. Hiervoor legt hij grote afstanden af, minstens een kilometer per nacht. De egel is een carnivoor, een vleeseter. De egels die overdag gezien worden zijn meestal in nood. De volwassen egel heeft ongeveer 7000 stekels op zijn rug en twee kleine kraaloogjes waar hij overdag nauwelijks iets mee ziet, vandaar zijn nachtelijke leefwijze. De egel is een zoolganger; hij loopt plat op zijn voetjes. Het lijkt dan of hij heel dicht bij de grond zit, maar dit is schijn. De egel houdt bij het voedsel zoeken zijn pootjes wat krom onder zijn lijfje, maar zodra de egel ergens voor weg loopt, komt hij omhoog en staat dan rechtop waardoor hij erg hard kan lopen (bron: egelbescherming.nl).

Ik ben gek op egelsEn daarom wil ik zeggenDat ik me er over verbaasDat ze er nog zijn.Want iedere ochtend als ik op pad gaEn dat is geen kleine afstand,Zijn egels het enige dat ik zie,Verpletterd. En dood. En plat.(Gedicht van Pam Ayres)

Egels zijn ouder dan de mensheid. Er zijn resten gevonden van zeventig miljoen jaar oud ten tijde van de dinosaurussen. Dat waren bepaald geen schatjes, want de Deinogalerix (verschrikkelijke feeks) was drie keer zo groot als ‘onze’ egel en had tanden als stiletto’s in plaats van stekels. Volgens deskundigen zijn er ongeveer twintig soorten egels, waaronder de langooregel, de witbuikegel en de langstekelige egel. Ze komen voor in China, Afrika en Europa. De vraag is helaas: hoe lang nog?

Natuur

ADVERTENTIE

Zachte of strenge winter?

Wij zitten er altijd comfortabel bij!En we besparen flink op de stookkosten met

TONZON Vloerisolatie

www.tonzon.nl

16

WinterkoningHet doet denken aan Scandinavisch design, maar komt ‘gewoon’ uit Engeland. De keramieken voeder-huisjes Birdball Belle van Green & Blue zijn vorstbestendig en worden geleverd met een roestvrij stalen draad. Ophangen, vetbolletje erin en laat de winter ook voor de vogels maar komen.

Prijs: € 32,50 via www.uniekduurzaamdesign.nl

3KnuffelzachtEen dekentje voor op de bank, nergens worden ze zo mooi gemaakt als in het Hoge Noorden. De plaids van Kerstin Landström zijn van pure

wol en de meeste zijn zelfs groot genoeg om met z’n tweeën onder te zitten. Bijkomend voordeel: de verwarming kan gelijk een paar graden lager.

Prijs: € 139,00 via www.dezweedsewinkel.nl

Kopje koffieVoor House of Rym ontwierpen de Zweedse Elisabeth Dunker en Anna Backlund een exclusief bewerkt servies waarbij je zelf een combinatie kunt maken van de verschillende patronen. De geweldige koffiepot maakt het af! Tijd voor fika: een Zweeds kopje koffie met wat lekkers erbij...

Prijs: vanaf € 14,95 via www.stoerinstyle-shop.nl

4

CandlelightEen kaars in een lege bierfles zetten is lang niet zo stylisch als een fraai gevormde kandelaar van het Deense

merk House Doctor. Van gerecyled glas uiter-aard. En omdat je nooit teveel kandelaars kunt hebben in deze donkere dagen, zet je er gelijk een heleboel bij elkaar!

Prijs: € 12,50 via www.nordicliving.be

Vlam in de panZomer en winter buiten koken, in Scandinavië is het de gewoonste zaak van de wereld. Hier wordt de barbecue echter al gauw weer in de schuur gezet. Jammer, want er is maar weinig

zo winters knus als een maaltijd die boven een knapperend vuurtje is bereid. Wat (sprokkel)hout of ander organisch afval in de Envirofit rocketstove (ook wel COOX genaamd) en je kunt binnen één minuut met kokkerellen beginnen.

Waarom op onze nummer 1?Bij aankoop van een kooktoestel wordt er ook eentje geschonken aan een arm gezin in een ontwikkelingsland.

Prijs: € 104,95 via www.scandicshop.nl

Innovatie

Scandinavische Special

2Gadget Top 5

5

17

Wie een aantal jaren niet meer in New York is geweest, zal zich verbazen. Behalve biologische markten, natuurvoedingswinkels en vegetarische restaurants komt er steeds meer ruimte voor voetgangers en fietsers en staan energiebesparing en klimaatbeheersing hoog op de politieke agenda. Zelfs het Empire State Building moet er aan geloven. ‘The sky’ is niet langer de limit.

Voormalig burgemeester Bloomberg gaf enkele jaren geleden de aanzet tot de vele veranderin-gen. Meest in het oog springend is het feit dat een deel van het altijd immens drukke Times Square is uitgeroepen tot voetgangerszone. Maar ook de vele fietsers in de stad vallen op: niet meer door het drukke verkeer zigzaggend, maar gemoedelijk rijdend over de voor hen geplaveide paden. Wie op stap gaat in de stad kan kiezen uit milieuvriendelijke vervoersmiddelen als elektri-sche bussen, groene taxi’s of de fietstaxi.

Behalve in het langgerekte Central Park, van oudsher de groene long van Manhattan, komen er steeds meer groene plekken voor recreatie. In het Hudson Park bijvoorbeeld, helemaal langs de rivier de Hudson in het westen van Manhattan, kunnen sportievelingen hardlopen, skeeleren, rolschaatsen, kajakken en golfen. Op de oever-

strook onder de Brooklyn Bridge is een strand aangelegd met speeltuinen en varen plezierboten af en aan. En in Battery Park, op het zuidelijkste puntje van Manhattan, rennen de eekhoorntjes vrolijk rond met de kruimeltjes van een hotdog of vega-burger.

Dat zijn alleen nog maar de veranderingen op de grond. Wie omhoog kijkt ziet dat op steeds meer daken activiteiten worden ontplooid: naast daktuinen zijn er moestuinen en kassen. Een voormalige metrolijn over de stad heen is nu een stadswandelpark (The High Line), bestaande be-bouwing (zelfs het Empire State Building) wordt gerenoveerd en van dubbel glas voorzien en nieuwbouw moet zoveel mogelijk duurzaam zijn.

Niet gek dat in zo’n steeds groener worden-de omgeving de biologische broodjeszaken,

Tekst: Yvonne Koop | Beeld: Jen Davis, Marley White, Joe Buglewicz

Stadswandelpark The High Line

restaurants en supermarkten als paddenstoelen uit de grond schieten. De hoogste tijd om voor de eco-toerist in New York alle leuke groene adressen op rij te zetten!

New York, New YorkGroene initiatieven frissen grijze skyline op

Innovatie

18

Groene activiteitenBig Apple GreetersIn de hop-on hop-off-bus hoor je leu-ke verhalen over de stad, maar als je New York door de ogen van New Yor-kers wilt zien, moet je je (op tijd, voor vertrek) opgeven bij deze organisatie van gratis gidsen. Te voet laten ze je hun stukje stad zien en vertellen hun eigen unieke verhaal. Heel bijzonder.www.bigapplegreeter.org

BiketourJe kunt het houden bij een rondje Central Park (met een oppervlakte van bijna twee keer Monaco toch be-paald geen sinecure) of een fiets hu-ren en meer plekken verkennen. Niet alle wijken zijn even fietsvriendelijk, maar in Manhattan kom je een heel eind. Aanrader: de Brooklyn Bridge heeft een apart fietspad en dat is zelfs als je uit fietsland nummer 1 komt een wel heel bijzondere ervaring.www.centralparkbiketour.com

American Museum of Natural HistoryNiet alleen voor een stadskind dat nog nooit een (opgezette!) olifant van dichtbij heeft gezien, is een bezoek aan dit museum een fantasti-sche belevenis. De zalen met de the-ma’s biodiversiteit en milieu bieden een levendige en inspirerende visie op de spectaculaire schoonheid en rijkdom van het leven op Aarde.www.amnh.org

Groene restaurantsBabycakes‘s Werelds eerste glutenvrije ve-ganistisch bakkerij, aldus de trotse eigenaars. Brownies, cakes, donuts, cookies, cupcakes: volledig verant-woord gebakken, niet van ‘echt’ te onderscheiden. Een mekka voor vega-zoetekauwen!www.babycakesnyc.com

Candle CaféEen pionier op vega-gebied dit haute cuisine restaurant. Smaakbeleving, uitstraling, alles klopt. Niet voor niets zijn er sinds de start in 1994 (!) al meer vestigingen geopend. Candle 79 is het vermelden meer dan waard: een groene oase met een bar met biologi-sche wijn en sake.www.candlecafe.com/www.cand-le79/com

Champs Family BakeryVoor een groene lunch met een groe-ne smoothie! Maar ook voor ontbijt (homemade granola) of diner (bur-gers met een stevige ‘bite’ in bijvoor-beeld tempé of zwarte bonen).www.champsdiner.com

Caravan of DreamsDe naam klinkt net zo heerlijk hip-pie-zweverig als de introductie van het restaurant dat bezoekers niet al-leen gezond eten en drinken belooft, maar ook bijpassende muziek en dans en vooral een ontmoeting met gelijk-gestemden.www.caravanofdreams.net

Cinnamon SnailIs het nog wel eens zoeken naar een vegetarisch of veganistisch adres, deze rijdende voedseltrucks komen naar jou! Ze verkochten de Dutch weedburger (met een vulling van zeewier) als een van de eersten in Amerika en daarnaast diverse andere biologische snacks. Check op Twitter waar ze geparkeerd staan!www.cinnamonsnail.com

Dunwell DoughnutsZeg Amerika en je zegt donuts. In een verantwoord dieet lijken deze ringvormige suikerzoete broodjes niet te passen, maar gelukkig dachten Dan DUNbar en Christopher Hollo-WELL daar anders over. Hun missie: de eerste veganistische donutwinkel op de planeet Aarde oprichten en de traditie van donuts maken voortzetten op een zowel innovatieve als ethische manier. Wat mij betreft: missie ge-slaagd!www.dunwelldoughnuts.com

Shake ShackVlees van koeien die niet zijn geïnjec-teerd met hormonen of antibiotica. Daar wil de New Yorker best voor in de rij staan. De wachttijd kan flink oplopen, soms tot wel drie uur! Check dus de webcam voor je achteraan aansluit.www.shakeshack.com

Victory GardenJe proeft dat het softijs met verse gei-tenmelk, lokale ingrediënten en veel liefde is bereid. Basis is de Anatolische dondurma, een rijk geitenmelkijs met de wortel van de wilde orchidee. Veranderen de smaken en toppings met de seizoenen, de ijsjes en desserts smelten onveranderd op je tong.www.victorygardennyc.com

Innovatie

19

Earth DayOp zondag 19 april 2015 wordt op Union Square voor de 25e keer Earth Day gevierd. Met tientallen informatieve stands, leuke activiteiten voor de hele familie en live optredens. Op woensdag 22 april krijgt de dag een vervolg met een 5 kilometer lange sponsorloop door New York. Deelnemers halen geld op voor het goede doel en strooien op veel plaatsen zaadjes uit om de stad zo weer wat groener te maken.www.earthdayny.org

Green FestivalWie geïnteresseerd is in een duurzamer en gezonder leven, kan terecht op het Green Festival dat op 24 t/m 26 april 2015 op Pier 94 wordt gehouden. Meer dan 300 eco-vriendelijke bedrijven presenteren zich met natuurlijke verzor-gingsproducten, kleding van biologisch katoen, fairtraide cadeaus, hergebruik van oude bouwmaterialen en vegetarische en veganistische restaurants. Daaromheen het nodige entertainment. Genoeg groens te zien, beluisteren en kopen. www.greenfestivals.org/nyc/new-york-2015

Groen shoppenUnion Square Green MarketDe oudste (sinds 1976) en de grootste boerenmarkt van New York. Ieder maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag een groot aanbod aan verse producten van boeren en leveranciers uit de omgeving.www.grownyc.org/greenmarket

Whole FoodsEen grote keten van natuurvoedingswinkels in onder meer New York. Adressen zijn te vinden op de site evenals heel veel informatie, tips en recepten. www.wholefoods.com

KaightGoed ontworpen kleding en accessoires door onafhankelijke ontwerpers met een nadruk op duurzaamheid. www.kaightshop.com

Moo shoesAssortiment van diervriendelijke schoenen, tassen, T-shirts, portemonnees, boeken en andere accessoires.www.mooshoes.com

Groene Festivals

Groene winkels en marktenWhole FoodsGezond leven begint bij Whole Foods, zou hun reclameslogan kun-nen zijn. Naast winkel tips biedt de site meer informatie, tips en recep-ten. Wie niet in de buurt woont kan online bestellen. Aangezien deze natuurvoedingsketen vestigingen in Engeland heeft, kan dat ook vanuit Nederland.www.wholefoods.com

Union Square Green MarketEr zijn tientallen weekmarkten met biologische producten; de Union Square Green Market is de oudste (sinds 1976) en grootste boerenmarkt van Manhattan. Elke maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag is er een groot aanbod aan verse pro-ducten van boeren en leveranciers uit de omgeving.www.grownyc.org/greenmarket

KaightGoed ontworpen kleding en acces-soires door onafhankelijke ontwerpers met de nadruk op duurzaamheid.www.kaightshop.com

Moo shoesDiervriendelijke schoenen, tassen, T-shirts, portemonnees, boeken en andere accessoires.www.mooshoes.com

FAO SchwarzFenomenaal gevestigd op de hoek van Central Park met Fifth Avenue. Drie etages vol speelgoed, met de nadruk op nostalgie. Toppunt wat dat betreft is de grote dans- en pia-nomat op de bovenste verdieping, waar ieder kind de mooiste klanken aan weet te ontlokken.www.fao.com

YelpAls je op deze zoekmachine ‘ecofriendly stores’ intikt met loca-tie New York verschijnen er talloze adressen van leuke winkeltjes met de mooiste eco-spullen, van houten af-wasborstel tot vintage kleding en van bamboe kommen tot duurzame ma-trassen. Te veel om op te noemen.www.yelp.com

Innovatie

20

Mode zonder misstanden? Shopping tips voor fair fashionHoe kunnen we makkelijk op een verantwoorde manier kleding shoppen? De Krant van de Aarde geeft tips. Ook voor de smalle portemonnee.

Tekst: Lynsey Dubbeld | Beeld: Culture Fabric, Izzy Lane, MudJeans , Sena Eco Couture.

Sena

Ec

o C

out

ure

Culture Fabric

Scholieren, leraren en artsen die gedwongen worden katoen te plukken in Oezbekistan. Kinderen in naaiateliers in Bangladesh. Sweatshops op Mau-ritius. Het is een kleine greep uit het modenieuws waarover de laatste maanden te lezen was. Bedrij-ven zoals H&M, C&A, Replay en Primark werden beschuldigd van onfatsoenlijke arbeidsomstandighe-den in hun productieketen.

Naar aanleiding van een nieuw rapport van de Stich-ting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) over uitbuiting van tienermeisjes in Indiase spinnerijen, publiceerde de Volkskrant in oktober een lijst met verkooppunten van ‘slaafvrije kleding’. Een storm van kritiek was het gevolg. Hoe kunnen H&M, Primark en Esprit zo positief beoordeeld worden, terwijl er steeds mediaberichten zijn over misstanden in de fabrieken die voor deze merken produceren?

De commotie rond de publicatie in de Volkskrant staat niet op zichzelf. Het vele nieuws over milieu-problemen en arbeidsuitbuiting in de textielindustrie roept de vraag op: waar is verantwoord gemaakte kleding eigenlijk te vinden? Het lijkt erop dat allerlei modebedrijven – van fast fashion ketens tot designer labels, van sportmerken tot luxury brands – te ma-ken kunnen krijgen met incidenten in kledingfabrie-ken. Zo zijn onder andere Benetton, Mango en J C

Penney in verband gebracht met de Rana Plaza fabriek in Bangladesh, waar in 2013 ruim 1100 werknemers overleden.

LijstjesInmiddels circuleren op internet allerlei lijstjes om consumenten te helpen eerlijke kleding te kiezen. Op de website van Rank a Brand staan beoordelingen van bijna 400 kleding- en schoenenmerken die in Nederlandse winkels te vinden zijn. Met deze informatie – even-eens beschikbaar via een app – kunnen we het milieu- en mens-vriendelijke gehalte van de collecties van populaire merken nagaan, is de gedachte.

Rank a Brand heeft de nodige concurren-tie. In kranten, tijdschriften en boeken verschijnen regelmatig winkeladviezen. Het Britse tijdschrift Ethical Consumer geeft in zogenoemde productgidsen een overzicht van de meest verant-woorde ketens, designer labels, jeansmerken en 9 kledingtypen (zo-als schoenen, ondergoed, fleeces en schooluniformen). En de Amerikaan-se Elizabeth Cline, bekend van haar boek Overdressed, The shockingly high cost of cheap fashion, beveelt op haar website tientallen mode-, denim-, schoenen en tassenmerken aan. En dan zijn er ook nog de website Kiesduurzamemode.nu en de Kleding-checker van GoedeWaar.nl.

VerwarringWie de verschillende informatiebronnen naast elkaar zet, zal al snel het spoor bijs-ter zijn. Onder andere H&M, Zara en Man-go, toch regelmatig negatief in het nieuws, staan gerust in de top tien van meest verantwoorde merken. Terwijl duurzame labels zoals Alchemist, Komodo, Kuyichi en People Tree bij Rank a Brand net voldoende scoren. En pioniers zoals Izzy Lane, Re-5 en

Een spijkerbroek heeft gerust 64.000 reiskilometers achter de rug en 13 verschillen-de landen aange-daan voordat het over de toonbank gaat

Mode

21

Mud

Je

ans

Izzy Lane

Sena Eco Couture komen überhaupt nauwelijks in rankings voor.

Deze verwarrende uitkomsten zijn allereerst het gevolg van de uiteenlopende beoordelingscriteria van de lijstjesmakers. Zo zijn de scores van Rank a Brand gebaseerd op de gegevens die de beoordeelde bedrijven op hun website openbaar maken over 16

aspecten van 3 duurzame thema’s: klimaatverande-ring, milieubeleid en eerlijke handel. De beoorde-ling van het Britse initiatief Measure Up richt zich op 10 onderdelen van eerlijke handel (zoals eerlijke lonen en onafhankelijke fabrieksinspecties). Eliza-beth Cline noemt lokale productie een belangrijk criterium. En omdat Rank a Brand zich baseert op online informatie, wordt vaak gezegd dat de beoor-deling meer zegt over de communicatiestrategie van een merk dan over de feitelijke praktijk.

Een tweede oorzaak van de verschillende duur-zaamheidsscores heeft te maken met de ingewikkel-de productieketen van de hedendaagse kledingin-dustrie. Tussen katoenboer en kledingwinkel zitten gemiddeld zo’n 10 tot 15 partijen. Een spijkerbroek heeft gerust 64.000 reiskilometers achter de rug en

13 verschillende landen aangedaan voordat het over de toonbank gaat. Vooral internationale ketens kun-nen moeilijk nagaan of alle onderdelen van de pro-ductieketen wel verantwoord verlopen. Maar deze grote spelers beschikken vaak over een omvangrijk duurzaamheidsbeleid – inclusief MVO-managers en gedragscodes voor de fabrieken die de collecties maken. En daarom scoren ze opmerkelijk goed in de lijstjes ondanks een aanzienlijk risico op misstan-den in de productieketen.

Simpele shoptip: vintageGeen zin in een ingewikkelde speurtocht naar verantwoorde kleding? Bedenk dan dat vintage mis-schien wel de meest duurzame vorm van mode is. De negatieve impacts van de kledingindustrie op het milieu kunnen namelijk flink verminderd worden door kleding een tweede leven te gunnen. Dat kan door textiel te recyclen, maar ook door tweedehands kledingstukken te kopen.Tweedehandsjes zijn er in alle soorten en maten: van Marktplaats.nl tot Designer-vintage.com, van de Kringloopwinkel tot Doortje Vintage. Swapping party’s maken van kledingruilen een goedkoop feestje. En via websites zoals Rouleer-dekleer.nl, Vintywomen.com en Stylelend.com ruil je kleding online.Er zijn ook winkels en merken die gebruikte mate-rialen omtoveren tot nieuwe must-haves. Culture Fabric laat in Nederland jurken maken van oude zijde sari’s uit India. Eloise est Mignonne maakt van hoogwaardige vintagejurkjes must-haves. De tassen, trolleys, tablet sleeves en riemen van Kaz-mok zijn gemaakt van oude transportbanden. Via Van Hulley kunnen mannen van versleten over-hemden een persoonlijke boxer laten maken. En in de producten van outdoorlabel Patagonia figureren steevast gerecyclede vezels van polyester en wol.

Recyclen door huren en leasenHet huren van gelegenheidskleding is ook een must-do als het gaat om recycling. Bij luxe boetieks zoals Rent the Runway en Eleven James zijn exclusieve it-bags en onbetaalbare designer items te huur. En in Nederland zijn twee kledingbibliotheken in op-richting, waar je met abonnement of strippenkaart items kunt lenen. De kledingbibliotheek in Utrecht is inmiddels geopend.

Tegenwoordig zijn er bovendien spijkerbroeken, fleecetruien, maatkostuums en mantelpakjes te leasen. Via MudJeans lease je tegen een laag maandtarief een fairtrade, biologisch geprodu-ceerde spijkerbroek, die je dan na een of twee jaar

Voor het eerst 100 procent gerecycled!Een gele jurk die niet zou misstaan in de schappen van Zara of H&M. Zo omschreven media het eerste kledingstuk dat volledig is gemaakt van gerecycled katoen. De creatie werd in 2014 in Zweden gepresenteerd. Tot nu toe was het onmogelijk om kleding te maken van 100 procent gerecycled katoen: aan de gebruikte vezels wor-den altijd nieuwe toegevoegd, omdat de garens anders niet sterk genoeg zijn. Maar het Zweedse bedrijf Re:newcell slaagde erin om een rayontextiel te maken van uitsluitend gebruikte katoenvezels. De bedoeling is dat er binnen een aantal jaren in Europa fabrieken worden gevestigd die dat materiaal maken. De productie dichtbij huis kan ervoor zorgen dat de eerlijke werkomstandigheden in de kledingindustrie verbeteren. En aangezien we alleen al in Nederland 135 miljoen kilo textiel per jaar weggooien, is er in ieder geval vast geen gebrek aan recyclebare materialen.

H&M, Zara en Mango, tochregelmatig negatief in het nieuws, staan gerust in de top 10 van meest verant-woorde merken

weer inlevert. Het modemerk zorgt dat de jeans na wassen en reparatie opnieuw in de verkoop gaat. Als de kwaliteit daarvoor onvoldoende is, worden de materialen verwerkt tot garens. De producent maakt daarvan nieuwe items, die vervolgens weer te leasen zijn.

Naast de milieuvoordelen van tweedehands kleding is het een betaalbare manier om de garderobe te vernieuwen. Dankzij creatieve ontwerpers kan twee-dehands textiel bovendien een opmerkelijk nieuw uiterlijk krijgen. En misschien wel het beste nieuws voor fashionista’s: vintage is modieuzer dan ooit. Of het nu gescoord is bij een vintage store, kledingbi-bliotheek of leasebedrijf.

Mode

22

Van niets iets makenHet kringloopgeluk van Ingrid van Willenswaard

Hoeveel heeft een mens nodig om van te leven? Moet je alles nieuw kopen of kun je het zelf maken? Waarvan word je gelukkig? Het zijn vragen waarover Ingrid van Willens-waard graag mijmert op haar blog Ingthings en waarover inmiddels twee boeken zijn ver-schenen: Kringloopgeluk en Vive la vie. Een interview met als decembercadeautje het patroon van heerlijke handwarmers erbij.

Tekst: Yvonne Koop | Foto’s: Kosmos Uitgevers, Bonita Postma (portretfoto)

Ze woont in een klein dijkhuisje in Amsterdam Noord, met uitzicht op een kanaal en maar tien minuten fietsen van het centrum. Ingrid van Willenswaard is er na wat omzwervingen samen met haar vriend beland en woont er nu al weer een half jaar met veel plezier.

“Om hier te kunnen wonen, deden wij driekwart van onze spullen weg. Het zou anders niet gepast hebben. Een bijzondere ervaring en het bevalt goed: alleen leven met wat je nodig hebt. De meeste spullen heb je gewoon maar je doet er nooit iets mee.” Waag het echter niet aan haar verzamelingen te komen: dozen vol lapjes, draadjes, schriftjes, papiertjes, prulletjes, van alles en nog wat dat ooit wellicht nog wel eens ergens voor van pas kan komen...

Wat spreekt je zo aan in oude meuk, oneerbiedig gezegd?“Ik vind het fijn om iets te vinden dat je helemaal niet zocht, maar dat ineens naar je glimlacht. Dingen met een geschiedenis, oud handwerk bijvoorbeeld. Ik stel me dan zo voor wie het gemaakt heeft en hoe lang ze daar mee bezig zijn geweest. Dat kan ik dan echt niet laten liggen.”

Was je als kind ook al zo’n verzamelaar?“Ja, en ook dingen zelf maken zat er al vroeg in. Op mijn zestiende spon en verfde ik al mijn eigen wol, waarvan ik truien breide. Ook naaide of vermaakte ik mijn eigen kleren. En sinds mijn eerste bezoek aan een rommelmarkt ben ik verkocht en koop ik zo on-geveer alles tweedehands, waarom nieuw kopen als alles er al is? Bovendien vind ik het fijn om van niets iets te maken.”

Blijkbaar spreekt dat veel mensen aan!“Ja, verbazingwekkend genoeg wel, omdat ik eigenlijk maar wat aan rommel, met alle bijbehorende ups en downs. Maar misschien herkennen ze iets in het soms wat melancholische gevoel: geniet van de mooie kleine dingen in het leven. Ik noem het appeltaart-dagen: een dag waarop iets gebeurt, vaak iets heel kleins, waar je zo’n zoemend gevoel van tevredenheid van krijgt. Het gevoel dat alles even helemaal goed is.”

Dus de lezers van de Krant van de Aarde wens je voor 2015 veel appeltaartdagen toe?“Ik voel mij helemaal niet in de positie om mensen raad of een boodschap te geven. Maar als ik toch iets moet zeggen is het: wees vriendelijk voor anderen en jezelf, deel wat je hebt en weet, dan kom je al een heel eind.”

Vrije tijd

23

Het kringloopgeluk van Ingrid van WillenswaardTekst: Yvonne Koop | Foto’s: Kosmos Uitgevers, Bonita Postma (portretfoto)

Dit is werkelijk de makkelijkste want, vingerloze handschoen of pols-warmer (hoe je het ook noemen wilt) die je kunt maken namelijk gewoon een lapje dat je dubbel naait (met een gaatje voor de duim, dat wel).

Het vastnaaien moet je wel met enige aandacht doen, om het er netjes uit te laten zien. Je neemt steeds twee lusjes met je naald en dat trek je dan bij elkaar.

Als het aan elkaar genaaid is, kun je nog een randje haken om het duimgedeelte en aan de bovenkant. Ik haakte twee rijen vasten.

Omdat ze er zonder handen een beetje suf uitzien vroeg ik mijn nicht-je Guusje om even als hand-model op te treden. Ik mag wel zeggen dat ze dat met verve deed!

Patroon polswarmers

Liefs, Ingrid

Vrije tijd

Heidepol | @natuurbegraven

Goorstraat 5a, 5131 RG Alphen (NB) • 013 820 03 83 • www.natuurbegraafplaatsdehoevens.nl

• Bijzondere locatie voor ceremonie en condoleance• Begraven midden in de natuur • Op eeuwenoud landgoed met rijke historie• Geen onderhoud voor nabestaanden

Uw laatste rustplaats in de natuur?

GreenCoffins staat voor duurzaamheid voor

Mens en Milieu. Met de collectie handge-

maakte uitvaartproducten van het Britse

Ecoffins, houder van de Natural Death

Center Award voor de beste milieu verant-

woorde uitvaartkisten en als enige ter wereld

producent van Fair Trade uitvaartproducten,

bieden we een vriendelijk ogend groen alter-

natief voor de traditionele doodskist.

Onze Fair Trade producten zijn vergelijk-

baar geprijsd en dragen rechtstreeks bij

aan een duurzame ontwikkeling van de

bevolking in enkele van de armste regio’s

ter wereld. Boeren en vlechters kunnen

onder goede werkomstandigheden hun

werk doen, worden eerlijk betaald en de

WFTO controleert op kinderen dwang-

arbeid. www.wfto.com

Duurzaam betekent allereerst een ecolo-

gisch verantwoorde kweek van zichzelf

hernieuwende gewassen. Om deze reden

minimaliseren wij bijvoorbeeld ook de inzet

van hout. Belangrijk is verder dat we uitsluit-

end werken met niet bedreigde of risicovolle

plantensoorten. Door deze werkwijze maken

we optimaal gebruik van de natuur zonder

haar te verbruiken en genereren we een zeer

beperkte CO2 uitstoot, ook in vergelijk met

kisten gemaakt van in Nederland gekapt

hout.

Omdat er aan de uitvaartmanden geen voor

het milieu schadelijke stoffen worden toe-

gevoegd, blijven deze volledig biologisch

afbreekbaar.

www.greencoffins.nl

natuurlijke uitvaartmanden

T: 06 2243 8080 - [email protected]

Wandelen, gedenken en bezinnenNatuurbegraafplaats de Hoevens is dagelijks vrij toegankelijk voor bezoekers en wandelaars. Ook in de dagen rond Kerst is hier volop rust en ruimte voor een moment van gedenken en bezinnen. Na een wandeling in het prachtige winterlandschap, is men van harte welkom in het sfeervolle informatiecentrum. Hier brandt de houtkachel en kan een fotopresentatie bezichtigd worden. In ontvangstgebouw ‘De Eik’ branden de kaarsjes in de ceremonieruimte voor een moment van stilte.

Speciale openingstijdenHet informatiecentrum van Natuurbegraafplaats de Hoevens is op 1e en 2e Kerstdag, alsmede nieuwjaarsdag gesloten. Op alle overige dagen is het informatiecentrum tussen 10.00-16.00 uur geopend.

Bijzondere locatie voor een laatste afscheidNatuurbegraafplaats de Hoevens is in september van dit jaar geopend. Op een eeuwenoud landgoed, gelegen tussen Alphen en Goirle, biedt het een bijzondere locatie voor een laatste afscheid. Met de mogelijkheid tot het begraven van een dierbare midden in de natuur. En met alles onder één dak voor een ceremonie of condoleance. Kijk voor meer informatie op www.natuurbegraafplaatsdehoevens.nl

Natuurbegraafplaats Hillig Meer is onderdeel van Landgoed Heidehof, een prachtig natuurgebied op de Drentse Hondsrug, vlakbij Assen. Mensen kunnen er zélf een plek uitkiezen, midden in de natuur, waar ze voor eeuwig begraven wil-len worden. Graven worden nooit geruimd en nabestaanden worden niet geconfron-teerd met onderhoud of verlenging van grafrechten. Door een graf op Hillig Meer te reserveren, draagt u bij aan natuurbe-houd voor toekomstige generaties.

26 Fotowedstrijd

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. Mail naar: [email protected] en ver-geet niet je naam en adres in de mail te vermelden. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek ‘Leestekens van het landschap’.

In de bijlage een foto gemaakt in de Kraanlannen bij de Veenhoop (Friesland). Dit is een groot water- en moerasgebied dat uiteindelijk de kraanvo-gels terug moet brengen in het landschap. Dat is helaas nog niet gelukt, maar wat we er wel met regelmaat zien (afhankelijk van de tijd van het jaar) zijn bruine kiekendieven, grote zilverreigers, visarenden, ijsvogels, porseleinhoenen, boomvalken, doodaars, smienten en allerlei ander grut. Op de dag dat de foto is gemaakt waren we op zoek naar de bruine kiekendief met jong. Ineens zagen we een heel bijzondere reflectie. Deze was met de enorme telelens niet in een beeld te vangen maar met ons kleine toestel lukte dat wel! Met bewondering keken we ernaar…. een paar tellen later waren het weer “gewone” wolken.Alberdina en Arjanne - Drachten

Winnaar

FOTOWEDSTRIJDLANDSCHAPSBEHEER

Alberdina en Arjanne – de Veenhoop, Friesland

Landschapsbeheer Neder-land is het samenwerkings-verband van 12 provinci-ale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons land-schap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duur-zaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. Land-schapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Samen voor ons Landschap

Hilly Lublink – Roden, Drenthe L. Stulin - Maasvallei bij Urmond

Eervolle vermeldingen

27

COLOFONDe Krant van de Aarde is een kritisch en redactioneel onafhankelijk medium. Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. Daarnaast is de Krant van de Aarde spraakmakend op het gebied van duurzaamheidskwesties. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde.

© 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104Stichting Dag van de AardeGerestein 1, 4158 GB [email protected]: 06-53332980

BestuurAlbert Poutsma - Voorzitter / UitgeverJos Huijser - PenningmeesterFrans van der Beek - Secretaris

Hoofdredactie: Moniek Verstegen

Redactie ([email protected])Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Diewke de Haen, Angelique van Os,Renske de Zwart, Jolien Scholte, Yvonne Koop, Ivonne de Thouars

Fotoredactie: Henk Bothof, Ben Deiman

Coverfoto bijlage Gezond: Tarwegraskoning

Eindredactie: Petra van der Veer

Social media: Yvonne Koop

Advertentieverkoop: [email protected]

Vormgeving & Opmaak : Celina Koekenbier | Insight design

Redactionele partners: Stichting Demeter, Vogelbescherming Nederland,Stichting Landschapsbeheer, Natudis Nederland BV.

Distributiepartners: Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels

Aan dit nummer werkten mee: Marijke Hakkennes, Lisette Kreischer.

Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden.Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurantsen vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken oprekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel. Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels. Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000.

OP DE AGENDA

Op de agenda

Januari

11 Kookexperience van De Groene Kookacademie, AmersfoortWil je leren hoe je (beter) duurzaam, biologisch en vegetarisch kunt koken? Tijdens de Kookexperience (15 euro) ga je een middagje heerlijk koken en proeven. Wellicht krijg je de smaak te pakken en schrijf je je in voor de

zestiendaagse cursus!

Februari5-8 De Nationale Gezondheidsbeurs, Jaarbeurs UtrechtBoordevol informatie, acties, proeverijen en workshops over een gezond en bewust leven. Kaartjes kosten 20 euro per stuk. www.denationalegezondheidsbeurs.nl

6 Warme Truiendag!Trek een lekker warme trui aan, zet de verwarming lager, bespaar 7 procent energie per graad en dus 7 procent CO2-uitstoot. Kijk voor meer info of meld je aan op www.warmetruiendag.nl

Maart1 Start Beleef de LenteDe camera’s van de Vogelbescherming die op de nestjes van verschillende vogels staan gericht gaan weer aan!

18 Landelijke BoomfeestdagSinds 1957 een jaarlijks terugkerend evenement waarbij inmiddels meer dan tien miljoen bomen werden gepland. Dit jaar komen er weer 200.000 bij! Meer info: www.boomfeestdag.nl

RectificatieIn het herfstnummer van deze Krant (jaargang 9 | herfst 2014) stond een interview met zangeres Jyoti Verhoeff. Ter verduidelijking: Verhoeff’s muziek is nooit verschenen in de film ‘De Nieuwe Wildernis’. Wel in een filmpje op de website van de film.

Waarom weent Moeder Aarde?

Oude beschavingen noemden onzeplaneet Pachamama – een levend wezen.

“Spoedig komt de tijd dat mensen zich ervan bewust zullen worden dat het belangrijkste probleem waarmee deze generatie geconfronteerd wordt, de ecologische onbalans is die uitgestrekte gebieden van de Aarde bedreigt.”

Meer weten over de geweldige toekomstdie ons te wachten staat?

Lees de boeken van Benjamin Creme

Share Nederland, Tweede Oosterparkstraat 3221092 BV Amsterdam

020-694 6262 www.sharenl.org

De Aarde en de mens hebben hulp nodig en de Leraar heeft gereageerd. Maitreya, de Wereld-leraar voor iedereen, is nu hier met de Meesters van Wijsheid om ons te adviseren en te helpen.

Bezoek onze stand op de nationale GezondheidsbeursJaarbeurs, Utrecht, 5 t/m 8 februari 2015

Iedereen weet het: biologisch is beter. Voor mens,

dier, milieu, de wereld - en natuurlijk voor jezelf. Hoe

zit het dan met voedingssupplementen? Die neem je

om je gezondheid te ondersteunen en zijn van zichzelf

al goed, toch?

Jazeker. Maar als je er 100% zeker van wilt zijn dat

je natuurlijke supplement vrij is van bestrijdingsmiddelen,

pesticiden of genetisch gemodificeerde organismen dan is

biologisch de enig juiste keuze.

In vergelijking met een capsule met synthetische

vitamine C heeft biologisch nóg een voordeel. Vitamines

uit plantaardige, biologische bron bevatten vaak ook

andere gezonde stoffen die het effect van de vitamines

kunnen versterken.

Bovendien gebruik je voedingssupplementen vaak met

een specifiek doel. Dan is het goed om precies te weten

hoeveel je van een bepaalde stof binnenkrijgt. Stel je wilt

extra vitamine C om je weerstand te ondersteunen. Als je

een biologische sinaasappel eet, heb je geen idee hoeveel

vitamine C je binnenkrijgt. Met een capsule wel.

Tot slot zijn er voedingssupplementen met stoffen

die je normaal niet uit je dagelijkse voeding haalt.

Teunisbloemolie voor een gezonde huid en rode gist

rijst voor het behoud van een gezonde cholesterolspiegel.

Of neem vitamine D: dat haal je onvoldoende uit voeding

en in de winter haal je het ook al niet uit zonlicht.

Vitals introduceert nu een lijn van tien gecertificeerd

biologische voedingssupplementen om je gezondheid breed

te ondersteunen. En waarbij je je in meerdere opzichten

uitstekend voelt.

Nieuw van Vitals: biologische voedingssupplementen

Vitamine B Complex, Vitamine C, Vitamine D, Rode Gist Rijst,

Groene Thee Extract, True Superfood, MI-7 paddenstoelen-

complex, Cordyceps, Teunisbloemolie en Borageolie.

Je vindt Vitals Biologisch in natuurvoedingszaken.

www.vitals.nl

Hoe logisch is bio bij voedingssupplementen?

Bio ad-WT_202x284.indd 1 21-11-14 09:07

ADVERTENTIE

Krant van de Aarde Winter 2014/15

Documents

Transcript of Krant van de Aarde Winter 2014/15